Rozdział 3 - Produkty lecznicze roślinne - Określenie grup produktów leczniczych oraz wymagań dotyczących dokumentacji wyników badań tych produktów.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2005.160.1358

Akt utracił moc

Wersja od: 24 sierpnia 2005 r.

Rozdział  3

Produkty lecznicze roślinne

§ 20. Do grupy produktów leczniczych roślinnych należą w szczególności produkty lecznicze roślinne spełniające następujące kryteria:

1) są klasyfikowane jako dostępne bez recept lekarskich;

2) są stosowane wyłącznie zgodnie z określoną mocą lub dziennym dawkowaniem;

3) substancje roślinne, przetwory roślinne lub ich składniki czynne, zawarte w produkcie leczniczym roślinnym, występujące na poziomie farmakologicznie czynnym są dopuszczone do obrotu przez okres 10 lat na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub 30 lat poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poprzedzających złożenie wniosku o dopuszczenie do obrotu i jest to wystarczająco udokumentowane;

4) posiadają wystarczające dane bibliograficzne dotyczące bezpieczeństwa i zastosowania terapeutycznego.

§  21.

1. Dokumentacja wyników badań dotycząca składu jakościowego produktu leczniczego roślinnego obejmuje szczegółowe dane o następujących rodzajach substancji czynnych:

1) substancji roślinnej, w szczególności:

a) nazwę naukową (botaniczną) rośliny, z której jest pozyskiwana, wraz z podaniem autora tej nazwy, odmianą i chemotypem, jeżeli jest używany,

b) część rośliny,

c) definicję,

d) informacje o pochodzeniu;

2) przetworze roślinnym, w szczególności:

a) nazwę naukową (botaniczną) rośliny będącej materiałem wyjściowym do uzyskania przetworu roślinnego, wraz z podaniem autora tej nazwy, odmianą i chemotypem, jeżeli jest określony,

b) część rośliny,

c) informacje o pochodzeniu substancji roślinnej,

d) wskaźnik ilości substancji roślinnej do ilości otrzymanego przetworu roślinnego (Drug Extract Ratio - DER),

e) rozpuszczalniki ekstrakcyjne.

2. Składniki substancji czynnej o znanej aktywności terapeutycznej i markery są przedstawiane w postaci wzorów strukturalnych i sumarycznych wraz z podaniem masy cząsteczkowej i właściwości stereochemicznych.

3. Nazewnictwo, którym należy się posługiwać w opisie substancji czynnych produktów leczniczych roślinnych, obejmuje w przypadku:

1) substancji roślinnych i przetworów roślinnych, których monografie występują w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej - nazwę łacińską podaną w stosownej monografii, ze wskazaniem na daną farmakopeę;

2) substancji roślinnych niewymienionych w pkt 1 - nazwę naukową (botaniczną), z podaniem autora tej nazwy, odmianą i chemotypem, jeżeli jest używany;

3) przetworów roślinnych - nazwę łacińską według Farmakopei Polskiej.

§ 22. Dokumentacja dotycząca wyników badań składu ilościowego produktu leczniczego roślinnego dodatkowo obejmuje szczegółowe dane ilościowe dotyczące wyrażania mocy produktu leczniczego roślinnego:

1) w przypadku substancji roślinnej, której:

a) składnik aktywny terapeutycznie nie jest znany - należy podać jej masę,

b) składnik aktywny terapeutycznie jest znany - należy podać zakres jej masy odpowiadający ściśle określonej ilości tego składnika;

2) w przypadku przetworu roślinnego:

a) uzyskanego z materiału wyjściowego, którego składnik aktywny terapeutycznie nie jest znany - należy podać wskaźnik ilości substancji roślinnej do ilości otrzymanego przetworu,

b) uzyskanego z materiału wyjściowego, którego składnik aktywny terapeutycznie jest znany - należy podać zakres masy przetworu odpowiadający ściśle określonej ilości tego składnika.

§ 23. Dokumentacja wyników badań rozwojowych nad produktem leczniczym roślinnym obejmuje uzasadnienie wyboru składu, składników i opakowania bezpośredniego oraz funkcji substancji pomocniczych w produkcie końcowym; uzasadnienie powinno zawierać dane naukowe z ogólnych badań rozwojowych nad produktem leczniczym. Należy przedstawić uzasadnienie dla zastosowanych nadmiarów.

§ 24. Dokumentacja dotycząca wyników badań w trakcie procesu wytwarzania produktu leczniczego roślinnego obejmuje:

1) opis procesu wytwarzania;

2) schemat blokowy procesu wytwarzania;

3) dane dotyczące wielkości serii;

4) ilościowe dane o wszystkich stosowanych substancjach, z uwzględnieniem:

a) danych o wszystkich dodanych substancjach, które ulegają odparowaniu w czasie procesu wytwarzania,

b) danych dotyczących nadmiarów, z których każdy powinien być wymieniony i uzasadniony;

5) dane dotyczące kontroli jakości w czasie wytwarzania:

a) punktów krytycznych procesu,

b) etapów, na których są pobierane próby do badań;

6) dane doświadczalne dotyczące walidacji procesu wytwarzania, jeżeli zastosowano niestandardową metodę wytwarzania lub gdy zastosowana metoda jest krytyczna dla produktu końcowego.

§ 25. Dokumentacja dotycząca wyników badań substancji czynnych użytych do wytwarzania produktu leczniczego obejmuje:

1) dane dokumentujące pochodzenie substancji czynnej;

2) informacje dotyczące procesu wytwarzania;

3) specyfikacje i metody badań;

4) walidację metod analitycznych;

5) wyniki badań analitycznych;

6) dane o substancjach wzorcowych i materiałach odniesienia, pierwotnych i innych wraz z wynikami badań analitycznych;

7) informacje o warunkach przechowywania i okresie ważności materiału.

§ 26. Dane dokumentujące pochodzenie substancji czynnej obejmują:

1) w przypadku substancji roślinnej:

a) określenie partii tej substancji użytej do produkcji,

b) informacje dotyczące zbioru ze stanu naturalnego lub uprawy (termin zbioru, potencjalne zanieczyszczenia pochodzące z uprawy, zbioru, przechowywania, a także stosowane nawozy sztuczne, pestycydy, fungicydy, fumiganty),

c) określenie rejonu geograficznego pochodzenia rośliny,

d) nazwę wytwórcy, adres miejsca wytwarzania, nazwę i adres dostawcy,

e) informacje dotyczące sposobu przechowywania i transportu;

2) w przypadku przetworu roślinnego:

a) szczegółowe informacje dotyczące substancji roślinnej będącej materiałem wyjściowym do wytwarzania przetworu roślinnego wymienione w pkt 1,

b) nazwę wytwórcy i adres miejsca wytwarzania, nazwę i adres dostawcy,

c) informacje dotyczące sposobu przechowywania i transportu.

§ 27. Informacje dotyczące procesu wytwarzania substancji czynnej obejmują:

1) określenie partii tej substancji użytej do produkcji;

2) uprawę roślin lub zbiór ze stanu naturalnego;

3) nazwę i adres miejsc wytwarzania;

4) rejon geograficzny pochodzenia substancji roślinnej;

5) schemat blokowy procesu wytwarzania;

6) opis procesu wytwarzania;

7) rozpuszczalniki, odczynniki i inne substancje;

8) etapy oczyszczania łącznie z procesami przetwarzania, z określeniem kryteriów procesu przetwarzania, uzasadnieniem i podaniem danych dotyczących tych procesów;

9) sposób standardyzacji;

10) dane dotyczące kontroli jakości w czasie wytwarzania:

a) punktów krytycznych procesu,

b) etapów, na których pobierane są próby do badań.

§ 28. Do dokumentacji wyników badań produktów leczniczych roślinnych stosuje się odpowiednio przepis § 10.

§  29.

1. Do specyfikacji i metod badań:

1) w przypadku substancji czynnej opisanej w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej - stosuje się wymagania i metody badań zawarte w monografii farmakopealnej ogólnej i szczegółowej; w uzasadnionym przypadku może być wymagana dodatkowa specyfikacja, o której mowa w pkt 2;

2) w przypadku substancji czynnej nieopisanej w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej - wymagana jest specyfikacja obejmująca:

a) w przypadku substancji roślinnej:

- nazwę naukową rośliny (botaniczną), wraz z autorem tej nazwy i chemotypem, jeżeli jest używany,

- część rośliny i definicję,

- badania tożsamości obejmujące badania makroskopowe, badania mikroskopowe, metody chromatograficzne, profil chromatograficzny, metody chemiczne,

- badania czystości obejmujące identyfikację i oznaczanie ilościowe wszystkich potencjalnych zanieczyszczeń pochodzących z upraw, zbioru, przechowywania, procesu wytwarzania i oczyszczania, w tym identyfikację substancji trujących, domieszek lub zafałszowań, oznaczanie zawartości zanieczyszczeń: metalami szkodliwymi dla zdrowia, zanieczyszczeniami nieorganicznymi, pestycydami, fungicydami, fumigantami, pierwiastkami promieniotwórczymi, mikroorganizmami i produktami wytwarzanymi przez mikroorganizmy, w tym aflatoksynami, jeżeli dotyczy,

- oznaczanie zawartości składników o znanej aktywności terapeutycznej lub markerów,

- inne uzasadnione oznaczenia,

b) w przypadku przetworu roślinnego - rozdrobnionej lub sproszkowanej substancji roślinnej lub mieszanki rozdrobnionych lub sproszkowanych substancji roślinnych:

- nazwę naukową (botaniczną) rośliny, wraz z autorem tej nazwy i chemotypem, jeżeli jest używany,

- część rośliny i definicję,

- skład mieszanki,

- wyniki badań składników i ich charakterystyki fizyczne,

- badania tożsamości obejmujące badania makroskopowe, badania mikroskopowe, metody chromatograficzne, profil chromatograficzny, metody chemiczne,

- badania czystości obejmujące identyfikację i oznaczanie ilościowe wszystkich potencjalnych zanieczyszczeń pochodzących z upraw, zbioru, przechowywania, procesu wytwarzania i oczyszczania, identyfikację substancji trujących, domieszek lub zafałszowań oraz oznaczanie zawartości zanieczyszczeń: metalami szkodliwymi dla zdrowia, zanieczyszczeniami nieorganicznymi, pestycydami, fungicydami, fumigantami, pierwiastkami promieniotwórczymi, mikroorganizmami i produktami wytwarzanymi przez mikroorganizmy, w tym aflatoksynami, jeżeli dotyczy,

- oznaczanie zawartości składników o znanej aktywności terapeutycznej lub markerów,

- inne uzasadnione oznaczenia,

c) w przypadku przetworu roślinnego - wyciągu:

- nazwę,

- definicję,

- charakterystykę przetworu roślinnego obejmującą szczegółowe informacje dotyczące substancji roślinnej będącej materiałem wyjściowym do wytworzenia przetworu roślinnego, specyfikację substancji roślinnej, rozpuszczalniki ekstrakcyjne, wszystkie substancje dodatkowe, wskaźnik ilości substancji roślinnej do ilości otrzymanego przetworu roślinnego (Drug Extract Ratio - DER), wskaźnik ilości substancji roślinnej do ilości użytego rozpuszczalnika, dane o rozpuszczalności przetworu,

- zakres i metody badań przedstawione w formie stosowanej w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

2. W przypadku przetworu roślinnego, będącego surowcem do wytworzenia produktu leczniczego, dla którego zadeklarowano kilku wytwórców, wymagane jest przedstawienie wyników badań dokumentujących równoważność przetworów roślinnych o różnym pochodzeniu, w tym profile chromatograficzne.

§ 30. Dokumentacja wyników badań substancji pomocniczych użytych do wytwarzania produktu leczniczego roślinnego obejmuje:

1) w przypadku substancji pomocniczych opisanych w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej wyniki badań potwierdzające zgodność z wymaganiami odpowiednich monografii;

2) w przypadku substancji pomocniczych nieopisanych w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub w innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej:

a) specyfikacje i metody badań obejmujące:

- właściwości fizykochemiczne,

- badania tożsamości,

- badania czystości, z uwzględnieniem w szczególności dopuszczalnej zawartości określanych zanieczyszczeń zidentyfikowanych, nieokreślanych zanieczyszczeń zidentyfikowanych, pojedynczych zanieczyszczeń niezidentyfikowanych, sumy zanieczyszczeń zidentyfikowanych, sumy zanieczyszczeń niezdefiniowanych i sumy wszystkich zanieczyszczeń,

- oznaczania zawartości lub szacunkowej oceny zawartości, jeżeli jest to konieczne,

- inne uzasadnione badania,

b) wyniki badań analitycznych.

§ 31. Dokumentacja wyników badań opakowania bezpośredniego obejmuje:

1) specyfikacje i metody badań dotyczące rodzaju materiału, z którego zbudowane jest opakowanie bezpośrednie i jego budowę;

2) wyniki badań analitycznych.

§ 32. Dokumentacja dotycząca produktu leczniczego roślinnego obejmuje wyniki badań produktów pośrednich, jeżeli dotyczy.

§ 33. Dokumentacja wyników badań produktu końcowego przy zwolnieniu serii obejmuje:

1) specyfikację produktu końcowego przy zwolnieniu serii i metody badań:

a) badania tożsamości,

b) badania czystości,

c) oznaczenia zawartości składników o znanej aktywności terapeutycznej lub markerów,

d) badania postaci farmaceutycznej, w szczególności badanie uwalniania, jeżeli dotyczy,

e) badania identyfikacji i oznaczania zawartości substancji pomocniczych:

- potwierdzania tożsamości barwników dopuszczonych do stosowania w produktach leczniczych,

- tożsamości, zawartości i skuteczności przeciwbakteryjnej lub chemicznej substancji pomocniczych z podaniem granic zawartości,

- innych substancji pomocniczych,

f) inne uzasadnione oznaczenia;

2) walidację metod analitycznych i uzasadnienie wyboru tych metod;

3) dane o badanych seriach, z uwzględnieniem daty produkcji, miejsca wytwarzania, wielkości i przeznaczenia serii;

4) wyniki badań analitycznych;

5) dane o substancjach wzorcowych i materiałach odniesienia, pierwotnych i innych wraz z wynikami badań analitycznych.

§  34.

1. Dokumentacja wyników badań trwałości substancji czynnej obejmuje:

1) dane o badanych seriach;

2) plan i ogólną metodykę badań trwałości;

3) specyfikację w okresie ważności i metody badań:

a) właściwości fizycznych,

b) właściwości chemicznych,

c) oznaczania zawartości produktów rozkładu lub profile chromatograficzne,

d) oznaczania zawartości składników o znanej aktywności terapeutycznej lub markerów,

e) charakterystykę układu chromatograficznego,

f) czystości mikrobiologicznej;

4) ocenę metod badań stosowanych w badaniach trwałości:

a) opis metod badań,

b) walidację metod badań;

5) wyniki badań, z uwzględnieniem wyników badań początkowych i produktów rozkładu lub profili chromatograficznych;

6) wnioski dotyczące tych badań.

2. Dane dotyczące badań trwałości substancji czynnej mogą nie być wymagane, jeżeli zostanie to uzasadnione przez wnioskodawcę, pod warunkiem że substancja czynna jest użyta w procesie wytwarzania produktu leczniczego natychmiast po jej wytworzeniu.

§ 35. Dokumentacja wyników badań trwałości produktu końcowego w proponowanym okresie ważności obejmuje:

1) dane o badanych seriach i opakowaniu bezpośrednim;

2) plan i ogólną metodykę badań trwałości, w tym:

a) badania w czasie rzeczywistym - badania długoterminowe, prowadzone w zadeklarowanych warunkach przechowywania, w określonych przedziałach czasowych, do uzyskania danych obejmujących pełen proponowany okres ważności,

b) badania w innych warunkach, jeżeli dotyczy;

3) specyfikację produktu końcowego w okresie ważności i metody badań:

a) właściwości fizycznych,

b) właściwości chemicznych,

c) oznaczania zawartości produktów rozkładu lub chromatogram typu fingerprint,

d) oznaczania zawartości składników o znanej aktywności terapeutycznej lub markerów,

e) charakterystyki układu chromatograficznego,

f) czystości mikrobiologicznej;

4) charakterystykę opakowania bezpośredniego i system zamknięcia, w tym oddziaływanie pomiędzy opakowaniem i produktem leczniczym;

5) ocenę metod badań stosowanych w badaniach trwałości, w tym opis i walidację metod badań;

6) wyniki badań, z uwzględnieniem wyników badań początkowych i produktów rozkładu;

7) wnioski dotyczące okresu ważności i warunków przechowywania oraz okresu ważności po rekonstytucji lub pierwszym otwarciu opakowania bezpośredniego;

8) wyniki badań trwałości.

§  36.

1. W przypadku wszystkich substancji czynnych nieopisanych w Farmakopei Polskiej, Farmakopei Europejskiej lub innej farmakopei uznawanej w państwach członkowskich Unii Europejskiej tożsamość składników aktywnych, o ile jest to uzasadnione, powinna być potwierdzona dwiema metodami chromatograficznymi wobec co najmniej dwóch substancji porównawczych.

2. Wszystkie wyniki badań wykonane metodami chromatograficznymi muszą być udokumentowane chromatogramami, w tym wyniki badań trwałości chromatogramami wykonanymi na wszystkich etapach trwałości.

3. W przypadku produktu leczniczego roślinnego, którego składniki terapeutycznie aktywne są znane, maksymalne dopuszczalne odchylenie ich zawartości w produkcie końcowym nie powinno przekraczać ±10 % w okresie ważności.

§ 37. Do dokumentacji wyników badań produktów leczniczych roślinnych stosuje się odpowiednio przepis § 12.

§ 38. Dokumentacja wyników badań toksykologicznych i farmakologicznych produktu leczniczego roślinnego zawiera w szczególności dane:

1) dotyczące substancji czynnej, publikowane w literaturze fachowej;

2) niezbędne do oceny bezpieczeństwa produktu.

§ 39. Dokumentacja kliniczna produktu leczniczego roślinnego zawiera:

1) dane publikowane w literaturze fachowej, a także dane potwierdzone przez eksperta dotyczące działania leczniczego oraz stosowania produktu leczniczego roślinnego w ciągu ostatnich 10 lat dla produktu zarejestrowanego w Rzeczypospolitej Polskiej lub 30 lat dla produktu zarejestrowanego poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) charakterystykę produktu leczniczego, z uwzględnieniem informacji, że produkt jest przeznaczony do tradycyjnego stosowania w wymienionych wskazaniach i jego skuteczność opiera się wyłącznie na długim okresie stosowania i doświadczeniu;

3) dane potwierdzające doświadczenie eksperta.

§ 40. Dokumentacja wyników badań produktu leczniczego roślinnego zawiera raporty ekspertów dotyczące wyników badań jakościowych, farmakologicznych i toksykologicznych oraz klinicznych.