Art. 1. - Rzesza Niemiecka-Polska. Układ polsko-Niemiecki w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości na górnośląskim obszarze plebiscytowym. Katowice.1922.04.12.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1922.51.448

Akt utracił moc

Wersja od: 8 czerwca 1922 r.

Artykuł  1.

Cywilne sprawy sporne.

§ 1.

O ile z postanowień §§ 2 do 5 nie wynika co innego, cywilne sprawy sporne, zawisłe w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości w okręgach Sądów Krajowych w Bytomiu, Gliwicach, Opolu i Raciborzu, a niezałatwione prawomocnie w chwili wejścia w życie niniejszego układu, prowadzić będzie dalej sąd, w którym sprawa zawisła, albo w razie, gdy sąd ten uległ zwinięciu, równorzędny polski lub niemiecki sąd, w którego okręgu leży siedziba urzędowa dotychczasowa sądu procesowego.

§ 2.

Jeżeli skarga została wniesiona przed sąd, który był wyłącznie właściwy do jej rozpoznania, a byłby właściwy w razie wniesienia skargi dopiero w chwili wejścia w życie niniejszego układu sąd równorzędny drugiego państwa, natenczas winno się przekazać spór temuż sądowi.

§ 3.

1) Jeżeli dla skargi nie jest uzasadniona wyłączna właściwość sądu, natenczas obowiązywać będą następujące postanowienia.

2) Na zgodny wniosek obu stron należy przekazać spór wskazanemu we wniosku sądowi drugiego państwa.

3) Gdyby dla skargi, w razie jej wniesienia dopiero w chwili wejścia w życie niniejszego układu, był właściwy równorzędny sąd drugiego państwa, wówczas na wniosek nawet jednej ze stron należy spór przekazać temuż sądowi, o ile w chwili wejścia w życie niniejszego układu nie przysługiwałaby właściwość sądowi wymienionemu w § 1. Wybór z pośród kilku właściwych sądów drugiego państwa przysługuje wnioskodawcy, a, gdy obie strony żądają przekazania, stronie pozwanej.

§ 4.

1) Jeżeli stroną jest Państwo Niemieckie albo Prusy, to sprawę przejmą władze Państwa Polskiego, o ile według zawartych lub przyszłych umów, Polska wstąpi odnośnie do spornego roszczenia w miejsce Państwa Niemieckiego lub Prus.

2) Jeżeli Państwo Polskie albo Państwo Niemieckie lub Prusy jest stroną pozwaną, a nie jest uzasadnioną właściwość wynikająca z przepisu § 24 niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych, natenczas należy spór przekazać sądowi, w którego okręgu państwo, dla którego sprawa dalej prowadzoną będzie, ma powszechną właściwość; przepisów ustępu 3 § 3 nie należy stosować.

§ 5.

1) O przekazaniu sprawy można orzec bez rozprawy ustnej. Przed wydaniem rozstrzygnięcia należy wysłuchać strony.

2) W wypadkach w § 3 wymienionych winna strona, a przy uczestnikach sporu winni oni wspólnie, podać wniosek najpóźniej na pierwszym terminie, na którym po wejściu w życie niniejszego układu odbędzie się rozprawa merytoryczna. W instancji odwoławczej można aż do chwili zakończenia ustnej rozprawy, na której zapada wyrok, podać taki wniosek ewentualnie na wypadek zwrócenia sprawy do ponownego rozpoznania w poprzedniej instancji.

3) Uchwała zarządzająca przekazanie sprawy nie ulega zaskarżeniu. Z chwilą ogłoszenia lub do ręczenia tej uchwały sprawa będzie zawisłą w sądzie w uchwale wskazanym. Uchwała jest dla tego sądu obowiązującą.

4) Koszty wynikłe w postępowaniu przed sądem przekazującym należy uważać za część kosztów powstałych przed sądem wskazanym w uchwale. Do rozprawy i orzeczenia w przedmiocie przekazania stosować należy przepisy ustępów 1 i 3 § 47 niemieckiej ustawy o kosztach sądowych.

§ 6.

1) O ile sprawy sporne z okręgów Sądów Krajowych, wymienionych w § 1, są zawisłe w Sądzie Apelacyjnym-Wyższym Sądzie Krajowym - lub w Sądzie Najwyższym - Sądzie Rzeszy -, należy stosować odpowiednie postanowienia §§ 1 do 5.

2) Sprawy zwraca się do ponownego rozpoznania sądom, które są miarodajne przy zastosowaniu postanowień §§ 1 do 5. Do wniosków ewentualnych należy stosować przepis zdania 2 ustępu 2, § 5.

§ 7.

1) W razie zaskarżenia za pomocą środków prawnych wyroków wydanych przed wejściem w życie niniejszego układu w sprawach spornych, wymienionych w § 1, właściwym będzie do rozprawy i rozstrzygnięcia o środku prawnym sąd, w którego okręgu w chwili wejścia w życie niniejszego układu leży siedziba sądu, którego wyrok jest zaskarżony. Postanowienia §§ 2 do 6 należy w odpowiedni sposób stosować.

2) Jeżeli wyrok prawomocny w chwili wejścia w życie niniejszego układu a zapadły w sprawie spornej zawisłej w okręgach jednego ze Sądów Krajowych w Bytomiu, Gliwicach, Opolu lub Raciborzu, zostanie zaskarżony w drodze wznowienia postępowania po wejściu w życie niniejszego układu, to do rozprawy i rozstrzygnięcia w obrębie swego państwa jest właściwym sąd, w którego okręgu w chwili wejścia w życie niniejszego układu leży siedziba sądu, którego wyrok jest zaskarżony. W obrębie państwa drugiego jest właściwym sąd, w okręgu którego pozwany w postępowaniu o wznowienie ma swoją powszechną właściwość, a w braku tejże sąd, przed którym może być przeciwko niemu wniesioną skarga stosownie do postanowień § 23 niemieckiej ustawy O postępowaniu w cywilnych sprawach spornych.

§ 8.

W postępowaniu o przekazaniu sporu oraz przy wnoszeniu środka prawnego strony mogą udzielić pełnomocnictwa do swego zastępstwa adwokatom, dopuszczonym do występowania przed sądami polskiemi lub przed sądami niemieckiemi, położonemi na odstąpionym, górnośląskim obszarze plebiscytowym,

§ 9.

Jeżeli dla sporu wymienionego w § 1, a zawisłego w chwili przejścia wymiaru sprawiedliwości w wyższej instancji, dotychczasowy sąd procesowy pierwszej instancji uległ zwinięciu, natenczas sąd wyższej instancji, w miejsce dotychczasowego sądu procesowego pierwszej instancji, wyznacza dla dalszego postępowania równorzędny sąd krajowy, o ile nie nastąpi przekazanie postępowania lub zwrócenie sprawy do ponownego rozpoznania.

§ 10.

Sprawy upominawcze, do których odnoszą się warunki § 1, prowadzi dalej sąd, w którym wniesiono o wydanie nakazu zapłaty. W razie wniesienia opozycji lub sprzeciwu należy stosować przepisy o zawisłych sprawach spornych. Jeżeli roszczenie należy do właściwości Sądów Okręgowych - Sądów Krajowych- należy stosować w odpowiedni sposób przepisy §§ 7 i 8 wówczas, gdy spór zawiśnie w Sądzie Okręgowym-Sądzie Krajowym,-po wejściu w życie niniejszego układu.

§ 11.

1) Do spraw wywoławczych, do których odnoszą się warunki § 1, należy odpowiednio stosować przepisy o zawisłych sprawach spornych. Do skarg zaczepiających czynności prawne, zawisłych po wejściu w życie niniejszego układu, należy stosować w odpowiedni sposób przepisy §§ 7 i 8.

2) Dalsze postępowanie wywoławcze celem uznania osoby za zmarłą, która, gdyby jeszcze żyła, posiadałaby w chwili wejścia w życie niniejszego układu obywatelstwo niemieckie, prowadzi Sąd Powiatowy w Bytomiu, jeżeli sąd, w którym postępowanie zawisło, ma swą siedzibę na przypadłej Polsce części górnośląskiego obszaru plebiscytowego. Jeżeliby osoba ta posiadała obywatelstwo polskie, dalsze postępowanie prowadzi Sąd Powiatowy w Katowicach jeżeli sąd, w którym postępowanie zawisło, ma swą siedzibę na pozostałej przy Państwie Niemieckiem części górnośląskiego obszaru plebiscytowego.

3) W sprawach wywoławczych celem uznania osoby za zmarłą tak Sąd Powiatowy w Katowicach, jak również wszystkie polskie sądy są uprawnione do bezpośredniego zasięgania, od Centralnego Biura Wywiadowczego dla strat osób wojskowych i grobów poległych (Ogólne zarządzenie pruskiego Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 1920 r. Dz. Urzęd. pruskiego Ministerstwa Sprawiedliwości str. 80) wywiadu, przewidzianego w § 22 niemieckiego rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 1917 - Dziennik Ustaw Rzeszy, str. 704.

4) Polskie sądy są obowiązane wiadomości określone pod liczbą 4 Ogólnego zarządzenia pruskiego Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 1917 r. (Dz. Urzęd, pruskiego Ministerstwa Sprawiedliwości str. 291) przesyłać bezpośrednio do Centralnego Biura Wywiadowczego dla strat osób wojskowych i grobów poległych przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Rzeszy.

§ 12.

Postępowania upadłościowe, do których odpowiednio odnoszą się warunki § 1, prowadzi dalej sąd, w którym one zawisły, albo w razie, gdy sąd ten uległ zwinięciu, ten polski lub niemiecki sąd, w którego okręgu leży dotychczasowa siedziba sądu upadłościowego. O ile jedynie sąd drugiego państwa byłby właściwy, gdyby w chwili wejścia w życie niniejszego układu podano wniosek o otwarcie postępowania upadłościowego, natenczas należy przekazać postępowanie owemu sądowi.

§ 13.

1) Przymusowe wykonania, do których odpowiednio odnoszą się warunki wymienione w § 1, prowadzi dalej sąd, w którego okręgu postępowanie się toczy, albo w razie, gdy sąd ten uległ zwinięciu, ten równorzędny polski lub niemiecki sąd, w którego okręgu leży siedziba urzędowa dotychczasowego sądu wykonawczego. Jeżeliby dla przymusowego wykonywania rozpoczętego w chwili wejścia w życie niniejszego układu, był właściwy sąd drugiego państwa, wówczas należy przekazać postępowanie owemu sądowi.

2) Do postępowania w razie wniosków, zażaleń i przypomnień na podstawie § 766 niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych, mają odpowiednie zastosowanie postanowienia ust. 1 jak i też ustępów 1, 3, 4 § 5 oraz. § 8.

3) Jeżeli po wejściu w życie niniejszego układu będą wykonane w przymusowem wykonaniu czynności procesowe, które należy wykonać w sądzie procesowym, natenczas jest dla nich właściwym ten sąd, do którego okręgu należy dotychczasowy sąd procesowy w chwili wejścia w życie niniejszego układu. Postanowienia §§ 2 do 6 i 8 mają odpowiednie za stosowanie.

§ 14.

1) Postępowania w sprawach aresztowych, do których odpowiednio odnoszą się warunki wymienione w § 1, prowadzi dalej sąd, w którym zawisły, albo w razie gdy sąd ten uległ zwinięciu, ten polski lub niemiecki sąd, w którego okręgu leży siedziba urzędowa dotychczasowego sądu aresztowego. Jeżeli nie żądano aresztu w sądzie sprawy głównej, a w razie podania wniosku o areszt w chwili wejścia w życie niniejszego układu, równie właściwym byłby tylko sąd drugiego państwa, natenczas należy przekazać postępowanie owemu sądowi.

2) Jeżeli postępowanie w sprawie aresztowej zawisło przed sądem sprawy głównej, a wedle zasad niniejszego układu, przekazano sprawę; główną sądowi drugiego państwa, należy także przekazać postępowanie w sprawie aresztowej odpowiedniemu sądowi drugiego państwa.

3) Postanowienia ustępów 1, 3 i 4 § 5 oraz § 6 i § 8 mają odpowiednie zastosowanie.

§ 15.

Do postępowania w razie tymczasowych zarządzeń, mają postanowienia § 14 odpowiednie zastosowanie.

§ 16.

Przy załatwianiu zażaleń mają postanowienia §§ 1 do 9 odpowiednie zastosowanie, o ile w niniejszym układzie odmiennie nie postanowiono.

§ 17.

1) Wyroki, które w sprawie objętej § 1 albo § 6 tego artykułu wydano lub też wyda się przed lub po wejściu w życie niniejszego układu, i które uzyskają prawomocność po tym czasie, uznaje się za prawomocne w Polsce i Państwie Niemieckiem i wykonuje się w ten sam sposób jak wyroki krajowe, nie stosując szczególnych przepisów o uznaniu i wykonaniu wyroków zagranicznych, z wyjątkiem, gdy je wydano na podstawie właściwości według miejsca majątku (§ 23 niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych). Klauzuli wykonalności udziela sekretarz tego sądu, do którego należy przechowanie pierwopisu tytułu dłużnego. Postanowienie to odnosi się odpowiednio do notarjusza. Klauzula wykonalności brzmi: "Powyższy wypis udziela się i t. d. (wymienienie strony) celem przymusowego wykonania w Państwie Polskiem i w Państwie Niemieckiem". Jeżeli już udzielono klauzuli wykonalności, otrzymuje ona dodatek: "Poświadcza się, że wykonanie przymusowe dozwolone jest: także w Państwie Polskiem (w Państwie Niemieckiem"). Nie wolno udzielić klauzuli wykonalności wedle tej szczególnej formy, wyrokom wydanym na podstawia właściwości według miejsca majątku. W razie twierdzenia, że wedle postanowień niniejszego układu nie było wolno udzielić takiej klauzuli wykonalności lub takiego dodatku uzupełniającego, może dłużnik, gdy wykonanie odbywa się w drugiem państwie, podnieść zarzuty przeciwko dopuszczalności klauzuli wykonalności lub dodatku uzupełniającego także przed sądem egzekucyjnym.

2) Postanowienia ustępu 1 mają odpowiednie zastosowanie do innych nie tylko tymczasowo wykonalnych tytułów, które powstały, lub które powstaje przed lub po wejściu w życie niniejszego układu w sprawach, należących do rodzaju spraw określonych, w §§ 1, 6 oraz 10 do 16 tego artykułu i w § 2 artykułu 3 niniejszego układu.

3) Postanowienia ustępu 1 i ustępu 2 nie mają zastosowania do tytułów wykonalnych, skierowanych przeciwko Państwu Polskiemu, Państwu lub Krajowi Niemieckiemu, oraz przeciwko polskiej lub niemieckiej osobie prawnej prawa publicznego.

§ 18.

1) O ile wedle § 17 niniejszego artykułu uznaje się w Państwie Polskiem niemiecki tytuł wykonalny, na obszarze Państwa Polskiego sąd polski właściwym jest do rozstrzygnięcia zarzutów, dotyczących samego roszczenia, będącego przedmiotem wykonania; zarządzeniem polskiego zarządu wymiaru sprawiedliwości oznaczy się właściwy sąd oraz sposób postępowania.

2) O ile wedle § 17 niniejszego artykułu uznaje się w Państwie Niemieckiem polski tytuł wykonalny, na obszarze Państwa Niemieckiego właściwym jest do rozstrzygnięcia zarzutów dotyczących samego roszczenia, będącego przedmiotem wykonania sąd niemiecki, przed którym w myśl przepisów niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych dłużnik posiada swoją powszechną właściwość, a w braku tejże, sąd, przed którym może być przeciwko niemu wniesioną skarga wedle § 23 niemieckiej ustawy o postępowaniu w cywilnych sprawach spornych.

§ 19.

We wszystkich sprawach wynikających z §§ 1 do 18 sądy polskie i niemieckie mają sobie nawzajem udzielać bezpośredniej pomocy prawnej w jak najszerszym zakresie. Co do prawa ubogich, dania zabezpieczenia dla kosztów procesowych i obowiązku składania zaliczek, będą sądy polskie obywateli niemieckich, a sądy niemieckie obywateli polskich traktowały narówni z własnymi obywatelami.