Dział 3 - Obowiązek przysposobienia do świadczeń rzeczowych. - Wykonanie ustawy o powszechnym obowiązku świadczeń rzeczowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1939.81.529

Akt utracił moc

Wersja od: 30 sierpnia 1939 r.

DZIAŁ  III.

Obowiązek przysposobienia do świadczeń rzeczowych.

Rozdział  I.

Przepisy ogólne.

Do art. 27.

§  74.

(1) Obowiązek przysposobienia do świadczeń rzeczowych powstaje dla posiadacza przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego z chwilą gdy tego zażąda władza właściwa do zarządzenia przysposobienia do świadczeń rzeczowych danego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego.

(2) Żądanie władzy przysposobienia do świadczeń rzeczowych następuje w formie nakazu lub zarządzenia.

(3) Przepisów ust. (1) i (2) nie stosuje się, jeżeli z posiadaczem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego zawarto umowę o przysposobienie do świadczeń rzeczowych.

§  75.

(1) Nakaz przysposobienia do świadczeń rzeczowych powinien zawierać dane następujące:

1) imię i nazwisko (firmę) posiadacza, oraz jego adres (siedzibę firmy);

2) podstawę prawną żądania przysposobienia;

3) dokładne określenie na czym ma polegać przysposobienie przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego (zakres przysposobienia);

4) termin rozpoczęcia i ukończenia prac związanych z przysposobieniem.

(2) Zarządzenie przysposobienia do świadczeń rzeczowych powinno zawierać dokładne oznaczenie grupy przedsiębiorstw lub gospodarstw wiejskich, do których odnosi się żądanie władzy w sprawie przysposobienia, tudzież dane wymienione w ust. (1) pkt 2), 3) i 4).

(3) W nakazie lub zarządzeniu należy ponadto umieścić pouczenie o odpowiedzialności karnej za niedopełnienie obowiązku przysposobienia (art. 92 ust. (1) pkt 1)) oraz zagrozić wykonaniem przysposobienia w trybie administracyjnym na koszt właściciela (art. 42) w razie niewykonania obowiązku zgodnie z nakazem lub zarządzeniem.

§ 76. Nakaz lub zarządzenie przysposobienia do świadczeń rzeczowych doręcza się posiadaczowi przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego, a jeżeli w przedsiębiorstwie lub gospodarstwie wiejskim ustanowiono pełnomocnika - pełnomocnikowi.

Rozdział  II.

Przysposobienie do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw przemysłowych i górniczych.

Do art. 29.

§ 77. Do przemysłu drzewnego przerabiającego surowce w rozumieniu art. 29 ust. (1) pkt 1) zalicza się tartaki oraz urządzone przy tartakach: heblarnie, skrzynkarnie, posadzkarnie, fabryki wełny drzewnej itp.

§ 78. Przysposobienie do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw przemysłowych przerabiających surowce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz przemysłu spożywczego (art. 29 ust. (1) pkt 2)) należy do ministrów w następującym zakresie:

1) do Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych - przysposobienie: młynów, kaszarni, piekarni, fabryk syropów, makaronów, krochmalu, suszarni warzyw, owoców i cykorii; fabryk przetworów owocowych i warzywnych; zakładów przemysłu mięsnego i tłuszczów zwierzęcych i rybnych (z wyjątkiem ryb morskich), jak: rzeźnie, wędliniarnie, wytwórnie bulionów i ekstraktów, bekoniarnie i fabryki konserw mięsnych i rybnych, wędzarnie ryb; zakładów przemysłu nabiałowego (zlewnie mleka, mleczarnie, śmietanczarnie, maślarnie, serowarnie, bryndzarnie, wytwórnie kazeiny); gorzelni, cukrowni, wytwórni margaryny, fabryk napojów winnych, miodów, słodu, browarów i wytwórni drożdży, octu fermentacyjnego, kawy zbożowej, mączki kostnej i krwi zwierzęcej oraz zastępczych środków spożywczych dla ludzi i zwierząt; magazynów, składów i silosów na przechowywanie środków żywnościowych i paszy oraz napojów żywnościowych, zakładów do solenia i suszenia skór surowych;

2) do Ministra Skarbu - przysposobienie: wytwórni i zakładów Monopolu Spirytusowego, Solnego, Tytoniowego i Zapałczanego, prywatnych rektyfikacyj i odwadnialni spirytusu tudzież zbiorników i składów na wyroby wyrabiane przez te monopole, wytwórnie i zakłady;

3) do Ministra Przemysłu i Handlu - przysposobienie: pozostałego przemysłu przerabiającego surowce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz pracującego na surowcu zagranicznym (łuszczarnie ryżu), ponadto przygotowanie przemysłu pomocniczego wyrabiającego różnego rodzaju opakowanie, jak: beczki, bańki i puszki blaszane, worki, papier, opakowanie szklanne i inne.

§ 79. Za przedsiębiorstwa samorządowe w rozumieniu art. 29 ust. (2) uważa się przedsiębiorstwa prowadzone przez związki samorządu terytorialnego i związki międzykomunalne we własnym zarządzie i na własny rachunek.

Do art. 30.

§ 80. Przez dostosowanie budowy lub przeróbkę obiektu przedsiębiorstwa do potrzeb działalności odpowiadającej potrzebom obrony Państwa, albo warunkom wojennym (art. 30 pkt 1)) należy rozumieć rozbudowę lub przebudowę zakładów przedsiębiorstwa w sposób, w zakresie i w terminie wskazanym przez władze.

§ 81. Przez utrzymywanie w należytym stanie materiałów ruchy, surowców, półfabrykatów i innych materiałów (art. 30 pkt 2)) należy rozumieć konserwację, odnawianie, ulepszanie techniczne, zabezpieczenie przed klęskami żywiołowymi, złośliwymi uszkodzeniami i kradzieżą oraz zabezpieczenie należytego stanu środków łączności i komunikacji pod względem jakościowym i ilościowym.

§  82.

(1) Przedmioty, które posiadacz powinien utrzymywać na składzie w miejscu określonym przez władzę (art. 30 pkt 2)) nie mogą być pozbyte, zużyte lub przesunięte w inny sposób lub w inne miejsce bez zgody władzy, która nakaz lub zarządzenie wydała.

(2) Jeżeli są to przedmioty tego samego rodzaju (zamienne), przepis ust. (1) dotyczy ilości i jakości przedmiotów, nie zaś przedmiotów oznaczonych indywidualnie.

Do art. 31.

§  83.

(1) Dostosowanie kwalifikacyj fachowych do potrzeb wytwórczości wojennej (art. 31 pkt 3)) następuje przez szkolenie kadry instruktorskiej i zespołów produkcyjnych.

(2) Właściwy minister określa ilość personelu, którego kwalifikacje mają być dostosowane do potrzeb wytwórczości wojennej na podstawie postulatów zgłoszonych przez Ministra Spraw Wojskowych.

§ 84. Dostosowanie kwalifikacyj może się odbywać albo:

1) w przedsiębiorstwie przy zainstalowaniu urządzeń umożliwiających naukę teoretyczną lub praktyczną, lub

2) poza zakładem - w szkołach i na kursach zawodowych.

§ 85. Dostosowanie kwalifikacyj fachowych do potrzeb wytwórczości wojennej zarządza władza właściwa w drodze nakazu lub zarządzenia określając:

1) liczbę pracowników, których kwalifikacje mają być dostosowane do potrzeb wytwórczości wojennej,

2) kierunek, zakres i terminy tego dostosowania.

Do art. 32.

§  86.

(1) Przysposobienie przedsiębiorstw do świadczeń rzeczowych może polegać również na zmianach dotyczących zasad organizacji technicznej, metod fabrykacji, magazynowania, konserwacji, normalizacji i wszelkich innych spraw związanych z produkcją danego przedsiębiorstwa.

(2) Przysposobienie przedsiębiorstw do świadczeń rzeczowych może obejmować również obowiązek wykonania zamówień próbnych na koszt Skarbu Państwa.

§ 87. Nakazy i zarządzenia wynikające z art. 32 mogą być wydawane posiadaczom przedsiębiorstw przemysłowych i górniczych przez właściwe władze już w czasie pokoju z zaznaczeniem, że mają one prawną skuteczność z chwilą powstania warunków wymienionych w art. 46.

Rozdział  III.

Przysposobienie do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw handlowych i składowych.

Do art. 33 i 34.

§ 88. Przysposobienie do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw trudniących się handlem lub składem przedmiotów powszedniego użytku (art. 33 ust. (1) pkt 1)) należy do ministrów w następującym zakresie:

1) do Ministra Skarbu przysposobienie przedsiębiorstw trudniących się handlem lub składem tytoniu, soli i zapałek;

2) do Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych przysposobienie przedsiębiorstw trudniących się handlem lub składem wszelkich innych artykułów powszedniego użytku.

§  89.

(1) Wysokość zapasu wojennego określa właściwa władza w ramach zdolności finansowych przedsiębiorstwa handlowego lub składowego.

(2) Zapas wojenny pozostaje do dyspozycji tej władzy, która zarządziła jego utworzenie.

(3) Ta władza w porozumieniu z posiadaczem przedsiębiorstwa handlowego lub składowego określa sposób odnawiania i odświeżania zapasów.

§ 90. W sprawach przysposobienia do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw handlowych i składowych stosuje się odpowiednio przepisy rozporządzenia niniejszego dotyczące przysposobienia do świadczeń rzeczowych przedsiębiorstw przemysłowych i górniczych.

Rozdział  IV.

Przysposobienie do świadczeń rzeczowych gospodarstw wiejskich.

Do art. 35.

§ 91. Przez utrzymywanie w należytym stanie maszyn, narzędzi i innych środków wytwórczych tudzież pomieszczeń na te ruchomości (art. 35 pkt 1)) należy rozumieć konserwację i odnowienie, ulepszenie techniczne, zabezpieczenie przed klęskami żywiołowymi, złośliwymi uszkodzeniami i kradzieżą oraz zabezpieczenie należytego stanu środków łączności i komunikacji pod względem jakościowym i ilościowym.

§  92.

(1) Przedmioty, które posiadacz powinien utrzymywać na składzie w miejscu określonym przez władzę (art. 35 pkt 1)) nie mogą być pozbyte, zużyte lub przesunięte w inny sposób lub w inne miejsce bez zgody władzy, która nakaz lub zarządzenie wydała.

(2) Jeżeli są to przedmioty tego samego rodzaju (zamienne), przepis ust. (1) dotyczy ilości i jakości przedmiotów nie zaś przedmiotów oznaczonych indywidualnie.

§ 93. Przysposobienie w czasie pokoju gospodarstw wiejskich pod względem terenowym do potrzeb obrony Państwa polega na wykonaniu nakazu lub zarządzenia władzy właściwej, który może dotyczyć:

1) utrzymania wskazanych przez władzę obszarów pod określoną uprawą, bez możności przejścia na inny rodzaj gospodarowania, w stanie zapewniającym osiągnięcie zamierzonego celu (wyrównanie terenu, wyzbieranie kamieni, usunięcie drzew, krzewów itp.);

2) wykonania i utrzymania wskazanych przez władzę urządzeń melioracyjnych;

3) dostosowania podjętych urządzeń melioracyjnych do wymagań władzy;

4) zaniechania wykonania podjętych urządzeń melioracyjnych i usunięcia już wykonanych;

5) przeprowadzenia konserwacji urządzeń melioracyjnych w zakresie wskazanym przez władzę lub zaniechania konserwacji;

6) budowy urządzeń spiętrzających wodę oraz urządzeń umożliwiających zalanie terenu;

7) przeniesienia w terminie wskazanym przez władzę zabudowania na miejsce przez władzę wskazane;

8) stosowania przy zabudowywaniu działek materiałów i sposobów zagospodarowania wskazanych przez władzę;

9) dokonania zalesienia gruntów nieleśnych, wycięcia drzewostanów, wykarczowania pni lub zmiany uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania;

10) stosowania w lasach uznanych za ochronne szczególnego sposobu zagospodarowania wskazanego przez władzę;

11) stałego utrzymywania drzewostanów przy mających znaczenie dla obrony Państwa obiektach i liniach komunikacyjnych;

12) prowadzenia specjalnego rodzaju drzew i krzewów, wskazanych przez władzę, w drzewostanach niedostatecznie zwartych, jak również na granicach lasu.

§ 94. Nakazując przysposobienie gospodarstwa wiejskiego pod względem terenowym władza może określić kolejność, w jakiej poszczególne prace należy wykonać oraz termin ich wykonania.

Do art. 38.

§ 95. Nakazy i zarządzenia wymienione w art. 38 mogą być wydawane posiadaczom gospodarstw wiejskich już w czasie pokoju z zaznaczeniem, że mają one prawną skuteczność z chwilą powstania warunków określonych w art. 38 ust. (1).

§  96.

(1) Samopomoc rolna obejmuje obowiązek okazywania wzajemnej pomocy przez:

1) wzajemne świadczenia w formie robocizny oraz użyczania sprzężaju, środków transportu, uprzęży, narzędzi i maszyn rolniczych;

2) wspólne dokonywanie w poszczególnych gospodarstwach wiejskich upraw, siewu, pielęgnacji, zbiorów, omłotów oraz zabezpieczenia i przewozu plonów i produktów.

(2) Obowiązek samopomocy rolnej można rozszerzyć na materiał siewny i pasze.

§ 97. Samopomoc rolna opiera się na zasadzie wzajemnej wymiany świadczeń w naturze lub odpłatności w gotówce, z wyjątkiem samopomocy okazywanej wspólnie (§ 96 ust. (1) pkt 2)) posiadaczom gospodarstw wiejskich, którzy ze względu na specjalnie trudne warunki bytowania nie mogą dopełnić świadczeń wzajemnych.

§  98.

(1) Wprowadzenie samopomocy rolnej na obszarze całego województwa lub jego części zarządza wojewódzka władza administracji ogólnej.

(2) Rozszerzenie obowiązku samopomocy na materiały siewne i pasze w myśl § 96 ust. (2) zarządza powiatowa władza administracji ogólnej na podstawie uchwały wydziału powiatowego.

§  99.

(1) Samopomocą rolną na obszarze gromady kieruje przodownik wiejski. Przodownika wiejskiego oraz w miarę potrzeby jednego do trzech jego pomocników powołuje powiatowa władza administracji ogólnej po wysłuchaniu opinii społecznej reprezentacji rolnictwa. Powiatowa władza administracji ogólnej może w każdym czasie odwołać przodownika wiejskiego i jego zastępców.

(2) Do obowiązków przodownika wiejskiego w zakresie samopomocy rolnej należy:

1) zorganizowanie i kierowanie samopomocą rolną w obrębie gromady na podstawie wytycznych ustalanych przez powiatową władzę administracji ogólnej w porozumieniu ze społeczną reprezentacją rolnictwa;

2) doraźne rozstrzyganie sporów wynikłych przy wykonywaniu samopomocy rolnej.

§  100.

(1) Bezpośredni nadzór nad działalnością przodownika wiejskiego sprawuje przełożony gminy, a nadzór zwierzchni powiatowa władza administracji ogólnej.

(2) Kontrolę prac przodownika wiejskiego ze stanowiska fachowego sprawuje izba rolnicza.

(3) Organa ustrojowe gromady i gminy obowiązane są do okazywania przodownikowi wiejskiemu wszelkiej pomocy w zakresie wykonywanych przez niego czynności.

§ 101. Jeżeli zajdzie konieczność okazania pomocy na rzecz innej gromady w granicach tej samej gminy, rozmiar i formę wzajemnych świadczeń (§ 96) ustala zarząd gminy na wniosek przodowników wiejskich interesowanych gromad.

Rozdział  V.

Przepisy wspólne dla przysposobienia do świadczeń rzeczowych.

Do art. 40.

§ 102. Przed nałożeniem obowiązku przysposobienia do świadczeń rzeczowych należy w miarę potrzeby i możności wysłuchać opinii interesowanego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego oraz zbadać czy i w jakiej mierze zamierzone przysposobienie wykraczać będzie poza własny gospodarczy interes przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego, albo powodować dla nich rzeczywiste szkody.

Do art. 41.

§  103.

(1) Orzeczenie, czy i w jakiej wysokości Skarb Państwa jest odpowiedzialny z tytułu nakazanego przysposobienia do świadczeń rzeczowych, wydaje minister, który nakazał przysposobienie do świadczeń rzeczowych.

(2) Jeżeli zarządzenie lub nakaz przysposobienia do świadczeń rzeczowych wydała władza upoważniona do tego według art. 29 ust. (4) lub art. 33 ust. (4) - w tym przypadku ta władza wydaje orzeczenie o odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu nakazanego przysposobienia do świadczeń rzeczowych.

(3) Orzeczenie, czy i w jakiej wysokości Skarb Państwa jest odpowiedzialny z tytułu nakazanego przysposobienia gospodarstwa wiejskiego do świadczeń rzeczowych, wydaje:

1) powiatowa władza administracji ogólnej, jeżeli wysokość odszkodowania żądanego przez posiadacza nie przekracza 1.000 zł;

2) wojewódzka władza administracji ogólnej, jeżeli wysokość odszkodowania żądanego przez posiadacza nie przekracza 25.000 zł;

3) w pozostałych przypadkach Minister Rolnictwa i Reform Rolnych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych i Skarbu.

§  104.

(1) O potrzebie zasięgnięcia opinii rzeczoznawców przed wydaniem orzeczenia o odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu przysposobienia do świadczeń rzeczowych decyduje władza powołana do wydawania orzeczenia.

(2) Władza ta określa również ilość rzeczoznawców oraz kogo należy powołać w charakterze rzeczoznawcy.

(3) Rzeczoznawców powołuje się spośród osób wyznaczonych przez zrzeszenia gospodarcze i instytucje samorządu gospodarczego, których zakres działania odpowiada rodzajowi przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego, któremu nakazano przysposobienie.

Do art. 42.

§ 105. Zastępcze wykonanie przysposobienia do świadczeń rzeczowych w trybie administracyjnym, może nastąpić albo we własnym zakresie działania władzy, albo też przez zakontraktowane w tym celu przedsiębiorstwo prywatne.

§  106.

(1) Zarządzenie w sprawie zastępczego wykonania przysposobienia do świadczeń rzeczowych we własnym zakresie działania władzy, powinno wskazywać szczegółowo jakie prace mają być wykonane, na czyj koszt oraz zawierać wyznaczenie kierownika robót.

(2) Kierownik robót zakupuje samodzielnie potrzebne do wykonania robót materiały i urządzenia, najmuje pracowników i dokonuje wszelkich czynności niezbędnych dla wykonania zarządzenia.

(3) Jeżeli przedsiębiorstwo lub gospodarstwo wiejskie ma ponieść koszta czynności objętych zarządzeniem, może kierownik robót korzystać z wszelkich urządzeń i materiałów przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego.

§ 107. Władza, która nakazała przysposobienie, może powierzyć wykonanie prac objętych zarządzeniem również instytucji lub przedsiębiorstwu prywatnemu na podstawie osobno zawartej umowy, z przetargu lub z wolnej ręki. W tym przypadku nie wyznacza się w myśl § 106 kierownika robót - lecz właściwa władza wyznacza tylko kierownika nadzoru.

Do art. 45.

§  108.

(1) Doprowadzenie do poprzedniego stanu przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego przysposobionego do świadczeń rzeczowych odbywa się na żądanie posiadacza przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego zgłoszone bezpośrednio władzy, która nakazała przysposobienie.

(2) W sprawie orzekania o odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu doprowadzenia przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wiejskiego do poprzedniego stanu stosuje się odpowiednio § 103.