Rozdział 3 - Tryb postępowania. - Najwyższy Trybunał Administracyjny.
Dz.U.1926.68.400 t.j.
Akt utracił mocIII.
Tryb postępowania.
Tryb postępowania.
Do zaskarżenia zarządzenia lub przeczenia administracyjnego przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym jest uprawniony każdy, kto twierdzi, że naruszono jego prawa lub że go obciążono obowiązkiem bez podstawy prawnej.
Skargę na zarządzenia lub orzeczenia administracyjne należy wnieść bezpośrednio do Trybunału w terminie dwumiesięcznym, licząc od dnia doręczenia zaskarżonego zarządzenia lub orzeczenia skarżącemu.
Skarżący może przypozwać do sprawy osobę, trzecią, na której niekorzyść żąda uchylenia orzeczenia lub zarządzenia władzy administracyjnej.
Osoba trzecia może również i bez przy pozwania domagać się dopuszczenia jej do uczestniczenia w sprawie i do obrony swych praw.
Nawet jeżeli skarga nie jest zwrócona wyraźnie przeciw osobom trzecim, winien Trybunał baczyć, by w postępowaniu, które ma być przed nim przeprowadzone, mogły być wysłuchane wszystkie osoby, których praw dotykać może wyrok i by dana im była sposobność obrony tych praw.
Skarga do Najwyższego Trybunału Administracyjnego poza wypadkami, przewidzianemi w art. 20 ust. 2, musi być wniesiona przez adwokata i winna zawierać:
Jeżeli wartość przedmiotu sporu da się określić w pieniądzach, należy podać kwotę pieniężną jako wartość przedmiotu sporu. W sprawach, dotyczących świadczeń perjodycznych, kwotę tę należy obliczać przy świadczeniach nie ograniczonych co do czasu lub dożywotnich, według sumy świadczeń za lat 10, przy świadczeniach zaś, ograniczonych co do czasu według sumy świadczeń za cały czas ich trwania, lecz nie więcej niż za 10 lat.
Jeżeli wartość przedmiotu sporu lub jego części pieniężnie nie da się określić, należy w skardze oznaczyć wartość przedmiotu sporu jako nieokreśloną.
Do skargi należy dołączyć:
Opłata wynosi: przy wartości przedmiotu sporu do 1.000 zł - 40 zł, przy wartości przedmiotu sporu od 1.000 zł do 10.000 zł - 60 zł, przy wartości zaś wyższej od pierwszych 10.000 zł - 60 zł, a od reszty 0,4%, przyczem rozpoczęty tysiąc liczy się za cały. Od skarg o nieokreślonej wartości przedmiotu sporu opłatę oznacza Trybunał w kwocie od 40 zł do 200 zł. Skarżący winien przy wniesieniu skargi uiścić opłatę, obliczoną według zasad ustępu poprzedniego, a od skargi o nieokreślonej wartości przedmiotu sporu opłatę w kwocie 40 zł.
Trybunał wymierzy skarżącemu opłatę dodatkową i wyznaczy mu termin 30-dniowy do jej uiszczenia w wypadkach, gdy w toku postępowania uzna:
Niewniesienie w terminie opłaty dodatkowej powoduje pozostawienie skargi bez rozpoznania.
Władze i urzędy państwowe i samorządowe wolne są od opłat.
Trybunał może zwolnić od opłat skarżącego, który wykaże, że nie posiada dostatecznych środków ha uiszczenie opłat. Za dowód może służyć odpowiednie zaświadczenie władzy administracyjnej państwowej lub samorządowej, zwierzchności służbowej lub sądu opiekuńczego. Zaświadczenie powinno obejmować dokładne dane o stanie rodzinnym, majątku i dochodach.
Trybunał może zwolnić skarżącego od przedstawienia odpisów.
Skargi, które nie nadają się do postępowania z powodu oczywistej niewłaściwości Trybunału, z powodu zaniedbania ustawowego terminu, lub z powodu niewyczerpania administracyjnego toku instancji, również skargi, przeciwko którym istnieje oczywisty zarzut rzeczy osądzonej lub braku legitymacji do wniesienia skargi - Trybunał pozostawia bez rozpoznania.
To samo stosuje się do skarg, które nie odpowiadają formalnym wymogom ustawowym (art. 12 i 13); w ostatnim wypadku może Trybunał wyznaczyć skarżącemu stosowny termin dla usunięcia braków; o ile braki te w ciągu oznaczonego terminu nie będą usunięte, Trybunał pozostawi skargę bez rozpoznania.
W razie pozostawienia skargi bez rozpoznania z innych przyczyn, aniżeli z powodu niedołączenia opłaty od skargi, może Trybunał wedle swego uznania, stosownie do rodzaju i rozmiarów sprawy, zarządzić zwrot części opłaty nie więcej jednak niż połowę.
O pozostawieniu skargi bez rozpoznania Trybunał zawiadamia skarżącego, zaś władzę administracyjną, przeciw której zarządzeniu lub orzeczeniu skargę wniesiono, o ile wykonanie zaskarżonego zarządzenia lub orzeczenia zostało wstrzymane, lub jeżeli decyzja o pozostawieniu skargi bez rozpoznania zapadła dopiero po wdrożeniu postępowania wstępnego (art. 15).
Trybunał zarządza doręczenie odpisów przyjętej skargi z załącznikami pozwanym dla przedstawienia odpowiedzi z dołączeniem odpisu, wyznaczając w tym celu termin, nie przekraczający 2 miesięcy.
Pozwana władza administracyjna obowiązana jest udzielić Trybunałowi aktów swych, dotyczących przedmiotu skargi w terminie, przez Trybunał wyznaczonym.
Odpisy odpowiedzi, składanych w sprawie, winny być doręczone stronie przeciwnej. W razie niezłożenia tych odpisów stosowany będzie analogicznie przepis art. 14.
Strony mogą przeglądać akta sprawy w Trybunale z wyjątkiem trzech dni ostatnich przed rozprawą.
Poszczególne części aktów mogą być ze względów publicznych przez Trybunał wyłączone z pod przeglądu, a władza administracyjna wskażę te akta, których wyłączenia sobie życzy.
Trybunał rozstrzyga sprawę po przeprowadzeniu rozprawy. Jeżeli jednak strona w skardze zrzeknie się rozprawy, a ani władza pozwana, ani osoba trzecia zainteresowana rozprawy nie żądają, rozstrzygnięcie może według uznania Trybunału nastąpić i bez rozprawy.
Komplet orzekający na rozprawie składa się z trzech, względnie pięciu sędziów, włączając w tę liczbą i przewodniczączego. O ilości sędziów kompletu orzekającego decyduje na posiedzeniu niejawnem komplet, przekazujący skargę do rozprawy, po wysłuchaniu wniosku sędziego-referenta, przyczem dla przekazania sprawy kompletowi z trzech sędziów konieczna jest jednomyślność kompletu przekazującego.
W sprawach, wymienionych w art. 4, 14, 19, 27, 30 i 31, Trybunał orzeka na posiedzeniu niejawnem, w miarę jednak uznania może Trybunał i w tych sprawach, z wyjątkiem spraw z art. 4, 13 ust. 4 art., zarządzić rozprawę.
Wyznaczenie terminu do usunięcia braków skargi (art. 14 ust. 2.) doręczenie odpisów skargi stronie pozwanej (art. 15 ust. 1), wreszcie przydanie zastępcy z urzędu, jak również przyznanie całkowicie lub częściowo zwolnienia od opłat (art. 13 ust. 7 i art. 20 ust. 4 i 5) zarządza przewodniczący własną władzą.
Posiedzenia niejawne odbywają się z reguły w składzie trzech sędziów, wliczając w tę liczbę i przewodniczącego. W wyjątkowych wypadkach, w miarę uznania kompletu, rozpoznającego sprawę, posiedzenia niejawne mogą się odbywać i w składzie pięciu sędziów, wliczając w tę liczbę i przewodniczącego.
Komplet może przekazać rozstrzygnięcie kwestji prawnej bądź kompletowi wzmocnionemu do liczby 5 lub 9 sędziów, łącznie z przewodniczącym, bądź ogólnemu zgromadzeniu Trybunału.
Posiedzenia wzmocnionego kompletu i ogólne zgromadzenia Trybunału są niejawne.
Do ważności uchwał ogólnego zgromadzenia Trybunału wymagana jest obecność 2/3 liczby członków.
Narady i głosowania Trybunału są tajne, rozstrzygnięcia Trybunału zapadają większością głosów.
Jeżeli Trybunał uzna, że stan faktyczny sprawy wymaga uzupełnienia, albo że pozwana władza przyjęła ten stan sprzecznie z aktami, albo że ze szkodą skarżącego naruszono formy postępowania administracyjnego, natenczas, nie zarządzając rozprawy, uchyli wyrokiem zaskarżone zarządzenie lub orzeczenie z powodu wadliwego postępowania i odeśle sprawę napowrót do władzy administracyjnej, która ma wady usunąć i wydać nowe zarządzenie lub orzeczenie.
Zarazem zarządzi Trybunał zwrot wniesionej opłaty.
W postępowaniu przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów.
Zastępstwo adwokackie nie obowiązuje następujących osób, gdy działają czy to jako strony, czy też jako ich zastępcy: adwokatów, sędziów, prokuratorów, profesorów i docentów prawa polskich szkół akademickich, jak również stałych urzędników referendarskich Prokuratorji Generalnej i mających kwalifikacje sędziowskie lub adwokackie notarjuszów.
Władze mogą być zastępowane przez swoich urzędników lub przez urzędników władz nadzorczych.
Skarżącemu zwolnionemu od opłat może Trybunał na jego prośbę ustanowić adwokata z urzędu.
Trybunał może również ustanowić adwokata celem wniesienia skargi dla osoby, która wykaże w podaniu, wniesionem do dni 14 po doręczeniu orzeczenia lub zarządzenia, które zamierza zaskarżyć, że nie posiada środków na opłatę kosztów postępowania przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym (art. 13 p. 7). Adwokata tego winien Trybunał wyznaczyć w miarę możności z pośród adwokatów, wykonywujących czynności zawodowe w siedzibie władzy administracyjnej, której orzeczenie lub zarządzenie ma być zaskarżone.
Ustanowienie adwokata z urzędu ma znaczenie pełnomocnictwa procesowego.
Jeżeli z powodu przedmiotu sprawy jawność posiedzenia mogłaby narazić bezpieczeństwo publiczne lub interes państwowy na szkodę, Trybunał z urzędu lub na wniosek strony może postanowić, aby posiedzenie odbyło się z wykluczeniem jawności przy udziale jedynie stron oraz ich pełnomocników. Uchwałę w tym przedmiocie, a następnie wyrok Trybunał ogłasza publicznie.
Rozprawa rozpoczyna się od wywołania sprawy i przedstawienia jej stanu przez jednego z sędziów Trybunału, jako referenta, poczem następują wyjaśnienia stron, o ile Trybunał uzna je za potrzebne, wreszcie przemówienia zastępców stron, którzy mają prawo zabierać głos jednakową ilość razy.
Niestawiennictwo stron lub ich zastępców nie wstrzymuje wprowadzenia sprawy i wydania wyroku.
Trybunał na wniosek stron lub z urzędu może odroczyć wyznaczoną lub nawet rozpoczętą rozprawę na inny termin.
Rozprawą kieruje przewodniczący, którego rzeczą jest również utrzymywać należny spokój.
Uczestniczący w rozprawie sekretarz sporządza protokół rozprawy, który podpisują przewodniczący i sekretarz.
Trybunał orzeka na podstawie stanu faktycznego, jaki okazuje się z aktów, któremi rozporządzała ostatnia instancja administracyjna przy wydaniu zaskarżonego zarządzenia lub orzeczenia, a w razie nieprzedstawienia przez nią aktów (art. 15 ust. 2) na podstawie stanu faktycznego, przedstawionego w skardze lub na rozprawie.
Okoliczności faktycznych i środków dowodowych, nie przytoczonych przed wydaniem zaskarżonego zarządzenia lub orzeczenia, tudzież aktów, wyłączonych z pod przeglądu, o ile treść tychże nie została na rozprawie podana do wiadomości, Trybunał nie uwzględni.
Trybunał wydaje wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok wraz z uzasadnieniem, podpisany przez wszystkich członków wyrokujących, przewodniczący ogłasza publicznie na tem samem posiedzeniu, na którem odbyła się rozprawa. Gdy z jakichbądź przyczyn ogłoszenie wyroku nie może nastąpić na tem samem posiedzeniu, można je odroczyć do innego posiedzenia, co przewodniczący publicznie ogłosi, oznaczając dzień ogłoszenia wyroku. Wyrok na piśmie doręcza się stronom.
Jeżeli Trybunał uzna skargę, za uzasadnioną, uchyli zaskarżone orzeczenie lub zarządzenie, oraz orzeknie o opłacie w myśl art. 19 ust. 2.
W razie oddalenia skargi Trybunał, uznając, że skargę wniesiono oczywiście bezzasadnie, może zawiadomić o tem władzę dyscyplinarną adwokata, który podpisał skargę.
Opłaty, wymierzone przy wydaniu wyroku, a nie uiszczone w ciągu dni 14 od dnia doręczenia decyzji, ściąga się w drodze postępowania przymusowego w administracji.
W razie oddalenia skargi Trybunał może, mając na względzie okoliczności sprawy, zarządzić zwrot części wniesionej opłaty, jednak nie więcej niż połowę.
Trybunał umorzy postępowanie w razie cofnięcia skargi przez skarżącego przed zamknięciem rozprawy, lub przed rozstrzygnięciem sprawy na posiedzeniu niejawnem.
Jeżeli władza pozwana przed rozstrzygnięciem sprawy cofnie zaskarżone orzeczenie lub zarządzenie i zawiadomi o tem Trybunał, należy zażądać od skarżącego oświadczenia w wyznaczonym terminie, czy skargę swą cofa. Brak odpowiedzi w terminie oznaczonym powoduje umorzenie postępowania.
W razie śmierci skarżącego, względnie zgaśnięcia skarżącej osoby prawnej, Trybunał zawiesza postępowanie do czasu zgłoszenia się prawnych następców strony skarżącej. Niezgłoszenie się prawnych następców strony skarżącej w ciągu 3 lat pociąga za sobą umorzenie postępowania z urzędu. O ile w sprawie zawieszonej zarządzone było wstrzymanie wykonania zaskarżonego orzeczenia, Trybunał, zawieszając postępowanie, poweźmie decyzję co do dalszego trwania wstrzymania.
W wypadkach umorzenia postępowania Trybunał orzeknie o opłacie w myśl art. 19 ustęp 2, jeżeli umorzenie nastąpiło na zasadzie ustępu 2 niniejszego artykułu. W razie cofnięcia skargi może Najwyższy Trybunał Administracyjny zarządzić zwrot części opłaty w kwocie, nie przenoszącej połowy.
Sprawa, raz umorzona, nie może być ponownie przez Trybunał rozpatrywana.
Podania, wnoszone do Najwyższego Trybunału Administracyjnego, z wyjątkiem skargi, jej odpisów i jej uzupełnienia w terminie przepisanym, oraz z wyjątkiem tych podań, które strona skarżąca wnosi na skutek zarządzenia Trybunału, lub które dotyczą cofnięcia skargi, a wreszcie podań o przyznanie prawa ubogich podlegają opłatom stemplowym obowiązującym dla podań, wnoszonych do Sądu Najwyższego poza postępowaniem sądowem.
Takież same opłaty należą się od załączników, jak również od świadectw i odpisów, wydawanych przez Najwyższy Trybunał Administracyjny poza postępowaniem.
Termin, liczony na miesiące, upływa w odpowiednim dniu ostatniego miesiąca. Jeżeli koniec terminu, liczonego na miesiące, przypada na taki miesiąc, który odpowiedniej daty nie posiada, to termin ten kończy się w ostatnim dniu tego miesiąca. Przy liczeniu na dni nie bierze się w rachubę dnia wykonania tej czynności, od której termin biec zaczyna, ostatni zaś z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.
Termin nie uważa się za zaniedbany, jeżeli przed jego upływem skargę lub podanie wysłano pocztą listem poleconym.
Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na niedzielę lub święto, to termin upływa w najbliższym dniu powszednim.
Przywrócenie terminu na podanie skargi (art. 10) jest nie dopuszczalne, przywrócenie innych terminów zależy od uznania Trybunału, który rozstrzyga o tem w trybie, wskazanym w ustępie 5 art. 18.
Każda ze stron (skarżący, władza administracyjna, przypozwany) może żądać wyłączenia sędziego:
Sędzia, względem którego zachodzi jedna z przyczyn, wskazanych powyżej (1 do 5), obowiązany jest sam zażądać swego wyłączenia.
Trybunał rozstrzyga o wyłączeniu sędziego, po wysłuchaniu go, uchwałą bez poprzedniej ustnej rozprawy.
Szczegółowe przepisy o wewnętrznej organizacji i sposobie urzędowania zawierać będzie regulamin, który uchwali Trybunał na Ogólnem Zgromadzeniu, a wyda Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów.
- zmieniony przez art. 13 rozp. z mocą ustawy z dnia 7 lutego 1928 r. o zmianie i uzupełnieniu przepisów, dotyczących ustroju Najwyższego Trybunału Administracyjnego, oraz o stosunku służbowym sędziów Najwyższego Trybunału Administracyjnego (Dz.U.28.13.94) z dniem 7 lutego 1928 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 25 lutego 1932 r. (Dz.U.32.24.186) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 kwietnia 1932 r.