Zasady przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań znaków pieniężnych.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.NBP.1994.21.33

Akt utracił moc

Wersja od: 15 listopada 1994 r.

ZARZĄDZENIE Nr 12/94

Prezesa Narodowego Banku Polskiego

z dnia 10 listopada 1994 r.

w sprawie zasad przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań znaków pieniężnych.

Na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 1993 r. Nr 72, poz. 359, z 1993 r. Nr 6, Nr 28, poz. 127, Nr 134, poz. 646 i z 1994 r. Nr 80, poz. 369) oraz w związku z ustawą o denominacji złotego z dnia 7 lutego 1994 r. (Dz. U. Nr 84, poz. 386) zarządza się, co następuje:

CZĘŚĆ  I

PRZEPISY OGÓLNE

§ 1. Przepisy zarządzenia ustalają zasady postępowania banków w zakresie przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań znaków pieniężnych oraz wykonywania czynności związanych z pobieraniem i odprowadzaniem tych znaków.

§ 2. Przez użyte w zarządzeniu określenia rozumie się:

1) ustawa - ustawę o denominacji złotego z dnia 7 lipca 1994 r. (Dz. U. Nr 84, poz. 386),

2) nowe znaki pieniężne - krajowe znaki pieniężne, wprowadzane do obrotu pieniężnego począwszy od dnia 1 stycznia 1995 r., opiewające na nową jednostkę pieniężną (art. 1 ustawy),

3) stare znaki pieniężne - krajowe znaki pieniężne będące prawnym środkiem płatniczym przed dniem 1 stycznia 1995 r., które będą nadal prawnym środkiem płatniczym w okresie do dnia 31 grudnia 1996 r.,

4) bank lub oddział banku - jednostki organizacyjne Narodowego Banku Polskiego, zwanego dalej NBP, jak i jednostki organizacyjne innych banków, o których mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 1989 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 1992 r. Nr 72, poz. 359, z 1993 r. Nr 6, poz 29, poz. 127, Nr 134, poz. 646 i z 1994 r. Nr 80, poz. 369),

5) zasiłek gotówkowy, nadmiar gotówkowy, pobieranie i odprowadzanie gotówki znaków pieniężnych)-

6) waluta - zagraniczne znaki pieniężne.

§  3.

1. Liczenie, sortowanie, pakowanie banknotów i monet oraz dziurowanie banknotów zniszczonych powinno być wykonywane zawsze przy zachowaniu zasady komisyjności. Zasada ta obowiązuje również przy wykonywaniu wszystkich czynności wchodzących w zakres prac kasowo-skarbcowych.

2. Zasada, o której mowa w ust. 1, nie dotyczy pracy kasjera.

CZĘŚĆ  II

NOWE ZNAKI PIENIĘŻNE

DZIAŁ  I

RODZAJ ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

§ 4. Nowymi znakami pieniężnymi są:

1) banknoty o nominale: 200 złotych, 100 złotych, 50 złotych, 20 złotych i 10 złotych,

2) monety o nominale: 5 złotych, 2 złote, 1 złoty, 50 groszy, 20 groszy, 10 groszy, 5 groszy, 2 grosze i 1 grosz.

DZIAŁ  II

ZASADY LICZENIA, SORTOWANIA, PAKOWANIA I OZNACZANIA OPAKOWAŃ ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

Rozdział 1

Sposób sortowania banknotów i monet

§  5.

1. Banknoty i monety przyjmowane przez banki w formie wpłat podlegają podziałowi na zdatne do obiegu i zniszczone.

2. Banknoty sortuje się na banknoty zdatne do obiegu zwane w dalszych postanowieniach zarządzenia "banknotami obiegowymi" oraz na banknoty nie nadające się do obiegu, jak np. banknoty postrzępione, naddarte, przedarte i poklejone, nadmiernie zabrudzone, zaplamione oraz banknoty uszkodzone - zwane "banknotami zniszczonymi".

3. Monety podlegają przeglądowi w celu wyeliminowania monet nadmiernie zużytych, zwanych dalej "monetami zniszczonymi". Do monet zniszczonych zalicza się monety wykazujące uszkodzenie typu mechanicznego względnie monety o skorodowanej powierzchni oraz wytarte na skutek długotrwałego obiegu.

4. Kryteria sortowania znaków pieniężnych ustala Departament Emisyjno-Skarbcowy NBP w Warszawie.

Rozdział  2

Rodzaje i sposób liczenia banknotów

§  6.

1. Przy liczeniu banknotów rozróżnia się następujące rodzaje liczenia:

1) liczenie, tzw. pierwszą rękę,

2) liczenie sprawdzające,

3) liczenie kontrolne.

2. Czynności, o których mowa w ust. 1, mogą być wykonywane ręcznie lub maszynowo, w zakresie uzależnionym od rodzaju maszyny dokonującej liczenia banknotów i jej możliwości technicznych.

§  7.

1. Przez liczenie na pierwszą rękę należy rozumieć ustalenie ilości banknotów i ich wartości z jednoczesnym ich przesortowaniem na banknoty obiegowe i zniszczone.

2. Przy czynnościach wymienionych w ust. 1 stosuje się następujące zasady:

1) przy liczeniu banknotów bada się równocześnie ich autentyczność i dzieli się je na obiegowe i zniszczone: dopuszcza się możliwość sortowania banknotów bezpośrednio po ich przeliczeniu,

2) banknoty układa się przednią stroną, tj. stroną, na której zamieszczone są numeracją i podpisy,

3) banknoty pozaginane rozprostowuje się, a banknoty przedarte podkleja jednostronnie, od strony odwrotnej banknotu.

§ 8. Dokonywanie na banknotach jakichkolwiek zapisów jest niedozwolone.

§  9.

1. Przez liczenie sprawdzające banknoty należy rozumieć ponowne przeliczenie i ustalenie zgodności ilości banknotów w paczkach liczonych na pierwszą rękę.

2. Nominały banknotów podlegających obowiązkowi liczenia sprawdzającego ustala okresowo dyrektor oddziału banku, w zależności od lokalnych warunków organizacyjnych i potrzeb kontroli - przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

§ 10. na dowód wykonania czynności, o których mowa w § 7 i 9, pracownicy liczący banknoty podpisują się -w sposób trwały - czarnym lub niebieskim długopisem lub atramentem na opasce przeliczonej paczki banknotów:

- na stronie przedniej opaski w przypadku liczenia na pierwszą rękę,

- na stronie odwrotnej opaski, w jej lewym górnym rogu, w przypadku liczenia sprawdzającego.

§  11.

1. Paczki banknotów podlegają liczeniu kontrolnemu.

Liczenie kontrolne polega na:

1) przeliczeniu co najmniej:

a) 50% paczek banknotów o nominałach 50 złotych i wyższych,

b) 20% paczek banknotów o nominałach 20 i 10 złotych,

2) sprawdzeniu, czy paczki banknotów zostały prawidłowo sformowane, a opaski właściwie ostemplowane i podpisane,

3) sprawdzeniu, czy paczki banknotów zniszczonych zostały przedziurowane i podpisane na odwrocie opasek,

4) sprawdzeniu, czy wiązki banknotów sformowano zgodnie z zasadami określonymi w rozdziale 3.

2. Na dowód dokonania liczenia kontrolnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, kontrolujący podpisują się -w sposób trwały - czerwonym długopisem lub atramentem w poprzek przedniej strony opaski przeliczonej przez niego paczki banknotów.

3. Przeliczone podczas liczenia kontrolnego paczki banknotów układa się - jako pierwsze paczki - z przedniej strony wiązki (na froncie formowanej wiązki). Po dokonaniu liczenia kontrolnego każda wiązka powinna być niezwłocznie związana lub zapakowana w folię w obecności kontrolującego (§ 16 ust. 1 pkt 3).

4. Na dowód przeprowadzenia czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 4, kontrolujący podpisuje się - w sposób trwały - czerwonym długopisem lub atramentem na odwrotnej stronie opaski ostatniej paczki banknotów w wiązce, po jej związaniu, pod podpisem pracownika wiążącego wiązkę. W przypadku formowania wiązki w sposób określony w § 16 ust. 1 pkt 3 podpis formującego wiązkę zastępowany jest odbitką tzw. pieczątki wyciskowej (§ 16 ust. 2 pkt 2).

Rozdział  3

Formowanie paczek i wiązek banknotów

§ 12. Z banknotów obiegowych lub zniszczonych formuje się odrębne paczki banknotów po 1000 sztuk jednego nominału, układając banknoty stroną przednią, obrazem do góry. Na lewy brzegach paczek banknotów nakłada się opaski w ten sposób, aby drukowany na nich tekst zwrócony był dołem ku prawej stronie liczącego.

§  13.

1. Opaski, o których mowa w § 12, z nadrukiem "Narodowy Bank Polski" stosuje producent do banknotów fabrycznie nowych stanowiących emisję oraz oddziały okręgowe NBP do banknotów obiegowych i zniszczonych.

2. Pozostałe banki stosują opaski z nazwą danego banku jednakże z zachowaniem jednolitych, zasadniczych elementów opasek NBP, tj. według następujących kryteriów:

1) opaska dla banknotów obiegowych:

- papier: biały

- szerokość opaski - 30 mm, długość - 190 mm

- wszystkie nadruki w następujących kolorach:

pomarańczowych dla banknotów o nominalne 200 złotych

zielony dla banknotów o nominale 100 złotych

granatowy dla banknotów o nominale 50 złotych

fioletowy dla banknotów o nominale 20 złotych

brązowy dla banknotów o nominale 10 złotych

- wzdłuż górnej i dolnej części opaski - pasek szerokości 5 mm wskazujący kolorem na nominał banknotów,

- w centralnej części opaski nadruk (w ramce) zawierający:

nazwę banku,

z lewej strony: datę i podpis liczącego,

z prawej strony: określenie wartości paczki, ilości banknotów i ich nominału,

- po obu stronach ramki - cyfry wskazujące nominał banknotów,

- po prawej i lewej stronie opaski nadruk "przeliczyć przy odbiorze",

2) opaska dla banków zniszczonych:

- wszystkie ustalenia jak w pkt 1, z tym że w wierszu "nazwa banku" występuje z prawej strony opaski, w kwadratowej ramce litera "Z"; przy drukowanych opaskach litera "Z" w kolorze nadruków na opasce, przy wpisywaniu ręcznym (stemplowaniu) tej litery - w kolorze czarnym.

3. Wzór opaski dla banknotów obiegowych i zniszczonych określa załącznik nr 1 do zarządzenia.

4. Banki zaopatrują się w opaski we własnym zakresie.

§ 14. Przeliczone paczki banknotów formuje się w wiązki po 10 paczek tego samego nominału banknotów, przy czym wiązki z banknotami obiegowymi formuje się oddzielnie od wiązki z banknotami zniszczonymi.

§  15.

1. Przy formowaniu wiązek banknotów obiegowych paczki banknotów układa się w sposób następujący:

2. Wiązki z banknotami zniszczonym formuje się w ten sposób, że pięć paczek banknotów układa się opaskami w lewą stronę, a pięć - w prawą.

§  16.

1. Paczki banknotów obiegowych formuje się w wiązki następującymi sposobami:

1) ręcznie wiążąc sznurkiem na krzyż,

2) maszynowo (wiązarki), opaskowując taśmą polipropylenową raz wzdłuż i dwa razy w poprzek banknotów,

3) maszynowo (pakowaczki próżniowe), w torebki z przezroczystej folii. Dóbr urządzeń (pakowaczek) oraz torebek foliowych powinien gwarantować trwałość opakowania i uniemożliwiać manipulacje zgrzewem. Torebki powinny być wykonane z materiału o gęstej strukturze, z nadrukiem umożliwiającym identyfikację oddziału banku.

2. Pracownik formujący wiązkę banknotów w sposób określony:

1) w ust. 1 pkt 1 lub 2 podpisuje się na odwrotnej stronie opaski ostatniej paczki banknotów,

2) w ust. 1 pkt 3 zamieszcza - na krawędziach zgrzewanej wiązki - odbitkę tzw. pieczątki wyciskowej posiadającej cechy umożliwiające identyfikację oddziału banku oraz osoby pakującej wiązkę.

§ 17. Paczki banknotów zniszczonych formuje się w wiązki w sposób określony w § 16 ust. 1 pkt 1 lub 2 oraz ust. 2 pkt 1.

Rozdział  4

Dziurowanie banknotów zniszczonych

§  18.

1. Paczki banknotów zniszczonych podlegają przedziurowaniu - za pomocą dziurki - w oddziale banku formującym paczki banknotów. paczki banknotów dziuruje się w trzech miejscach. Otwory o średnicy minimalnej 8 mm powinny być rozmieszczone na dłużnej osi symetrii banknotu w taki sposób, aby otwór środkowy znajdował się w środku banknotu, a dwa otwory skrajne w odległości po 40 mm od otworu środkowego.

32. Pracownicy dziurujący paczki banknotów zniszczonych podpisują się na odwrotnej stronie opaski paczki banknotów, w lewej jej części.

3. Wycinki z przedziurowanych banknotów przechowuje się w odpowiednio zabezpieczony sposób.

4. Niszczenia wycinków z przedziurowanych banknotów oddziały banknotów dokonują we własnym zakresie.

Rozdział  5

Sposób liczenia i pakowania monet

§ 19. Monety można liczyć ręcznie lub maszynowo.

§ 20. Monety tego samego nominału pakuje się:

1) do woreczków jednostkowych:

a) luzem lub

b) w postaci rulonów,

2) w formie pakietów sformowanych z rulonów monet jednego nominału: przez pakiet rozumie się odpowiednią ilość rulonów opaskowych dwukrotnie taśmą polipropylenową lub pakowanych w folię termokurczliwą (torebki) lub próżniowo.

§ 21. Decyzję o stosowaniu liczenia sprawdzającego monet, polegającego na ponownym przeliczeniu i ustaleniu zgodności ilości monet w opakowaniu oraz zakres tego liczenia, podejmuje dyrektor oddziału banku, w zależności od lokalnych warunków organizacyjnych i potrzeb kontroli przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

§ 22. Woreczki jednostkowe lub (i) pakiety pakuje się do worków zbiorczych.

§  23.

1. Ilość i wartość monet poszczególnych nominałów w rulonach, woreczkach jednostkowych, pakietach oraz w workach zbiorczych określone są w załączniku nr 2 do zarządzenia.

2. Monety zniszczone, uszkodzone, które zakwalifikowano do wycofania z obiegu podlegają pakowaniu w woreczki jednostkowe po 50 sztuk luzem.

§ 24. Wzory papieru rulonowego, z nadrukiem w kolorze zielonym na papierze białym dla wszystkich nominałów monet, określone są w załączniku nr 3 do zarządzenia, przy czym napis "Narodowy Bank Polski" powinien być zastąpiony nazwą banku formującego opakowanie.

§ 25. Na opakowaniach rulonów z monetami zamieszcza się nazwę oddziału banku (numer ewidencyjny), datę sformowania rulonu i podpis (numer ewidencyjny) pracownika formującego rulon lub - w przypadku formowania rulonów za pomocą maszyn - numer kontrolny (identyfikator) pracownika obsługującego maszynę.

§ 26. Do oznaczania woreczków jednostkowych i worków zbiorczych używa się jednolity przywieszek z nadrukiem w kolorze zielonym. Wzory przywieszek określone są w załączniku nr 4 do zarządzenia, przy czym napis "Narodowy Bank Polski" powinien być zastąpiony nazwą banku formującego opakowanie.

§  27.

1. Do pakowania monet stosuje się woreczki o wymiarach:

1) woreczki jednostkowe o wymiarach 140 x 200 mm do monet 1 grosz, 2 grosze, 5 groszy, 10 groszy i 20 groszy,

2) woreczki jednostkowe o wymiarach 180 x 325 mm do monet 50 groszy, 1 złoty, 2 złote i 5 złotych,

3) Worki zbiorcze o wymiarach 350 x 500 mm do monet wszystkich nominałów.

2. Woreczki jednostkowe oraz worki zbiorcze powinny być wykonane z tkaniny o ścisłym splocie, trudno palnej, nie pylącej i nie wchłaniającej kurzu.

§  28.

1. Woreczki jednostkowe z monetami podlegają przeszyciu, a worki zbiorcze - plombowane, zgodnie z ustaleniami § 42 ust. 3.

2. Obowiązek przeszycie woreczka jednostkowego może być zastąpiony związaniem woreczka jeżeli woreczek z monetami:

- zawiera rulony monet,

- przeznaczony jest na wewnętrzne potrzeby oddziału banku.

§ 29. Sposób pakowania monet kolekcjonerskich określany jest odrębnymi przepisami.

Rozdział  6

Znaki pieniężne w oryginalnych opakowaniach

§ 30. Opakowania znaków pieniężnych, sformowane przez producenta znaków, zwane są dalej "oryginalnymi opakowaniami".

§ 31. Przez oryginalne opakowania banknotów rozumie się:

1) pudła kartonowe zawierające po 50.000 sztuk banknotów (50 wiązek po 1000 sztuk), obowiązane taśmą i opieczętowane znakiem producenta; pudła oznaczone są literami A, B, C, D, E, przy czym litery te oznaczają nominały: A - 10 złotych, B - 20 złotych, C - 50 złotych, D - 100 złotych, E - 200 złotych,

2) wiązki po 1000 sztuk banknotów (10 paczek po 100 sztuk), opasane papierową banderolą i owinięte przezroczystą folią; kolory banderol są analogiczne jak przy opaskach paczek banknotów.

§ 32. Banknoty pakowane są przez producenta w paczki po 100 sztuk banknotów, opasane papierową opaską w kolorach określonych w § 13 ust. 2 pkt 1.

§  33.

1. Przez oryginalne opakowania monet rozumie się:

- worki zbiorcze, zawierające torebki foliowe, tzw. saszetki

oraz

- saszetki.

2. Worki zbiorcze zawierające monety o nominale 5 i 2 złote przeszywane są dwukrotnie, zaś worki z monetami o niższych nominałach - jednokrotnie. Do worków zbiorczych przyszyte są przywieszki oznaczone w sposób następujący:

1 grosz - kolor czerwony, oznaczone 1 czerwonym paskiem,

2 grosze - kolor czerwony, oznaczone 2 czerwonymi paskami,

5 grosze - kolor czerwony, oznaczone 5 czerwonymi paskami,

10 groszy - kolor niebieski, oznaczone 1 niebieskim paskiem,

20 groszy - kolor niebieski, oznaczone 2 niebieskimi paskami,

50 groszy - kolor niebieski, oznaczone 5 niebieskimi paskami,

1 złoty - kolor brązowy, oznaczone 1 brązowym paskiem,

2 złote - kolor brązowy, oznaczone 2 brązowymi paskami,

5 złotych - kolor brązowy, oznaczone 5 brązowymi paskami.

3. Ilość i wartość monet poszczególnych nominałów w saszetkach i workach zbiorczych określone są w załączniku nr 5 do zarządzenia.

§ 34. Banknoty i monety w oryginalnych opakowaniach nie podlegają obowiązkowi niezwłocznego otwarcia celem sumarycznego przejęcia gotówki pod warunkiem, że przy jej odbiorze nie stwierdza się uszkodzenia opakowania, naruszenia wiązań, przeszyć itp.

§ 35. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia oryginalnych opakowań, opakowania te podlegają niezwłocznemu otwarciu celem sprawdzenia ich zawartości z zastrzeżeniem, § 38.

§ 36. Przy sprawdzaniu zawartości uszkodzonych opakowań z banknotami (pudło kartonowe, wiązka) przyjmuje się następujące zasady postępowania:

1) w przypadku uszkodzenia pudła kartonowego - sprawdzeniu podlega stan opakowań wszystkich wiązek,

2) w przypadku uszkodzenia opakowania wiązki - sprawdza się całą zawartość wiązki: sprawdzający podpisuje się na opaskach paczek banknotów, a obok podpisu umieszcza nazwę oddziału banku i datę przeliczenia paczki banknotów.

§ 37. Przy sprawdzeniu zawartości uszkodzonych opakowań z monetami (worki zbiorcze, saszetki) przyjmuje się następujące zasady postępowania:

1) w przypadku uszkodzenia worka zbiorczego - sprawdzeniu podlegają stan opakowań wszystkich saszetek,

2) w przypadku uszkodzenia saszetki - sprawdza się całą jej zawartość.

§ 38. W wyjątkowych sytuacjach banknoty i monety pochodzące z uszkodzonych oryginalnych opakowań mogą być szczegółowo przeliczone w ciągu 6 dni roboczych od daty otrzymania gotówki, jeżeli uszkodzenie opakowania nie nasuwa podejrzeń, że dokonane zostało w celach przestępczych.

§  39.

1. Banknoty i monety w oryginalnych opakowaniach można wypłacać bez przeliczenia tylko pełnymi opakowaniami.

2. Z chwilą otwarcia wiązki banknotów w oryginalnym opakowaniu przeliczeniu podlega każda paczka z danej wiązki.

Na dowód dokonania tej czynności liczący podpisuje się na opasce paczki banknotów i zamieszcza nazwę oddziału banku oraz datę przeliczenia paczki.

3. Z chwilą otwarcia saszetki z monetami - przeliczeniu podlega cała jej zawartość.

4. Wszystkie elementy oryginalnego opakowania podlegają zniszczeniu dopiero po stwierdzeniu zgodności ich zawartości z danymi zamieszczonymi na opakowaniach.

DZIAŁ  III

CZYNNOŚCI BANKÓW PRZY POBIERANIU I ODPROWADZANIU ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

Rozdział  1

Zasady ogólne

§ 40. Pobieranie przez banki znaków pieniężnych i odprowadzania tych znaków może być dokonywane w pełnych wiązkach banknotów, w pełnych workach zbiorczych monet oraz w woreczkach jednostkowych monet. Wyjątki od tej zasady mogą być stosowane jedynie na podstawie wzajemnych uzgodnień oddziałów banków.

§ 41. Nie wolno przesyłać banknotów i monet w uszkodzonych opakowaniach.

§  42.

1. Wiązki banknotów umieszczane są w workach o wymiarach 800 mm x 500 mm, odpowiadających warunkom określonym w § 27 ust. 2, tzw. przesyłkowych. Do każdego worka pakuje się 20 szt wiązek banknotów obiegowych lub zniszczonych jednego nominału, formując w ten sposób opakowania zwane dalej workami "pełnymi", dopuszcza się formowanie worków "niepełnych" tzn. zawierających wiązki wyłącznie banknotów obiegowych lub wyłącznie zniszczonych jednego nominału, w ilościach mniejszych niż ilości wyżej podane lub wiązki banknotów różnych nominałów.

2. Do wnętrza każdego worka przesyłkowego wkłada się zestawienie zawartości worka, podpisane przez pracowników uczestniczących przy pakowaniu worka i zaopatrzone w datę i nazwę oddziału banku.

3. Worek przesyłkowy należy formować w ten sposób, aby możliwe było utworzenie fałd pozwalających na związanie worka. Po trzykrotnym obciągnięciu sznurkiem, przeszyciu i zaciśnięciu węzłów zakłada się przywieszkę. Po ponownym zawiązaniu sznurka worek plombuje się plombą ołowianą o średnicy nie mniejszej niż 10 mm, na której po jednej stronie umieszczone są inicjały banku, a po drugiej - jego pełny numer ewidencyjny. Worków z kapslami nie przeszywa się lecz wiąże dwa razy: raz przez fałdy worka (po trzykrotnym obciągnięciu sznurkiem), a drugi raz przez wszystkie kapsle (po jednokrotnym obciągnięciu sznurkiem); worki te opatrzone przywieszką, plombuje się dwukrotnie przy czym plomby mogą być ołowiane lub plastikowe. Plomba plastikowa powinna zawierać: nazwę i numer ewidencyjny oddziału banku oraz kolejny numer plomby.

4. Wzory przywieszek do worków przesyłkowych określone są w załączniku nr 6 do zarządzenia, przy czym napis "NBP" powinien być zastąpiony nazwą banku formującego opakowanie. Zróżnicowanie kolorystyczne nie ma zastosowania w przypadku przywieszek do niepełnych worków przesyłkowych. Dopuszcza się używanie do niepełnych worków przesyłkowych przywieszek bez nadruku pod warunkiem zamieszczenia na nich danych zgodnie z wymogami odnoszącymi się do przywieszek drukowanych oraz dodatkowo - na przywieszkach do worków z banknotami zniszczonymi - litery "Z".

§ 43. Worki zbiorcze z monetami formowane są w sposób określony w § 42 ust. 2 i 3.

Rozdział  2

Pobieranie i doprowadzanie znaków pieniężnych

§ 44. Pobieranie przez bank znaków pieniężnych z oddziału okręgowego NBP odbywa się według następujących zasad:

1) przy odbiorze gotówki bank obowiązany jest sprawdzić, czy jej opakowanie nie zostało naruszone,

2) na odwrocie przywieszek do worków przesyłkowych z banknotami oraz worków zbiorczych z monetami należy zamieścić nazwę banku i datę otrzymania gotówki,

3) sumaryczne sprawdzenie gotówki, polegające na ustaleniu ilości wiązek i ilości paczek w wiązce oraz ilości woreczków jednostkowych (pakietów) w workach zbiorczych z monetami, dokonywane jest nie później niż w ciągu 6 dni roboczych, a jej szczegółowe przeliczenie pod względem ilości i jakości znaków - w okresie 6 miesięcy od daty otrzymania gotówki; termin ten nie dotyczy znaków pieniężnych w oryginalnych opakowaniach, które podlegają obowiązkowi szczegółowego przeliczenia w okresie 2 lat od daty zamieszczonej na opakowaniu znaków przez Departament Emisyjno - Skarbcowy NBP w Warszawie lub oddział okręgowy NBP. Nie podlegają obowiązkowi sumarycznego i szczegółowego przeliczenia również znaki pieniężne przeznaczone do dalszej wysyłki, na zasilanie innych oddziałów tego samego banku, jeżeli ich wysyłka nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty otrzymania gotówki.

§ 45. Zasady postępowania określone w § 44 powinny być stosowane również przez banki nie korzystające z usług oddziału okręgowego NBP.

§ 46. Znaki pieniężne otrzymane jako zasiłek mogą być przeznaczone na zasilanie oddziału innego banku na zasadach określonych w umowach zawartych między oddziałami zainteresowanymi banków.

§  47.

1. Znaki pieniężne, otrzymane przez oddział okręgowy NBP z oddziału innego banku jako nadmiar gotówkowy, powinny być - przed ich wydaniem - szczegółowo przeliczone najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od daty ich otrzymania, z uwzględnieniem postanowień w ust. 2, 3 i 4.

2. Termin, o którym mowa w ust. 1 nie dotyczy banknotów i monet zniszczonych.

3. Szczegółowe przeliczenie paczek banknotów obiegowych,. o którym mowa w ust. 1, polega na przeliczeniu banknotów w sposób określony w § 7, 9 i 11. Przeliczeniu podlegają również monety w workach zbiorczych.

4. Na podstawie decyzji dyrektora oddziału okręgowego NBP, uzasadnionej szczególnymi względami lokalnymi, mogą być wyjątkowo wprowadzone odstępstwa od ustaleń ust. 3 a mianowicie:

1) pełne worki z banknotami mogą nie podlegać otwarciu i przeliczeniu ich zawartości, jeżeli wydanie worków innemu bankowi nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty ich otrzymania; w tym przypadkach, na odwrocie przywieszki przytwierdzonej do worka powinna być zamieszczona odbitka stempla z nazwą oddziału i data przyjęcia worka,

2) w odniesieniu do wiązki banknotów pochodzących z niepełnych worków:

a) szczegółowemu przeliczeniu, o którym mowa w ust. 3, podlegają co najmniej paczki banknotów o nominałach 50 złotych i wyższych, a pozostałe paczki banknotów podlegają przeliczeniu zgodnie z ustaleniami, o których mowa w lit. b),

b) w szczególnie wyjątkowych przypadkach, wszystkie paczki banknotów powinny być przeliczone co najmniej pod względem prawidłowej ilości banknotów w paczce: w tych przypadkach na opasce paczki banknotów zamieszcza się: nazwę oddziału, datę przeliczenia i podpis pracownika odpowiedzialnego za przeliczenie banknotów,

3) w odniesieniu do monet w workach zbiorczych i w woreczkach jednostkowych przeliczeniu mogą nie podlegać monety o nominale 1 złoty oraz 50, 20, 10, 5, 2 i 1 groszy.

5. Jeżeli w workach przesyłkowych z banknotami zniszczonymi przygotowanych przez oddział okręgowy NBP do wysyłki, znajdują się wiązki banknotów nie formowane przez oddział okręgowy NBP, wówczas na przywieszkach tych worków zamieszcza się dodatkowo adnotację "Zbiorczy". Ustalenia te odnoszą się odpowiednio również do worków zbiorczych z monetami obiegowymi i zniszczonymi.

6. Wiązki i paczki banknotów sformowane w oddziale innego banku, a przeznaczone na zasilanie kas własnych oddziału podlegają - przed wydaniem kasom - przeliczeniu co najmniej pod względem prawidłowej ilości banknotów.

§  48.

1. Przy odprowadzaniu znaków pieniężnych - jako nadmiar gotówkowy - do innych, niż oddział okręgowy NBP, oddziałów banków stosowne są odpowiednio zasady określone w § 47 z wyjątkiem postanowień ust. 4.

2. Banki, na podstawie wzajemnych uzgodnień, mogą wprowadzić odstępstwa od zasad określonych w § 47 nie powodujące jednak naruszenia bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

Rozdział  3

Różnice kasowe

§ 49. Różnice kasowe stwierdzone przez banki w znakach pieniężnych nie liczonych przy ich odbiorze podlegają rozliczeniu między bankami, jeżeli różnicę stwierdzono protokólarnie i w terminie obowiązującym dla przeliczenia gotówki.

§ 50. Protokół stwierdzenia różnicy kasowej powinien zawierać: imiona, nazwiska i podpisy osób biorących udział w przeliczeniu gotówki i stwierdzających różnicę, datę otrzymania gotówki, datę przeliczenia gotówki i stwierdzenia różnicy rodzaj różnicy (brak, nadwyżka), nominał znaku pieniężnego, kwotę różnicy, podpis osoby odpowiedzialnej za pracę zespołu liczarskiego. Protokół stwierdzenia różnicy kasowej sporządza się na niezadrukowanej części opaski paczki banknotów, opakowaniu monet lub w odrębnej formie pisemnej. Do protokółu powinny być dołączone elementy opakowania gotówki, w których stwierdzona została różnica kasowa, umożliwiające identyfikację oddziału banku odpowiedzialnego za jej powstanie.

§  51

1. Tryb postępowania określony w § 49 i 50 obowiązuje również w przypadku stwierdzenia przez oddział banku w znakach pieniężnych, nie liczonych przy ich odbiorze, znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności.

2. Protokół stwierdzenia znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności wraz ze znakiem pieniężnym przesyła się do oddziału banku, który ponosi odpowiedzialność za powstanie z tego tytułu różnicy kasowej.

3. Po otrzymaniu znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności, oddział banku, odpowiadający za powstanie różnicy kasowej, obowiązany jest sporządzić protokół w sposób określony w odrębnych przepisach.

§  52.

1. Protokół stwierdzenia różnicy ilościowej w znakach pieniężnych przesyła się do oddziału banku, którego nazwa i ostatnia data jest odciśnięta na opasce paczki banknotów lub opakowaniu monet.

2. Protokół stwierdzenia znaku pieniężnego fałszywego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności oraz znaku o nominale niezgodnym z nominałem znaków tworzących opakowanie przesyła się do oddziału, banku, który sformował opakowanie.

3. W przypadku stwierdzenia w oryginalnych opakowaniach znaków pieniężnych jakiejkolwiek niezgodności lub wady w wykonaniu znaku pieniężnego sporządza się protokół w trzech egzemplarzach podpisany przez trzech pracowników z podaniem ich nazwisk i stanowisk służbowych. Dwa egzemplarze protokółu należy niezwłocznie przesłać do Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP w Warszawie, dołączając do nich przywieszki worków zbiorczych, banderole, opaski paczek banknotów, a w wypadku stwierdzenia wady wykonania - zakwestionowane znaki pieniężne. Rozliczenie z tytułu niezgodności lub wady w wykonaniu znaków pieniężnych przeprowadzane są przez banki z Centralą NBP.

4. Przesłanie protokołu stwierdzenia różnych kasowej do oddziału banku odpowiedzialnego za powstanie różnicy następuje niezwłocznie po jej stwierdzeniu i sporządzeniu protokołu.

CZĘŚĆ  III

STARE ZNAKI PIENIĘŻNE

DZIAŁ  I

ZASADY LICZENIA, SORTOWANIA, PAKOWANIA I OZNACZANIA OPAKOWAŃ ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

Rozdział  1

Sposób sortowania banknotów i monet

§  53.

1. Banknoty i monety przyjmowane przez banki w formie wpłat podlegają podziałowi na zdatne do obiegu i zniszczone.

2. Banknoty sortuje się na banknoty zdatne do obiegu zwane w dalszych postanowieniach zarządzenia "Banknotami obiegowymi" oraz na banknoty nie nadające się do obiegu, jak np. banknoty postrzępione, naddarte, przedarte i podklejone, nadmiernie zabrudzone, zaplamione oraz banknoty uszkodzone - zwane "banknotami zniszczonymi".

3. Monety podlegają przeglądowi w celu wyeliminowania monet nadmiernie zużytych. Do monet nadmiernie zużytych zalicza się monety wykazujące uszkodzenie typu mechanicznego względnie monety o skorodowanej powierzchni oraz wytarte na skutek długotrwałego obiegu.

4. Kryteria sortowania znaków pieniężnych ustala Departament Emisyjno - Skarbcowy NBP w Warszawie.

Rozdział  2

Rodzaje i sposób liczenia banknotów.

§  54.

1. Przy liczeniu banknotów rozróżnia się następujące rodzaje liczenia:

1) liczenie, tzw. na pierwszą rękę,

2) liczenie sprawdzające,

3) liczenie kontrolne.

2. Czynności sprawdzające i kontrole, o których mowa w ust. 1 mogą być wykonywane maszynowo.

§  55.

1. Przez liczenie na pierwszą rękę wykonywane ręcznie należy rozumieć ustalenie ilości banknotów i ich wartości z jednoczesnym ich przesortowaniem na banknoty obiegowe i zniszczone.

2. Przy czynnościach wymienionych w ust. 1 stosuje się następujące zasady:

1) przy liczeniu banknotów bada się równocześnie ich autentyczność i dzieli się je na obiegowe i zniszczone; dopuszcza się możliwość sortowania banknotów bezpośrednio po ich przeliczeniu,

2) banknoty układa się przednią stroną, tj. stroną, na której zamieszczone są numeracja i podpisy,

3) banknoty pozaginane rozprostowuje się, a banknoty przedarte podkleja jednostronnie, od strony odwrotnej banknotu.

§ 56. Dokonywanie na banknotach jakichkolwiek zapisów jest niedozwolone.

§  57.

1. Przez liczenie sprawdzające banknotów należy rozumieć ponowne przeliczenie i ustalenie zgodności ilości banknotów w paczkach liczonych na pierwszą rękę.

2. Nominały banknotów podlegających obowiązkowi liczenia sprawdzającego ustala okresowo dyrektor oddziału banku, w zależności od lokalnych warunków organizacyjnych i potrzeb kontroli - przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

§ 58. Na dowód wykonania czynności, o których mowa w § 55 i 57 pracownicy liczący banknoty podpisują się - na przedniej stronie opaski paczki banknotów -w sposób trwały, czarnym lub niebieskim długopisem lub atramentem.

§  59.

1. Paczki banknotów podlegają liczeniu kontrolnemu. Liczenie kontrolne polega na:

1) przeliczeniu co najmniej:

a) 40% paczek banknotów o nominałach 500.000 złotych i wyższych,

b) 20% paczek banknotów o nominałach poniżej 500,.000 złotych do nominału 50.000 złotych;

przeliczeniu podlega również, ustalana okresowo przez dyrektora oddziału banku, ilość banknotów o nominałach poniżej 50.000 złotych,

2) sprawdzeniu, czy paczki banknotów zostały prawidłowo sformowane, a opaski właściwie ostemplowane i podpisane,

3) sprawdzeniu, czy paczki banknotów zniszczonych zostały przedziurowane i podpisane na odwrocie opasek,

4) sprawdzeniu, czy wiązki banknotów sformowano zgodnie z zasadami określonymi w rozdziale 3.

2. Na dowód dokonania liczenia kontrolnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, kontrolujący podpisuje się -w sposób trwały - czerwonym długopisem lub atramentem w miejscu wskazanym na opasce lub w poprzek przedniej strony opaski przeliczonej przez niego paczki banknotów.

3. Przeliczone podczas liczenia kontrolnego paczki banknotów układa się - jako pierwsze paczki - z przedniej strony wiązki (na froncie formowanej wiązki). Po dokonaniu liczenia kontrolnego każda wiązka powinna być niezwłocznie związana lub zapakowana w folię w obecności kontrolującego (§ 65 ust. 1 pkt 3).

4. Na dowód przeprowadzenia czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 2, 3 i 4, kontrolujący podpisuje się - w sposób trwały - czerwonym długopisem lub atramentem na odwrotnej stronie opaski ostatniej paczki banknotów w wiązce, po jej związaniu, pod podpisem pracownika wiążącego wiązkę. W przypadku formowania wiązki w sposób określony w § 65 ust. 1 pkt 3 podpis formującego wiązkę zastępowany jest odbitką tzw. pieczątki wyciskowej, o której mowa w § 65 ust. 2 pkt 2.

§ 60. Zasady postępowania podane w § 55, 57 i 59 stosuje się odpowiednio także przy liczeniu banknotów za pomocą maszyn, w zakresie uzależnionym od rodzaju maszyny dokonującej liczenia banknotów i jej możliwości technicznych.

Rozdział  3

Formowanie paczek i wiązek banknotów

§ 61. Z banknotów obiegowych lub zniszczonych formuje się odrębne paczki banknotów po 100 sztuk jednego nominału, układając banknoty stroną przednią wizerunkiem postaci do góry. Na lewych brzegach paczek banknotów postaci do góry. Na lewych brzegach paczek banknotów nakłada się opaski w ten sposób, aby drukowany na nich tekst zwrócony był dołem ku prawej stronie liczącego.

§  62.

1. Opaski, o których mowa w § 61, z nadrukiem "Narodowy Bank Polski" stosuje Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych do banknotów fabrycznych nowych stanowiących emisję oraz oddziały okręgowe NBP do banknotów obiegowych i zniszczonych.

2. Pozostałe banki stosują opaski z nadrukiem nazwy danego banku jednakże z zachowaniem jednolitych, zasadniczych elementów opasek NBP (tj. szerokości opasek i nadruków).

3. Banki zaopatrują się w opaski we własnym zakresie.

4. Dopuszcza się używanie opasek bez nadruku z tym, że warunkiem stosowania takich opasek jest zachowanie szerokości opasek do 50 mm.

§ 63. Przeliczone paczki banknotów formuje się w wiązki po 10 paczek tego samego nominału banknotów, przy czym wiązki z banknotami obiegowymi formuje się oddzielnie od wiązek z banknotami zniszczonymi.

§  64.

1. Przy formowaniu wiązek banknotów obiegowych paczki banknotów układa się w sposób następujący:

2. Wiązki z banknotami zniszczonymi formuje się w ten sposób, że pięć paczek banknotów układa się opaskami w lewą stronę, a pięć - w prawą.

§  65.

1. Paczki banknotów obiegowych formuje się w wiązki następującymi sposobami:

1) ręcznie, wiążąc sznurkiem na krzyż,

2) maszynowo (wiązarki), opakowując taśmą polipropylenową raz wzdłuż i dwa razy w poprzek banknotów,

3) maszynowo (pakowaczki próżniowe), w torebki z przezroczystej folii. Dobór urządzeń (pakowaczek) oraz torebek foliowych powinien gwarantować trwałość opakowania i uniemożliwiać manipulacje zgrzewem. Torebki powinny być wykonane z materiału o gęstej strukturze, z nadrukiem umożliwiającym identyfikację oddziału banku.

2. Pracownik formujący wiązkę banknotów w sposób określony:

1) 1 w ust. 1 pkt 1 lub 2 podpisuje się na odwrotnej stronie opaski ostatniej paczki banknotów,

2) w ust. 1 pkt 3 zamieszcza - na krawędziach zgrzewanej wiązki - odbitkę tzw. pieczątki wyciskowej posiadającej cechy umożliwiające identyfikację oddziału banku oraz osoby pakującej wiązkę.

§ 66. Paczki banknotów zniszczonych formuje się w wiązki w sposób określony w § 65 ust. 1 pkt 1 lub 2 oraz ust. 2 pkt 1.

Rozdział 4

Dziurowanie banknotów zniszczonych

§ 67

1. Paczki banknotów zniszczonych podlegają przedziurowaniu - za pomocą dziurkarki - w oddziale banku formującym paczki banknotów. paczki banknotów dziuruje się w trzech miejscach. Otwory o średnicy minimalnej 8 mm powinny być rozmieszczone na podłużnej osi symetrii banknotu w taki sposób, aby otwór środkowy znajdował się w środku banknotu, a dwa otwory skrajne w odległości po 40 mm od otworu środkowego.

2 Pracownicy dziurujący paczki banknotów zniszczonych podpisują się na odwrotnej stronie opaski paczki banknotów, w lewej, górnej jej części.

3 Wycinki z przedziurowanych banknotów przechowuje się w odpowiednio zabezpieczony sposób.

4 Niszczenia wycinków z przedziurowanych banknotów oddziały banków dokonują we własnym zakresie.

Rozdział 5

Rodzaje i sposób liczenia oraz pakowania monet

§ 68. Monety można liczyć ręcznie lub maszynowo.

§ 69

1. Monety tego samego nominału pakuje się do woreczków (monety "luzem") lub z monet tych formuje się rulony.

2 Rulony z monetami w ilościach odpowiadających zawartości woreczka przechowuje się w zamkniętych woreczkach.

3 Na opakowaniach rulonów oraz na przywieszkach woreczków z monetami zamieszcza się nazwę oddziału banku, datę oraz podpis pracownika formującego rulon (woreczki), a w przypadkach formowania rulonów na maszynach - numer kontrolny pracownika obsługującego maszynę.

Rozdział 6

Znaki pieniężne w oryginalnych opakowaniach

§ 70. Banknoty i monety w oryginalnych opakowaniach Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych (banknoty - worki plombowane dwukrotnie) i Mennicy Państwowej (monety - tzw. worki zbiorcze, zaopatrzone w przywieszki i plomby) zwane dalej "opakowaniami oryginalnymi", nie podlegają obowiązkowi niezwłocznego otwarcia celem sumarycznego przyjęcia gotówki pod warunkiem, że przy jej odbiorze nie stwierdza się uszkodzenia opakowania względnie naruszenia wiązań i plomb.

§ 71

1. W przypadku stwierdzenia uszkodzenia oryginalnych opakowań, opakowania te podlegają otwarciu celem sprawdzenia ich zawartości.

2 Przy sprawdzaniu zawartości uszkodzonych opakowań z banknotami (worki, wiązki) przyjmuje się następujące zasady postępowania:

1) w przypadku uszkodzenia worka - sprawdzeniu podlega stan opakowania wszystkich wiązek

2) w przypadku uszkodzenia opakowania wiązki - sprawdza się całą zawartość wiązki; sprawdzający podpisuje się na opaskach paczek banknotów, a obok podpisu umieszcza nazwę oddziału banku i datę przeliczenia paczki banknotów.

3. W wyjątkowych sytuacjach banknoty pochodzące z uszkodzonych oryginalnych opakowań mogą być szczegółowo przeliczone w ciągu 6 dni roboczych od daty otrzymania gotówki, jeżeli uszkodzenie opakowania nie nasuwa podejrzeń, ze dokonane zostało w celach przestępczych.

§  72.

1. Banknoty w oryginalnych opakowaniach można wypłacać bez przeliczenia tylko pełnymi wiązkami.

2. Z chwilą otwarcia wiązki w oryginalnym opakowaniu przeliczeniu podlega każda paczka banknotów z danej wiązki. Na dowód dokonania tej czynności liczący podpisuje się na przedniej stronie opaski paczki i umieszcza nazwę oddziału banku oraz datę przeliczenia paczki.

3. Folia, w którą zapakowane są wiązki, banderole oraz uszkodzone opaski z paczek banknotów podlegają zniszczeniu dopiero po stwierdzeniu zgodności ilości paczek w wiązce, ustaleniu rodzaju nominałów w niej zawartych i sprawdzeniu zgodności zawartości paczek z danym zamieszczonymi na opaskach.

4. W przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niezgodności lub wady w wykonaniu banknotów czy monet należy sporządzić protokół w trzech egzemplarzach podpisany przez trzech pracowników, z podaniem ich nazwisk i stanowisk służbowych. Dwa egzemplarze protokółu należy niezwłocznie przesłać do Departamentu Emisyjno-Skarbcowego NBP w Warszawie, dołączając do nich przywieszki worków zbiorczych (banknoty) i woreczków (monety), banderole (podłużne i poprzeczne) wiązek, opaski paczek banknotów, a w wypadku stwierdzenia wady wykonania - zakwestionowane banknoty i monety. Rozliczenia z tytułu niezgodności lub wady w wykonaniu banknotów i monet przeprowadzone są przez banki z Centralną NBP.

DZIAŁ  II

CZYNNOŚCI BANKÓW PRZY POBIERANIU I ODPROWADZANIU ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

Rozdział  1

Zasady ogólne

§  73.

1. Pobieranie przez banki znaków pieniężnych i odprowadzanie tych znaków może być dokonywane w pełnych wiązkach banknotów oraz w pełnych woreczkach monet. Wyjątki od tej zasady mogą być stosowane jedynie na podstawie wzajemnych uzgodnień oddziałów banków.

2. Wiązki banknotów umieszczane są w workach przesyłkowych, a woreczki z monetami w workach zbiorczych.

3. Nie wolno przesyłać banknotów i monet w uszkodzonych opakowaniach.

4. Do wnętrza każdego worka przesyłkowego wkłada się zestawienie zawartości worka, podpisane przez pracowników uczestniczących przy pakowaniu worka i zaopatrzone w datę i nazwę oddziału banku.

5. Worek przesyłkowy należy formować w ten sposób, aby możliwe było utworzenie fałd pozwalających na związanie worka. Po 3-krotnym obciągnięciu sznurkiem, przeszyciu i zaciśnięciu węzłów zakłada się przywieszkę oznaczoną: nazwą i numerem ewidencyjnym oddziału banku, liczbą wiązek, zakodowanym oznaczeniem nominałów, datą sformowania worka i podpisami osób odpowiedzialnych za jego zawartość. Na przywieszkach do worków przesyłkowych niepełnych (§ 77 ust. 1 pkt 2) umieszcza się napis: "STARE ZŁOTE". Po ponownym związaniu sznurka worek plombuje się plombą ołowianą o średnicy nie mniejszej niż 10 mm, na której po jednej stronie umieszcza się inicjały banku, a po drugiej - jego numer ewidencyjny. Worków z kapslami nie przeszywa się lecz wiąże dwa razy: raz przez fałdy worka, a drugi raz przez wszystkie kapsle; worki te, opatrzone przywieszką, plombuje się dwukrotnie przy czym plomby te mogą być ołowiane lub plastikowe. Plomba plastikowa powinna zawierać: nazwę i numer ewidencyjny oddziału banku oraz kolejny numer plomby.

Rozdział  2

Pobieranie i odprowadzanie znaków pieniężnych

§ 74. Pobieranie przez bank znaków pieniężnych z oddziału okręgowego NBP odbywa się według następujących zasad:

1) przy odbiorze gotówki bank obowiązany jest sprawdzić, czy jej opakowanie nie zostało naruszone,

2) na odwrocie przywieszek do worków z gotówka należy zamieścić nazwę banku i datę otrzymania gotówki,

3) sumaryczne sprawdzenie gotówki, polegające na ustaleniu ilości wiązek i ilości paczek w wiązce, dokonywane jest nie później niż w ciągu 6 dni roboczych, a jej szczegółowe przeliczenie pod względem ilości i jakości znaków - w okresie 6 miesięcy od daty otrzymania gotówki; termin ten nie dotyczy znaków pieniężnych w oryginalnych opakowaniach Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych i Mennicy Państwowej, które podlegają obowiązkowi szczegółowego przeliczenia w okresie 3 lat dla banknotów i w okresie 2 lat dla monet - od daty zamieszczonej przez Departament Emisyjno-Skarbcowy NBP w Warszawie na odwrocie przywieszki worka. Nie podlegają obowiązkowi sumarycznego i szczegółowego przeliczenia również znaki pieniężne przeznaczone do dalszej wysyłki, na zasilenie innych oddziałów tego samego banku, jeżeli ich wysyłka nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty otrzymania gotówki.

§ 75. Zasady postępowania określone w § 74 powinny być stosowane również przez banki nie korzystające z usług oddziału okręgowego NBP.

§ 76. Znaki pieniężne otrzymane jako zasiłek mogą być przeznaczone na zasilanie oddziału innego banku na zasadach określonych w umowach zawartych między oddziałami zainteresowanych banków.

§  77.

1. Przy odprowadzaniu przez bank znaków pieniężnych do oddziału okręgowego NBP stosuje się następujące zasady:

1) odprowadzaniu podlegają wiązki banknotów obiegowych, wiązki banknotów zniszczonych oraz woreczki z monetami, z uwzględnieniem § 73 ust. 1,

2) wiązki banknotów obiegowych umieszcza się w workach przesyłkowych po 25 sztuk, zaś wiązki banków zniszczonych po 20 sztuk w worku jednego nominału banknotów, formując w ten sposób opakowania zwane dalej workami "pełnymi", dopuszcza się formowanie worków "niepełnych", tzn. zawierających wiązki wyłącznie banknotów obiegowych lub wyłącznie zniszczonych jednego nominału, w ilościach mniejszych niż ilości wyżej podane lub wiązki banknotów różnych nominałów,

3) worki, o których mowa w pkt 2 oraz worki z monetami powinny być związane i zaplombowane w sposób określony w § 73.

2. Znaki pieniężne, otrzymane przez oddział okręgowy NBP z oddziału innego banku jako nadmiar gotówkowy, powinny być - przed ich wydaniem - szczegółowo przeliczone najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od daty ich otrzymania, z uwzględnieniem postanowień ust. 3, 4 i 5.

3. Termin, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy banknotów i monet zniszczonych.

4. Szczegółowe przeliczenie paczek banknotów obiegowych, o którym mowa w ust. 2, polega na przeliczeniu banknotów w sposób określony w § 55, 57 i 59.

5. Na podstawie decyzji dyrektora oddziału okręgowego NBP, uzasadnionej szczególnymi względami lokalnymi, mogą być wyjątkowo wprowadzone odstępstwa od ustaleń ust. 4, a mianowicie:

1) pełne worki mogą nie podlegać otwarciu i przeliczeniu ich zawartości, jeżeli wydanie worków innemu bankowi nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty ich otrzymania, w tych przypadkach, na odwrocie przywieszki przytwierdzonej do worka powinna być zamieszczona odbitka stempla z nazwą oddziału i datą przyjęcia worka,

2) w odniesieniu do wiązki banknotów pochodzących z niepełnych worków:

a) szczegółowemu przeliczeniu, o którym mowa w ust. 4, podlegają co najmniej paczki banknotów o nominałach 2.000.000, 1.000.000, 500.000 i 100.000 złotych, a pozostałe paczki banknotów polegają przeliczeniu zgodnie z ustaleniami, o których mowa w lit. b),

b) w szczególnie wyjątkowych przypadkach, wszystkie paczki banknotów powinny być przeliczone pod względem prawidłowej ilości banknotów w paczce;

w tych przypadkach, na opasce paczki banknotów zamieszcza się: nazwę oddziału, datę przeliczenia i podpis pracownika odpowiedzialnego za przeliczenie banknotów.

6. Jeżeli w workach przesyłkowych z banknotami zniszczonymi przygotowanych przed oddział okręgowy NBP do wysyłki, znajdują się wiązki banknotów nie formowane przez oddział okręgowy NBP, wówczas na przywieszkach tych worków zamieszcza się dodatkowo adnotację "Zbiorczy".

7. Wiązki i paczki banknotów sformowane w oddziale innego banku, a przeznaczone na zasilenie kas własnych oddziału podlegają -przed wydaniem kasom - przeliczeniu co najmniej pod względem prawidłowej ilości banknotów.

§  78.

1. Przy odprowadzaniu znaków pieniężnych - jako nadmiar gotówkowy - do innych, niż oddział okręgowy NBP, oddziałów banków stosowane są odpowiednio zasady określone w § 77 z wyjątkiem postanowień ust. 5.

2. Banki, na podstawie wzajemnych uzgodnień, mogą wprowadzić odstępstwa od zasad określonych w §77 nie powodujące jednak naruszenia bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

Rozdział  3

Różnice kasowe

§ 79. Różnice kasowe stwierdzone przez banki w znakach pieniężnych nie liczonych przy ich odbiorze podlegają rozliczeniu między bankami, jeżeli różnicę stwierdzono protokólarnie i w terminie obowiązującym dla przeliczenia gotówki.

§  80.

1. Protokół stwierdzenia różnicy kasowej powinien zawierać: imiona, nazwiska i podpisy osób biorących udział w przeliczeniu gotówki i stwierdzających różnicę, datę otrzymania gotówki, datę przeliczenia gotówki i stwierdzenia różnicy, rodzaj różnicy (nadwyżka, brak), nominał znaku pieniężnego, kwotę różnicy, podpis osoby odpowiedzialnej za pracę zespołu liczarskiego. Protokół stwierdzenia różnicy kasowej sporządza się na niezadrukowanej części opaski paczki banknotów lub w odrębnej formie pisemnej. Do protokółu powinny być dołączone elementy opakowania gotówki w których stwierdzona została różnica kasowa, umożliwiająca identyfikację oddziału odpowiedzialnego za jej powstanie.

2. Przesłanie do oddziału banku protokółu stwierdzenia różnicy następuje niezwłocznie po stwierdzeniu różnicy i sporządzeniu protokółu.

§  81.

1. Tryb postępowania określony w § 79 i 80 obowiązuje również w przypadkach stwierdzenia przez bank w znakach pieniężnych, nie liczonych przy ich odbiorze znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności.

2. Protokół stwierdzenia znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności wraz ze znakiem pieniężnym przesyła się do oddziału banku, który ponosi odpowiedzialność za powstanie z tego tytułu różnicy kasowej.

3. Po otrzymaniu znaku pieniężnego fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności, oddział banku - odpowiadający za powstanie różnicy kasowej - obowiązany jest sporządzić protokół w sposób określony w odrębnych przepisach.

§  82.

1. Protokół stwierdzenia różnicy ilościowej w paczce banknotów przesyła się do oddziału banku, którego nazwa i ostatnia data jest odciśnięta na opasce paczki banknotów.

2. Protokół stwierdzenia banknotu fałszywego, sfałszowanego lub budzącego wątpliwości co do autentyczności oraz banknotu o nominale niezgodnym z nominałem banknotów tworzących opakowanie (paczkę banknotów) przesyła się do oddziału banku, który sformował paczkę banknotów.

CZĘŚĆ  IV

ZAGRANICZNE ZNAKI PIENIĘŻNE

DZIAŁ  I

ZASADY LICZENIA, PAKOWANIA I FORMOWANIA ZAGRANICZNYCH ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

§  83.

1. Waluty w postaci banknotów podlegają - przy formowaniu paczki - liczeniu, liczeniu sprawdzającemu i liczeniu kontrolnemu.

2. Liczenie kontrolne polega na przeliczeniu:

1) co najmniej 20% paczek banknotów o nominałach stanowiących równowartość 100 USD i powyżej.

2) ustalonej przez dyrektora oddziału banku - ilości paczek banknotów o nominałach stanowiących równowartości poniżej 100 USD.

§  84.

1. Banknoty pakowane są w paczki po 100 sztuk banknotów jednego nominału i rozmiaru. Banknoty układa się stroną przednią obrazem do góry. Paczki banknotów ujmowane są w opaski według wzoru:

2. Banki zaopatrują się w opaski we własnym zakresie.

3. Dopuszcza się używanie przez banki opasek bez nadruku z tym, że warunkiem stosowania takich opasek jest zachowanie szerokości opasek do 50 mm oraz zamieszczenie na opaskach odbitki stempla według wzoru podanego w ust. 1.

4. Paczki banknotów formuje się w wiązki po 10 paczek lub półwiązki po 5 paczek banknotów tego samego nominału i rozmiaru.

5. Wiązki lub półwiązki mogą być formowane:

1) ręcznie, wiążąc je sznurkiem jeden raz wzdłuż i dwa razy w poprzek banknotów, a końce sznurka opatrując plombą z wyciśniętym numerem ewidencyjnym oddziału banku; w tym przypadku stosuje się zasadę określoną w § 65 ust. 1 pkt 1,

2) maszynowo, zgodnie z zasadami określonymi w § 65 ust. 1 pkt 3 ust. 2 pkt 2.

6. Na grzbietach opasek poszczególnych paczek banknotów, z których formowane są wiązki lub półwiązki umieszcza się odbitkę stempla z nazwą oddziału banku.

7. Monety pakuje się w woreczki, które podlegają plombowaniu. Woreczek należy zaopatrzyć w przywieszkę z nadrukiem nazwy banku oraz numerem ewidencyjnym oddziału banku. Na przywieszce należy podać: rodzaj waluty, nominał, wartość oraz podpis osoby formującej woreczek.

DZIAŁ  II

CZYNNOŚCI BANKÓW PRZY POBIERANIU I ODPROWADZANIU ZAGRANICZNYCH ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH

§ 85. Bank pobiera waluty we właściwym dla niego oddziale okręgowym NBP. Nie wyklucza to możliwości przyjęcia przez bank zasady pobierania walut w innym banku.

§  86.

1. Pobierane przez bank waluty przeliczane są szczegółowo w następujących terminach: paczki banknotów - przy ich odbiorze, wiązki i półwiązki oraz woreczki z monetami - nie później niż w ciągu 6 dni roboczych od daty otrzymania walut. paczki banknotów pobierane w zaplombowanych workach polegają szczegółowemu przeliczeniu w terminie obowiązującym dla wiązek i półwiązek banknotów.

2. Przy przeliczaniu walut obowiązuje dokładne sprawdzenie, czy nie ma wśród nich falsyfikatów, pieniędzy wycofanych z obiegu lub nadmiernie zniszczonych.

3. Na dowód wykonania czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, pracownik dokonujący tych czynności podpisuje się na opasce paczki banknotów (przywieszce) zamieszczając na niej również nazwę oddziału banku i datę.

4. Różnice stwierdzone przez banki w walutach nie liczonych przy ich odbiorze podlegają rozliczeniu między bankami według zasad określonych w § 79-82.

§  87.

1. Waluty przekazywane przez banki w plombach wiązkach i półwiązkach banknotów, wiązkach i półwiązkach sformowanych maszynowo oraz w plombowanych woreczkach z monetami, sformowane według wymogów § 84 mogą być wykorzystywane do zasilania w kraju lub mogą być przekazywane do sprzedaży bankom zagranicznym bez szczegółowego przeliczania. Nie ma wówczas zastosowania termin, o którym mowa w § 86 ust. 1, jeżeli przekazanie walut nastąpi najpóźniej przed upływem 6 miesięcy od daty otrzymania walut.

2. Różnice w walutach, o których mowa w ust. 1, stwierdzone zarówno przez banki krajowe jak i zagraniczne podlegają rozliczeniu między bankami stosownie do zasad zawartych w umowach między Centralami banków - w Narodowym Banku Polskim z Departamentem Emisyjna - Skarbcowym.

3. Waluty przekazywane przez banki i nie odpowiadające warunkom ust. 1 przeliczane są w sposób i w terminach określonych w § 86.

4. Różnice w walutach, o których mowa w ust. 3, podlegają między bankami rozliczeniu stosownie do zasad podlegających między bankami rozliczeniu stosownie do zasad określonych w § 79 - 82.

5. W przypadku stwierdzenia różnic przez banki zagraniczne, różnice podlegają rozliczeniu między bankami po przekazaniu przez bank zagraniczny opaski od paczki banknotów lub przywieszki od worka z monetami, w których stwierdzono różnice.

CZĘŚĆ  V

PRZEPISY KOŃCOWE

§ 88. Dyrektorzy oddziałów banków mogą ustalić szczegółowo wzajemne zasady współpracy w sprawach określonych w zarządzeniu, przy równoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa obrotu gotówkowego.

§ 89. Traci moc zarządzenie nr 4/94 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 1 marca 1994 r. w sprawie zasad przeliczania, sortowania, pakowania i oznaczania opakowań znaków pieniężnych (Dz. Urz. NBP Nr 5, poz. 7).

§ 90. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1995 r.

ZAŁĄCZNIK Nr 1

Wzór opaski na paczkę banknotów obiegowych.

(pominięto)

ZAŁĄCZNIK Nr 2

Ilość i wartość monet w opakowaniach

Nominały monet	Liczba monet w rulonie	Liczba monet w woreczki jedn.	Wartość woreczka jedn.	Ilość woreczków jedn. w worku zbiorczym	Ilość rulonów w pakiecie	Wartość pakietu	Ilość pakietów w worku zbiorczym	Ilość monet w worku zbiorczym	Wartość worka zbiorczego
zł	szt.	szt.	zł.	szt.	szt.	zł.	szt.	szt.	zł.
0,01	50	500	5	20	10	5	20	10.000	100
0,02	50	500	10	20	10	10	20	10.000	200
0,05	50	500	25	16	10	25	16	8.000	400
0,10	50	500	50	10	10	50	10	5.000	500
0,20	50	500	100	10	10	100	10	5.000	1.000
0,50	50	500	250	8	10	250	8	4.000	2.000
1,00	50	500	500	8	10	500	8	4.000	4.000
2,00	50	500	1.000	8	10	1.000	8	4.000	8.000
5,00	50	500	2.500	8	10	2.500	8	4.000	20.000

ZAŁĄCZNIK Nr 3

Wzór papieru do ręcznego pakowania monet

(pominięto)

ZAŁĄCZNIK Nr 4

(pominięto)

ZAŁĄCZNIK Nr 5

Ilość i wartość monet w opakowaniach oryginalnych

NOMINAŁ ZŁ	TOREBKA FOLIOWA (saszetka)		WOREK ZBIORCZY
	Ilość monet szt.	Wartość zł	Ilość saszetek	Ilość monet	Wartość zł
0,01	100	1	100	10.000	100
0.02	100	2	100	10.000	200
0,05	100	5	80	8.000	200
0,10	100	10	50	5.000	500
0,20	100	20	50	5.000	1.000
0,50	100	50	40	4.000	2.000
1,0	100	100	40	4.000	4.000
2,0	100	200	40	4.000	8.000
5,0	100	500	40	4.000	20.000

ZAŁĄCZNIK Nr 6

Wzory przywieszek do worków przesyłkowych dla banknotów zniszczonych i obiegowych

(pominięto)