Rozdział 1 - Postanowienia ogólne. - Konwencja między Polską i Wolnem Miastem Gdańskiem a Niemcami w sprawie wolności tranzytu pomiędzy Prusami Wschodniemi a resztą Niemiec. Paryż.1921.04.21.
Dz.U.1922.61.549
Akt utracił mocROZDZIAŁ I.
Postanowienia ogólne.
Postanowienia ogólne.
Polska przyznaje Niemcom wolność tranzytu dla osób, towarów, okrętów, statków, wozów, wagonów, dla ruchu pocztowego, telegraficznego i telefonicznego w tranzycie pomiędzy Prusami Wschodniemi a resztą Niemiec, poprzez obszar (łącznie z wodami terytorjalnemi), ustąpiony przez Niemcy na rzecz Polski, na zasadzie Traktatu Wersalskiego. Z zastrzeżeniem wyjątków i ograniczeń, przewidzianych przez Konwencję niniejszą, wolność tranzytu rozciąga się na wszystkie drogi komunikacyjne oraz na wszystkie sposoby i rodzaje komunikacji lądowej i wodnej. Wolność ta odnosi się między innemi do ruchu pocztowego, telegraficznego i telefonicznego.
W razie wypadków nieprzewidzianych, któreby tamowały komunikację poprzez obszar, ustąpiony przez Niemcy na rzecz Polski, Rząd Polski wprowadzi tymczasowy ruch kolejowy przez obszar b. Królestwa Polskiego, utworzonego przez Kongres Wiedeński.
Wolne Miasto Gdańsk przyznaje Niemcom przez obszar gdański, włączając weń wody terytorjalne gdańskie, wolność tranzytu, przewidzianą w ustąpię 1 niniejszego artykułu.
Niemcy przyznają Polsce oraz Wolnemu Miastu Gdańskowi taką samą wolność tranzytu dla komunikacji pomiędzy temi ostatniemi przez obszar niemiecki, położony na prawym brzegu Wisły, a wymieniony w art. 96 Traktatu Wersalskiego.
O ile Konwencja niniejsza nie przyznaje Niemcom praw szerszych, Polska i Wolne Miasto Gdańsk obowiązane będą traktować osoby, towary, okręty, statki, wozy, wagony, ruch pocztowy, telegraficzny i telefoniczny, korzystające z tranzytu przez ich obszar, na zasadzie Konwencji niniejszej, o ile to dotyczy ułatwień, ograniczeń oraz wszelkich innych materji, przynajmniej równie przychylnie, jak osoby, towary, okręty, statki, wozy, wagony, ruch pocztowy, telegraficzny i telefoniczny narodowości, pochodzenia, przybycia, własności, lub punktów wyjazdu, bądź polskiego, bądź gdańskiego, bądź też korzystających z traktowania bardziej przychylnego, niż ruch polski, lub gdański. Niemcy przyjmują takie same zobowiązanie, odnośnie do tranzytu pochodzenia polskiego, lub gdańskiego.
Towary, przewożone tranzytem, zwolnione będą od wszelkich opłat celnych, lub innych opłat analogicznych.
Z zastrzeżeniem specjalnych postanowień Konwencji niniejszej, nie będą przy tranzycie brane pod uwagę ani przynależność państwowa podróżnych, ani pochodzenie towarów, ani przynależność państwowa nadawcy i odbiorcy.
Ruch tranzytowy wykonywany będzie bądź w formie tranzytu uprzywilejowanego, bądź też w formie tranzytu zwykłego.
Przewóz podróżnych tranzytem uprzywilejowanym wykonywany będzie przez pociągi, lub przez części pociągów, specjalnie do tego przeznaczone. Podróżni w tych pociągach, jak również i ich bagaże wolne będą od wszelkich formalności paszportowych i celnych, z wyjątkiem, odnośnie do paszportów, przepisów specjalnych, przewidzianych w rozdziale VIII,
Podróżni, korzystający z tych pociągów, nie będą mieli prawa w kraju tranzytowym ani wydawać, ani przyjmować jakichkolwiek bądź przedmiotów, ani wysiadać, z wyjątkiem, o ile chodzi o wysiadanie, przepisów specjalnych, przewidzianych w rozdziale VII,
Przewóz towarów w tranzycie uprzywilejowanym wykonywany będzie przez całe pociągi.
Tranzyt zwykły wykonywany będzie wszelkiemi sposobami innemi, jak pociągi uprzywilejowane.
Co się tyczy ruchu kolejowego, to linje, otwarte dla ruchu sąsiedzkiego, przeznaczone będą do ruchu zwykłego.
Co się tyczy formalności paszportowych i celnych, to ruch tranzytowy zwykły podlegać będzie wyłącznie przepisom, ustalonym w rozdziale VII i VIII.
Ruch tranzytowy podlegać będzie prawom kraju tranzytowego, odnoszącym się do porządku i bezpieczeństwa publicznego, jak również ustawom i przepisom sanitarnym.
Jednakowoż zastosowanie praw tych nie będzie mogło nigdy, wbrew przepisom niniejszej Konwencji, zamknąć ruchu tranzytowego. Przerwa, lub też opóźnienie w ruchu tranzytowym - będą mogły nastąpić tylko w razie ostatecznej konieczności i naglącej potrzeby.
Jeżeli jedna z Wysokich kontraktujących Stron uważa, że środki, zarządzone przez kraj tranzytowy, pozbawiają ją niesłusznie korzyści, przyznanej w dziedzinie tranzytu przez Traktat Wersalski, lub przez niniejszą Konwencję, będzie miała prawo poddać sprawę pod rozstrzygnięcie Sądu Rozjemczego, przewidzianego przez art. 11 niniejszej Konwencji.
Osoby, korzystające z tranzytu uprzywilejowanego, będą przedmiotem specjalnej opieki ze strony władz kraju tranzytowego. Osoby te wraz z ich bagażem będą mogły swobodnie przejeżdżać tranzytem, z wyjątkiem wypadków, w których osoby te popełniły w kraju tranzytowym, podczas pobytu tamże, występek lub zbrodnię.
Każdy z Rządów zarządzi, co należy w celu za pewnienia osobom, korzystającym z pociągów uprzywilejowanych, lub też z uprzywilejowanych części pociągów, wszelkiej pomocy i opieki w tym celu, ażeby osobiste i majątkowe ich prawa nie ulegały żadnym nieprawnym ograniczeniom, bacząc przede wszystkiem, aby działalność ich w dziedzinie politycznej i publicystycznej nie była powodem krzywdzących dla nich zarządzeń.
Każdy z Rządów wyda najsurowsze rozporządzenia, zalecając organom policyjnym i miejscowym władzom, aby wymienione w poprzednim ustępie zarządzenia były wykonywane w sposób najbardziej ścisły i z największym taktem. Każde uchylenie przeciwko zarządzeniom tym powinno być natychmiast ukarane tak, aby dać gwarancję, że nie powtórzy się w przyszłości.
Zakazy przywozu i wywozu towarów, wydawane w kraju tranzytowym, nie będą stosowane do ruchu tranzytowego, w niniejszej Konwencji przewidzianego.
Wszelkie towary, których przewóz wewnątrz kraju, korzystającego z tranzytu i wewnątrz kraju tranzytowego, jest dozwolony, przewożone będą tranzytem.
W razie różnicy pomiędzy ustawami tych dwóch krajów, zawarty będzie specjalny układ przez rządy zainteresowane.
Nie będą wymagane świadectwa na wywóz, ani na przywóz, ani na tranzyt towarów.
Towary, przewożone według przepisów niniejszej Konwencji, nie mogą być przedmiotem zajęcia administracyjnego.
Wysokie Strony kontraktujące zobowiązują się. utrzymywać drogi, przeznaczone do ruchu tranzytowego, w normalnym stanie konserwacji.
Zobowiązanie niniejsze nie daje żadnej ze stron prawa mieszania się do wewnętrznej administracji drugiej strony.
W razie wojny postanowienia Konwencji niniejszej ipso facto nie upadają.
Gdyby na skutek wojny w Europie jeden z krajów tranzytowych uznał za niezbędne ograniczyć ruch tranzytowy, obowiązany będzie zawiadomić o tem w drodze dyplomatycznej drugą stronę i będzie mógł zastosować ograniczenia dopiero w 48 godzin po tem zawiadomieniu.
Strona, któraby uważała się za pokrzywdzoną przez ograniczenia wyżej przewidziane, będzie miała prawo zwrócić się do Sądu Rozjemczego, ustanowionego w art. 11 niniejszej Konwencji, który to Sąd przystąpi do zbadania sprawy bez najmniejszego opóźnienia i rozstrzygnie, czy ograniczenia w ruchu tranzytowym i ewentualnie w jakiej mierze są usprawiedliwione.
W razie, gdyby Sąd Rozjemczy nie miał możności wydać ostatecznego orzeczenia, wymienionego wyżej, przed upływem terminu 48 godzin, zarządzi w 24 godziny od chwili, gdy sprawa wpłynie, środki tymczasowe, nie przesądzające ostatecznego orzeczenia (zob. art. 16).
Odnośnie do rodzajów tranzytu, wypływających z art. 89 i 98 Traktatu Wersalskiego, lecz nie uregulowanych przez Konwencję niniejszą, jak np. tranzyt pieszych, cyklistów i t. p. Wysokie Strony zachowują sobie prawo ustalenia warunków w drodze późniejszych układów.
Każda ze stron kontraktujących będzie miała prawo poddania sporów, powstać mogących tak odnośnie do interpretacji, jak i co do wykonania Konwencji niniejszej, pod orzeczenie stałego Sądu Rozjemczego, mającego siedzibę w Gdańsku, który to Sąd ukonstytuowany zostanie w terminie 3-miesięcznym, licząc od dnia uprawomocnienia się niniejszej Konwencji.
Sąd Rozjemczy rozstrzygać będzie spory, opierając się na postanowieniach Konwencji niniejszej, na ogólnych zasadach prawa, jak również i na słuszności.
Sąd ten władny będzie wypowiedzieć się, o ile zajdzie tego potrzeba, w sprawach odszkodowania, którego strona, uznana za odpowiedzialną za uchybienie przeciwko przepisom Konwencji niniejszej, udzielić winna stronie poszkodowanej.
Sąd Rozjemczy składać się będzie z trzech sędziów, z których jednego zamianują Niemcy, drugiego Polska, trzeciego zaś Wolne Miasto Gdańsk, i z Prezesa, wyznaczonego za wspólnem porozumieniem Rządów.
Prezesem winien być obywatel państwa, które zachowało neutralność w wojnie 1914 -19. Jeżeli pomiędzy Rządem Niemieckim a Rządem Polskim, który działać będzie w imieniu własnem oraz w imieniu Wolnego Miasta Gdańska, nie zajdzie porozumienie co do wyboru Prezesa, Rządy te zwrócą się do Jego Królewskiej Mości, Króla Norweskiego, z prośbą o zamianowanie Prezesa. Jeżeliby jeden z Rządów w ciągu dwu tygodni nie wykonał żądania, odnośnie do podjęcia wspólnego kroku, które było zanotyfikowane przez drugi Rząd, ten ostatni będzie mógł z własnej inicjatywy zwrócić się do Jego Królewskiej Mości, Króla Norweskiego, o zamianowanie Prezesa.
Każdy Rząd zamianuje jednego lub kilku zastępców sędziego, przez siebie zamianowanego.
Zastępca Prezesa wyznaczony zostanie w ten sam sposób, co sam Prezes.
W każdej sprawie Sąd składać się będzie z Prezesa oraz dwu sędziów, zamianowanych przez Rządy w sprawie zainteresowane.
W sprawach, w których powstanie wątpliwość co do tego, czy Rząd Polski, czy też Rząd Gdański jest łącznie z Rządem Niemieckim zainteresowany, jak również w sprawach, w których trzy Rządy byłyby zainteresowane, Prezes zdecyduje, który z dwu sędziów, polski, czy gdański łącznie z sędzią niemieckim będzie powołany do zasiadania w Sądzie.
Każdy Rząd może zamianować agenta, który go przed Sądem reprezentować będzie. W wypadku takim korespondencja Sądu, przeznaczona dla danego Rządu, kierowana będzie do jego agenta.
W razach nagłych i o ile jedna ze stron tego za żąda-Sąd Rozjemczy będzie mógł, zawezwawszy należycie stronę przeciwną, zarządzić kroki tymczasowe, które nie będą przesądzały o ostatecznem orzeczeniu.
Jeżeli w wypadku, przewidzianym w poprzednim ustępie, jeden z sędziów nie stawi się na posiedzenie Sądu na wezwanie Prezesa, ten ostatni będzie władny sam postanowić co do koniecznych zarządzeń tymczasowych.
Jeżeliby załatwienia sprawy, wszczętej przed Sądem, było opóźnione przez fakt, że jeden z sędziów nie bierze udziału w sprawach Sądu i że niema zastępcy, Prezes obowiązany będzie na żądanie drugiego sędziego zamianować zastępcę nieobecnego sędziego. Ten ostatni, o ile będzie możliwe, powinien być obywatelem innego państwa, jak drugi sędzia.
Zastępca ten będzie miał te same prawa i te same obowiązki, co sędzia zwyczajny. Będzie brał udział w pracach Sądu aż do chwili, w której sędzia zwyczajny, lub jego zastępca, wyrazi gotowość przystąpienia do pracy.
Każdy Rząd opłacać będzie wynagrodzenie za-mianowanego przez siebie sędziego, jako zastępcy oraz agenta, wyznaczonego jako przedstawiciela przy Sądzie.
Wynagrodzenie dla Prezesa i jego zastępcy ustalone będzie na mocy specjalnego układu pomiędzy Rządami; wynagrodzenie to, jak również wspólne wydatki Sądu-płacone będą w stosunku 45% przez Niemcy, 45% przez Polskę, i 10% przez Wolne Miasto Gdańsk.
Członkowie Sądu Rozjemczego korzystają z prawa wolnego przejazdu oraz z bezpłatnej jazdy kolejami żelaznemi na obszarach, poddanych ruchowi tranzytowemu.
O ile procedura Sądu Rozjemczego nie jest uregulowana przez niniejszą Konwencję, będzie ona ustalona przez sam Sąd Rozjemczy.
Wysokie Strony kontraktujące zobowiązują się wykonywać lojalnie decyzję i orzeczenia Sądu Rozjemczego.