Rozdział 7 - Odroczenia zasadniczej służby wojskowej. - Pobór i odroczenia zasadniczej służby wojskowej oraz uznawanie żołnierzy za jedynych żywicieli rodzin.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1963.39.220

Akt utracił moc

Wersja od: 10 kwietnia 1968 r.

Rozdział  7.

Odroczenia zasadniczej służby wojskowej.

§  72.

1. Odroczenia zasadniczej służby wojskowej mogą być udzielone poborowym ze względu na:

1) stan zdrowia,

2) utrzymywanie rodziny,

3) odbywanie studiów (pobieranie nauki),

4) wykonywanie zawodu.

2. Odroczenie może być udzielone tylko z jednego tytułu.

3. Poborowi posiadający warunki do odroczenia z kilku tytułów mogą wybrać rodzaj odroczenia. Nie dotyczy to jednak odroczeń ze względu na stan zdrowia. Udzielanie tych odroczeń następuje wyłącznie z urzędu i wyłącza wybór innego rodzaju odroczenia.

4. Odroczenia udziela się na okres do najbliższego poboru głównego.

5. Przepis ust. 1 stosuje się również do żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową w kilku okresach, jeżeli w czasie przerwy w odbywaniu tej służby powstały u nich warunki uzasadniające udzielenie im odroczenia zasadniczej służby wojskowej.

§ 73. Odroczenie ze względu na stan zdrowia (kategoria "B") może być udzielone tylko jeden raz, chyba że przy następnym poborze poborowy zostanie uznany za czasowo niezdolnego do służby wojskowej z powodu innego schorzenia niż to, które było powodem udzielenia poprzedniego odroczenia. W przypadku stwierdzenia podczas następnego poboru tego samego schorzenia następuje zmiana dotychczasowej kategorii zdolności do służby wojskowej.

§  74.

1. Odroczenie ze względu na utrzymywanie rodziny przysługuje poborowemu uznanemu za zdolnego do służby wojskowej (kategoria "A" lub "C"), będącemu jedynym żywicielem swojej rodziny.

2. Za jedynego żywiciela rodziny uważa się poborowego, na którym wyłącznie spoczywa obowiązek utrzymywania niezdolnych do pracy członków rodziny lub sprawowania opieki nad członkiem rodziny zaliczonym do I grupy inwalidów, jeżeli obowiązek ten rzeczywiście spełnia i nie ma innych członków rodziny, którzy ten obowiązek mogliby spełniać.

3. W uzasadnionych przypadkach za jedynego żywiciela rodziny można również uznać poborowego, od którego osobistej pracy zarobkowej zależy w przeważającej mierze utrzymywanie niezdolnych do pracy członków jego rodziny.

§  75.

1. Poborowego prowadzącego gospodarstwo rolne lub zakład rzemieślniczy można uznać za jedynego żywiciela rodziny, jeżeli gospodarstwo albo zakład stanowi główne źródło utrzymania niezdolnych do pracy członków jego rodziny i prowadzenie tego gospodarstwa albo zakładu zależne jest wyłącznie od pracy poborowego.

2. W szczególności uważa się, że prowadzenie gospodarstwa rolnego lub zakładu zależne jest wyłącznie od pracy poborowego, jeżeli:

1) w gospodarstwie lub zakładzie nie ma innej osoby zdolnej do pracy,

2) zdolni do pracy członkowie rodziny mieszkają od dłuższego czasu w innej miejscowości i ich powrót do pracy w gospodarstwie rolnym lub zakładzie rzemieślniczym rodziców nie jest wskazany ze względu na wykonywaną pracę w wyuczonym zawodzie lub we własnym gospodarstwie,

3) w rodzinie nie ma osoby zdolnej do prowadzenia gospodarstwa rolnego lub zakładu rzemieślniczego i nie ma możliwości zatrudnienia sił najemnych lub korzystania z maszyn rolniczych,

4) gospodarstwo rolne w okresie jednego roku przed poborem uległo w znacznej mierze zniszczeniu z powodu klęsk żywiołowych (pożar, powódź, huragan itp.).

§ 76. Za członków rodziny poborowego uważa się jego:

1) rodziców i dziadków,

2) opiekunów, którzy sprawowali nad nim opiekę w okresie jego małoletności,

3) żonę i dzieci,

4) rodzeństwo.

§  77.

1. Za niezdolnych do pracy uznaje się spośród członków rodziny wymienionych w § 76:

1) nieletnich do ukończenia 16 lat życia,

2) młodzież odbywającą studia w szkołach wyższych lub pobierającą naukę w szkołach średnich w trybie stacjonarnym do ukończenia 24 lat życia, jeżeli nie pracuje zarobkowo,

3) mężczyzn w wieku powyżej 60 lat i kobiety powyżej 55 lat, jeżeli ich jedynym źródłem utrzymania jest praca poborowego,

4) osobę, która wychowuje co najmniej jedno z dzieci lub rodzeństwa poborowego w wieku do lat 8, jeżeli nie może ona pracować zarobkowo,

5) inne osoby, które orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, zwanej dalej "komisja lekarską", zostały zaliczone do I lub II grupy inwalidów; za niezdolne do pracy można uznać również osoby zaliczone do III grupy inwalidów, jeżeli orzeczenie zawiera przeciwwskazania co do możliwości wykonywania dotychczasowego zatrudnienia.

2. Niezdolność do pracy członków rodziny poborowego (ust. 1 pkt 5) ustala komisja lekarska stosownie do przepisów w sprawie orzekania o istnieniu inwalidztwa osób nie będących pracownikami oraz osób nie ubiegających się o zaopatrzenie rentowe.

§  78.

1. Podania o odroczenie (§ 72 ust. 1 pkt 2) mogą składać poborowi lub pozostający na ich utrzymaniu członkowie ich rodzin - na formularzach, które wydają bezpłatnie biura gromadzkich rad narodowych.

2. Podania o odroczenie powinny być złożone nie później niż do dnia 28 lutego w biurze gromadzkiej rady narodowej właściwej dla miejsca zamieszkania osób pozostających na utrzymaniu poborowego.

3. Jeżeli warunki uzasadniające prawo do odroczenia powstały po dniu 28 lutego, podanie o odroczenie należy złożyć w ciągu 14 dni od chwili powstania tych warunków.

4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, poborowy może być wezwany również do poboru dodatkowego.

§ 79. Do podań wymienionych w § 78 powinny być załączone dokumenty potrzebne do stwierdzenia warunków rodzinnych i materialnych poborowego i jego rodziny, jak:

1) zaświadczenie szkolne członka rodziny poborowego w wieku ponad 16 lat życia, jeżeli uczęszcza do szkoły (§ 77 ust. 1 pkt 2), stwierdzające, czy uczeń korzysta z internatu i za jaką opłatą oraz czy otrzymuje stypendium i w jakiej wysokości,

2) zaświadczenia z miejsca pracy stwierdzające stanowisko i wysokość zarobków poborowego oraz członków jego rodziny za okres ostatnich 3 miesięcy z uwzględnieniem wszystkich dodatków bez względu na to, czy mieszkają wspólnie z poborowym, czy oddzielnie, nawet w innych miejscowościach,

3) stwierdzenie właściwego do spraw finansowych organu prezydium rady narodowej, że poborowy lub członek jego rodziny nie jest podatnikiem podatku gruntowego lub dochodowego, a w przeciwnym razie stwierdzenie wysokości rocznego przychodu szacunkowego, ustalonego dla wymiaru podatku gruntowego z gospodarstwa rolnego lub wysokości podatku dochodowego,

4) odcinek przekazu pieniężnego otrzymywanej renty za jeden z trzech ostatnich miesięcy, jeżeli członek rodziny poborowego otrzymuje rentę,

5) posiadane aktualne orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów, jeżeli wniesione podanie umotywowane zostało niezdolnością do pracy członka rodziny poborowego,

6) zaświadczenie Państwowego Zakładu Ubezpieczeń o rozmiarze oszacowanego zniszczenia gospodarstwa rolnego wskutek klęsk żywiołowych, jeżeli podanie umotywowane zostało tymi okolicznościami.

§  80.

1. Członkowie rodziny poborowego ubiegający się o zaliczenie przez komisję lekarską do jednej z grup inwalidów (§ 79 pkt 5) obowiązani są przedłożyć w biurze gromadzkiej rady narodowej następujące dokumenty:

1) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez zakład społeczny służby zdrowia,

2) opis warunków pracy.

2. Opis warunków pracy dla członków rodziny poborowego pracujących w indywidualnych gospodarstwach rolnych lub w zakładach rzemieślniczych sporządza biuro gromadzkiej rady narodowej.

§  81.

1. Prezydium gromadzkiej rady narodowej rozpatruje podanie i dokumenty dotyczące warunków rodzinnych, materialnych i gospodarczych poborowego, a po sprawdzeniu wszystkich okoliczności sprawy, z wyjątkiem stwierdzenia niezdolności do pracy członków rodziny przez komisję lekarską (§ 77 ust. 2), wydaje opinię w przedmiocie istnienia lub braku warunków uzasadniających uznanie lub nieuznanie poborowego za jedynego żywiciela rodziny. Opinia powinna zawierać uzasadnienie.

2. W razie powołania przez prezydium rady narodowej miasta stanowiącego powiat lub prezydium dzielnicowej rady narodowej komisji przewidzianej w art. 27 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. z 1963 r. Nr 20, poz. 103) - opinię wymienioną w ust. 1 wydaje ta komisja.

3. Na posiedzenie zwołane w celu rozpatrzenia podań i dokumentów o odroczenie zasadniczej służby wojskowej ze względu na utrzymywanie rodziny może być wezwana osoba, która złożyła podanie, jeżeli jest to potrzebne do bliższego wyjaśnienia sprawy.

§  82.

1. Biuro gromadzkiej rady narodowej przesyła zaopiniowane podanie wraz z załączonymi dokumentami do właściwego do spraw wewnętrznych organu prezydium powiatowej rady narodowej.

2. Właściwy do spraw wewnętrznych organ prezydium powiatowej rady narodowej po stwierdzeniu, że warunkiem uznania poborowego za jedynego żywiciela rodziny będzie orzeczenie komisji lekarskiej o inwalidztwie członka jego rodziny, przesyła niezwłocznie do właściwej komisji lekarskiej dokumenty wymienione w § 80 ust. 1 z wnioskiem o zbadanie członka rodziny poborowego w trybie przepisów w sprawie orzekania o istnieniu inwalidztwa osób nie będących pracownikami oraz osób nie ubiegających się o zaopatrzenie rentowe.

3. Członkowie rodziny poborowego wymienieni w ust. 2 zgłaszają się na badania przed komisję lekarską w terminie i miejscu określonych w wezwaniu tej komisji. Osoby posiadające dodatkową dokumentację lekarską (analizy, prześwietlenia, wyniki badań dodatkowych) obowiązane są przedstawić ją komisji lekarskiej.

4. Komisja lekarska wydaje orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów. W razie zaliczenia osoby badanej do III grupy inwalidów - w orzeczeniu określa się przeciwwskazania co do możliwości wykonywania dotychczasowego zatrudnienia. Odpis orzeczenia komisja lekarska przesyła do właściwego do spraw wewnętrznych organu prezydium powiatowej rady narodowej.

5. Orzeczenie komisji lekarskiej jest ważne na okres jednego roku, jeżeli komisja ta nie postanowi inaczej.

§ 83. Poborowym, którym przysługuje odroczenie ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki), udziela się tego odroczenia na ich wniosek zgłoszony w czasie stawania przed komisją poborową, jeżeli równocześnie przedstawią zaświadczenie zakładu naukowego stwierdzające odbywanie studiów (pobieranie nauki) uprawniających do odroczenia.

§  84.

1. Poborowy uznany za zdolnego do służby wojskowej, który po zakończeniu poboru głównego został przyjęty na studia (naukę) uprawniające do uzyskania odroczenia, obowiązany jest złożyć do właściwego do spraw wewnętrznych organu prezydium powiatowej rady narodowej zaświadczenie wymienione w § 83.

2. W przypadku określonym w ust. 1 termin przedstawienia zaświadczenia o odbywaniu w danym roku kalendarzowym studiów (pobieraniu nauki) w celu uzyskania odroczenia kończy się z upływem 10 dnia po rozpoczęciu roku szkolnego w danej szkole.

3. O przedstawieniu przez poborowego zaświadczenia wymienionego w § 83 właściwy do spraw wewnętrznych organ prezydium powiatowej rady narodowej zawiadamia natychmiast wojskowego komendanta rejonowego oraz wyznacza poborowemu termin i miejsce stawienia się do poboru dodatkowego.

§  85.

1. Odroczeń zasadniczej służby wojskowej ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki) nie udziela się poborowym:

1) studentom (uczniom) odbywającym studia (pobierającym naukę) zaocznie lub w charakterze eksternistów,

2) uczniom, którzy powtarzają rok nauki (daną klasę) w tej samej lub w innej szkole.

2. Odroczenia ze względu na pobieranie nauki udziela się jednak uczniom powtarzającym rok nauki:

1) w ostatniej klasie,

2) z powodu choroby lub innych ważnych przyczyn stwierdzonych w zaświadczeniu szkoły wymienionym w § 83,

3) jeżeli do poboru stają po raz pierwszy.

3. Do uczniów, o których mowa w ust. 2 pkt 2, stosuje się odpowiednio przepis § 84.

§ 86. Komisja poborowa może odmówić odroczenia ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki) poborowemu, który nie stawi się we właściwym miejscu i czasie do poboru bez uzasadnionych przyczyn albo nie przedstawi zaświadczenia wymienionego w § 83 w dniu stawienia się do poboru albo w terminie ustalonym przez powiatową komisję poborową.

§  87.

1. Odroczeń ze względu na wykonywanie zawodu w zakresie ustalonym corocznie przez Radę Ministrów (art. 29 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r.) udziela się tylko podczas poboru głównego poborowym uznanym za zdolnych do służby wojskowej.

2. W indywidualnych przypadkach, jeżeli wnioski o odroczenie zasadniczej służby wojskowej ze względu na wykonywanie zawodu zostały złożone przed poborem głównym, lecz nie mogły być rozpatrzone przez powiatową komisję poborową, wojewódzka komisja poborowa może zezwolić na udzielenie odroczenia ze względu na wykonywanie zawodu - podczas poboru dodatkowego.

3. Jeżeli Rada Ministrów nie zarządzi inaczej (ust. 1), odroczenie ze względu na wykonywanie zawodu może być udzielone tylko tym poborowym, u których warunki uzasadniające to odroczenie powstały co najmniej na trzy miesiące przed rozpoczęciem poboru głównego.

§ 88. Wniosek o odroczenie ze względu na wykonywanie zawodu powinien być sporządzony na formularzu według ustalonego wzoru i złożony przez kierownika zakładu pracy, w którym poborowy jest zatrudniony, do właściwego do spraw wewnętrznych organu prezydium powiatowej rady narodowej, właściwej ze względu na miejsce pobytu stałego (zamieszkania) poborowego w terminie określonym przez Radę Ministrów (§ 87 ust. 1). Złożenie wniosku uzależnione jest od pisemnej zgody poborowego.

§  89.

1. Komisja poborowa może odmówić odroczenia ze względu na wykonywanie zawodu:

1) poborowemu, który nie stawi się we właściwym miejscu i czasie do poboru bez uzasadnionych przyczyn,

2) jeżeli wniosek o odroczenie zostanie nadesłany po ustalonym terminie (§ 88).

2. Powiatowa komisja poborowa może nie uwzględnić wniosku kierownika zakładu pracy, jeżeli poborowy przed komisją poborową wyrazi na piśmie chęć odbycia zasadniczej służby wojskowej.

§  90.

1. Wygaśnięcie odroczenia następuje z upływem czasu, na który zostało udzielone.

2. Wygaśnięcie odroczenia ze względu na odbywanie studiów (pobieranie nauki) oraz wykonywanie zawodu może nastąpić również przed upływem czasu, na który zostało udzielone, jeżeli warunki uzasadniające udzielenie odroczenia przestały istnieć, np. powtarzanie danej klasy (roku nauki), przerwanie studiów (nauki) lub pracy na stanowisku uprawniającym do odroczenia.

3. O wygaśnięciu warunków do odroczenia kierownicy zakładów naukowych i zakładów pracy obowiązani są w ciągu 7 dni zawiadomić właściwego wojskowego komendanta rejonowego.

4. Podlega uchyleniu, jako nieważne, orzeczenie komisji poborowej o udzieleniu odroczenia ze względu na utrzymywanie rodziny, jeżeli odroczenie zostało udzielone w wyniku podania fałszywych danych.

§ 91. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową w kilku okresach, jeżeli warunki do udzielenia im odroczenia powstaną w czasie przerwy w odbywaniu tej służby.