Rozdział 2 - Zakres działania organów Państwowej Inspekcji Pracy - Państwowa Inspekcja Pracy.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2001.124.1362 t.j.
Akt utracił moc Wersja od: 2 października 2005 r.
Rozdział 2
Zakres działania organów Państwowej Inspekcji Pracy
Zakres działania organów Państwowej Inspekcji Pracy
1.
Do zakresu działania Głównego Inspektora Pracy należy w szczególności:1)
kierowanie działalnością Głównego Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektorów pracy,1a)
sprawowanie nadzoru zwierzchniego nad postępowaniem mandatowym w sprawach o wykroczenia, o których mowa w art. 75 § 1 13 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia,2)
sprawowanie ogólnego nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy oraz przedkładanie właściwym organom ocen, opinii i wniosków w tej dziedzinie,3)
opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących prawa pracy oraz inicjowanie prac legislacyjnych w tej dziedzinie,4)
inicjowanie przedsięwzięć w zakresie rozwiązywania i wdrażania postępu technicznego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,5)
przedstawianie wniosków w sprawach nauczania i szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenie działalności w zakresie szkolenia inspektorów pracy oraz nadzór nad działalnością Ośrodka Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Profesora Jana Rosnera,6)
prowadzenie działalności wydawniczej i propagandowej w zakresie ochrony pracy,7)
udział w pracach komisji rządowych badających wypadki przy pracy, powołanych na podstawie przepisów szczególnych,7a)
rozpatrywanie odwołań od nakazów i innych decyzji okręgowych inspektorów pracy,8)
sporządzanie i przedkładanie informacji i sprawozdań, o których mowa w art. 7.2.
Główny Inspektor Pracy wykonuje swoje zadania przy pomocy podległego mu Głównego Inspektoratu Pracy.21.
Główny Inspektor Pracy jest pracodawcą, w rozumieniu prawa pracy, dla pracowników Głównego Inspektoratu Pracy oraz pracowników wykonujących lub nadzorujących czynności kontrolne.3.
Główny Inspektor Pracy udostępnia ministrowi właściwemu do spraw pracy zbiorcze wyniki kontroli oraz oceny przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.1.
Do zakresu działania okręgowego inspektora pracy należy w szczególności:1)
kierowanie działalnością okręgowego inspektoratu pracy oraz nadzór i koordynacja działalności inspektorów pracy,2)
dokonywanie w myśl art. 4 ust. 3 podziału zadań między inspektorów pracy z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych,3)
zatwierdzanie planów kontroli, sporządzanych przez inspektorów pracy,4)
rozpatrywanie odwołań od nakazów, sprzeciwów i innych decyzji inspektorów pracy,5)
prowadzenie ewidencji pracodawców działających na terenie jego właściwości,6)
sporządzanie sprawozdań z działalności okręgowego inspektoratu pracy.2.
Okręgowy inspektor pracy wykonuje swoje zadania przy pomocy okręgowego inspektoratu pracy.3.
Okręgowy inspektor pracy jest pracodawcą, w rozumieniu prawa pracy, dla pracowników okręgowego inspektoratu pracy, z wyłączeniem pracowników, o których mowa w art. 14 ust. 21.Okręgowy inspektor pracy wydaje nakazy, o których mowa w art. 9 pkt 3. Nakazy te wydaje z własnej inicjatywy bądź na wniosek inspektora pracy.
Okręgowy inspektor pracy sporządza roczne sprawozdanie z działalności inspektorów pracy i dokonuje na tej podstawie oceny stanu przestrzegania prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie okręgu. Sprawozdanie i ocenę okręgowy inspektor pracy przedkłada wojewodzie, marszałkowi województwa oraz dyrektorowi delegatury Najwyższej Izby Kontroli.
Kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przez podmiot kontrolowany prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Dla realizacji celu, o którym mowa w art. 19a, inspektor pracy ma prawo:
1)
swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotów kontrolowanych,2)
przeprowadzania oględzin obiektów, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy,3)
żądania od pracodawcy lub innego kontrolowanego podmiotu oraz od wszystkich pracowników lub osób, które pracodawca zatrudnia lub zatrudniał albo które wykonują lub wykonywały pracę na rzecz kontrolowanego podmiotu, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą,4)
żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności zakładu, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą,5)
żądania od pracodawcy lub innego podmiotu kontrolowanego przedłożenia akt osobowych oraz dokumentów związanych z zatrudnianiem pracowników lub innych osób wykonujących pracę na rzecz podmiotu kontrolowanego na innej podstawie niż stosunek pracy,6)
zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją,7)
utrwalania przebiegu i wyników oględzin, o których mowa w pkt 2, za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku,8)
sporządzania niezbędnych dla kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby zażądania tego od podmiotu kontrolowanego,9)
sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę,10)
korzystania z pomocy biegłych i specjalistów.Podmiot kontrolowany ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały, zapewnić terminowe udzielanie informacji przez osoby, o których mowa w art. 19b pkt 3, udostępnić urządzenia techniczne oraz, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.
1.
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz w innych miejscach wykonywania jego zadań.2.
Kontrola lub poszczególne jej czynności mogą być również prowadzone w siedzibie jednostki organizacyjnej Państwowej Inspekcji Pracy.3.
Przed podjęciem czynności kontrolnych inspektor pracy zgłasza swoją obecność pracodawcy, z wyjątkiem przypadków, gdy uzna, że takie zawiadomienie może wpłynąć na obiektywny wynik kontroli.4.
Inspektor pracy jest upoważniony do swobodnego wstępu i poruszania się po terenie kontrolowanego podmiotu bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz jest zwolniony od rewizji osobistej.Inspektor pracy, przystępując do sprawdzenia tożsamości osoby wykonującej pracę, jest obowiązany okazać legitymację służbową w taki sposób, aby osoba ta mogła odczytać i zanotować jego dane osobowe.
W kontroli mogą brać udział biegli i specjaliści na podstawie imiennego upoważnienia wydanego przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy.
1.
W toku wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy współdziała ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi i społeczną inspekcją pracy.2.
Współdziałanie, o którym mowa w ust. 1, polega w szczególności na:1)
informowaniu o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli,2)
analizowaniu uwag i spostrzeżeń wnoszonych przez zakładowe organizacje związkowe, organy samorządu załogi i społecznych inspektorów pracy w trakcie wykonywania czynności kontrolnych,3)
poinformowaniu o wynikach kontroli i podjętych decyzjach,4)
udzielaniu porad i informacji z zakresu prawa pracy.Podczas czynności kontrolnych inspektor pracy oraz osoby, o których mowa w art. 19f, obowiązani są do przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz przepisów o ochronie informacji niejawnych.
1.
Ustalenia z kontroli dokumentowane są, z zastrzeżeniem ust. 9, w formie protokołu.2.
Protokół kontroli powinien zawierać:1)
nazwę pracodawcy w pełnym brzmieniu i jego adres oraz numer z krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),2)
imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe inspektora pracy,3)
imię i nazwisko pracodawcy albo imię i nazwisko osoby lub nazwę organu reprezentującego pracodawcę,4)
datę rozpoczęcia działalności przez pracodawcę i datę objęcia stanowiska przez osobę lub powołania organu reprezentującego pracodawcę,5)
oznaczenie dni, w których przeprowadzano kontrolę,6)
informację o realizacji uprzednich decyzji i wystąpień organów Państwowej Inspekcji Pracy oraz wniosków, zaleceń i decyzji innych organów kontroli i nadzoru nad warunkami pracy; informacji tej można nie podawać w przypadku, gdy kontrola związana jest z rozpatrzeniem skargi lub udziałem w przejmowaniu zakładów pracy lub ich części do eksploatacji,7)
opis stwierdzonych naruszeń prawa pracy w zakresie zagadnień objętych kontrolą oraz inne informacje mające istotne znaczenie dla rozstrzygania spraw,8)
dane osoby legitymowanej oraz określenie czasu, miejsca i przyczyny legitymowania,9)
informację o pobraniu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji,10)
treść decyzji ustnych oraz informację o ich realizacji,11)
informację o liczbie i rodzaju udzielonych porad z zakresu prawa pracy,12)
liczbę i wyszczególnienie załączników stanowiących składową część protokołu,13)
informację o osobach, w których obecności przeprowadzano kontrolę,14)
wzmiankę o wniesieniu lub niewniesieniu zastrzeżeń do treści protokołu,15)
datę i miejsce podpisania protokołu przez osobę kontrolującą oraz przez pracodawcę albo osobę lub organ reprezentujący pracodawcę.3.
Protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz pracodawca albo osoba lub organ reprezentujący pracodawcę.4.
Pracodawcy albo osobie lub organowi reprezentującemu pracodawcę przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.5.
Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu.6.
W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 4, inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń - zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu.7.
Odmowa podpisania protokołu przez pracodawcę albo osobę lub organ reprezentujący pracodawcę nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą.8.
Kopię protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia pracodawcy.9.
W przypadku niewydania decyzji ustalenia z kontroli mogą być dokumentowane w formie notatki urzędowej.10.
Notatka urzędowa, o której mowa w ust. 9, powinna zawierać w szczególności dane określone w ust. 2 pkt 1, 2, 3, 8, 11 i 12 oraz krótki opis stanu stwierdzonego w czasie kontroli.11.
Notatkę urzędową podpisuje inspektor pracy.12.
Do dokumentowania ustaleń z kontroli podmiotów innych niż pracodawcy, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, ust. 9-11 stosuje się odpowiednio.
1.
W wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli oraz po przeprowadzeniu postępowania wynikającego z przepisów ustawy inspektor pracy:1)
wydaje nakazy i zgłasza sprzeciwy, o których mowa w art. 9 pkt 1-2a i 4,2)
kieruje wystąpienia, o których mowa w art. 9 pkt 5,3)
wnosi powództwa oraz wstępuje do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 8 ust. 1 pkt 11a,4)
podejmuje inne działania, jeżeli prawo lub obowiązek ich podjęcia wynika z odrębnych przepisów.2.
Środki prawne, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, odnoszące się do terenowych jednostek organizacyjnych pracodawcy, inspektor pracy kieruje do pracodawcy, bez względu na swoją właściwość terytorialną. Jeżeli usunięcie naruszeń przepisów prawa pracy nie wymaga decyzji pracodawcy, a także gdy nie można inaczej uniknąć niebezpieczeństwa zagrażającego życiu lub zdrowiu pracowników, inspektor pracy wydaje decyzję, o której mowa w art. 21a ust. 1, osobie kierującej tą jednostką.1.
Nakazy, o których mowa w art. 9 pkt 1-2a, inspektor pracy wydaje w formie decyzji:1)
pisemnej,2)
stanowiącej wpis do dziennika budowy,3)
ustnej.2.
Decyzja inspektora pracy, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, powinna, oprócz treści, zawierać określenie podstawy prawnej, termin realizacji oraz pouczenie o przysługujących środkach odwoławczych.3.
W przypadku wydawania decyzji w formie wpisu do dziennika budowy, kopia lub odpis tych decyzji stanowi załącznik do protokołu kontroli.4.
Decyzje ustne, o których mowa w ust. 1 pkt 3, inspektor pracy wydaje w celu usunięcia ujawnionych w toku kontroli nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, jeżeli mogą być one usunięte podczas trwania kontroli.5. 15
(uchylony).6.
W razie wniesienia odwołania od nakazu, o którym mowa w art. 9 pkt 1 i 2, inspektor pracy lub okręgowy inspektor pracy może wstrzymać wykonanie nakazu do czasu rozpatrzenia odwołania, jeżeli podjęte przez pracodawcę przedsięwzięcia wyłączają bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników.Sprzeciw, o którym mowa w art. 9 pkt 4, inspektor pracy zgłasza niezwłocznie po stwierdzeniu, że uruchomienie wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub jego części mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia przyszłych pracowników.
Podmiot, do którego została skierowana decyzja, o której mowa w art. 9 pkt 1-4, ma obowiązek informowania odpowiedniego organu Państwowej Inspekcji Pracy o jej realizacji z upływem terminów określonych w decyzji.
1.
Wystąpienie inspektora pracy, o którym mowa w art. 9 pkt 5, powinno zawierać określenie wniosków i podstawy prawnej przy uwzględnieniu stanu faktycznego wynikającego z ustaleń protokołu kontroli lub notatki urzędowej.2.
Pracodawca lub organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwem lub inną jednostką organizacyjną państwową albo samorządową, do którego skierowano wystąpienie, jest obowiązany w terminie określonym w wystąpieniu, nie dłuższym niż 30 dni, zawiadomić inspektora pracy o terminie i sposobie wykonania ujętych w wystąpieniu wniosków.Jeżeli ustalenia w toku kontroli wskazują na potrzebę zajęcia stanowiska przez naczelne lub centralne organy administracji państwowej albo organy samorządowe lub administracji rządowej stopnia wojewódzkiego, wystąpienie o podjęcie niezbędnych decyzji kieruje odpowiednio Główny Inspektor Pracy lub okręgowy inspektor pracy.
Marszałek Sejmu określa, w drodze zarządzenia, wzory druków stosowanych w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Pracy.
Na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia inspektor pracy ściga wykroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej, a także inne wykroczenia, gdy ustawa tak stanowi, oraz bierze udział w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.
13 Obecnie: odpowiednie przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U.01.106.1148), która weszła w życie z dniem 17 października 2001 r., stosownie do art. 3 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U.01.106.1149).
14 Art. 21 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. (Dz.U.05.110.926) zmieniającej nin. ustawę z dniem 7 lipca 2005 r.
15 Art. 21a ust. 5 uchylony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. (Dz.U.05.110.926) zmieniającej nin. ustawę z dniem 7 lipca 2005 r.