Rozdział 1 - Przepisy ogólne. - Przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1946.70.382

Akt utracił moc

Wersja od: 29 listopada 1950 r.

Rozdział  I.

Przepisy ogólne.

Art.  1.

W sprawach cywilnych wymienionych w dekrecie niniejszym pobiera się opłaty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz zwrot wydatków. Opłaty sądowe i wydatki stanowią koszty sądowe.

Art.  2.

1. Jeżeli dekret niniejszy lub inne przepisy nie stanowią inaczej, do uiszczenia kosztów sądowych obowiązana jest strona, która dokonywa czynności powodującej opłatę sądową lub wydatki.

2. Stroną w rozumieniu przepisów o kosztach sądowych jest każdy uczestnik postępowania.

Art.  3.

1. Uwolnienie od kosztów sądowych służy:

1) stronie, której sąd przyznał prawo ubogich,

2) kuratorowi wyznaczonemu przez sąd do danej sprawy,

3) stronie dochodzącej należności za pracę,

4) stronie dochodzącej ojcostwa pozamałżeńskiego,

5) stronie dochodzącej alimentów.

2. Za strony wymienione w ust. 1 pkt 1), 3), 4) i 5) wydatki ponosi tymczasowo Skarb Państwa, a za kuratora, jeżeli obowiązujące przepisy nie stanowią inaczej - strona, dla której kurator został ustanowiony, lub też, gdyby to było niemożliwe, strona, która swym wnioskiem lub swą czynnością spowodowała ustanowienie kuratora.

3. Do przyznania prawa ubogich stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego.

Art.  4.

1. Uwolnienie od opłat sądowych służy:

1) Skarbowi Państwa i podmiotom prawnym, za które działa Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej,

2) instytucjom ubezpieczeń społecznych w sprawach związanych z ich ustawową działalnością.

2. Minister Sprawiedliwości może w porozumieniu z Ministrem Skarbu i innymi zainteresowanymi ministrami przyznać według swego uznania uwolnienie od opłat sądowych instytucjom, stowarzyszeniom i fundacjom, zasługującym na to uwolnienie ze względu na ich działalność dobroczynną, społeczną, naukową, oświatową lub samopomocową. Uwolnienie może być w każdej chwili odwołane.

Art.  5.

1. Koszty sądowe, od których strona uboga była uwolniona, będą ściągnięte z urzędu po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w danej sprawie od przeciwnika albo od strony ubogiej z zasądzonego jej roszczenia według przepisów art. 120 §§ 2 i 3 kodeksu postępowania cywilnego.

2. Przepis ustępu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do kosztów sądowych, od których była uwolniona strona, dochodząca należności za pracę, ojcostwa pozamałżeńskiego lub alimentów.

Art.  6.

1. Opłaty sądowe, od których uwolniony był kurator (art. 3 ust. 1 pkt 2) lub podmioty wymienione w art. 4, będą ściągnięte z urzędu po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu w danej sprawie od przeciwnika w takim stosunku, w jakim zostały włożone na niego koszty procesu lub innego postępowania.

2. Jeżeli strona zastąpiona przez kuratora posiada majątek, opłaty, które nie zostały włożone na jej przeciwnika lub też nie ściągnięte, będą ściągnięte od tej strony.

Art.  7.

W razie cofnięcia prawa ubogich lub uchylenia kurateli należne od strony koszty sądowe będą ściągnięte z urzędu z zastosowaniem odpowiednio przepisu art. 119 § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

Art.  8.

Jeżeli o obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w myśl przepisów art. 5-6 sąd nie orzekł w toku postępowania w danej sprawie, postanowienie w tej mierze wyda sąd, w którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji.

Art.  9.

Należności Skarbu Państwa z tytułu powstałych w toku procesu lub innego postępowania kosztów sądowych, a włożonych na przeciwnika strony, uwolnionej od kosztów sądowych lub opłat sądowych, będą w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym zaspokojone w tym samym stopniu i w tych samych granicach, jak koszty procesu lub innego postępowania, przyznane stronie uwolnionej.

Art.  10.

Postępowanie o przyznanie prawa ubogich i postępowanie przed sądem polubownym wolne jest od opłat sądowych.

Art.  11.

Opłatę sądową należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma lub przy złożeniu wniosku podlegającego opłacie.

Art.  12.

1. W każdym piśmie lub wniosku należy podać wartość przedmiotu sprawy, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna.

2. Pisma lub wnioski, dotyczące części przedmiotu sprawy, podlegają opłacie tylko w stosunku do wartości tej części.

Art.  13.

1. Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata sądowa. Pismo takie będzie zwrócone, jeżeli wnoszący je w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu wezwania o uiszczenie należnej opłaty, opłaty tej nie uiści. Termin tygodniowy może być odpowiednio przedłużony tylko wówczas, jeżeli pismo wniosła osoba zamieszkała za granicą, nie mająca w kraju zastępcy.

2. Przepisu co do wezwania o uiszczenie należnej opłaty nie stosuje się do pism wnoszonych przez adwokata, podlegających opłacie w wysokości stałej. Pisma takie, jeżeli nie są należycie opłacone, będą od razu zwrócone.

3. Sąd nie przyjmie wniosku ustnego, podlegającego opłacie, zgłoszonego bez jednoczesnego uiszczenia należnej opłaty.

Art.  14.

Przepis artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio, gdy w wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sprawy albo wskutek zmiany lub rozszerzenia żądania należy uiścić opłatę wyższą od poprzednio wniesionej.

Art.  15.

Przepisów art. 13 i 14 nie stosuje się w przypadkach, gdy sąd obowiązany jest do działania z urzędu. W tym przypadku opłatę pobiera się na podstawie wymiaru z urzędu.

Art.  16.

1. Przewodniczący wydaje zarządzenia co do: wezwania o uiszczenie opłaty, zwrotu pisma nie opłaconego należycie, zwrotu opłaty, wymiaru opłaty z urzędu i ściągnięcia opłaty.

2. Postanowienie co do zwrotu pisma wydaje sąd na posiedzeniu niejawnym, jeżeli opłata przypada od skargi kasacyjnej lub od skargi o wznowienie, wniesionej do sądu drugiej instancji albo do Sądu Najwyższego, lub wreszcie od zażalenia do Sądu Najwyższego.

3. Na zarządzenie co do wezwania strony do uiszczenia należnej opłaty nie ma zażalenia.

Art.  17.

Opłatę wymierzoną z urzędu należy pod rygorem egzekucji uiścić w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia stronie wezwania do zapłaty.

Art.  18.

1. W postępowaniu związanym z uiszczeniem i zwrotem, wymiarem lub ściągnięciem kosztów sądowych stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli dekret niniejszy nie stanowi inaczej.

2. W sprawach zaś, w których tryb postępowania normują inne ustawy, przepisy kodeksu postępowania cywilnego stosuje się tylko w braku odpowiednich przepisów tych ustaw.

3. Ponadto obowiązują przepisy następujące:

1) na zarządzenia i postanowienia sądu pierwszej instancji, dotyczące obowiązku uiszczenia kosztów sądowych (art. 8) oraz wymiaru lub zwrotu kosztów, służy zawsze zażalenie;

2) w sprawach wymienionych w punkcie poprzedzającym skarga kasacyjna nie służy.

Art.  19.

1. Zażalenia, dotyczące wyłącznie wymiaru opłaty sądowej, podlegają jedynie opłacie od podań i załączników i za doręczenie.

2. Podania o zwrot opłaty, jak również zażalenia w tych sprawach, wolne są od wszelkich opłat sądowych.

Art.  20.

Opłatę uchyloną w całości lub w części prawomocnym orzeczeniem zwraca się stronie z urzędu.

Art.  21.

1. Prawo Skarbu Państwa do żądania nie uiszczonej opłaty sądowej przedawnia się z upływem lat trzech, licząc od dnia, w którym opłatę należało uiścić.

2. Prawo strony do żądania zwrotu opłaty sądowej przedawnia się z upływem lat trzech od dnia powstania tego prawa.

Art.  22.

Groszowe końcówki opłat przekraczające 50 gr zaokrągla się wzwyż do jednego złotego, a końcówki do 50 gr włącznie pomija się.

Art.  23.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości określi sposób uiszczania opłat sądowych.