Rozdział 2 - Zadania, organizacja i wyposażenie służb ratownictwa w zakładzie górniczym - Ratownictwo górnicze.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2002.94.838

Akt utracił moc

Wersja od: 20 listopada 2007 r.

Rozdział  2

Zadania, organizacja i wyposażenie służb ratownictwa w zakładzie górniczym

§  9. 

1. Przepisy niniejszego rozdziału określają wymagania, jakim powinny odpowiadać służby ratownictwa w podziemnych zakładach górniczych i w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

2. Wymagania, jakim powinna odpowiadać służba ratownictwa w odkrywkowych zakładach górniczych, określa plan ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1.

3. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do:

1) odkrywkowych zakładów górniczych, jeżeli w zakładach tych utrzymywane są podziemne wyrobiska górnicze lub istnieje możliwość powstania atmosfery niezdatnej do oddychania,

2) zakładów wykonujących roboty geologiczne,

3) bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz do składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

§ 10. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana drużyna ratownicza oraz odpowiednio wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego.

§  11. 

1. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi obowiązek posiadania kopalnianej stacji ratownictwa górniczego może zostać spełniony przez utrzymywanie zakładowej stacji ratownictwa górniczego.

2. Do zakładowej stacji ratownictwa górniczego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

§ 12. W skład drużyny ratowniczej zakładu górniczego wchodzą:

1) kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

2) zastępcy kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

3) ratownicy górniczy,

4) mechanicy sprzętu ratowniczego,

5) osoby posiadające wymagane kwalifikacje w zakresie zwalczania zagrożeń górniczych i prowadzenia akcji ratowniczych, wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego, po uzyskaniu ich zgody; osoby te wchodzą w skład drużyny ratowniczej zakładu górniczego jako specjaliści.

§  13. 

1. W drużynie ratowniczej zakładu górniczego powinny być wydzielone zastępy ratownicze.

2. W skład zastępu ratowniczego wchodzi:

1) zastępowy,

2) czterech ratowników, z których jeden pełni dodatkowo funkcję zastępcy zastępowego.

3. Zastępowych wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego; zastępowy kieruje pracą zastępu.

4. Liczba zastępowych w drużynie ratowniczej powinna być odpowiednio większa od liczby zastępów tworzących drużynę ratowniczą.

§ 14. W przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa pracy w drużynie ratowniczej powinny być utrzymywane specjalistyczne zastępy ratownicze do wykonywania, podczas akcji ratowniczej, prac, które wymagają szczególnych umiejętności, zwłaszcza w zakresie obsługi specjalistycznych urządzeń.

§  15. 

1. Drużyną ratowniczą zakładu górniczego kieruje kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien mieć co najmniej dwóch zastępców.

3. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub co najmniej jeden z jego zastępców powinien być ratownikiem górniczym.

§  16. 

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i jego zastępców, spośród osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu tego zakładu.

2. W zakładach górniczych innych niż podziemne zakłady górnicze można, w odniesieniu do kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, odstąpić od wymagań określonych w ust. 1 oraz obowiązku wyznaczania więcej niż jednego zastępcy kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§  17. 

1. Do zadań kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego należy w szczególności:

1) zapewnienie wymaganego wyposażenia i wyszkolenia drużyny ratowniczej oraz wyposażenia kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

2) dbanie o stałą gotowość drużyny ratowniczej, odpowiedni stan pomieszczeń i właściwe zatrudnienie zastępów dyżurujących oraz sprawne działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

3) prowadzenie, zgodnie z harmonogramem, ćwiczeń ratowniczych oraz terminowe kierowanie ratowników na badania lekarskie i wymagane szkolenia,

4) kontrolowanie pracy mechaników sprzętu ratowniczego oraz prowadzenie przeszkolenia załóg w zakresie użytkowania sprzętu oczyszczającego ucieczkowego i aparatów regeneracyjnych ucieczkowych (powietrznych butlowych),

5) przeprowadzanie kontroli, co najmniej raz w miesiącu, stanu aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) i pozostałego sprzętu ratowniczego oraz przedstawianie jej wyników co najmniej raz na kwartał kierownikowi ruchu zakładu górniczego, który powinien udokumentować zapoznanie się z tymi wynikami,

6) prowadzenie ewidencji członków drużyny ratowniczej i udokumentowanie w niej badań lekarskich, ćwiczeń, dyżurów, szkoleń oraz udziału w akcjach ratowniczych,

7) prowadzenie ewidencji osób przeszkolonych w zakresie ratownictwa, niebędących ratownikami.

2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi sposób przeprowadzania kontroli, o których mowa w ust. 1 pkt 5, ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 18. W przypadku zawarcia przez przedsiębiorcę z jednostką ratownictwa umowy, o której mowa w § 4 ust. 1, kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego:

1) wyznacza ratowników do pełnienia dyżurów w dyżurujących zastępach utrzymywanych przez tę jednostkę dla grup zakładów górniczych,

2) opracowuje, z odpowiednim wyprzedzeniem w czasie, harmonogram ćwiczeń dla zastępów ratowniczych w uzgodnieniu z jednostką ratownictwa,

3) opracowuje, dla zakładów poszukujących ropę naftową i gaz ziemny oraz dla zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, harmonogram dyżuru ratowników będących w pracy i wyznaczonych do zapewnienia gotowości do akcji ratowniczej, o której mowa w § 4 ust. 2 pkt 1.

§  19. 

1. Przynależność do ratownictwa górniczego jest dobrowolna.

2. Ratownik górniczy powinien uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym, brać udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych.

3. Ratownik górniczy powinien, raz na 5 lat, odbyć kurs okresowy dla ratowników górniczych.

4. W przypadku niewywiązywania się ratownika z obowiązków, z przyczyn przez niego zawinionych, nie powinien on przez okres do 14 dni wykonywać czynności członka drużyny ratowniczej.

5. W przypadku gdy w wyznaczonym terminie nie ustąpi przyczyna niedopuszczenia ratownika do wykonywania czynności członka drużyny ratowniczej, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien pozbawić ratownika wykonywania czynności w drużynie ratowniczej.

§ 20. Ratownik górniczy, w przypadku wezwania, powinien niezwłocznie zgłosić się do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub do wyznaczonego miejsca, w sposób określony w planie ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1.

§  21. 

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego, na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, wyznacza mechaników sprzętu ratowniczego.

2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego wyznacza, spośród podległych mu mechaników, pierwszego mechanika, który sprawuje nadzór nad pozostałymi mechanikami.

3. Mechanik sprzętu ratowniczego powinien, raz na 5 lat, odbyć kurs okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego.

§ 22. Do zadań mechanika sprzętu ratowniczego należy w szczególności:

1) utrzymywanie, na swojej zmianie, w stałej gotowości aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) i pozostałego sprzętu,

2) kontrola, naprawa, konserwacja i dezynfekcja aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) oraz pozostałego sprzętu ratowniczego, stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa, i prowadzenie odpowiednich książek kontroli,

3) zaopatrywanie wszystkich urządzeń ratowniczych w numery i znaki własności stosowane w zakładzie górniczym,

4) przedkładanie kierownikowi kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, raz w miesiącu, do wglądu i potwierdzenia, prowadzonych książek ewidencyjno-kontrolnych,

5) zapewnienie, aby w pomieszczeniach przeznaczonych do przechowywania aparatów regeneracyjnych (powietrznych butlowych) i pozostałego sprzętu ratowniczego znajdował się wyłącznie sprzęt sprawny i przygotowany do przeprowadzania akcji,

6) zgłaszanie dyspozytorowi ruchu zakładu górniczego miejsca pobytu dyżurujących na dole zastępów ratowniczych, z podaniem sposobu ich alarmowania,

7) ułożenie kart wezwań ratowników według stanu zatrudnienia, na podstawie wykazów markowni.

§  23. 

1. W zakładzie górniczym powinien być stosowany wyłącznie sprzęt ratowniczy do ochrony układu oddechowego, dopuszczony do stosowania na podstawie odrębnych przepisów.

2. Stan sprzętu, o którym mowa w ust. 1, a także innych urządzeń niezbędnych do prowadzenia akcji ratowniczej powinien w szczególności zapewnić:

1) skuteczne prowadzenie prac ratowniczych,

2) bezpieczeństwo ludzi podczas likwidacji zagrożenia, zwłaszcza podczas wykonywania prac niebezpiecznych wymagających użycia sprzętu specjalistycznego.

3. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego i służby ratownictwa w zakładzie górniczym powinny być wyposażone w:

1) sprzęt ochrony układu oddechowego,

2) przyrządy pomiarowe i kontrolne,

3) sprzęt ratowniczy i pomocniczy,

4) sprzęt medyczny,

5) sprzęt ochrony indywidualnej i odzież ochronną,

6) oświetlenie osobiste ratowników określone przez właściwą jednostkę ratownictwa.

4. Szczegółowe wymagania w zakresie wyposażenia kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i służby ratownictwa określa plan ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1; wymagania te powinny uwzględniać rodzaj zagrożeń występujących w zakładzie górniczym, a w podziemnym zakładzie górniczym także liczbę pracowników zatrudnionych w ciągu doby pod ziemią.

§  24. 

1. W celu zapewnienia możliwości natychmiastowego użycia sprzętu ratowniczego powinien być on przechowywany i konserwowany, w sposób określony w instrukcji producenta sprzętu ratowniczego.

2. Aparaty regeneracyjne (powietrzne butlowe) oraz sprzęt ochrony układu oddechowego przystosowany do ewakuacji poszkodowanych powinny być przechowywane w kopalnianych stacjach (punktach) ratownictwa górniczego.

3. Aparaty, o których mowa w ust. 2, mogą być wydawane wyłącznie przez mechaników sprzętu ratowniczego, na polecenie kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, jego zastępców albo kierownika akcji ratowniczej.

4. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien powiadomić kierownika ruchu zakładu górniczego o każdym przypadku użycia aparatów, o których mowa w ust. 2, a także o wypadku zaistniałym podczas ich użycia.

5. W razie zaistnienia wypadku, o którym mowa w ust. 4, kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego zapewnia, w przypadku użycia aparatu regeneracyjnego, zabezpieczenie 3 sztuk nieużywanych i zaplombowanych pochłaniaczy CO₂ tej samej partii, serii i daty produkcji, jakich użyto w aparacie, w którym zdarzył się wypadek.

§  25. 

1. Konserwację sprzętu ratowniczego przeprowadza się po każdorazowym jego użyciu, a także z częstotliwością określoną w instrukcji, o której mowa w § 24 ust. 1.

2. Konserwację, kontrolę i naprawy sprzętu ratowniczego powinni wykonywać mechanicy sprzętu ratowniczego.

§  26. 

1. Sprzęt i przyrządy, o których mowa w § 23 ust. 3 pkt 1 i 2, powinny być oznakowane symbolem zakładu górniczego i kolejnym numerem zgodnym z numerem zamieszczonym w ewidencji sprzętu ratowniczego, a także innymi oznaczeniami, jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnych przepisów.

2. W celu ewidencji sprzętu ratowniczego prowadzi się dokumentację, w której powinny być odnotowane informacje o użyciu sprzętu, przeprowadzonej kontroli jego sprawności i wykonywanych naprawach.

§ 27. Pomieszczenia, w których jest przechowywany sprzęt ratowniczy powinny być zabezpieczone przed dostępem osób niepowołanych.

§ 28. 1  Ratownikiem górniczym może być osoba, która:

1) ukończyła 21 lat,

2) przepracowała co najmniej 12 miesięcy w zakładzie górniczym w danej specjalności,

3) ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychologiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami,

4) ukończyła kurs podstawowy dla kandydatów na ratowników górniczych i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym,

5) włada językiem polskim w mowie i piśmie, w stopniu niezbędnym do sprawowania czynności ratownika górniczego.

§ 29. 2  Mechanikiem sprzętu ratowniczego może być ratownik górniczy lub były ratownik górniczy, który:

1) ukończył co najmniej zasadniczą szkołę zawodową,

2) ma staż ratowniczy nie krótszy niż 5 lat, a w zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi - nie krótszy niż 3 lata,

3) ukończył kurs podstawowy dla kandydatów na mechaników sprzętu ratowniczego i zdał egzamin z wynikiem pozytywnym,

4) włada językiem polskim w mowie i piśmie, w stopniu niezbędnym do sprawowania czynności mechanika sprzętu ratowniczego.

§  30. 

1. Przy jednostce ratownictwa, która organizuje i prowadzi kursy podstawowe dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego, kierownik jednostki powołuje komisję egzaminacyjną.

2. Zadaniem komisji egzaminacyjnej jest przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego.

3. W skład komisji egzaminacyjnej wchodzą przewodniczący, sekretarz oraz członkowie, z których przynajmniej jeden powinien posiadać stwierdzone kwalifikacje, wymagane od osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego.

4. Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin w zespołach egzaminacyjnych, których skład ustala przewodniczący komisji spośród jej członków.

5. Przewodniczący komisji egzaminacyjnej powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o terminie i miejscu egzaminu. Przedstawiciel właściwego organu nadzoru górniczego może uczestniczyć w egzaminie.

6. O wyniku egzaminu zespół egzaminacyjny decyduje większością głosów, ustalając go jako "pozytywny" lub "negatywny".

7. Członkowie zespołu egzaminacyjnego podpisują protokół z przebiegu egzaminu.

8. Przewodniczący komisji egzaminacyjnej przedkłada protokół z przebiegu egzaminu wraz z dokumentami kandydata kierownikowi jednostki, o której mowa w ust. 1.

9. Kierownik jednostki wystawia kandydatowi, który złożył egzamin z wynikiem pozytywnym, zaświadczenie o ukończeniu kursu.

§ 31. Kierownik właściwej jednostki ratownictwa zatwierdza programy kursów podstawowych, wymaganych dla kandydatów na ratowników górniczych i mechaników sprzętu ratowniczego.

§  31a.  ³

1. Przepisów § 28, 30 i 31 nie stosuje się do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy nabyli w tych państwach, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kwalifikacje w zawodzie ratownik górniczy, uznane w trybie określonym ustawą z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych (Dz. U. Nr 87, poz. 954, z późn. zm.).

2. Przepisów § 29-31 nie stosuje się do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy nabyli w tych państwach, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, kwalifikacje w zawodzie mechanik sprzętu ratowniczego, uznane w trybie określonym ustawą wymienioną w ust. 1.

§  32. 

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za stan wyszkolenia w zakresie ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym.

2. Szkolenie z zakresu ratownictwa górniczego powinny odbyć osoby:

1) kierownictwa akcji ratowniczych,

2) kierownictwa drużyn ratowniczych oraz pozostali członkowie drużyny ratowniczej,

3) kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, niewchodzące w skład drużyny ratowniczej.

3. Szkolenie, o którym mowa w ust. 2, powinno być prowadzone w formie kursów, seminariów i ćwiczeń ratowniczych.

4. Właściwa jednostka ratownictwa opracowuje programy szkoleń, o których mowa w ust. 2, zgodnie ze szczegółowymi zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

5. Szkolenie powinno być prowadzone z uwzględnieniem danej specjalności, wynikającej z rodzaju robót wykonywanych w poszczególnych zakładach górniczych.

6. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien co roku opracować harmonogramy odbywania kursów i ćwiczeń ratowniczych, planowanych w następnym roku, i przedstawić je do zatwierdzenia kierownikowi ruchu zakładu górniczego.

7. Kierownik ruchu zakładu górniczego, jego zastępcy oraz dyspozytorzy ruchu zakładu górniczego powinni, raz na 2 lata, uczestniczyć w seminariach o tematyce dotyczącej zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych oraz prowadzenia akcji ratowniczych, organizowanych przez jednostki ratownictwa górniczego.

8. Kierownik akcji ratowniczej na dole (w obiekcie), kierownik bazy ratowniczej oraz osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, które nie wchodzą w skład drużyny ratowniczej, powinny ukończyć odpowiednie kursy specjalistyczne i powtarzać je raz na 5 lat.

9. W przypadku nieodbycia odpowiedniego kursu lub wymaganych ćwiczeń przez osobę uprawnioną do kierowania bazą lub akcją ratowniczą na dole, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien pozbawić tę osobę pełnienia danej funkcji.

10. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego oraz jego zastępcy powinni, raz na 5 lat, powtarzać kurs okresowy dla kierowników tych stacji.

11. W zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, szkolenie osób kierownictwa i dozoru ruchu o specjalności wiertniczej powinno dodatkowo uwzględniać tematykę z zakresu opanowywania erupcji płynu złożowego. Szkolenie z zakresu opanowywania erupcji płynu złożowego powinno być powtarzane co 2 lata.

12. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien organizować seminaria dla zastępowych. Seminaria powinny odbywać się co najmniej raz w roku w wymiarze nie mniejszym niż 6 godzin.

13. Zastępowi kopalnianych drużyn ratowniczych powinni uczestniczyć w seminariach dla zastępowych oraz ukończyć szkolenia z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej; szkolenia powinny być powtarzane co 2 lata.

14. Specjaliści wchodzący w skład drużyny ratowniczej powinni uczestniczyć w seminariach o tematyce dotyczącej zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych oraz prowadzenia akcji ratowniczych, co najmniej raz w okresie 5 lat.

15. Szkolenia powinny być prowadzone przez osoby posiadające wymagane kwalifikacje.

16. Osoby odbywające szkolenia są zwolnione z obowiązku wykonywania pracy.

§  33. 

1. Ratownik biorący udział w ćwiczeniach powinien mieć aktualne świadectwo lekarskie stwierdzające jego zdolność do pełnienia obowiązków ratownika górniczego oraz posiadać aktualne świadectwo ukończenia kursu ratowniczego.

2. Ratownik, który odbywa ćwiczenia, nie może być zatrudniony na zmianie poprzedzającej ćwiczenia i następującej po ćwiczeniach.

3. 4  Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego ustala każdorazowo liczbę ratowników biorących udział w ćwiczeniach; w podziemnym zakładzie górniczym liczba ratowników biorących udział w ćwiczeniach wynosi od 10 do 20.

§  34. 

1. Przedsiębiorca powinien zapewnić ratownikom górniczym i kandydatom na ratowników górniczych przeprowadzanie badań lekarskich w celu stwierdzenia ich przydatności do służby w ratownictwie górniczym.

2. Rodzaje badań, zakres, metodykę i przebieg oraz częstotliwość ich przeprowadzania określają zasady oceny medycznej zdolności do pracy w ratownictwie górniczym, opracowane przez właściwą jednostkę ratownictwa.

3. Dla każdego ratownika górniczego prowadzi się dokumentację lekarską zawierającą dane o jego stanie zdrowia, wynikające z badań, o których mowa w ust. 1.

§ 35. Ratownikom górniczym powinna być zapewniona opieka lekarska obejmująca:

1) badania lekarskie przed każdorazowym rozpoczęciem dyżurów w jednostce ratownictwa,

2) pomoc ambulatoryjną podczas pełnienia dyżurów w jednostce ratownictwa,

3) pomoc lekarską podczas akcji ratowniczych,

4) sprawdzanie stanu zdrowia bezpośrednio przed i po zakończeniu udziału w akcji ratowniczej.

§ 36. Organizację pomocy lekarskiej podczas prowadzenia akcji ratowniczej określa plan ratownictwa zakładu górniczego, o którym mowa w § 5 ust. 1.

§  37. 

1. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym powinna posiadać pomieszczenia przeznaczone do przechowywania, konserwacji i naprawy sprzętu ratowniczego, przeprowadzania szkolenia teoretycznego i praktycznego ratowników oraz grupowania ratowników zmobilizowanych do akcji ratowniczej.

2. Stacja, o której mowa w ust. 1, powinna posiadać komorę ćwiczeń ratowniczych do prowadzenia praktycznych ćwiczeń ratowniczych oraz szkolenia pracowników tego zakładu w posługiwaniu się sprzętem ochrony układu oddechowego.

3. W punkcie ratownictwa górniczego powinien znajdować się zespół pomieszczeń przeznaczonych do przechowywania i konserwacji sprzętu ratowniczego. Pomieszczenia te powinny odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla tego rodzaju pomieszczeń w stacji, o której mowa w ust. 1.

4. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne, obowiązkowe ćwiczenia ratownicze mogą się odbywać w komorze ćwiczeń właściwej jednostki ratownictwa.

§  38. 

1. Stacja, o której mowa w § 37 ust. 1, powinna być usytuowana w pobliżu szybu zjazdowego.

2. W podziemnym zakładzie górniczym, w którym prowadzone są roboty górnicze i zjazd pracowników odbywa się w kilku rejonach znacznie oddalonych od siebie, oprócz kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien być utrzymywany także punkt (punkty) ratownictwa górniczego.

3. Kierownik ruchu podziemnego zakładu górniczego, w uzgodnieniu z właściwą jednostką ratownictwa, decyduje o utworzeniu punktu ratownictwa górniczego i jego lokalizacji.

§ 39. Projekt budowy (przebudowy) kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym powinien odpowiadać wymaganiom określonym w Polskiej Normie.

§  40. 

1. Kierownik ruchu podziemnego zakładu górniczego, w uzgodnieniu z właściwą jednostką ratownictwa, ustala wyposażenie punktu ratownictwa górniczego w aparaty regeneracyjne (powietrzne butlowe), sprzęt ochrony układu oddechowego przystosowany do ewakuacji poszkodowanych, materiały i sprzęt do prowadzenia akcji, kontroli, konserwacji i napraw oraz ustala rodzaje niezbędnych pomieszczeń w punkcie ratownictwa.

2. Punkt ratownictwa górniczego powinien być wyposażony co najmniej w 10 aparatów regeneracyjnych lub aparatów powietrznych butlowych.

§  41. 

1. Kierownik ruchu podziemnego zakładu górniczego ustala liczbę osób wchodzących w skład drużyny ratowniczej i jej skład, uwzględniając zagrożenia występujące w zakładzie górniczym.

2. Liczba ratowników w drużynie ratowniczej podziemnego zakładu górniczego jest zależna od liczby pracowników zatrudnionych w ciągu doby pod ziemią i powinna wynosić co najmniej:

1) 15 ratowników górniczych - przy liczbie pracowników nieprzekraczającej 500,

2) 50 ratowników górniczych - przy liczbie pracowników od 501 do 2000,

3) 80 ratowników górniczych - przy liczbie pracowników przekraczającej 2000.

§ 42. Kierownikiem kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym oraz jego zastępcami mogą być osoby, które:

1) posiadają co najmniej pięcioletni staż ratownika górniczego,

2) ukończyły kurs dla kandydatów na kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego,

3) odbywają, raz na 5 lat, kurs okresowy dla kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego.

§ 43. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, w podziemnych zakładach górniczych wydobywających kopaliny palne, nie powinien równocześnie pełnić innych funkcji w kierownictwie lub dozorze ruchu zakładu górniczego.

§ 44. Funkcje zastępowego może pełnić ratownik górniczy posiadający co najmniej pięcioletni staż pracy w ratownictwie górniczym.

§  45. 

1. Znaczki ratowników górniczych w markowni podziemnego zakładu górniczego powinny odróżniać się od znaczków innych pracowników dołowych.

2. W przypadku stosowania ewidencji komputerowej zatrudnionych pracowników, identyfikatory ratowników górniczych powinny odróżniać się od identyfikatorów pozostałych pracowników.

§  46. 

1. Mechanicy sprzętu ratowniczego w podziemnym zakładzie górniczym powinni być zatrudnieni w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego na wszystkich zmianach, zarówno w dniach roboczych, jak i w dniach wolnych od pracy.

2. Oprócz mechaników stale zatrudnionych w kopalnianej stacji (punkcie) ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym powinni być zatrudnieni, co najmniej dwaj, mechanicy rezerwowi.

3. Mechanicy rezerwowi, o których mowa w ust. 2, powinni, raz na kwartał, pełnić przez 5 dni dyżur w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego na zmianie, na której jest zatrudniony pierwszy mechanik.

4. W podziemnym zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny niepalne kierownik ruchu zakładu górniczego decyduje o zatrudnianiu mechanika w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w dni wolne od pracy.

§  47. 

1. W wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych wydobywających kopaliny palne powinny być utrzymywane zastępy ratownicze dyżurujące stale na wszystkich zmianach w dniach pracy oraz w dniach wolnych od pracy, z tym że w dniach pracy na każdej zmianie powinny być utrzymywane w wyrobiskach co najmniej dwa zastępy.

2. W podziemnym zakładzie górniczym innym niż wymieniony w ust. 1 utrzymywanie dyżurujących zastępów ratowniczych jest wymagane, jeżeli wynika to z planu ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1.

§  48. 

1. W uzasadnionych przypadkach, w dni wolne od pracy, dla dwóch lub więcej podziemnych zakładów górniczych mogą być utrzymywane dyżury co najmniej dwóch zastępów ratowniczych oraz dodatkowo mechanika sprzętu ratowniczego i osoby dozoru ruchu będącej ratownikiem górniczym, na warunkach ustalonych w planie ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1. O powyższych ustaleniach powiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego.

2. Zastępy dyżurujące dla dwóch lub więcej podziemnych zakładów górniczych powinny przebywać w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub w jej pobliżu; zastępy dyżurujące powinny mieć zapewnioną opiekę lekarską.

3. Do dyspozycji zastępów dyżurujących zabezpieczających dwa lub więcej podziemnych zakładów górniczych powinien być utrzymywany, przez okres dyżuru, środek transportu wraz z kierowcą, przystosowany do przewozu ludzi i sprzętu ratowniczego.

4. W przypadku gdy w jednym z podziemnych zakładów górniczych są utrzymywane zastępy, o których mowa w ust. 1, w pozostałych podziemnych zakładach górniczych powinien być zatrudniony na każdej zmianie co najmniej jeden ratownik górniczy (przewodnik) posiadający znajomość zakładu górniczego, a w szczególności układu wyrobisk.

§  49. 

1. Zastępy dyżurujące w podziemnych zakładach górniczych powinny być zatrudniane przede wszystkim przy wykonywaniu prac profilaktycznych w wyrobiskach, z których mają zapewniony szybki transport do innych rejonów zakładu górniczego.

2. Rodzaj, miejsce pracy i zadania wykonywane przez zastępy dyżurujące zatrudnione w warunkach, o których mowa w ust. 1, określa kierownik działu wentylacji zakładu górniczego, który ustalenia te, przed podjęciem pracy zastępu dyżurującego, odnotowuje w "Dzienniku kopalnianej stacji ratownictwa górniczego".

3. Zmiana zastępów dyżurujących odbywa się, w razie potrzeby, w miejscu pracy lub na wyznaczonej drodze dojścia do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§  50. 

1. Zastęp dyżurujący w podziemnym zakładzie górniczym powinien mieć bezpośrednią łączność z centralą telefoniczną zakładu górniczego.

2. Zastępowy zastępu dyżurującego, o którym mowa w ust. 1, powinien powiadomić o miejscu pracy zastępu, zakresie wykonywanych prac i numerze telefonu:

1) kopalnianą stację ratownictwa górniczego,

2) dyspozytora ruchu zakładu górniczego.

3. Powiadomienia, o których mowa w ust. 2, powinny być odpowiednio udokumentowane przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego oraz udokumentowane w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

4. Zastępowy zastępu, o którym mowa w ust. 2, powinien powiadomić centralę telefoniczną zakładu górniczego o miejscu pracy zastępu i numerze telefonu w tym miejscu.

5. Mechanik sprzętu ratowniczego, dyżurujący w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego podziemnego zakładu górniczego, powinien sprawdzić łączność z zastępem dyżurującym przynajmniej 2 razy podczas zmiany.

6. Zastępowy zastępu dyżurującego, o którym mowa w ust. 1, udającego się do miejsca pracy na dole lub powracającego z tego miejsca po ukończeniu pracy, w drodze do szybu powinien zgłaszać się telefonicznie do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

7. Podział zastępu dyżurującego na mniejsze jednostki podczas wykonywania prac jest niedopuszczalny.

§  51. 

1. Zastęp dyżurujący w podziemnym zakładzie górniczym składa się z ratowników górniczych o różnych specjalnościach.

2. Ratownicy zastępu dyżurującego powinni być zapoznani z układem wyrobisk podziemnego zakładu górniczego.

3. Imienny skład zastępu dyżurującego ustala kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, z uwzględnieniem postanowień ust. 1.

4. Mechanik sprzętu ratowniczego wpisuje do "Dziennika kopalnianej stacji (punktu) ratownictwa górniczego", o którym mowa w § 49 ust. 2, nazwiska ratowników i numery aparatów regeneracyjnych lub powietrznych butlowych.

§  52. 

1. Zastęp dyżurujący w podziemnym zakładzie górniczym wyposaża się w odpowiedni sprzęt określony w planie ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1, w szczególności:

1) tlenomierz o pomiarze ciągłym i sygnalizacji zadanego progu zawartości tlenu,

2) przyrządy do ciągłego pomiaru zawartości gazów, a w szczególności CO, CO₂, CH₄,

3) przyrządy do pomiaru wilgotności i temperatury.

2. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być przechowywane jak najbliżej miejsca pracy dyżurującego zastępu ratowniczego.

3. W przypadku gdy dyżurujący zastęp ratowniczy jest zatrudniony przez dłuższy czas w tym samym rejonie podziemnego zakładu górniczego, wyposażenie tego zastępu można pozostawić w wyrobisku podziemnym. Aparaty regeneracyjne i aparaty powietrzne butlowe wywozi się na powierzchnię co najmniej raz na 24 godziny, celem przeprowadzenia ich kontroli przez mechanika sprzętu ratowniczego, a pozostały sprzęt ratowniczy powinien być wywieziony na powierzchnię, w okresach określonych w instrukcjach kontroli i konserwacji tego sprzętu.

4. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 3, powinno być przekazywane w podziemnych wyrobiskach między zastępowymi zastępów kończących i podejmujących pracę.

§ 53. Plan ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1, w podziemnym zakładzie górniczym określa:

1) liczbę zastępów dyżurujących, dostosowaną do ilości załogi zatrudnionej w zakładzie górniczym, które są utrzymywane na poszczególnych zmianach w dniach pracy oraz w dniach wolnych od pracy, przy spełnieniu wymogów określonych odpowiednio w § 47 i 48,

2) organizację dyżurów zastępów ratowniczych, w przypadku utrzymywania ich dla dwóch lub więcej zakładów górniczych.

§ 54. W zakładach górniczych wydobywających ropę naftową i gaz ziemny powinny być utrzymywane co najmniej:

1) w granicach lądu stałego:

a) 4 zastępy ratownicze - w przypadku występowania zagrożenia siarkowodorowego,

b) 2 zastępy ratownicze - w przypadku niewystępowania zagrożenia siarkowodorowego,

2) w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej - 2 zastępy ratownicze w każdym z obiektów wydobywczych zakładu.

§ 55. W zakładach górniczych wydobywających siarkę otworami wiertniczymi metodą wytapiania powinny być utrzymywane co najmniej:

1) 2 zastępy - w przypadku zatrudnienia do 100 pracowników,

2) 4 zastępy - w przypadku zatrudnienia od 101 do 500 pracowników,

3) 8 zastępów - w przypadku zatrudnienia powyżej 500 pracowników.

§ 56. W zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego, gdy roboty wykonywane są w granicach:

1) lądu stałego, powinny być utrzymywane co najmniej:

a) 4 zastępy ratownicze - w przypadku występowania zagrożenia siarkowodorowego,

b) 2 zastępy ratownicze - w przypadku niewystępowania zagrożenia siarkowodorowego,

2) obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, powinny być utrzymywane 2 zastępy ratownicze dla każdego z obiektów (platformy wiertniczej).

§ 57. W przypadkach innych niż określone w § 38-56, organizacja służby ratownictwa górniczego powinna spełniać wymagania określone w planie ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1.

§  58. 

1. Kierownikiem kopalnianej (zakładowej) stacji ratownictwa górniczego w zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi może być osoba kierownictwa lub:

1) wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego posiadająca doświadczenie w zakresie opanowywania zagrożeń w danej specjalności albo

2) dozoru ruchu zakładu górniczego, będąca ratownikiem albo byłym ratownikiem górniczym, posiadająca staż w ratownictwie nie krótszy niż 3 lata.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, powinny ukończyć z wynikiem pozytywnym szkolenie, o którym mowa w § 66 ust. 3 pkt 1, i co 5 lat odbywać ponowne szkolenie (kurs).

§  59. 

1. Miejsca pracy ratowników wykonujących pracę na danej zmianie oraz ratowników innych, pozostających w gotowości do udziału w akcji ratowniczej, podlegają zgłoszeniu do dyspozytora zakładu górniczego lub w miejscu określonym w planie ratownictwa, o którym mowa w § 5 ust. 1.

2. W szczególnych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może nakazać pełnienie stałego dyżuru zastępu ratowniczego w określonym miejscu i czasie.

¹ § 28 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U.04.102.1073) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 2004 r.

² § 29 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U.04.102.1073) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 2004 r.

³ § 31a:

- dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U.04.102.1073) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej.

- zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 24 października 2007 r. (Dz.U.07.204.1476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 listopada 2007 r.

⁴ § 33 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2004 r. (Dz.U.04.102.1073) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 maja 2004 r.