Rozdział 1 - Przepisy ogólne - Bezpieczeństwo i higiena pracy, prowadzenie ruchu oraz specjalistyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2002.109.961
Akt utracił moc Wersja od: 16 lipca 2007 r.
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Przepisy ogólne
§ 1.
Rozporządzenie określa szczegółowe zasady:1)
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego związanego z ruchem w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi,2)
oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko w formie dokumentu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych w ruchu tych zakładów.§ 2.
1.
Przepisy rozporządzenia stosuje się do:1)
przedsiębiorców,2)
pracowników, z którymi nawiązano stosunek pracy w ruchu zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, zwanych dalej "zakładami górniczymi".2.
Przepisy rozporządzenia stosuje się odpowiednio do:1)
podmiotów wykonujących w zakresie swej działalności zawodowej powierzone im czynności w ruchu zakładu górniczego, zwanych dalej "podmiotami",2)
osób niewymienionych w ust. 1 pkt 2, jeżeli wykonują prace lub przebywają w zakładzie górniczym.3.
Przepisy rozporządzenia stosuje się także odpowiednio do:1)
likwidacji zakładu górniczego,2)
robót geologicznych, wykonywanych techniką wiertniczą,3)
bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze oraz składowania odpadów w górotworze, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 3.4.
Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:1)
wykonywania robót wiertniczych w podziemnych wyrobiskach górniczych,2)
robót wiertniczych wykonywanych w celu urabiania kopaliny,3)
składowania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych.§ 2a. 1
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "dokumentacji techniczno-ruchowej", należy przez to rozumieć także instrukcje wymienione w przepisach określających zasadnicze wymagania dla wyrobów podlegających ocenie zgodności.§ 3.
Przedsiębiorca sporządza, uzupełnia i aktualizuje niezbędną dokumentację prowadzenia ruchu zakładu górniczego oraz zapewnia bieżące przeprowadzanie analiz i badań niezbędnych dla bezpiecznego prowadzenia ruchu zakładu górniczego, w tym dla oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego.§ 4.
1. 2
Przedsiębiorca opracowuje, przed rozpoczęciem prac, dla każdego zakładu górniczego dokument bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, zwany dalej "dokumentem bezpieczeństwa".2.
Dokument bezpieczeństwa powinien być:1)
dostępny w zakładzie górniczym,2)
aktualizowany każdorazowo w przypadku zmiany, rozbudowy i przebudowy miejsca lub stanowiska pracy, powodującej zmianę warunków pracy.3.
Kierownik ruchu zakładu górniczego zapoznaje pracowników zakładu górniczego z obowiązującym dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią.4.
Pracownik potwierdza na piśmie fakt zapoznania się z dokumentem bezpieczeństwa lub odpowiednią jego częścią oraz powinien przestrzegać jego postanowień.5.
Zawartość dokumentu bezpieczeństwa określa załącznik do rozporządzenia.§ 5.
1.
Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za:1)
prawidłową organizację i prowadzenie ruchu zakładu górniczego,2)
ustalenie zakresów działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu górniczego,3) 3
właściwy oraz zgodny z przeznaczeniem dobór maszyn, urządzeń, materiałów, wyrobów z tworzyw sztucznych oraz środków strzałowych i sprzętu strzałowego, tak aby nie stwarzały zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia osób oraz środowiska.2.
W zakresach działania, o których mowa w ust. 1 pkt 2, określa się w szczególności sposób:1)
koordynacji prac wykonywanych przez poszczególne działy ruchu i służby specjalistyczne oraz prac wykonywanych przez pracowników zatrudnionych w podmiotach,2)
wykonywania nadzoru nad pracami, o których mowa w pkt 1,3)
używania maszyn i urządzeń zakładu górniczego.3.
Kierownik ruchu zakładu górniczego wykonuje swoje obowiązki przy pomocy podległych mu osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, zwanych dalej "osobami kierownictwa i dozoru ruchu".§ 6.
1.
W zakładzie górniczym organizuje się służbę dyspozytorską.2.
Organizację i obsadę służby dyspozytorskiej ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.§ 7.
1.
Każda osoba kierownictwa i dozoru ruchu powinna przestrzegać ustalonego dla niej i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego zakresu czynności, szczegółowo określającego jej obowiązki, uprawnienia i odpowiedzialność.2.
Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za doręczenie zakresu czynności, za pokwitowaniem odbioru.§ 8.
Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz inne osoby kierujące zespołami pracowników:1)
organizują i prowadzą pracę w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników, ruchu zakładu górniczego i środowiska,2)
informują podległych im pracowników o przepisach i zasadach bezpiecznego wykonywania pracy.§ 9.
Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza osoby kierownictwa lub dozoru ruchu odpowiedzialne za:1)
ustalanie składów zespołów pracowniczych pod względem ich liczebności i kwalifikacji pracowników,2)
wyznaczanie przodowych zespołów, o których mowa w pkt 1.§ 10.
1.
Rozkład pracy i dyżurów osób kierownictwa i dozoru ruchu ustala się w taki sposób, aby zapewniał bezpieczne prowadzenie prac w okresie całej doby, a w szczególności możliwość podejmowania decyzji w przypadku powstania zagrożenia.2.
Osoba dozoru ruchu obejmująca zmianę zapoznaje się z przebiegiem pracy zmiany poprzedniej w zakresie niezbędnym do prawidłowego i bezpiecznego kontynuowania prac.3.
W trakcie prowadzenia prac pracownicy powinni zwracać uwagę na występujące zagrożenia i informować o nich osoby dozoru ruchu oraz swoich zmienników.§ 11.
1.
Kierownik ruchu zakładu górniczego jest odpowiedzialny za opracowanie pisemnych instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowisk lub miejsc pracy w ruchu zakładu górniczego oraz, po konsultacji z pracownikami lub ich reprezentantami, zatwierdza te instrukcje.2.
Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą, i określać w szczególności:1)
sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,2)
zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, z uwzględnieniem zagrożeń występujących przy wykonywaniu poszczególnych prac,3)
zasady ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 2,4)
informacje o stosowaniu sprzętu ratunkowego,5)
informacje o działaniach, które powinny być podjęte w przypadku zagrożenia.3.
Instrukcje, o których mowa w ust. 1, opracowane odpowiednio dla stanowiska lub miejsca pracy, dostarcza się każdemu pracownikowi za pokwitowaniem odbioru.4.
Pracownicy zapoznają się z treścią instrukcji, o której mowa w ust. 1, oraz wykonują pracę zgodnie z jej ustaleniami; zapoznanie się z treścią instrukcji pracownicy potwierdzają na piśmie.§ 12.
1.
Przedsiębiorca oraz podmiot, którzy przystępują do wykonywania prac w ruchu zakładu górniczego, szczegółowo określają na piśmie podział obowiązków w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i koordynacji prac.2.
Określając obowiązki, o których mowa w ust. 1, uwzględnia się w szczególności:1)
zasady współpracy osób kierownictwa i dozoru ruchu oraz podmiotu w sprawach organizacji pracy, bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i zapobiegania ryzyku zawodowemu, a także wzajemnego informowania się o istniejącym ryzyku,2)
organizację przeszkolenia pracowników wykonujących prace w zakresie obowiązujących w zakładzie górniczym przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz bezpieczeństwa pożarowego, występujących zagrożeń, porządku i dyscypliny pracy, zasad łączności i alarmowania, a także zgłaszania wypadków i zagrożeń.§ 13.
Pracownik może być dopuszczony do pracy w ruchu zakładu górniczego, jeżeli:1)
posiada wymagane kwalifikacje lub potrzebne umiejętności do wykonywania pracy,2)
odbył aktualne przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,3)
posiada dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,4)
w wyniku badań lekarskich oraz innych wymaganych badań został uznany za zdolnego do wykonywania określonej pracy.§ 14.
Przed rozpoczęciem pracy pracownik sprawdza, w zakresie swoich kompetencji, warunki techniczne środków bezpieczeństwa oraz stosowanych narzędzi w miejscu pracy; wyniki sprawdzenia przekazuje się osobie dozoru ruchu.§ 15.
Pracowników lub ich reprezentantów informuje się o wszelkich podejmowanych działaniach dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach i na stanowiskach pracy. Informacje powinny być zrozumiałe dla pracowników, których dotyczą.§ 16.
Podmiot wykonuje prace prowadzone w zakładzie górniczym zgodnie z projektem technicznym zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.§ 17.
1.
Podczas wykonywania prac w jednym obiekcie zakładu górniczego przez jeden lub więcej podmiotów kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza osobę dozoru ruchu sprawującą rolę kierownika koordynującego prace w danym obiekcie.2.
Wyznaczenie kierownika koordynującego prace w danym obiekcie nie zwalnia poszczególnych podmiotów z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.§ 18.
1.
Zatrudnianie pracowników na nowym stanowisku pracy może nastąpić tylko po ich przeszkoleniu w zakresie:1)
zagrożeń występujących na tym stanowisku,2)
sposobów ochrony przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 1,3)
metod bezpiecznego wykonywania prac.2.
Instruktaż stanowiskowy prowadzą osoby sprawujące nadzór nad pracownikami, wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego oraz przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu.3.
Pracownicy powracający do pracy, po okresie dłuższym niż 6 miesięcy, ponownie odbywają instruktaż stanowiskowy.§ 19.
Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie górniczym dla przedsiębiorców, pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzą jednostki organizacyjne trudniące się szkoleniem pracowników zakładu górniczego.§ 20.
1.
Kierownik ruchu zakładu górniczego określa tereny, na które, ze względu na zagrożenie związane z ruchem zakładu górniczego, wstęp osób nieupoważnionych jest niedozwolony.2.
Tereny, o których mowa w ust. 1, oznacza się widocznymi tablicami ostrzegawczymi.3.
Miejsca o szczególnym zagrożeniu dla życia i zdrowia, w tym tereny zagrożone nagłym osiadaniem, zabezpiecza się przed dostępem osób nieupoważnionych oraz oznacza tablicami ostrzegawczymi.§ 21.
Na terenie zakładu górniczego oraz wydzielonego jego oddziału (jednostki terenowej, obiektu) wywiesza się, w widocznym miejscu:1)
informacje o adresach i numerach telefonów najbliższych jednostek straży pożarnej, Policji i pogotowia ratunkowego oraz sposobach ich wezwania,2)
instrukcje postępowania na wypadek pożaru.§ 22.
1.
Drogi komunikacyjne oraz dojścia do miejsc i stanowisk pracy oznakowuje się i utrzymuje w stanie umożliwiającym swobodne i bezpieczne poruszanie się po nich.2.
Drogi ewakuacyjne, wyznaczone na wypadek powstania zagrożenia, wyposaża się w oświetlenie awaryjne i zapewnia możliwość szybkiego opuszczenia miejsc pracy.3.
W przypadku gdy teren zakładu górniczego lub jego część są udostępnione dla publicznego ruchu drogowego, kierownik ruchu zakładu górniczego ustala regulację tego ruchu oraz oznakowanie dróg, w sposób określony w przepisach o ruchu drogowym.§ 23.
1.
Stanowiska wydobywcze, wyposażone w instalacje bez stałej obsługi, oraz obiekty i urządzenia związane z ruchem zakładu górniczego stwarzające zagrożenie, w szczególności dla bezpieczeństwa powszechnego, ogradza się.2.
Wykaz obiektów, urządzeń i stanowisk wydobywczych podlegających ogrodzeniu ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.§ 23a. 4
1.
W zakładzie górniczym stosuje się maszyny, urządzenia, materiały, wyroby z tworzyw sztucznych oraz środki strzałowe i sprzęt strzałowy, które spełniają wymagania określone w rozporządzeniu oraz w odrębnych przepisach, w tym w przepisach określających zasadnicze wymagania dla wyrobów podlegających ocenie zgodności albo przepisach określających wymagania techniczne dla wyrobów dopuszczanych do stosowania w zakładach górniczych, a także zostały oznaczone znakiem zgodności CE albo odpowiednim znakiem dopuszczenia lub zostały odpowiednio dobrane do warunków górniczo-geologicznych i środowiskowych w miejscu ich zastosowania.2.
Kierownik ruchu zakładu górniczego powiadamia właściwy organ nadzoru górniczego o zamiarze zastosowania po raz pierwszy w zakładzie górniczym nowych typów maszyn, urządzeń, materiałów oraz wyrobów z tworzyw sztucznych.§ 24.
1.
Miejsca pracy, maszyny i urządzenia oraz aparaturę kontrolną i pomiarową stale utrzymuje się w stanie zapewniającym bezpieczne prowadzenie ruchu zakładu górniczego.2.
Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oddziału (jednostki terenowej, obiektu) odpowiedzialne są za właściwy stan regulacji technicznej i prawidłowe użytkowanie oraz obsługę maszyn i urządzeń.3.
Urządzenia ciśnieniowe i dźwignicowe montuje się i użytkuje w sposób określony w odrębnych przepisach.§ 25.
1.
Osoby kierownictwa lub dozoru ruchu przeprowadzają okresowe kontrole stanu technicznego oraz sposobu korzystania z maszyn i urządzeń, instalacji technicznych oraz obiektów, w tym obiektów budowlanych, zakładu górniczego.2.
Zasady przeprowadzenia kontroli, o których mowa w ust. 1, ich częstotliwość i sposób dokumentowania określa kierownik ruchu zakładu górniczego, z zastrzeżeniem ust. 3.3.
W przypadku obiektów budowlanych zakładu górniczego zasady przeprowadzania kontroli, o których mowa w ust. 1, ich częstotliwość i sposób dokumentowania określają przepisy prawa budowlanego.4.
Obiektami budowlanymi zakładu górniczego są w szczególności:1)
budynki ujęć wód leczniczych, termalnych i solanek,2)
budynki sterowni,3)
obiekty i stałe instalacje transportu kopaliny i płynów technologicznych,4)
obiekty stacji redukcyjno-pomiarowych,5)
tłocznie ropy naftowej,6)
budynki i zbiorniki magazynowe płynów złożowych i płynów technologicznych,7)
obiekty kotłowni technologicznych,8)
budynki głównych stacji sprężarek powietrza wraz z rurociągami,9)
obiekty uzdatniania wód technologicznych i złożowych,10)
budynki stacji elektroenergetycznych oraz główne urządzenia i sieci rozdzielcze wysokiego i średniego napięcia,11)
obiekty pompowni wód złożowych,12)
wolno stojące budynki centrali telefonicznej i dyspozytorni,13)
przeciwpożarowe zbiorniki,14)
mosty i estakady technologiczne,15)
instalacje osuszania, odsiarczania i odrtęciania gazu, separacji i stabilizacji ropy naftowej,16)
obiekty i urządzenia przyodwiertowe, z wyjątkiem głowic eksploatacyjnych,17)
morskie platformy stacjonarne.§ 26.
1.
Niedopuszczalne jest:1)
używanie narzędzi, sprzętu i maszyn uszkodzonych, których stan zagraża bezpieczeństwu zatrudnionych osób lub otoczeniu,2)
przenoszenie przewodów oponowych, szaf łączeniowych i sprzęgieł będących pod napięciem, z zastrzeżeniem ust. 2,3)
przechodzenie lub przebywanie pod zawieszonymi ciężarami oraz w zasięgu obciążonych dynamicznie układów linowych, z zastrzeżeniem ust. 3,4)
przechodzenie lub przebywanie w strefach zagrożonych oznakowanych tablicami ostrzegawczymi, z wyjątkiem wykonywania prac pod stałym nadzorem, w sposób określony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.2.
Lokalne przesuwanie przewodów oponowych będących pod napięciem jest dopuszczalne wyłącznie za pomocą odpowiednich narzędzi i sprzętu ochronnego, zabezpieczającego pracowników wykonujących tę czynność.3.
Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do prac wykonywanych pod układami wielokrążka i olinowania urządzeń wiertniczych i eksploatacyjnych.§ 27.
Kierownik ruchu zakładu górniczego określa miejsca i stanowiska pracy:1)
na których pracownicy powinni stosować wymagane środki ochrony indywidualnej,2)
które powinny być wyposażone w odpowiedni system akustyczny i optyczny do przekazywania sygnału alarmowego.§ 28.
1.
Miejsce wykonywania prac z użyciem substancji szkodliwych wyposaża się w środki zapobiegawcze i ochronne oraz środki do udzielania pierwszej pomocy.2.
Pracowników, którzy wykonują pracę i mają kontakt z substancjami szkodliwymi, poucza się o sposobie postępowania z tymi substancjami, stosowania środków zapobiegawczych i ochronnych, zachowania się i postępowania w przypadku zagrożeń oraz o sposobach udzielania pierwszej pomocy.§ 29.
1.
Rodzaje prac, które są wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia, określa kierownik ruchu zakładu górniczego.2.
Prace, o których mowa w ust. 1, mogą być w szczególności:1)
wykonywane przez wyspecjalizowanych w tym zakresie pracowników pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu,2)
poprzedzone sprawdzeniem stanu bezpieczeństwa miejsca pracy i urządzeń przez osobę dozoru ruchu,3)
poprzedzone instruktażem pracowników o mogącym wystąpić zagrożeniu oraz sposobie prawidłowego i bezpiecznego wykonywania prac.3.
Podczas wykonywania prac, o których mowa w ust. 1, niedopuszczalne jest przebywanie w miejscu ich wykonywania osób niebiorących w nich udziału oraz równoczesne wykonywanie innych prac w pobliżu tego miejsca.§ 30.
1.
W miejscach, w których powstało zagrożenie bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub pracowników, wykonuje się tylko prace związane z usuwaniem zagrożenia; prace takie mogą wykonywać tylko wyspecjalizowani w tym zakresie pracownicy.2.
Podjęcie dalszej pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, może nastąpić dopiero po potwierdzeniu przez osobę kierownictwa lub dozoru ruchu, że zagrożenie zostało usunięte.§ 31.
W przypadku nieopanowanego wypływu płynu złożowego z otworu wiertniczego lub odwiertu kierownik ruchu zakładu górniczego podejmuje działania mające na celu likwidację zagrożenia, zgodnie z planem ratownictwa.§ 32.
1.
W zakładzie górniczym, w którym istnieje zagrożenie występowania w otaczającej atmosferze gazów i par szkodliwych dla zdrowia lub atmosfery z zawartością tlenu niższą niż 19%, powinien znajdować się sprawny izolujący sprzęt ochrony układu oddechowego oraz sprzęt reanimacyjny.2.
Pracownicy, którzy będą używać izolującego sprzętu ochrony układu oddechowego, powinni być przeszkoleni w tym zakresie oraz posiadać aktualne badania lekarskie z pozytywnym wynikiem.3.
Kierownik ruchu zakładu górniczego może, w przypadkach uzasadnionych warunkami techniczno-ruchowymi, zezwolić na odstąpienie od wymogów określonych w ust. 1 i 2 oraz nakazać zastosowanie innych środków zabezpieczających.§ 33.
1.
W obiektach zakładu górniczego, w których może wystąpić stężenie gazów niebezpiecznych dla zdrowia, kierownik ruchu zakładu górniczego lub wyznaczona przez niego osoba dozoru ruchu ustalają strefy zagrożenia toksycznego.2.
Strefy zagrożeń toksycznych oznakowuje się tablicami ostrzegającymi przed grożącym niebezpieczeństwem i zabezpiecza, na czas występowania tych zagrożeń, przed dostępem osób nieupoważnionych.3.
W zakładzie górniczym znajduje się, zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego, instrukcja postępowania na wypadek zagrożenia toksycznego.§ 34.
Zakres i częstotliwość badań oraz pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, a także sposób ich wykonywania określają odrębne przepisy.§ 35.
1.
Zakład górniczy wyposaża się w:1)
łączność zewnętrzną,2)
urządzenia i sieci telekomunikacyjne, zapewniające bezpieczeństwo pracy.2.
Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala miejsca i obiekty, które wyposaża się w urządzenia telekomunikacyjne.§ 36.
1.
Osoby kierownictwa i dozoru ruchu oraz wyznaczeni pracownicy powinni być przeszkoleni w udzielaniu pierwszej pomocy.2.
W każdym zakładzie górniczym oraz wydzielonym jego oddziale (jednostce terenowej):1)
na każdej zmianie roboczej powinien być zatrudniony co najmniej jeden pracownik przeszkolony w udzielaniu pierwszej pomocy.2)
powinny znajdować się nosze oraz apteczka wyposażona w niezbędne środki medyczne.1 § 2a dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 24 maja 2007 r. (Dz.U.07.106.726) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 lipca 2007 r.
2 § 4 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz.U.04.24.213) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 22 marca 2004 r.
3 § 5 ust. 1 pkt 3 dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 24 maja 2007 r. (Dz.U.07.106.726) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 lipca 2007 r.
4 § 23a dodany przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 24 maja 2007 r. (Dz.U.07.106.726) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 16 lipca 2007 r.