Rozdział 2 - Najem lokali i budynków - Prawo lokalowe.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1987.30.165 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1995 r.

Rozdział  2

Najem lokali i budynków

Art.  10. 

1. Najem lokalu lub budynku wynika z umowy najmu albo z ostatecznej decyzji administracyjnej o przydziale lokalu lub budynku.

2. Jeżeli najem wynika z decyzji o przydziale, strony powinny określić na piśmie przedmiot i warunki najmu.

3. Małżonkowie wspólnie zajmujący lokal mieszkalny są z mocy prawa najemcami tego lokalu, chociażby umowa najmu została zawarta tylko przez jednego z nich lub przydział lokalu pozostającego w dyspozycji terenowego organu administracji państwowej nastąpił na rzecz jednego z małżonków.

Art.  11.  ¹³

 Przy nawiązaniu stosunku najmu strony sporządzają pisemny protokół, określający stopień zużycia elementów wyposażenia technicznego lokalu.

Art.  12.  ¹⁴

1. Wynajmujący jest obowiązany oddać najemcy do używania lokal lub budynek wraz z pomieszczeniami przynależnymi. Wynajmujący jest też obowiązany do zapewnienia sprawnego działania istniejących urządzeń technicznych w budynku, umożliwiających najemcy korzystanie z oświetlenia i ogrzewania lokalu, ciepłej i zimnej wody, dźwigów, zbiorczej anteny telewizyjnej i innych urządzeń.

2. W razie oddania w najem lokalu opróżnionego przez dotychczasowego najemcę, wynajmujący jest obowiązany wymienić elementy wyposażenia technicznego, jeżeli znajdujące się w lokalu nie nadają się do dalszej eksploatacji wskutek ich zużycia.

3. Wynajmującego, poza obowiązkami określonymi w ust. 1 i 2 oraz w przepisach Kodeksu cywilnego o najmie, obciążają w szczególności obowiązki:

1) 15  utrzymania w należytym stanie, porządku i czystości pomieszczeń oraz urządzeń budynku służących do wspólnego użytku mieszkańców, a także jego otoczenia,

2) dokonywania napraw budynku, jego pomieszczeń i urządzeń wymienionych w pkt 1 oraz przywrócenia poprzedniego stanu budynku uszkodzonego niezależnie od przyczyn, z tym że najemcę obciąża obowiązek pokrycia szkód powstałych z jego winy,

3) dokonywania napraw lokalu, napraw lub wymiany instalacji i elementów wyposażenia technicznego w tym lokalu, w zakresie nie obciążającym najemcy, a zwłaszcza:

a) napraw i wymiany wewnętrznej instalacji wodociągowej, gazowej i ciepłej wody - bez urządzeń odbiorczych, a także napraw i wymiany instalacji kanalizacyjnej, centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami, instalacji elektrycznej, telefonicznej oraz zbiorczej anteny satelitarnej - z wyjątkiem osprzętu,

b) wymiany pieców ogrzewczych, stolarki okiennej i drzwiowej oraz podłóg, posadzek i wykładzin podłogowych, a także tynków w lokalu,

4) stosowania środków przewidzianych w odrębnych przepisach, w szczególności wobec administratorów i dozorców zaniedbujących obowiązki utrzymania w należytym stanie, porządku i czynności pomieszczeń oraz urządzeń budynku służących do wspólnego użytku mieszkańców, a także jego otoczenia,

5) zasięgania opinii organów samorządu mieszkańców przed dokonywaniem zmian przeznaczenia pomieszczeń w budynku służącym do wspólnego użytku mieszkańców oraz jego otoczenia.

4. Przy sprawowaniu zarządu budynkiem wynajmujący jest obowiązany współdziałać z organami samorządu mieszkańców; zakres tego współdziałania ustalają właściwe rady narodowe stopnia podstawowego ¹⁶ .

5. Wynajmujący będący jednostką gospodarki uspołecznionej jest obowiązany na zlecenie najemcy oraz na jego koszt wykonać roboty i wymiany obciążające najemcę zgodnie z art. 13 ust. 2.

6. 17  Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa określi, w drodze rozporządzenia, zakres, tryb i zasady udzielania bezzwrotnej pomocy finansowej na bieżące utrzymanie budynków mieszkalnych stanowiących własność osób fizycznych, w części lub w całości zajmowanych przez najemców opłacających czynsz najmu według stawek określonych przez Radę Ministrów.

Art.  13.  ¹⁸

1. Najemca lokalu, opłacający czynsz najmu według stawek określonych przez Radę Ministrów, jest obowiązany utrzymywać zajmowany lokal i przynależne do niego pomieszczenia we właściwym stanie sanitarnym i technicznym.

2. Najemcę, poza obowiązkami określonymi w ust. 1 oraz w przepisach Kodeksu cywilnego o najmie, obciążają następujące obowiązki:

1) konserwacja i naprawa podłóg, posadzek, wykładzin podłogowych oraz naprawa ściennych okładzin ceramicznych, szklanych i innych w kuchni i pomieszczeniach sanitarnych,

2) dokonywanie wszelkich napraw okien i drzwi oraz mebli wbudowanych w lokalu, jak również wymiana tych mebli,

3) konserwacja, naprawa i wymiana trzonów kuchennych, kuchni i grzejników wody przepływowej (gazowych, elektrycznych i węglowych), podgrzewaczy wody, wanien, brodzików, mis klozetowych, bidetów, urządzeń płuczących wraz z kompletnym wyposażeniem, zlewów, zlewozmywaków i umywalek wraz z syfonami, bateriami i zaworów czerpalnych oraz innych urządzeń sanitarnych, w które jest wyposażony lokal,

4) usuwanie uszkodzeń bądź wymiana zużytych elementów pieców węglowych i akumulacyjnych,

5) naprawa etażowego centralnego ogrzewania, a w przypadku gdy nie zostało ono zainstalowane na koszt wynajmującego - także jego wymiana, jeżeli w lokalu znajduje się inne sprawnie działające urządzenie ogrzewcze,

6) naprawa i wymiana osprzętu oraz zabezpieczeń instalacji elektrycznej w lokalu, bez wymiany przewodów,

7) naprawa i wymiana osprzętu zbiorczej anteny telewizyjnej w lokalu,

8) usuwanie niedrożności przewodów odpływowych od urządzeń sanitarnych lokalu do pionów zbiorczych,

9) odnawianie lokalu i przynależnych do niego pomieszczeń w okresach gwarantujących utrzymywanie lokalu i przynależnych pomieszczeń w należytej czystości i we właściwym stanie technicznym poprzez:

a) malowanie sufitów, malowanie (tapetowanie) ścian oraz naprawę uszkodzeń tynków,

b) malowanie olejne drzwi i okien od strony wewnętrznej, mebli wbudowanych, urządzeń kuchennych, sanitarnych oraz ogrzewczych w celu zabezpieczenia ich przed korozją.

3. Do napraw, o których mowa w ust. 2 pkt 1-8, nie zalicza się napraw polegających na usuwaniu usterek wynikłych z wykonawstwa budowlanego lub wad urządzeń i materiałów budowlanych.

4. Naprawy i odnawianie lokalu w budynku wpisanym do rejestru zabytków mogą być wykonywane po uzyskaniu zezwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.

5. Najemca lokalu poza naprawami wymienionymi w ust. 2 jest obowiązany także do naprawiania szkód powstałych z jego winy.

6. Po zakończeniu najmu i opróżnieniu lokalu najemca jest obowiązany:

1) odnowić lokal i dokonać w nim obciążających go napraw,

2) zwrócić wynajmującemu równowartość zużytych elementów wyposażenia technicznego, wymienionych w ust. 2 pkt 3, które znajdowały się w lokalu w chwili wydania go najemcy; jeżeli najemca w okresie najmu dokonał wymiany niektórych elementów tego wyposażenia - przysługuje mu zwrot kwoty odpowiadającej różnicy ich wartości pomiędzy stanem istniejącym w dniu objęcia lokalu oraz w dniu jego opróżnienia.

7. Obowiązki w zakresie utrzymywania lokalu, budynku i pomieszczeń przynależnych, nie wymienione w ust. 1 i 2, obciążają wynajmującego.

8. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób wykonania przez najemcę obowiązków, o których mowa w ust. 6, oraz tryb i zakres wzajemnych rozliczeń między wynajmującym i najemcą.

Art.  14. 

1. Czynsz najmu lokalu strony ustalają według obowiązujących stawek miesięcznych przewidzianych za 1 m² powierzchni użytkowej lokalu.

2. Czynsz najmu:

1) w domach spółdzielni mieszkaniowych,

2) 19  w domach jednorodzinnych i lokalach mieszkalnych zamieszkiwanych co najmniej w części przez właścicieli lub ich osoby bliskie w rozumieniu art. 9 ust. 1, a także lokali oddanych w najem na podstawie art. 33 ust. 3,

3) w domach mieszkalno-pensjonatowych, jeżeli właściciel, jego pełnoletnie dzieci lub rodzice mieszkają w tym domu i prowadzą w nim pensjonat,

3a) 20  (skreślony),

4) 21  (skreślony),

oraz czynsz podnajmu strony ustalają na podstawie wzajemnego porozumienia.

3. 22  (skreślony).

Art.  15.  ²³

1. 24  Oprócz czynszu najemca jest obowiązany do uiszczania opłat za świadczenia uzyskiwane od wynajmującego, według stawek określonych w odrębnych przepisach lub w umowie najmu, a w szczególności za dostarczanie zimnej i ciepłej wody, korzystanie z centralnego ogrzewania oraz ze zbiorczej anteny telewizyjnej.

2. W razie zwłoki w uiszczaniu czynszu i opłat najemca jest obowiązany zapłacić odsetki.

3. Najemca zajmujący lokal w budynku pozostającym w zarządzie lub użytkowaniu jednostki gospodarki uspołecznionej albo w budynku, w którym najem lokali mieszkalnych następuje na podstawie decyzji o przydziale, jest obowiązany do wpłacenia kaucji zabezpieczającej pokrycie należności wynajmującego z tytułu najmu lokalu, istniejących w dniu jego opróżnienia. Kaucja ta nie może przekraczać 50-krotnej miesięcznej stawki czynszu i podlega oprocentowaniu, którego wysokość ustala Prezes Narodowego Banku Polskiego.

4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, stawki czynszu najmu, wysokości ich zniżek i podwyżek, wysokość odsetek za zwłokę i warunki ich pobierania, właściwość organów i tryb postępowania w tych sprawach, a także sposób gospodarowania wpływami z czynszu i środkami otrzymywanymi na remonty budynków oraz sprawowania kontroli ich zużycia. W tym samym trybie Rada Ministrów określi podwyższone stawki czynszu najmu za mieszkania zakładowe zajmowane przez najemców, z którymi stosunek pracy został rozwiązany, a którym nie przysługuje prawo do lokalu zamiennego.

5. 25  (skreślony).

6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość kaucji, zasady zwalniania od obowiązku jej wpłacania w całości lub części oraz tryb jej pobierania i zwrotu.

Art.  16. 

1. Czynsz najmu jest płatny miesięcznie z góry do dnia 10 każdego miesiąca, natomiast inne opłaty są płatne miesięcznie z dołu.

2. Za zapłatę czynszu najmu i opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale mieszkający z nim jego pełnoletni bliscy.

Art.  17.  ²⁶

1. Osoby korzystające bez tytułu prawnego z lokalu, do którego miałyby zastosowanie stawki czynszu określone przez Radę Ministrów, opłacają wynagrodzenie miesięczne według tych stawek podwyższonych o 200%; nie dotyczy to osób uprawnionych do lokalu zamiennego, które opłacają wynagrodzenie w wysokości czynszu określonego dla tego lokalu.

2. Osoby, które utraciły tytuł prawny do zajmowanego lokalu na podstawie wypowiedzenia przez zakład pracy, decyzji administracyjnej albo orzeczenia sądowego lub arbitrażowego, opłacają wynagrodzenie miesięczne od dnia ustania stosunku najmu do dnia opróżnienia lokalu.

3. Osoby, które zajęły lokal bez tytułu prawnego, opłacają wynagrodzenie miesięczne za ten lokal od dnia jego zajęcia do dnia opróżnienia lokalu.

4. W razie zwłoki w uiszczaniu wynagrodzenia, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane zapłacić odsetki.

5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawach ustalania i pobierania wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, a także może podwyższać wysokość stawek czynszu przyjmowanych do obliczenia tego wynagrodzenia, nie więcej jednak niż o 400%.

Art.  18.  ²⁷

 Spory w sprawach dotyczących wysokości czynszu ustalanego według stawek określonych przez Radę Ministrów, kaucji oraz wynagrodzeń za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego rozstrzygają w formie decyzji terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej ²⁸  do spraw gospodarki mieszkaniowej stopnia podstawowego.

Art.  19.  ²⁹

1. Należności państwowe z tytułu najmu lokali przypadające od osób fizycznych i prawnych nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej, nie uiszczone w terminie płatności, podlegają wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi przymusowemu ściągnięciu w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji.

2. Należnościami, o których mowa w ust. 1 są:

1) czynsz najmu,

2) opłaty za uzyskiwane od wynajmującego świadczenia wymienione w art. 15 ust. 1,

3) kaucja, o której mowa w art. 15 ust. 3.

3. Przymusowemu ściągnięciu w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji podlega także zaległe wynagrodzenie za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi.

Art.  20.  ³⁰

1. W razie nieuiszczenia w terminie należności, o których mowa w art. 19, zarządca budynku doręcza zobowiązanemu wykaz zaległych należności wraz z upomnieniem o ich zapłatę.

2. Zobowiązany może w terminie miesięcznym od dnia doręczenia wykazu zaległych należności wnieść do sądu pozew o ustalenie, że należność w całości lub w części nie istnieje albo uległa przedawnieniu; obowiązek udowodnienia należności spoczywa na zarządcy budynku. Wniesienie pozwu wstrzymuje postępowanie egzekucyjne.

3. W razie wniesienia pozwu w terminie określonym w ust. 2, wykaz zaległych należności staje się tytułem egzekucyjnym.

Art.  21.  ³¹

1. Jeżeli najemca dokonał w lokalu ulepszenia przez założenia instalacji wymienionych w art. 12 ust. 3 pkt 3 lit. a), których istnienie ma wpływ na wysokość czynszu najmu, wynajmujący może zwrócić najemcy wartość ulepszenia i podwyższyć odpowiednio czynsz; w razie niezwrócenia wartości ulepszenia, najemca opłaca czynsz nie podwyższony.

2. Ulepszeniem w rozumieniu ust. 1 jest założenie w lokalu dodatkowej instalacji lub przedłużenie istniejącej do pomieszczenia dotychczas nie wyposażonego w taką instalację.

3. W razie rozwiązania stosunku najmu lokalu ulepszonego na koszt najemcy, wynajmujący może żądać usunięcia ulepszenia i przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli nie naruszy to substancji lokalu, albo zatrzymać ulepszenie za zwrotem jego wartości w dniu opróżnienia lokalu. Wynajmujący nie może jednak domagać się usunięcia ulepszenia, jeżeli najemca pozostawia je w lokalu bez żądania zwrotu jego wartości.

4. Nie dokonuje się rozliczeń z tytułu ulepszenia lokalu przez najemcę, jeżeli rozwiązanie stosunku najmu nastąpiło w związku z przeznaczeniem budynku do rozbiórki. W takim przypadku najemcy przysługuje prawo usunięcia ulepszeń dokonanych na jego koszt.

Art.  22. 

Założenie na budynku reklamy wymaga zgody właściciela (zarządcy), który ma prawo żądać odpowiedniej opłaty za założenie reklamy oraz opłat miesięcznych za korzystanie z niej, w wysokości ustalonej w drodze wzajemnego porozumienia stron.

Art.  23.  ³²

1. Najemca jest obowiązany w terminie z nim uzgodnionym udostępnić lokal wynajmującemu w celu dokonania:

1) okresowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach, doraźnego przeglądu stanu wyposażenia technicznego oraz ustalenia zakresu prac wymagających wykonania w lokalu,

2) obciążających najemcę niezbędnych napraw lub wymiany elementów wyposażenia technicznego lokalu zgodnie z art. 13, jeżeli najemca, pomimo uprzedniego wezwania, nie dokona tego w terminie wyznaczonym przez wynajmującego.

2. Jeżeli lokal lub budynek wymaga napraw obciążających wynajmującego, wynajmujący zawiadamia najemcę z odpowiednim wyprzedzeniem o terminie ich wykonania, a najemca jest obowiązany udostępnić mu lokal lub budynek w celu wykonania napraw; po zakończeniu naprawy wynajmujący jest obowiązany doprowadzić lokal (budynek) lub jego część do stanu, w jakim znajdował się on w chwili udostępnienia. Najemcy przysługuje stosunkowa obniżka czynszu za czas, w którym nie mógł on w pełni korzystać z lokalu (budynku) lub jego części.

3. Właściciel lokalu w domu wielomieszkaniowym zarządzanym przez państwową jednostkę organizacyjną jest obowiązany udostępnić lokal w celu dokonania napraw obciążających zarządzającego.

4. Jeżeli rodzaj naprawy tego wymaga, najemca powinien opróżnić lokal (budynek) i przenieść się na koszt wynajmującego do dostarczonego mu lokalu zamiennego, a w razie niemożności dostarczenia takiego lokalu - do pomieszczenia zastępczego na czas naprawy ściśle oznaczony i podany do wiadomości najemcy.

5. W razie odmowy udostępnienia lub opróżnienia lokalu (budynku) sprawę rozstrzyga terenowy organ administracji państwowej ³³  .

6. W razie konieczności natychmiastowego usunięcia awarii grożącej bezpośrednio powstaniem znacznych szkód w budynku, najemca jest obowiązany na żądanie wynajmującego lub zarządcy budynku do niezwłocznego udostępnienia lokalu. Jeżeli najemca odmawia udostępnienia lokalu lub jest nieobecny, wynajmujący albo zarządca budynku ma prawo wejść do lokalu, w razie potrzeby w obecności funkcjonariusza Milicji Obywatelskiej. W takim przypadku przepisy art. 43, 49, 51, 114 i 145 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 24, poz. 151, z 1975 r. Nr 16, poz. 91 oraz z 1982 r. Nr 30, poz. 210 i Nr 45, poz. 289) stosuje się odpowiednio.

7. W razie otwarcia lokalu pod nieobecność najemcy, wynajmujący lub zarządca budynku jest obowiązany do zabezpieczenia tego lokalu i znajdującego się w nim mienia - do czasu przybycia najemcy.

8. Przepisy ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio również do właścicieli lokali w domach wielomieszkaniowych zarządzanych przez państwowe jednostki organizacyjne oraz do osób zajmujących lokale w domach spółdzielni mieszkaniowych.

9. Lokal zamienny lub pomieszczenie zastępcze dostarcza wynajmujący; gdy lokal został przydzielony przez terenowy organ administracji państwowej, lokal zamienny względnie pomieszczenie zastępcze dostarcza ten organ.

10. W razie naprawy najemca opłaca czynsz i opłaty tylko za pomieszczenie zastępcze.

Art.  24.  ³⁴

1. Osoby zajmujące lokale w budynkach mieszkalnych są obowiązane stosować się do zasad (regulaminów) porządku domowego.

2. Właściwa rada narodowa stopnia podstawowego ³⁵  uchwala zasady porządku domowego.

3. Regulaminy porządku domowego w budynkach mieszkalnych stanowiących własność społeczną ustalają, po zasięgnięciu opinii organów samorządu mieszkańców, jednostki organizacyjne, w których władaniu znajdują się te budynki.

Art.  25.  ³⁶

1. Budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami, związanymi z wykonywaniem zarządu i eksploatacją budynków mieszkalnych, stanowiącymi w całości lub części własność Państwa i nie przejętymi w zarząd przez właścicieli lokali w danym budynku, wraz z przynależnymi gruntami, które nie zostały oddane w zarząd lub użytkowanie, zarządzają terenowe organy administracji państwowej o właściwości szczególnej ³⁷  do spraw gospodarki mieszkaniowej stopnia podstawowego lub utworzone w tym celu przedsiębiorstwa bądź inne państwowe jednostki organizacyjne.

2. Terenowy organ administracji państwowej ³⁸ , o którym mowa w ust. 1, może orzec o przejęciu w zarząd swój lub jednostek określonych w ust. 1 domów wielomieszkaniowych, zabudowań gospodarczych i urządzeń, wraz z gruntami niezbędnymi do prawidłowego gospodarowania tymi obiektami, a nie stanowiących własności jednostek gospodarki uspołecznionej:

1) na wniosek właściciela,

2) jeżeli zarząd budynkiem nie jest przez właściciela w ogóle sprawowany,

3) jeżeli właściciel nie sprawuje zarządu w sposób zapewniający utrzymanie budynku w należytym stanie.

3. Przejęcie, o którym mowa w ust. 2, może nastąpić w odniesieniu do domów jednorodzinnych i małych domów mieszkalnych:

1) na wniosek właściciela,

2) jeżeli właściciele lub ich osoby bliskie w rozumieniu w art. 9 ust. 1 w nich nie zamieszkują i jeżeli zarząd nie jest przez właściciela w ogóle sprawowany.

4. Naprawy i modernizacje budynków przejętych w zarząd poza naprawami bieżącymi, przeprowadza się na zasadach określonych w przepisach o remontach i odbudowie oraz o wykańczaniu budowy i nadbudowie budynków.

5. Właściciele i zarządcy domów nie stanowiących własności jednostek gospodarki uspołecznionej mogą tworzyć lokalne zrzeszenia posiadające osobowość prawną, których zadaniem jest prowadzenie w imieniu swych członków administracji nieruchomości oraz reprezentowanie ich w tym zakresie. Zrzeszenia mogą utworzyć Krajową Komisję Współpracy.

Art.  26.  ³⁹

 Minister Budownictwa, Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej ustali w drodze rozporządzenia:

1) warunki przejmowania budynków nie stanowiących własności jednostek gospodarki uspołecznionej w zarząd organów, o których mowa w art. 25 ust. 1, właściwość organów do wydawania decyzji w tych sprawach oraz obowiązki i uprawnienia stron,

2) 40  (skreślony),

3) 41  (skreślony).

¹³ Dodany przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 9a.

¹⁴ Zmieniony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 10.

¹⁵ Art. 12 ust. 3 pkt 1 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

¹⁶ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Ba) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

¹⁷ Art. 12 ust. 6 zmieniony przez art. 37 ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o zmianie upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (Dz.U.89.35.192) z dniem 1 lipca 1989 r.

¹⁸ Zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 11.

¹⁹ Art. 14 ust. 2 pkt 2:

- zmieniony przez art. 1 pkt 10 lit. a) ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 12 ust. 2 pkt 2

- zmieniony przez art. 11 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 24 lutego 1989 r. o niektórych warunkach konsolidacji gospodarki narodowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.89.10.57) z dniem 28 lutego 1989 r.

²⁰ Art. 14 ust. 2 pkt 3a skreślony przez art. 1 pkt 6 lit. a) ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

²¹ Art. 14 ust. 2 pkt 4 skreślony przez art. 1 pkt 6 lit. a) ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

²² Art. 14 ust. 3 skreślony przez art. 1 pkt 6 lit. b) ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

²³ Zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 13.

²⁴ Art. 15 ust. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 7 lit. a) ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

²⁵ Art. 15 ust. 5 skreślony przez art. 1 pkt 7 lit. b) ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

²⁶ Dodany przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 14a.

²⁷ Dodany przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 14b.

²⁸ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Bc) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

²⁹ Zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 15.

³⁰ Zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 16.

³¹ Zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 17.

³² Zmieniony przez art. 1 pkt 16 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 19.

³³ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Bd) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

³⁴ Dodany przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 19a.

³⁵ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Be) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

³⁶ Zmieniony przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 20.

³⁷ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Bf) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

³⁸ Z dniem 27 maja 1990 r. do właściwości organów gminy przechodzą jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 1 pkt 13 lit. Bg) ustawy z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.90.34.198).

³⁹ Zmieniony przez art. 1 pkt 19 i 56 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. (Dz.U.87.21.124) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1988 r., w ustawie zmieniającej oznaczony jako art. 21.

⁴⁰ Art. 26 pkt 2 skreślony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.

⁴¹ Art. 26 pkt 3 skreślony przez art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 23 marca 1990 r. (Dz.U.90.32.190) zmieniającej nin. ustawę z dniem 6 czerwca 1990 r.