Rozdział 11 - Zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego Do art. 88 wstęp 3 i art. 89. - Wykonanie ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1930.31.270

Akt utracił moc

Wersja od: 28 września 1931 r.

Rozdział  XI.

Zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego

Do art. 88 wstęp 3 i art. 89.

§ 425. Za całkowicie zwolnioną od powszechnego obowiązku wojskowego należy uważać na której nie ciąży ani obowiązek zgłoszenia się do rejestrów i spisów poborowych, ani obowiązek stawienia się do poboru, ani obowiązek czynnej służby wojskowej, służby w rezerwie lub w pospolitem ruszeniu, ani też obowiązek meldowania się.

§ 426. W razie darowania w drodze łaski skutków karno-sądowego skazania, osoby wydalone z wojska tudzież wydalone z korpusu oficerskiego prawomocnym wyrokiem sądowym, podlegają ponownie powszechnemu obowiązkowi wojskowemu jako szeregowcy według zasad § 10.

§ 427. Stwierdzenie faktu posiadania lub uzyskania obcego obywatelstwa (art. 88 ustęp 3) następuje z urzędu lub na prośbę strony, wniesiona do wojewódzkiej władzy administracji ogólnej za pośrednictwem powiatowej władzy administracji ogólnej, w której listach poborowych proszący został wpisany.

W razie wniesienia takiej prośby, powinien proszący dołączyć dowody, wskazujące na posiadanie, obywatelstwa obcego państwa, lub przedstawić te faktyczne i prawne podstawy, na których opiera swe twierdzenie, że posiada obywatelstwo obce.

Osoba, odbywająca czynną służbę wojskową powinna w razie wniesienia takiego podania dołączyć dowody, stwierdzające, że posiadała obce obywatelstwo jeszcze przed terminem wcielenia do szeregów, względnie, że przed tym terminem utraciła obywatelstwo polskie.

Powiatowa władza administracji ogólnej ustala, czy prośba jest poparta wszystkiemi potrzebnemi dowodami i w razie konieczności przeprowadza potrzebne dochodzenia, poczem przedstawia akta sprawy wraz ze swą opinją wojewódzkiej władzy administracji ogólnej.

§ 428. Zwolnienie danej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu posiadania obcego obywatelstwa następuje po stwierdzeniu tego faktu przez wojewódzką władzę administracji ogólnej.

W razie uzyskania natomiast obcej przynależności państwowej przez obywateli polskich, podlegających powszechnemu obowiązkowi wojskowemu, którzy nie byli uprzednio zwolnieni od tego obowiązku z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo, stwierdzenie faktu posiadania obcej przynależności może nastąpić jedynie w porozumieniu z właściwym dowódcą okręgu korpusu.

§ 429. O zwolnieniu danej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu stwierdzenia obywatelstwa obcego, wojewódzka władza administracji ogólnej zawiadamia właściwą powiatową władzę administracji ogólnej, która obowiązana jest wydać proszącemu poświadczenie według obowiązujących przepisów.

W razie posiadania przez daną osobę dokumentu wojskowego, w zawiadomieniu władzy administracji ogólnej zawarty będzie nakaz do zwrócenia go pod rygorem zastosowania środków przymusowych, wyszczególnionych w rozdziale VI rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu przymusowem w administracji (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 342). W wypadku niewykonania żądania zwrotu dokumentu wojskowego w określonym terminie, nakaz władzy administracji ogólnej będzie uważany jako tytuł egzekucyjny (art. 14 pkt. c) rozporządzenia o postępowaniu przymusowem w administracji), a w stosunku do opornych będą zastosowane środki przymusowe, wymienione w art. 45 i następnych powołanego rozporządzenia.

Powiatowe władze administracji ogólnej powinny skreślić osoby, zwolnione od powszechnego obowiązku wojskowego z list poborowych lub zarządzić skreślenie ich z rejestrów względnie ze spisów poborowych, O skreśleniach z list poborowych powiatowa władza administracji ogólnej powinna zawiadomić właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, który na tej podstawie skreśla daną osobę z ewidencji wojskowej niezwłocznie, a jeżeli osoba ta odbywa czynną służbę wojskową - dopiero po zwolnieniu jej z wojska. Zwrócony lub odebrany dokument wojskowy będzie powiatowemu komendantowi uzupełnień przesłany łącznie z zawiadomieniem o skreśleniu z listy poborowej.

§ 430. W wypadkach, gdy wojewódzka władza administracji ogólnej stwierdzi posiadanie lub uzyskanie obcego obywatelstwa u osoby, odbywającej czynną służbę wojskową, powiatowa władza administracji ogólnej obowiązana jest zawiadomić o zwolnieniu takiej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, dołączając do zawiadomienia poświadczenie, o którem mowa w § 429, Powiatowy komendant uzupełnień odnosi się niezwłocznie do właściwego dowódcy formacji o zwolnienie danej osoby z czynnej służby wojskowej i doręczenie jej przesłanego poświadczenia.

Dowódca formacji jest obowiązany zwolnić takiego szeregowego najdalej w przeciągu 3 dni od chwili otrzymania dotyczącego zawiadomienia, wydając mu dokument uprawniający do bezpłatnego przejazdu do miejsca stałego zamieszkania.

Jeżeli zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego odbywa karę, dyscyplinarną, zwolnienie z szeregów powinno nastąpić z dniem odbycia tej kary.

Okoliczność, że zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego przebywa w wojskowem więzieniu śledczem z powodu zawieszenia nad nim aresztu śledczego lub zarządzenia tymczasowego przytrzymania, tudzież okoliczność, że przebyta w wojskowem więzieniu karnem z powodu odbywania kary na podstawie wyroku sądowego - nie stoi na przeszkodzie w wydawaniu zarządzenia zwolnienia go z czynnej służby wojskowej.

W tych wypadkach dowódca formacji przedstawia sprawę dowódcy okręgu korpusu, który zawiadamia właściwego prokuratora wojskowego o konieczności zwolnienia takiej osoby od powszechnego obowiązku wojskowego.

Jako datę zwolnienia takiej osoby z wojska przyjąć należy dzień odstawienia jej z więzienia wojskowego do dyspozycji władz sądowych cywilnych, które powinno nastąpić w ciągu trzech dni od dnia doręczenia prokuratorowi wojskowemu zawiadomienia dowódcy okręgu korpusu. Termin odstawienia takiej osoby do władz sądowych cywilnych prokurator wojskowy podaje do wiadomości właściwego dowódcy formacji.

Jeżeli zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego przebywa w szpitalu wojskowym, nie można go przetrzymać w szpitalu wbrew jego woli. Gdy jednak zwolniony zgłosi dobrowolnie chęć pozostania w szpitalu do czasu wyleczenia, należy zwolnić go dopiero po powrocie do zdrowia.

W wypadkach choroby zwolnionego, zagrażającej bezpieczeństwu publicznemu (choroba zakaźna, lub ostra choroba umysłowa) należy zwolnionego przetrzymać w szpitalu nawet wbrew jego Woli do czasu, kiedy zwolnienie odbyć się może z zupełnem bezpieczeństwem dla otoczenia, lub też umysłowo chory zostanie oddany pod opiekę rodziny.

O zwolnieniu z szeregów osoby, zwolnionej od powszechnego obowiązku wojskowego dowódca formacji zawiadamia właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, przesyłając mu równocześnie dokumenty ewidencyjne zwolnionego, W dokumentach tych należy wpisać datę zwolnienia z szeregów, z podaniem powodu i podstawy zwolnienia.

Powiatowy komendant uzupełnień na podstawie otrzymanych dokumentów ewidencyjnych skreśla daną osobę z ewidencji wojskowej i zawiadamia o zwolnieniu jej z szeregów właściwą powiatową władzę administracji ogólnej.

§ 431. Osoby wyszczególnione w art. 89 ustęp 2 i 3 są obowiązane w razie ubiegania się o obce obywatelstwo uzyskać zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego.

Prośby o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z, tego tytułu należy wnieść do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej.

Do prośby powinien proszący dołączyć w oryginale lub wiarygodnym odpisie metrykę urodzenia (w braku tejże inny wiarygodny dokument zastępczy), tak swoją, jako też osób, które z nim mają na zasadzie art. 13 ustawy z dnia 20 stycznia 1920 r. (Dz. U. R. P. Nr. 7, poz. 44) utracić obywatelstwo polskie, metrykę ślubu, jeśli pozostaje w związku małżeńskim i dowód obywatelstwa polskiego.

W razie ubiegania się o obce obywatelstwo należy przedłożyć przyrzeczenie przyjęcia do związku obcego państwa, o ile to w myśl przepisów obowiązujących w innem państwie jest możliwe.

Osoby małoletnie oraz inne osoby, ograniczone w zdolności do działań prawnych, powinny wykazać zgodę swego ustawowego zastępcy.

Powiatowe władze administracji ogólnej przesyłają otrzymane prośby po ewentualnem przeprowadzeniu dochodzeń, jakie uznają za potrzebne, do właściwych powiatowych komendantów uzupełnień.

§ 432. Powiatowi komendanci uzupełnień powinni otrzymane prośby o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo uzupełnić wyciągiem ewidencyjnym (o ile taka osoba w ewidencji powiatowej komendy uzupełnień figuruje), poczem należy je przedłożyć właściwemu dowódcy okręgu korpusu do rozstrzygnięcia.

Jeżeli proszący podlega wcieleniu do szeregów w najbliższym terminie wcielenia, względnie jeżeli mu już została wysłana karta powołania, lub gdy nastąpiło już wcielenie jego do szeregów, powiatowy komendant uzupełnień jest obowiązany okoliczności te w aktach wymienić.

§ 433. Dowódca okręgu korpusu po porozumieniu się z właściwą wojewódzką władzą administracji ogólnej, a na obszarze m. st. Warszawy - z Komisarzem Rządu na m. st. Warszawę - będzie udzielać zwolnień od powszechnego obowiązku wojskowego zasadniczo we wszystkich wypadkach, gdy wojewódzka władza administracji ogólnej taki wniosek stawia, z wyjątkiem wypadku, przewidzianego w ustępie 4 art. 89 oraz wypadków istnienia innych ważnych względów natury wojskowej (np. zamierzone powołanie petenta do czynnej służby wojskowej w najbliższym terminie wcielenia).

§ 434. Dowódca okręgu korpusu będzie decyzje przychylne przesyłał wraz z aktami sprawy bezpośrednio do tej powiatowej władzy administracji ogólnej, która dane akta przesłała do władz wojskowych.

§ 435. Zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo jest ważne na przeciąg jednego roku.

Jeżeli zainteresowany dostarczy dowodów, że z przyczyn od niego niezależnych nie mógł uzyskać obcego obywatelstwa w terminie ważności zwolnienia, właściwa władza wojskowa w porozumieniu z właściwą władzą administracji ogólnej może zwolnienie przedłużyć na okres jeszcze jednego roku.

§ 436. Powiatowa władza administracji ogólnej po zawiadomieniu jej o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego, w wypadku gdy proszący ubiega się o uzyskanie obywatelstwa obcego, wydaje mu obowiązujące poświadczenie.

W poświadczeniu należy wymienić żonę ubiegającego się o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego, jeżeli ten pozostaje w związku małżeńskim, oraz dzieci, przyczem synów tylko do lat 17.

§ 437. Fakt zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo powiatowa władza administracji ogólnej poleca wpisać do rubryki "uwagi" rejestrów lub spisów poborowych, jeżeli zwolnienie dotyczy osoby w wieku przedpoborowym, zaś w stosunku do osób, które są ujęte do list poborowych - do rubryki "uwagi" listy poborowej, zawiadamiając o tem właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, który uzupełnia odpowiednio główną księgę ewidencyjną. Dokumenty wojskowe zwolnionych od powszechnego obowiązku wojskowego, powiatowa władza administracji ogólnej ma im odebrać i przesłać do powiatowej komendy uzupełnień łącznie z powyższem zawiadomieniem.

§ 438. W czasie trwania zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo stosunek do służby wojskowej danych osób nie może ulegać żadnym zmianom, jak również nie mogą one otrzymywać kart mobilizacyjnych, ani być powołane do ćwiczeń wojskowych lub do zebrań kontrolnych.

Skreślenie tych osób z dokumentów wojskowych następuje dopiero po stwierdzeniu przez powiatowe władze administracji ogólnej nabycia przez te osoby obcego obywatelstwa.

§ 439. Jeżeli władze administracji ogólnej wypowiedziały się przeciwko uwzględnieniu prośby względnie, jeżeli powiatowy komendant uzupełnień stwierdzi, że dana osoba podlega wcieleniu do szeregów w najbliższym terminie wcielenia, albo że osobie tej została wysłana karta powołania, albo że nastąpiło już wcielenie jej do szeregów (§ 432 ustęp 2), - dowódca okręgu korpusu powinien prośbę o zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego załatwić odmownie.

§ 440. Jeżeli dowódca okręgu korpusu nie mógł wydać decyzji zgodnej z wnioskiem władzy administracji ogólnej w myśl § 433 względnie 439, należy akta sprawy wskutek nieosiągniętego porozumienia przedłożyć Ministrowi Spraw Wojskowych, celem wydania ostatecznej decyzji w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych. Stanowisko dowódcy okręgu korpusu, odmienne od wniosku władzy administracji ogólnej, należy w aktach szczegółowo uzasadnić.

§ 441. O decyzji odmownej dowódca okręgu korpusu zawiadamia właściwą powiatową władzę administracji ogólnej, zwracając jej akta sprawy.

Powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia o odmownej decyzji proszącego, któremu przysługuje prawo odwołania się od tej decyzji do Ministra Spraw Wojskowych w ciągu 14 dni od dnia jej doręczenia. Odwołanie powinno być wniesione przez powiatową władzę administracji ogólnej, która sprawę skieruje do tego dowódcy okręgu korpusu, który decyzję odmowną wydał.

Po otrzymaniu odwołania dowódca okręgu korpusu przedkłada sprawę Ministrowi Spraw Wojskowych, który decyduje ostatecznie w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych. Decyzje Ministra Spraw Wojskowych będą wraz z aktami sprawy przesłane do właściwego dowódcy okręgu korpusu, który je skieruje do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej.

§ 442. Poświadczenia, wydane w myśl § 436 będą powiatowe władze administracji ogólnej zapisywały do rejestru poświadczeń, przewidzianego w art. 15 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 1920 r. (Dz. U. R. P. Nr. 52, poz. 320).

W wypadku wydania poświadczenia o utracie obywatelstwa polskiego należy zarządzić jednocześnie wykreślenie proszącego oraz członków jego rodziny z rejestru obywateli polskich (z ksiąg stałej ludności, z rejestrów osób posiadających przynależność gminną i t. p.).

Powiatowe władze administracji ogólnej są obowiązane ponadto prowadzić i utrzymywać w aktualności ewidencję osób zwolnionych od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo.

Po wygaśnięciu ważności wydanego poświadczenia o zwolnieniu od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo powinna powiatowa władza administracji ogólnej zbadać, czy dana osoba (dane osoby) uzyskała (uzyskały) obce obywatelstwo, o ile władza ta nie została o tem zawiadomiona przez zainteresowanego. W wypadku stwierdzenia nabycia obywatelstwa obcego należy zawiadomić o tem właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, o ile dana osoba jest prowadzona w ewidencji wojskowej.

Jeżeli dochodzenia wykażą, że dana osoba nie uzyskała w przewidzianym terminie obcego obywatelstwa, lecz wyjechała zagranicę, należy okoliczność tę podać również do wiadomości właściwemu powiatowemu komendantowi uzupełnień.

§ 443. Osoby, które z tytułu zwolnienia od powszechnego obowiązku wojskowego nie zgłosiły się do rejestru lub do spisów poborowych, powinny być wpisane z urzędu do rejestrów względnie spisów poborowych właściwych roczników, przyczem w rubryce "uwagi" należy wpisać fakt zwolnienia tych osób od powszechnego obowiązku wojskowego z tytułu ubiegania się o obce obywatelstwo. Nazwiska tych osób podają urzędom gminnym (magistratom) powiatowe władze administracji ogólnej na podstawie rejestru poświadczeń, przewidzianego w § 442, ustęp 1.

§ 444. Osoby, które w okresach, przewidzianych dla powyższych zwolnień nie nabyły obywatelstwa obcego, podlegają po upływie tych okresów ponownie powszechnemu obowiązkowi wojskowemu na ogólnych zasadach. Osoby, obowiązane do poboru, powinny być przez powiatowe władze administracji ogólnej przedstawione komisji poborowej w najbliższym terminie jej urzędowania.

Osoby, obowiązane do odbycia czynnej służby wojskowej, podlegają wcieleniu do szeregów na ogólnych zasadach.

Osobom, należącym do rezerwy lub do pospolitego ruszenia powiatowy komendant uzupełnień wydaje obowiązujący wojskowy dokument osobisty.

§ 445. Osoby, które uzyskały zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego, przewidziane w art. 89, tracą obywatelstwo polskie na zasadzie art. 11 ustawy z dnia 11 stycznia 1920 r. (Dz. U. R. P. Nr. 7, poz. 44) z chwilą nabycia obywatelstwa obcego. Osoby, które uzyskały obce obywatelstwo bez otrzymania wspomnianego zwolnienia, tracą obywatelstwo polskie tylko wówczas, gdy będzie im udzielone zwolnienie od powszechnego obowiązku wojskowego.

Do art. 91.

§ 446. Podstawą do zastosowania skutków z art. 91 jest prawomocny wyrok sądowy, stwierdzający uchylenie się od czynnej służby wojskowej, służby w rezerwie lub w pospolitem ruszeniu (art. 111).