Rozdział 2 - Dziedziczenie gospodarstw rolnych. - Ograniczenie podziału gospodarstw rolnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1963.28.168

Akt utracił moc

Wersja od: 5 lipca 1963 r.

Rozdział 2.

Dziedziczenie gospodarstw rolnych.

Oddział 1.

Osoby uprawnione do dziedziczenia.

Art.  5.

1. Gospodarstwo rolne należące do spadku mogą dziedziczyć tylko spadkobiercy, którzy:

1) bezpośrednio przed otwarciem spadku pracowali w tym gospodarstwie nieprzerwanie przynajmniej przez jeden rok,

2) prowadzą w chwili otwarcia spadku inne indywidualne gospodarstwo rolne albo pracują w gospodarstwie rolnym współmałżonka lub jego rodziców,

3) w chwili otwarcia spadku są małoletnimi albo uczniami pobierającymi naukę zawodu lub uczęszczającymi do szkół średnich, albo studentami szkół wyższych,

4) w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolni do pracy.

2. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określi:

1) warunki uznania pracy w gospodarstwie rolnym za wykonywaną nieprzerwanie przez jeden rok bezpośrednio przed otwarciem spadku,

2) zasady i tryb stwierdzania trwałej niezdolności do pracy.

3. W braku spadkobierców określonych w ust. 1 pkt 1 i 2 gospodarstwo rolne dziedziczy również spadkobierca nie wymieniony w ust. 1, jeżeli ma dostateczne kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego i oświadczy w państwowym biurze notarialnym albo w sądzie spadku, nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku, gotowość prowadzenia gospodarstwa spadkowego.

Art.  6.

1. W braku spadkobierców uprawnionych do dziedziczenia gospodarstwa rolnego według przepisów art. 5 gospodarstwo to przypada Państwu jako spadkobiercy ustawowemu.

2. Państwo uważa się za spadkobiercę ustawowego gospodarstwa rolnego także wtedy, gdy do dziedziczenia uprawnione są wyłącznie osoby, które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy; w takim wypadku Państwo dokonuje na rzecz tych osób spłat odpowiadających wartości ich udziału w gospodarstwie spadkowym po odliczeniu długów obciążających to gospodarstwo.

Oddział  2.

Dział spadku.

Art.  7.

1. W razie działu spadku do otrzymania gospodarstwa rolnego lub jego części (art. 2 ust. 1) uprawnione są osoby wymienione w art. 5 z wyjątkiem spadkobierców, którzy w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolni do pracy, i to w następującej kolejności:

1) spadkobiercy, którzy bezpośrednio przed otwarciem spadku pracowali w tym gospodarstwie nieprzerwanie przynajmniej przez jeden rok,

2) spadkobiercy, którzy prowadzą w chwili otwarcia spadku inne indywidualne gospodarstwo rolne albo pracują w gospodarstwie rolnym współmałżonka lub jego rodziców,

3) spadkobiercy, którzy mają dostateczne kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego i we właściwym czasie oświadczyli gotowość prowadzenia gospodarstwa rolnego należącego do spadku,

4) spadkobiercy, którzy w chwili otwarcia spadku byli małoletnimi albo uczniami pobierającymi naukę zawodu lub uczęszczającymi do szkół średnich, albo studentami szkół wyższych.

2. Za zgodą spadkobierców, wymienionych w ust. 1, gospodarstwo mogą otrzymać spadkobiercy bez zachowania kolejności określonej w tym przepisie. Możność jednak otrzymania gospodarstwa bez zachowania kolejności nie dotyczy spadkobierców, wymienionych w ust. 1 pkt 4.

Art.  8.

Spadkobiercy, którzy bezpośrednio przed otwarciem spadku pracowali w gospodarstwie rolnym należącym do spadku nieprzerwanie przynajmniej od roku i którzy nie otrzymali przy dziale spadku gospodarstwa rolnego lub jego części, jak również spadkobiercy, którzy w chwili otwarcia spadku byli trwale niezdolni do pracy, otrzymują spłaty odpowiadające wartości ich udziału spadkowego.

Art.  9.

1. Spadkobiercy, którzy w chwili otwarcia spadku prowadzą inne indywidualne gospodarstwa rolne lub pracują w gospodarstwie rolnym małżonka lub jego rodziców i którzy przy dziale spadku nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, otrzymują spłaty odpowiadające wartości ich udziału spadkowego.

2. Jednakże spłaty te mogą być odpowiednio obniżone, przy czym przy określeniu stopnia obniżki bierze się pod uwagę:

1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego należącego do spadku,

2) społeczny koszt otrzymanego przez spadkobiercę wykształcenia średniego i wyższego oraz darowizny dokonane przez spadkodawcę za życia, jeżeli nie podlegały one zaliczeniu na schedę spadkową,

3) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego spadkobiercy albo gospodarstwa rolnego małżonka lub jego rodziców.

Art.  10.

1. Spadkobiercy, którzy w chwili otwarcia spadku byli małoletnimi albo uczniami pobierającymi naukę zawodu lub uczęszczającymi do szkół średnich, albo studentami szkół wyższych i którzy nie otrzymali przy dziale gospodarstwa rolnego lub jego części, otrzymują spłaty w granicach wartości ich udziału spadkowego z uwzględnieniem wieku spadkobierców i potrzeb związanych z pobieraniem nauki.

2. Wysokość i sposób uregulowania tych spłat spadkowych określi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

3. Spadkobiercy określeni w ust. 1 odpowiadają za długi spadku stosownie do przepisów prawa spadkowego w takiej części, jaką przedstawia wartość spadku nie wchodzącego w skład gospodarstwa rolnego do wartości całego spadku.

4. Odpowiedzialność za długi spadku w tej części, w jakiej nie odpowiadają spadkobiercy określeni w ust. 1, przechodzi na spadkobiercę, który w drodze działu spadku otrzymał gospodarstwo rolne. Jeżeli gospodarstwo to podzielone zostało między kilku spadkobierców, odpowiedzialność za wymienione długi przechodzi na tych spadkobierców proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich części tego gospodarstwa.

Art.  11.

Spadkobierców wymienionych w art. 5 ust. 3, którzy przy dziale nie otrzymali gospodarstwa rolnego ani jego części, uważa się w stosunku do części spadku stanowiącej gospodarstwo rolne - tak, jakby spadkobiercami nie byli.

Art.  12.

1. Jeżeli do spadku należy inny jeszcze majątek oprócz gospodarstwa rolnego, udziały spadkobierców w gospodarstwie rolnym zalicza się na poczet ich udziału w całym spadku.

2. W takim wypadku spadkobierca, który wyznaczony jest do otrzymania spłat z tytułu udziału w gospodarstwie rolnym, może otrzymać zamiast tych spłat lub ich części odpowiednio większą część pozostałego majątku spadkowego.

Art.  13.

Wierzytelność z tytułu spłat spadkowych należną od spadkobiercy, który otrzymał gospodarstwo rolne lub jego część, zabezpiecza się na żądanie uprawnionego spadkobiercy przez ustanowienie hipoteki na nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego. Ustanowienie hipoteki - w braku księgi wieczystej - może nastąpić przez złożenie dokumentów do zbioru dokumentów.

Art.  14.

Rada Ministrów ustali zasady i tryb udzielania bankowej pomocy kredytowej dla spadkobierców gospodarstw rolnych.

Art.  15.

1. Spadkobiercy wymienieni w art. 5 ust. 1, którzy przy dziale spadku nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, a do czasu tego działu zamieszkiwali w tym gospodarstwie, zachowują uprawnienie do dalszego tam zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż 5 lat, a gdy chodzi o małoletnich nie dłużej niż 5 lat od dojścia do pełnoletności.

2. Uprawnienia określone w ust. 1 przysługują również spadkobiercom nie wymienionym w art. 5, którzy w chwili działu spadku zamieszkiwali w gospodarstwie spadkowym.

3. Przepis ust. 1 o ograniczeniu okresu zachowania uprawnień do zamieszkiwania nie dotyczy spadkobierców trwale niezdolnych do pracy.

4. Do zamieszkiwania określonego w ust. 1-3 stosuje się odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.

Art.  16.

Szacunek nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego w celu określenia wartości udziałów spadkobierców tego gospodarstwa przeprowadza się według przepisów obowiązujących przy sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych.

Art.  17.

Przepisy niniejszej ustawy o dziale spadku stosuje się także do zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego powstałej w wyniku działu spadku.

Oddział  3.

Przepisy szczególne.

Art.  18.

1. Rozporządzenia testamentowe sprzeczne z przepisami ustawy niniejszej są nieważne.

2. Ustalenie zachowku następuje z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Art.  19.

Prawa spadkobierców do spadku stwierdza się według zasad ogólnych z uwzględnieniem zmian w zakresie dziedziczenia wynikających z przepisów niniejszej ustawy. W postanowieniu o stwierdzeniu praw do spadku - poza wymienieniem udziałów wszystkich spadkobierców w całym spadku - wymienia się również udziały spadkobierców, określonych w art. 5, w gospodarstwie rolnym.

Art.  20.

Postępowanie w sprawie o dział spadku może być wszczęte także na wniosek organu do spraw rolnych prezydium powiatowej rady narodowej (miejskiej rady narodowej miasta stanowiącego powiat, dzielnicowej rady narodowej w mieście wyłączonym z województwa).

Art.  21.

Umowy dzierżawy gospodarstwa rolnego lub jego części zawarte przez spadkodawcę z osobami, które są jego spadkobiercami, wygasają z upływem roku gospodarczego, w którym nastąpiło otwarcie spadku.

Art.  22.

1. Spadkobierca, który otrzymał gospodarstwo rolne, nie może zbyć w całości lub w części gruntów wchodzących w skład tego gospodarstwa w ciągu 5 lat od jego otrzymania.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w razie:

1) zamiany gruntów wchodzących w skład otrzymanego gospodarstwa na inne grunty,

2) zbycia lub zrzeczenia się gospodarstwa na rzecz Państwa lub zbycia gruntów, o których mowa w art. 2 ust. 5.