Rozdział 2 - Czynności przy sporządzaniu aktów i umów. - Regulamin wewnętrznego urzędowania sądów obywatelskich oraz sądów powiatowych w sprawach rozpoznawanych przez sądy obywatelskie.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1947.71.437

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1965 r.

Rozdział  II.

Czynności przy sporządzaniu aktów i umów.

§ 49. Na żądanie stron stawających sędzia obywatelski sporządza akty i umowy o charakterze majątkowym.

Akty i umowy sporządzane przez sędziego obywatelskiego spisuje się w księdze umów z wyjątkiem testamentów, które spisuje się na oddzielnych arkuszach.

Spisany przez sędziego obywatelskiego testament winien być wręczony testatorowi lub osobie przez niego wskazanej.

§ 50. Nie wolno sędziemu obywatelskiemu sporządzać:

1) aktów i umów sprzecznych z prawem, porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami oraz treści niemożliwej do wykonania;

2) aktów i umów, które winny być pod nieważnością sporządzane w formie aktu notarialnego, a mianowicie: umów o przeniesienie własności nieruchomości i ustanowienie praw rzeczowych ograniczonych na nieruchomości, jak: użytkowanie nieruchomości, służebności, ciężary realne i hipoteki (art. 43 i 113 § 2 prawa rzeczowego) oraz umów o dożywocie (art. 600 kodeksu zobowiązań), umów darowizny nie połączonej z jednoczesnym przysporzeniem majątkowym (art. 358 kodeksu zobowiązań) i majątkowych umów małżeńskich (art. 35 prawa małżeńskiego majątkowego);

3) aktów i umów z udziałem stawających, którzy są zupełnie głusi, niemi lub głuchoniemi, chyba że umieją czytać i pisać;

4) testamentów, jeżeli testatorzy są niemi, głusi lub głuchoniemi bez względu na to, czy umieją i mogą czytać i pisać (art. 80 § 2 prawa spadkowego).

§ 51. Nie wolno sędziemu obywatelskiemu także sporządzać aktów i umów, jeżeli między nim a jedną ze stron umawiających się lub osobą trzecią, na rzecz której zastrzega się świadczenie, zachodzi stosunek powodujący z mocy art. 26 §§ 1 i 2 jego wyłączenie.

Przepis ustępu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do zastępcy sędziego obywatelskiego w przypadku pełnienia przezeń zastępczo obowiązków sędziego obywatelskiego.

§ 52. Przy sporządzaniu aktów i umów sędzia obywatelski winien stwierdzić na wstępie tożsamość stawających. Jeżeli stawający nie są sędziemu obywatelskiemu osobiście znani, tożsamość ich może być stwierdzona przez znane sędziemu osoby. W braku takich osób tożsamość stawających może być stwierdzona także okazanymi przez nich dowodami osobistymi.

Sposób stwierdzenia tożsamości winien być wskazany w spisywanym akcie lub umowie.

§ 53. Nie wolno sędziemu obywatelskiemu sporządzać aktu lub umowy, jeżeli którykolwiek ze stawających nie ma zdolności do dokonania czynności prawnej mającej być przedmiotem aktu lub umowy.

§ 54. Jeżeli zamiast strony zainteresowanej staje jej pełnomocnik lub przedstawiciel ustawowy (opiekun, kurator, zarządca sądowy), winien on złożyć dokument stwierdzający jego prawo do działania w imieniu tej strony. Pełnomocnik winien złożyć pełnomocnictwo notarialne lub prywatne z urzędownie poświadczonym podpisem strony, a przedstawiciel ustawowy wypis lub odpis postanowienia władzy opiekuńczej lub sądu o ustanowieniu go przedstawicielem ustawowym.

Nie dotyczy to rodziców działających w charakterze przedstawicieli ustawowych swych niepełnoletnich dzieci.

§ 55. Jeżeli do dokonania czynności prawnej objętej mającym być sporządzonym aktem lub umową wymagane jest zezwolenie władzy opiekuńczej lub sądu, przedstawiciel ustawowy, nie wyłączając ojca ani matki działających imieniem swych niepełnoletnich dzieci, winien złożyć ponadto dokument stwierdzający udzielenie tego zezwolenia.

§ 56. Przy sporządzaniu testamentu żadne przedstawicielstwo nie jest dopuszczalne.

§ 57. Przed przystąpieniem do sporządzenia aktu lub umowy sędzia obywatelski winien dokładnie wysłuchać oświadczeń stron stawających celem stwierdzenia istotnej ich woli.

§ 58. Akty i umowy winny być sporządzane zgodnie z wolą stawających w sposób jasny i przejrzysty oraz pisane czytelnie i bez żadnych skrótów.

Data sporządzenia aktu lub umowy oraz wszelkie liczby, jeżeli są przytoczone pierwszy raz, powinny być wypisane literami.

§ 59. Żadne skrobanie i wywabianie w sporządzanych dokumentach są niedopuszczalne. Wszelkie poprawki, dopiski i przekreślenia należy dokładnie omówić przed podpisami na końcu dokumentu. Przekreśleń należy dokonywać w ten sposób, aby wyrazy przekreślone można było odczytać.

§ 60. Przy sporządzaniu testamentu przywołanie świadków jest konieczne nawet wówczas, gdy testator umie i może pisać (art. 80 § 1 prawa spadkowego).

§ 61. Sporządzony przez sędziego obywatelskiego akt lub umowa winny zawierać:

1) numer kolejny według repertorium;

2) dzień, miesiąc i rok oraz miejsce sporządzenia;

3) imię, nazwisko i miejsce urzędowania sędziego obywatelskiego, a jeżeli akt lub umowę sporządzał zastępca sędziego obywatelskiego - imię i nazwisko zastępcy;

4) imiona i nazwiska oraz miejsca zamieszkania stron stawających, a także osób przywołanych jako świadkowie przy sporządzeniu aktu lub umowy i celem stwierdzenia tożsamości stron stawających;

5) oświadczenia stron stawających z powołaniem się na dołączone do aktu lub umowy dokumenty;

6) wzmiankę o odczytaniu, przyjęciu i podpisaniu aktu lub umowy;

7) podpisy stron stawających oraz przywołanych świadków;

8) podpis sędziego obywatelskiego lub jego zastępcy.

Jeżeli w akcie lub umowie bierze udział strona niepiśmienna lub nie mogąca pisać, należy w sporządzonym dokumencie uczynić ponadto wzmiankę o przyczynie niepodpisania przez nią tego dokumentu.

§ 62. Świadkiem przy sporządzeniu aktów i umów oraz w celu stwierdzenia tożsamości stron stawających może być tylko osoba pełnoletnia, umiejąca czytać i pisać po polsku, korzystająca w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, znana osobiście sędziemu obywatelskiemu.

Nie może być świadkiem:

1) niepełnoletni;

2) niewidomy, głuchy, niemy, głuchoniemy i nie władający mową, w jakiej odbywają się oświadczenia stron;

3) nie mogący czytać i pisać;

4) skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania;

5) urzędnik gminny przydzielony do pełnienia funkcyj kancelaryjnych w sądzie obywatelskim;

6) osoba będąca z sędzią obywatelskim w takim stosunku, który nie pozwala mu sporządzać czynności z jej udziałem lub na jej rzecz (§ 51);

7) osoba, na rzecz której ma być w akcie lub umowie zastrzeżona korzyść majątkowa.

Ponadto przy sporządzeniu testamentu nie może być świadkiem także osoba, dla której spadkodawca w tym testamencie ustanowił jakąkolwiek korzyść, oraz jej małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, osoby w ten sam sposób z nią spowinowacone lub pozostające z nią w stosunku przysposobienia oraz osoba nie mająca pełnej zdolności do działań prawnych (art. 86-88 prawa spadkowego).

Art. 63. Każdy akt lub umowa przed podpisaniem winny być przez sędziego obywatelskiego odczytane. Przy czytaniu aktu lub umowy sędzia obywatelski winien się przekonać, czy stawające strony dokładnie rozumieją treść i znaczenie sporządzonego dokumentu.

Osoby głuche, nieme lub głuchonieme umiejące czytać i pisać powinny ponadto same przeczytać sporządzony dokument i przy podpisaniu go zaznaczyć własnoręcznie, że dokument został sporządzony zgodnie z ich wolą.

§ 64. Wiadomości o czynnościach prawnych dokonanych przed sędzią obywatelskim można udzielać tylko osobom, które mają prawo do otrzymywania wypisów sporządzonych aktów i umów.

§ 65. Wypis aktu lub umowy zastępuje ich oryginał, który pozostaje w księdze umów.

§ 66. Wypisy aktów i umów wydaje się stronom stawającym i osobom, dla których zastrzeżone zostało prawo otrzymania wypisu, oraz osobom, na których rzecz zastrzeżone zostały wszelkiego rodzaju prawa majątkowe, chociażby osoby te nie brały udziału w sporządzeniu aktu lub umowy, jak również następcom prawnym osób uprawnionych do otrzymania wypisów.

Poza tym wypis może być wydany także innym osobom jednak tylko za zgodą stron stawających lub na mocy postanowienia sądu.

§ 67. Osoby mające prawo do otrzymania wypisów mogą otrzymywać w dowolnej ilości odpisy sporządzonych aktów i umów oraz załączników, złożonych przy sporządzaniu aktów i umów.