Rozdział 3 - Ujmowanie w księgach rachunkowych operacji dotyczących funduszu - Szczególne zasady rachunkowości funduszy emerytalnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2015.1675 t.j.

Akt obowiązujący

Wersja od: 22 października 2015 r.

Rozdział  3

Ujmowanie w księgach rachunkowych operacji dotyczących funduszu

§  11.

1. Wpłaty dokonane na rzecz członków funduszu, wpłaty dokonane przez członków dobrowolnego funduszu, wpłaty na rachunek rezerwowy oraz na rachunek premiowy są ujmowane na rachunku przeliczeniowym na dzień ich otrzymania.

2. (uchylony).

3. Wpłaty, o których mowa w ust. 1, są przeliczane na jednostki rozrachunkowe w najbliższym dniu wyceny po otrzymaniu wpłaty na rachunek przeliczeniowy i po identyfikacji członka, który dokonał wpłaty, lub po otrzymaniu listy członków, na rzecz których jest wnoszona wpłata, według wartości jednostki rozrachunkowej na dzień, w którym po raz pierwszy możliwe jest przyporządkowanie otrzymanych składek poszczególnym członkom.

4. Wartość jednostki rozrachunkowej w dniu przeliczenia jest ustalana przez podzielenie wartości netto aktywów funduszu w dniu przeliczenia przez liczbę jednostek rozrachunkowych zapisanych w tym dniu na rachunkach prowadzonych przez fundusz.

5. Wpłaty i inne wpływy wynikające z akcji złożonych na rachunkach ilościowych, dokonywane na rzecz członków pracowniczego funduszu, są ujmowane na odrębnym rachunku pieniężnym, a w przypadku papierów wartościowych odpowiednio na odrębnym koncie w ramach portfela inwestycyjnego.

6. Pracowniczy fundusz dokonuje przeliczenia na podstawie listy członków, na rzecz których wnoszona jest wpłata lub inny wpływ, o którym mowa w ust. 5, według zasad określonych w ust. 3 i 4.

7. Liczba jednostek rozrachunkowych jest obliczana i podawana z dokładnością do czterech miejsc po przecinku, a ich wartość - z dokładnością do dwóch. Obydwie wielkości są zaokrąglane na zasadach ogólnych.

8. Do operacji na jednostkach rozrachunkowych należy stosować wielkości podane w sposób określony w ust. 7.

9. Środki wpłacone, których nie można przyporządkować konkretnym członkom otwartego lub pracowniczego funduszu, są ujmowane na rachunku przeliczeniowym jako środki do wyjaśnienia. Po wyjaśnieniu, którego członka funduszu dotyczą, środki te są przeliczane na jednostki rozrachunkowe według wartości jednostki rozrachunkowej ustalonej na dzień, w którym zostały przyporządkowane. Fundusz przyporządkowuje środki konkretnemu członkowi funduszu w terminie 4 dni roboczych od dnia wpłaty. W przypadku, w którym środki te nie mogą zostać przyporządkowane, są one traktowane jako środki wpłacone za osoby niebędące członkami funduszu. Środki wpłacone za osoby niebędące członkami funduszu są zwracane wpłacającemu w ciągu 5 dni roboczych od dnia wpłaty, z zastrzeżeniem ust. 10.

9a. Środki wpłacone, których nie można przyporządkować konkretnym członkom dobrowolnego funduszu, są ujmowane na rachunku przeliczeniowym jako środki do wyjaśnienia. Po wyjaśnieniu, którego członka funduszu dotyczą, środki te są przeliczane na jednostki rozrachunkowe według wartości jednostki rozrachunkowej ustalonej na dzień, w którym zostały przyporządkowane. Fundusz przyporządkowuje środki konkretnemu członkowi funduszu w terminie 10 dni roboczych od dnia wpłaty. W przypadku, w którym środki te nie mogą zostać przyporządkowane, są one traktowane jako środki wpłacone za osoby niebędące członkami funduszu. Środki wpłacone za osoby niebędące członkami funduszu są zwracane wpłacającemu w ciągu 12 dni roboczych od dnia wpłaty, z zastrzeżeniem ust. 10.

10. Odsetki należne z tytułu środków przechowywanych na rachunku przeliczeniowym stanowią przychód funduszu.

11. (uchylony).

12. (uchylony).

13. (uchylony).

14. Zwiększenie kapitału funduszu ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień przeliczenia.

15. Zasadę, o której mowa w ust. 14, stosuje się odpowiednio do zwiększenia kapitału rezerwowego i kapitału premiowego.

§  12.

1. Środki wpłacone do funduszu przez towarzystwo, podmiot, o którym mowa w art. 153 ust. 1 ustawy, lub depozytariusza z tytułu powstania szkód, o których mowa w art. 48 ust. 1, art. 153 ust. 5 lub art. 160 ust. 2 ustawy, są przeliczane na jednostki rozrachunkowe w najbliższym dniu wyceny następującym po dniu ich przekazania, według wartości jednostki rozrachunkowej z dnia wpłaty.

2. Jednostki rozrachunkowe są zapisywane na rachunkach tych członków funduszu, których dotyczy szkoda.

§  13.

1. Zmniejszenie kapitału funduszu ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień przeliczenia jednostek rozrachunkowych na środki pieniężne.

2. Przeliczenie, o którym mowa w ust. 1, jest wykonywane nie wcześniej niż na 3 dni robocze przed wypłatą środków, wypłatą transferową z IKE, IKZE lub z pracowniczego programu emerytalnego, zwrotem albo na 5 dni roboczych przed terminem dokonania wypłaty transferowej z otwartego funduszu.

3. Wypłaty transferowe w ramach tego samego funduszu są dokonywane poprzez odpowiednie przeniesienie jednostek rozrachunkowych.

4. Środki pieniężne pochodzące z umorzenia jednostek rozrachunkowych ujmowane są na rachunku przeliczeniowym.

§  14.

1. Nabycie lub zbycie składników portfela inwestycyjnego przez fundusz ujmuje się w księgach rachunkowych w dacie zawarcia umowy.

2. W przypadku umowy mającej za przedmiot nabycie lub zbycie praw majątkowych innych niż te, o których mowa w ust. 1, prawa te ujmuje się w księgach rachunkowych jako nabyte lub zbyte w dacie rozliczenia umowy.

3. W przypadku umowy mającej za przedmiot zbycie składników portfela inwestycyjnego, o których mowa w ust. 1, z należnymi odsetkami, odsetki od sprzedanych składników portfela inwestycyjnego ujmuje się w księgach rachunkowych funduszu w dniu zawarcia umowy, według wartości na dzień rozliczenia umowy, uznając przychód z tytułu odsetek w wysokości zgodnej z zawartą umową.

4. Nabycie lub zbycie aktywów denominowanych w walutach państw będących członkami UE lub stronami umowy o EOG, lub członkami OECD w celu, o którym mowa w art. 141 ust. 1 pkt 6 ustawy, ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień przeprowadzenia transakcji.

§  15.

1. Do dnia otrzymania wpłaty na rachunek premiowy środki należne od powszechnego towarzystwa ujmuje się jako należności od powszechnego towarzystwa oraz wykazuje jako zobowiązanie z tytułu nieprzeliczonych jednostek rozrachunkowych.

2. Do dnia przekazania powszechnemu towarzystwu środków z tytułu wypłaty, o której mowa w art. 182a ust. 1 ustawy, wartość zobowiązania wykazuje się jako zobowiązanie wobec powszechnego towarzystwa oraz jako należność z tytułu jednostek rozrachunkowych nieprzeliczonych na środki pieniężne.

3. Przeniesienie środków, o których mowa w art. 182a ust. 5 ustawy, następuje poprzez odpowiednie przeniesienie jednostek rozrachunkowych.

4. (uchylony).

§  16.

1. Nabyte składniki portfela inwestycyjnego ujmuje się w księgach rachunkowych według ceny nabycia.

2. (uchylony).

3. (uchylony).

4. Składniki portfela inwestycyjnego nabyte nieodpłatnie posiadają cenę nabycia równą zero.

5. W przypadku dłużnych papierów wartościowych z naliczanymi odsetkami wartość ustaloną w stosunku do ich wartości nominalnej i wartość naliczonych odsetek ujmuje się w księgach rachunkowych łącznie.

§  17.

1. Papiery wartościowe będące przedmiotem umowy pożyczki stanowią składnik portfela inwestycyjnego funduszu przez okres objęty umową i są wyceniane zgodnie z zasadami przyjętymi dla tych papierów.

2. Zobowiązania funduszu wynikające z umowy pożyczki papierów wartościowych ujmuje się w księgach rachunkowych jako pożyczki.

3. Różnicę pomiędzy ustaloną ceną odkupu papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1, a wartością pożyczki amortyzuje się metodą liniową do dnia zwrotu pożyczonych papierów wartościowych.

§ 18. Zmianę wartości nominalnej nabytych akcji, niepowodującą zmiany wysokości kapitału zakładowego, ujmuje się w zestawieniach analitycznych, w których są dokonywane zmiany dotyczące liczby posiadanych akcji oraz jednostkowej ceny nabycia.

§  19.

1. Zysk lub stratę ze zbycia składników portfela inwestycyjnego ustala się, przypisując składnikom najwyższą wartość w cenie nabycia lub najwyższą wartość w cenie nabycia powiększoną o amortyzację w przypadku instrumentów wycenianych metodą amortyzacji liniowej, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Zysk lub stratę ze zbycia aktywów denominowanych w walutach państw będących członkami UE lub stronami umowy o EOG, lub członkami OECD wylicza się zgodnie z metodą określoną w ust. 1.

3. Metody, o której mowa w ust. 1, nie stosuje się do papierów wartościowych nabytych z udzielonym przez drugą stronę zobowiązaniem się odkupu, w transakcji mającej na celu zabezpieczenie udzielonego depozytu lub pożyczki.

4. Zrealizowane różnice kursowe przy sprzedaży składników portfela inwestycyjnego ujmuje się odpowiednio w zrealizowanym zysku (stracie) z inwestycji.

5. Niezrealizowane różnice kursowe powstałe w wyniku aktualizacji wyceny składników portfela inwestycyjnego ujmuje się w niezrealizowanym zysku (stracie) z inwestycji.

§  20.

1. Przysługujące akcjonariuszom, zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem akcji, prawo poboru akcji notowanych na rynku regulowanym ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień, w którym akcje te po raz pierwszy były notowane bez prawa poboru.

2. Niewykonane prawo poboru akcji umarza się według ceny równej zero na dzień wyceny następujący po dniu, w którym upływa termin realizacji zapisów na akcje.

3. Wykonane prawo poboru wykazuje się w księgach rachunkowych do czasu jego zamiany na akcje.

4. W cenie nabycia akcji nowej emisji nie uwzględnia się wartości praw poboru otrzymanych z tytułu posiadania akcji wcześniejszych emisji.

5. Należną dywidendę wypłacaną w środkach pieniężnych lub w papierach wartościowych z akcji notowanych na rynku regulowanym ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień, w którym akcje te po raz pierwszy były notowane bez dywidendy. Należną dywidendę wypłacaną w środkach pieniężnych ujmuje się w należnościach, natomiast papiery wartościowe otrzymywane z tytułu dywidendy są ujmowane w portfelu inwestycyjnym.

6. W przypadku gdy na rynkach zagranicznych przyjęte są odmienne metody niż określone w ust. 1-5, nabyte prawa ujmuje się zgodnie z metodami określonymi na tych rynkach, w dniu uzyskania dokumentu potwierdzającego istnienie oraz wartość tych praw.

§  21.

1. Przysługujące akcjonariuszom, zgodnie z uchwałą walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem akcji, prawo poboru akcji nienotowanych na rynku regulowanym oraz prawo do otrzymania dywidendy od akcji nienotowanych na rynku regulowanym ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień następny po dniu ustalenia tych praw.

2. Nabyte przez otwarty fundusz prawa pochodne ujmuje się w księgach rachunkowych funduszu na dzień nabycia jako składnik portfela inwestycyjnego w cenie nabycia.

3. Zrealizowane, w tym wykupione lub wygasłe, opcje lub warranty umarza się w wartości równej zero.

§  22.

1. Świadczenia dodatkowe związane z emisją papierów wartościowych ujmuje się w księgach rachunkowych w dniu uznania świadczenia za należne.

2. Świadczenie uznaje się za należne w chwili określonej w prospekcie emisyjnym i po spełnieniu warunków w nim określonych.

3. Świadczenia sporne uznaje się za należne w chwili uprawomocnienia się wyroku sądu.

§  23.

1. Aktywa i zobowiązania funduszu wycenia się, a wartość aktywów netto wylicza się na każdy dzień wyceny według stanów i wartości aktywów oraz zobowiązań na koniec tego dnia.

2. Wartość jednostki rozrachunkowej oblicza się na każdy dzień wyceny na podstawie wartości aktywów netto na ten dzień.

3. Dla celów sprawozdawczych, na dzień bilansowy przeprowadza się wycenę i oblicza wartość jednostki rozrachunkowej.

§  24.

1. Należne odsetki od lokat i rachunków nalicza się odpowiednio na każdy dzień kalendarzowy, począwszy od dnia następującego po dniu ujęcia lokaty lub salda w księgach rachunkowych.

2. Przychody i koszty za dni niebędące dniami wyceny ujmuje się na dzień następujący po dniach niebędących dniami wyceny.

3. Przychody z praw należnych funduszowi ujmuje się odpowiednio za każdy dzień kalendarzowy do czasu ich wygaśnięcia.

§  25.

1. Na dzień wyceny, aktywa denominowane w walutach państw będących członkami UE lub stronami umowy o EOG, lub członkami OECD ujmuje się w księgach rachunkowych po przeliczeniu na walutę polską według średniego kursu wyliczanego i ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień wyceny.

2. Wartość aktywów funduszu wyrażoną w walutach, dla których Narodowy Bank Polski nie ustala średniego kursu, określa się w relacji do wskazanej przez fundusz waluty odniesienia, dla której średni kurs jest wyliczany i ogłaszany przez Narodowy Bank Polski na dzień wyceny.

§  26.

1. Amortyzację premii od dłużnych papierów wartościowych ujmuje się w portfelu inwestycyjnym poprzez zmniejszenie ceny nabycia oraz zwiększenie kosztów amortyzacji premii.

2. Odpis dyskonta od dłużnych papierów wartościowych ujmuje się w portfelu inwestycyjnym poprzez zwiększenie wartości nabycia oraz przychodów z odpisu dyskonta.

§ 27. Przychody operacyjne funduszu obejmują w szczególności:

1) dywidendy;

2) odpis dyskonta od dłużnych papierów wartościowych nienotowanych na rynku regulowanym, nabytych poniżej wartości nominalnej;

3) (uchylony);

4) odsetki;

5) przychody z tytułu udzielonych pożyczek i kredytów, a także związane z nimi opłaty i prowizje;

6) przychody z tytułu udzielonych pożyczek w papierach wartościowych, a także związane z nimi opłaty i prowizje;

7) różnice kursowe dodatnie powstałe w związku z wyceną praw majątkowych wynikających ze składników portfela inwestycyjnego, a także środków pieniężnych, należności oraz zobowiązań denominowanych w walutach państw będących członkami UE lub stronami umowy o EOG, lub członkami OECD.

§ 28. Koszty operacyjne funduszu obejmują w szczególności:

1) ustalone w statucie funduszu koszty zarządzania funduszem przez towarzystwo;

2) koszty związane z przechowywaniem aktywów funduszu, stanowiące równowartość wynagrodzenia depozytariusza;

3) amortyzację premii od dłużnych papierów wartościowych nienotowanych na rynku regulowanym, nabytych powyżej wartości nominalnej;

4) (uchylony);

5) koszty z tytułu zaciągniętych pożyczek i kredytów;

6) różnice kursowe ujemne powstałe w związku z wyceną praw majątkowych wynikających ze składników portfela inwestycyjnego, a także środków pieniężnych, należności oraz zobowiązań denominowanych w walutach państw będących członkami UE lub stronami umowy o EOG, lub członkami OECD;

7) koszty, o których mowa w art. 137 ust. 3 ustawy.

§ 29. Różnice kursowe z wyceny aktywów i zobowiązań funduszu wpływają na przychody operacyjne lub koszty operacyjne, z zastrzeżeniem § 19 ust. 4 i 5.

§  30.

1. Środki potrącone z rachunku funduszu, niestanowiące kosztów funduszu, o których mowa w art. 136 ust. 1-2c i art. 137 ust. 3 ustawy, podlegają refinansowaniu przez towarzystwo.

2. Fundusz ujmuje należność od towarzystwa z tytułu refinansowania potrąceń, o których mowa w ust. 1, na dzień, w którym zostały poniesione.

3. Otwarty fundusz prowadzi pozabilansową ewidencję kosztów otwartego funduszu pokrywanych ze środków powszechnego towarzystwa.

§ 31. Koszty z tytułu wynagrodzenia towarzystwa i wynagrodzenia depozytariusza są ujmowane jako bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów i naliczane za każdy dzień kalendarzowy.

§  32.

1. Zestawienie przewidywanych kosztów powinno zawierać pozycje w wysokości wynikającej ze statutu funduszu, ustalone na podstawie stawek okresowych, proporcjonalnie do częstotliwości ustalania wartości aktywów netto w dniach wyceny.

2. Do obliczenia kosztów zależnych od stanu aktywów za dzień wyceny następujący po dniu bilansowym koszt należy naliczać od stanu aktywów w ostatnim dniu wyceny.