Rozdział 8 - POSTĘP TECHNIKI - Pięcioletni rozwój gospodarki narodowej na lata 1961-1965.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1961.11.58

Akt utracił moc

Wersja od: 2 marca 1961 r.

VIII.

POSTĘP TECHNIKI

Podstawowe zadania i ustalenia narodowego planu gospodarczego na lata 1961-1965, dotyczące tempa i dynamiki rozwoju sił wytwórczych, wzrostu wydajności pracy i dochodu narodowego, oparte są o założenia szybszego postępu techniki we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej. Ustala się następujące podstawowe kierunki rozwoju techniki w latach 1961-1965:

1. Należy zapewniać dalszą mechanizację prac, zwłaszcza w górnictwie węglowym, kopalnictwie rud i minerałów, rolnictwie, budownictwie, hutnictwie, przemyśle maszynowym i wszelkiego rodzaju pracach załadowczych i wyładowczych w całej gospodarce narodowej.

Wprowadzenie szerokiej mechanizacji należy zabezpieczyć przez rozszerzenie produkcji niezbędnych maszyn i mechanizmów, uruchomienie produkcji szeregu nowych asortymentów maszyn, zwłaszcza w zakresie transportu wewnętrznego, załadunku i wyładunku masowych materiałów, wyrobów oraz maszyn i urządzeń dla mechanizacji pracochłonnych, szkodliwych robót.

W koniecznych przypadkach należy zapewnić import niektórych maszyn i urządzeń, w szczególności jako wzorów dla zorganizowania na ich podstawie krajowej produkcji nowoczesnego sprzętu.

2. Szerokiemu i kompleksowemu programowi mechanizacji w latach 1961-1965 musi towarzyszyć sukcesywny rozwój automatyzacji, zwłaszcza w dziedzinie energetyki, chemii, hutnictwa i przemysłu maszynowego, oraz przygotowanie szerokiego frontu dla postępu automatyzacji procesów produkcyjnych w okresie po r. 1965. W związku z tym należy rozwijać niezbędną dla tych potrzeb krajową produkcję środków automatyzacji oraz aparatury kontrolno-pomiarowej, regulacyjnej - sterującej i ich elementów. W szczególności konieczne jest stworzenie dla tego celu w okresie lat 1961-1965 silnego zaplecza naukowego, projektowego i konstrukcyjnego oraz odpowiedniej bazy produkcyjno-doświadczalnej, niezbędnej do podjęcia zadania szerokiego rozwoju automatyzacji.

3. W latach 1961-1965 należy zapewnić dalszy postęp elektryfikacji oraz intensyfikacji procesów produkcyjnych i technologicznych. W chemii, energetyce oraz hutnictwie należy zapewnić znacznie szersze niż dotychczas przechodzenie na procesy wysokociśnieniowe i ciągłe. W przemyśle chemicznym należy rozszerzyć procesy katalityczne i nowe procesy polimeryzacji. W hutnictwie należy wprowadzić na skalę przemysłową tlen dla intensyfikacji procesów stalowniczych, proces konwertorowo-tlenowy, ciągłe odlewanie stali, odlewanie w próżni.

Należy kontynuować dalsze przechodzenie na wielkie, wysokowydajne agregaty, zwłaszcza w hutnictwie, energetyce, przemyśle chemicznym, oraz systematycznie wycofywać z eksploatacji w całej gospodarce narodowej przestarzałe maszyny i urządzenia i zastępować je nowoczesnymi, wysokowydajnymi konstrukcjami. W szczególności należy modernizować przestarzałe walcownie oraz park maszynowy w przemyśle włókienniczym.

4. Sprawą o zasadniczym znaczenia dla postępu w latach 1961-1965 jest zapewnienie wysokiego poziomu technicznego podejmowanej produkcji maszyn i urządzeń. Znacznemu wzrostowi produkcji maszyn musi towarzyszyć zbliżanie się do światowego poziomu technicznego.

W nowych i modernizowanych konstrukcjach należy zapewnić wysoką sprawność, wysoki stopień mechanizowania i zautomatyzowania, poważne zmniejszenie ciężarów maszyn oraz wysoki stopień unifikacji, typizacji i normalizacji.

Należy otoczyć szczególną opieką i stworzyć niezbędne warunki organizacyjne i rzeczowe do szybkiego opracowania i wykonywania prototypów oraz przechodzenia do ich seryjnej produkcji.

Równocześnie należy zapewnić postęp w metodach wytwarzania w przemyśle maszynowym. Należy konsekwentnie zmniejszać udział obróbki wiórowej i szerzej przechodzić na wydajniejsze i oszczędniejsze nowoczesne metody obróbki plastycznej, odlewniczej i spawania oraz rozszerzać nowoczesne seryjne i wielkoseryjne metody organizacji produkcji.

5. Rozwój techniki w latach 1961-1965 wymaga poważnego rozwinięcia przemysłu elektronicznego. Niezbędny dla dalszego postępu technicznego rozwój automatyzacji procesów produkcyjnych, operacji technologicznych, wyposażenia zakładów przemysłowych w aparaturę pomiarową sygnalizacyjną i regulacyjną, szersze zastosowanie telemechanizacji i telesterowania wymaga przyspieszenia rozwoju i znacznego wzbogacania asortymentowego aparatury elektronicznej.

Należy zintensyfikować i rozszerzyć front prac naukowo-badawczych, a w szczególności należy rozwiązać i opanować zagadnienia: otrzymywania monokryształów, materiałów półprzewodnikowych magnetycznych ceramicznych, technologii złącz i ferrytów, techniki pomiarów, różnych typów nowych lamp elektronowych oraz ich elementów oraz uruchomić produkcję szeregu nowych wyrobów, między innymi takich, jak stabilizatory, diody i tranzystory elementów ferrytowych, miniaturowe podzespoły - przekaźniki itd.

6. W celu zapewnienia niezbędnych warunków do poważnego pogłębienia oszczędności stali, zwłaszcza w przemyśle maszynowym i budownictwie, należy rozszerzyć znacznie produkcję wysokojakościowych materiałów hutniczych, stali o podwyższonej wytrzymałości, profili oszczędnościowych o zawężonych i minusowych tolerancjach, profili specjalnych, ciągnionych, odkuć o minimalnych naddatkach. Należy także zwrócić szczególną uwagę na pogłębienie w całej gospodarce narodowej oszczędności metali kolorowych i drewna.

7. Należy położyć specjalny nacisk na rozwój i rozszerzenie krajowej bazy surowcowej, zwłaszcza w drodze szerszego wprowadzenia tworzyw sztucznych i syntetycznych.

Szczególną rolę w tej dziedzinie powinien spełniać przemysł chemiczny. Powinien on przez intensyfikację procesów i przechodzenie na tańszą bazę surowcową polepszyć wykorzystanie surowców oraz rozwinąć na szeroką skalę produkcję wysokojakościowych tworzyw i włókien syntetycznych, zastępujących wełnę, bawełnę, kauczuk, metale kolorowe, stal i drewno.

8. W latach 1961-1965 należy rozszerzyć zakres pokojowego wykorzystania energii jądrowej przez coraz powszechniejsze zastosowanie izotopów promieniotwórczych w badaniach i kontroli procesów technologicznych, pomiarach i regulacji wielkości fizycznych, defektoskopii, a także w medycynie i agrotechnice.

W związku z tym należy zwiększyć ilość i wzbogacić asortyment produkowanych w kraju izotopów oraz rozwinąć produkcję aparatury izotopowej.

Poważnym etapem w rozwoju krajowej techniki jądrowej powinna być budowa i uruchomienie II polskiego reaktora doświadczalnego projektowanego własnymi siłami i wyposażonego w znacznej mierze w krajową aparaturę i urządzenia. Uruchomienie reaktora, niezależnie od rozszerzenia możliwości badawczych i doświadczalnych, zwłaszcza w zakresie energetyki jądrowej, powinno umożliwić rozszerzenie krajowej produkcji izotopów i związków znaczonych.

9. W latach 1961-1965 należy podjąć produkcję i wprowadzić do gospodarki narodowej elektronowe maszyny matematyczne. W okresie tym należy zbudować około 5-7 dużych maszyn cyfrowych, 6-8 maszyn cyfrowych średniej wielkości oraz szereg mniejszych maszyn cyfrowych oraz analogowych. Maszyny matematyczne powinny być zastosowane w instytutach naukowo-badawczych, w aparacie administracji gospodarczej i państwowej, w centralach aparatu dystrybucji oraz w systemach automatyzacji procesów technologicznych.

10. Przedmiotem szczególnej opieki ze strony resortów powinny się stać prace normalizacyjne. Należy w większym niż dotychczas zakresie włączyć placówki naukowo-badawcze i zakłady przemysłowe do prac normalizacyjnych, opracowywania norm, rewizji ich podstawowych wskaźników techniczno-ekonomicznych i szerszego niż dotychczas uwzględnienia i stosowania norm.

11. Należy dalej rozszerzać prace naukowo-badawcze o charakterze teoretycznym oraz stosowanym, koncentrując je na węzłowych zagadnieniach postępu technicznego i ekonomicznego. Na prace naukowo-badawcze prowadzone w kraju ogółem przeznacza się orientacyjnie około 19-20 mld zł, w tym 3,6-3,8 mld zł na inwestycje w placówkach naukowo-badawczych. Przewidziany w latach 1960-1965 wzrost nakładów do około 170% wyprzedza wzrost ogólny dochodu narodowego w tym okresie. Ma to na celu stworzenie jak najpomyślniejszych warunków dla rozwoju własnych badań naukowych, zapewnienia rozwoju nauki polskiej i zabezpieczenia potrzeb szybkiego wzrostu sił wytwórczych, a także przygotowania wysoko kwalifikowanych kadr naukowych i technicznych.

Sprawa przygotowania wysoko kwalifikowanych kadr naukowo-badawczych powinna być - jako szczególnie ważne zadanie - otoczona opieką ze strony wszystkich resortów, zwłaszcza szkolnictwa wyższego i Polskiej Akademii Nauk. Ważnym problemem realizacji wytyczonych planem badań i usprawnienia działalności placówek naukowo-badawczych jest pogłębienie prac nad planem i jego dalszą konkretyzacją, a w szczególności zapewnienie właściwej koordynacji badań naukowych.

Powinna ona zapewnić najbardziej celową koncentrację wysiłków i podział prac pomiędzy współpracującymi placówkami i jak najbardziej ścisłą współpracę i wzajemną pomoc oraz jak najszybsze rozwiązanie problemów i jak najszybsze wykorzystanie ich wyników w praktyce.

Zobowiązuje się Radę Ministrów do określenia i zatwierdzenia planu prac naukowo-badawczych.

12. W latach 1961-1965 jednym z ważnych instrumentów polityki technicznej powinien być Fundusz Postępu Technicznego. W okresie planu 5-letniego łączne rozmiary tego Funduszu wyniosą szacunkowo około 12 mld zł, wzrastając z 1,8 mld w r. 1960 do 2,7 mld w r. 1965. Konieczne jest usprawnienie gospodarowania tym Funduszem i przeznaczenie go w pierwszym rzędzie na finansowanie prac naukowo-badawczych, prac projektowych, konstrukcyjnych i prototypowych o charakterze doświadczalnym oraz na finansowanie prób i badań mających na celu sprawdzenie i doświadczalne wprowadzenie wyników tych prac do produkcji.

Wydatkowanie środków musi być w jak najbardziej ścisły i bezpośredni sposób powiązane z perspektywicznymi zadaniami w dziedzinie rozwoju techniki i podporządkowane głównym zadaniom planowym. W szczególności należy dążyć do skoncentrowania nakładów na głównych zadaniach, posiadających decydujące znaczenie dla postępu technicznego.

13. Należy zapewnić postęp w mechanizacji oraz automatyzacji prac biurowych i obrachunkowych, analityczno-statystycznych, w szczególności w zakresie obliczania i ewidencji płac i zarobków, obrotu materiałowego, zakupu i sprzedaży, rozliczania kosztów.

W okresie 1961-1965 należy osiągnąć w oparciu między innymi o podejmowaną w kraju produkcję środków mechanizacji - znaczny postęp w tej dziedzinie, a zwłaszcza przeszło 2-krotnie zwiększyć liczbę stacji maszyn licząco-analitycznych. W okresie 5-letnim należy zorganizować ogółem 36 stacji tego typu.

14. Należy konsekwentnie rozwijać i popierać rozwój wynalazczości i racjonalizacji, stwarzając warunki dla jej umasowienia. Należy szeroko okazywać pomoc racjonalizatorom i wynalazcom, podtrzymać i rozwijać twórczą krytykę i śmiałe inicjatywy oraz zapewnić szybką realizację przyjętych wniosków. Należy dążyć do ogólnego wzrostu kultury technicznej społeczeństwa i szeroko wykorzystywać w tym celu wszelkiego rodzaju środki i metody szkolenia i propagandy.

15. Należy pogłębiać i rozwijać międzynarodową współpracę naukowo-techniczną i dążyć w ramach obozu socjalistycznego do koordynacji planów badań i bezpośredniej współpracy i wspólnego rozwiązywania przez placówki naukowo-badawcze skomplikowanych i trudnych zagadnień. Należy także rozszerzać bezpośrednią współpracę zakładów o pokrewnych programach produkcyjnych, zwłaszcza z ZSRR, NRD i CSRS, oraz dążyć do szerokiej i wzajemnej wymiany i przekazywania doświadczeń techniczno-produkcyjnych.