Wyrok z dnia 9 stycznia 2006 r. w sprawie z odwołania Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 84/04.
Dz.Urz.UOKiK.2006.2.27
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 9 stycznia 2006 r.
w sprawie z odwołania Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2006 r. sprawy z powództwa Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, przy udziale zainteresowanych: Haliny M., Janusza M., Stefana B., Adama P., Jacka K., Grzegorza P. i Piotra K., o ochronę konkurencji, na skutek odwołania powoda od decyzji Nr RWA-21/2004 z dnia 16 lipca 2004 r.
UZASADNIENIE
Decyzją Nr RWA-21/2004 z dnia 16 lipca 2004 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego, wszczętego na wniosek zainteresowanych - członków zespołu "Brathanki": Haliny M., Janusza M., Stefana B., Adama P., Jacka K., Grzegorza P. i Piotra K., uznał za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz (pkt I decyzji), o którym mowa w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i zakazał jej stosowania, nadużywanie przez powoda - Stowarzyszenie Autorów ZAiKS w Warszawie pozycji dominującej na krajowym rynku zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych poprzez: wymuszanie na autorach, oddających utwory pod ochronę, będących członkami tego stowarzyszenia udzielenia mu wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do tych utworów (udzielania licencji na korzystanie z tych utworów) w zakresie publicznego wykonania oraz nagrań mechanicznych; wymuszanie na autorach, oddających utwory pod ochronę niebędących członkami tego stowarzyszenia, udzielenia mu wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do tych utworów (udzielania licencji na korzystanie z tych utworów) w zakresie publicznego wykonania; uzależnianie sprawowania zbiorowego zarządu tymi prawami na rzecz osób będących członkami tego stowarzyszenia, od oddania w zarząd łącznie prawa udzielania zezwoleń na wykonanie publiczne utworów, ich nagrywanie mechaniczne oraz nadania radiowo-telewizyjne.
Ponadto, pozwany uznał za praktykę ograniczającą konkurencję i naruszającą zakaz, o którym mowa w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (pkt II decyzji), nadużywanie przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS w Warszawie pozycji dominującej na krajowym rynku zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych poprzez: wymuszanie na autorach, oddających utwory pod ochronę, niebędących członkami tego stowarzyszenia udzielenia mu wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do tych utworów (udzielania licencji na korzystanie z tych utworów) w zakresie nagrań mechanicznych i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 stycznia 2004 r.; uzależnianie sprawowania zbiorowego zarządu tymi prawami na rzecz autorów, niebędących członkami tego stowarzyszenia, od oddania w zarząd łącznie prawa udzielania zezwoleń na wykonanie publiczne utworów, ich nagrywanie mechaniczne oraz nadania radiowo-telewizyjne i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 1 stycznia 2004 r.
Równocześnie, pozwany nie stwierdził stosowania przez powoda (pkt III decyzji) praktyki ograniczającej konkurencję, o której mowa w art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na nadużywaniu pozycji dominującej na krajowym rynku zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych poprzez ograniczanie autorom swobody określenia warunków sprawowania przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS zbiorowego zarządu ich prawami autorskimi w zakresie publicznych wykonań oraz nagrań mechanicznych, w stopniu nieuzasadnionym potrzebami skutecznego zarządzania tymi prawami.
W związku ze stwierdzoną praktyką, pozwany nałożył na powoda (pkt IV decyzji) karę pieniężną w wysokości 500.000 zł, płatną do budżetu państwa. Pozwany obciążył także powoda kosztami postępowania antymonopolowego i zobowiązał go do zwrotu na rzecz zainteresowanych kosztów postępowania w kwocie 720 zł.
Swoje rozstrzygnięcia pozwany oparł na ustaleniu, że zarówno powód, jak i zainteresowani są przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Powód, będący organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (OZZ) ma zastrzeżoną dla tego rodzaju działalności (art. 104 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) formę stowarzyszenia.
Mimo wynikającego z art. 2 ust. 1 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach jego niezarobkowego celu, do statutowych zadań powoda należy zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych mu praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W granicach udzielonego upoważnienia, powód udziela użytkownikom praw autorskich zezwoleń na korzystanie z utworów będących w jego repertuarze, sprawuje kontrolę nad sposobem eksploatacji praw, a także inkasuje i dokonuje podziału między uprawnionych środków finansowych uzyskanych od użytkowników.
Wykonując te funkcje powód świadczy usługi na rzecz autorów (będących członkami ZAiKS, nieposiadających takiego statusu) oraz użytkowników praw autorskich, którym odpłatnie udostępnia prawa do utworów będących w jego repertuarze. Uczestniczy w związku z tym w wymianie handlowej, której przedmiotem są prawa autorskie. Działalność powoda w sposób bezpośredni wpływa na poziom konkurencji na rynkach związanych z masową eksploatacją dóbr niematerialnych i oddziaływuje na rynki związane z obrotem dobrami intelektualnymi. Zainteresowani zaś prowadzą działalność określoną w art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
W ocenie pozwanego, skoro postępowanie w niniejszej sprawie dotyczy ograniczania Wnioskodawcom, którzy są kompozytorami i artystami-wykonawcami utworów muzycznych, swobody w zakresie zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych ich autorstwa, to rynkiem właściwym będzie od strony produktowej - rynek zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych. Zarząd zbiorowy jest, zdaniem Prezesa UOKiK, nieporównywalny z zarządem wykonywanym przez pojedynczych twórców, gdyż wiąże się z koniecznością prowadzenia negocjacji z wieloma podmiotami, większymi kosztami i czasochłonnością, a dodatkowo ryzykiem zawarcia umowy z podmiotem nieuprawnionym. Formalne wymogi dla prowadzenia działalności OZZ powodują, że geograficznie rynek ten jest ograniczony do terytorium Polski.
Na powyższym rynku właściwym, zdaniem pozwanego, powód zajmuje pozycję dominującą, gdyż legitymuje się umowami o zarządzanie prawami autorskimi ponad ośmiu tysięcy twórców polskich, wydawców muzycznych oraz ponad 2,5 mln autorów i kompozytorów zagranicznych, reprezentowanych w Polsce na podstawie ponad stu umów o wzajemnej reprezentacji repertuarowej, zawartych ze wszystkimi znaczącymi OZZ do w sumie ponad 14.000.000 utworów. Stanowi to ponad 96% całego światowego repertuaru. Dodatkowo powód jest jedyną organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi w Polsce, obejmującą swym działaniem obszar całego kraju.
Powód chroni prawa autorskie twórców, którzy zgłoszą swoje utwory pod ochronę. Zgłoszenie takie następuje na wniosku, zgodnie z "Regulaminem określającym zasady udzielania ZAiKS ochrony utworom osób niebędących członkami stowarzyszenia", przyjętym uchwałą Zarządu ZAiKS z dnia 18 marca 1977 r. We wniosku tym, autor zobowiązuje się, że po przyjęciu utworów pod ochronę, powód będzie uprawniony na zasadzie wyłączności, do udzielania zezwoleń na nagrywanie mechaniczne i wykonywanie publiczne utworów autora oraz inkasowania wynagrodzeń z tego tytułu. Ponadto, wniosek zawiera klauzulę, że autor w zakresie umocowania powoda nie będzie podejmował żadnych działań bez jego pośrednictwa.
Od dnia 1 stycznia 2004 r. powód zmienił zasady wykonywania zbiorowego zarządu prawami twórców, którzy nie są członkami tego stowarzyszenia. Stosownie do treści wprowadzonego wówczas i stosowanego obecnie "Oświadczenia o powierniczym przeniesieniu na ZAiKS autorskich praw majątkowych", na podstawie którego od dnia 1 stycznia 2004 r. autorzy niebędący członkami ZAiKS powierzają temu stowarzyszeniu zarząd prawami, ZAiKS przyjmuje w zarząd, na zasadzie powierniczej, autorskie prawa majątkowe do stworzonych przez autora utworów w odniesieniu do terytorium całego świata, bez ograniczenia ze względu na sposób i miejsce korzystania, na zasadach przyjętych w ZAiKS. Autor oddający powodowi utwory pod ochronę, może złożyć oświadczenie, że z dokonanego przeniesienia wyłączone zostają wszystkie rodzaje utrwaleń i zwielokrotnień wszystkich jego utworów przez czas oznaczony. Wyłączenie, o którym mowa wyżej, wywiera skutek na koniec kwartału następującego po tym, w którym oświadczenie złożono, chyba że złożenie oświadczenia o zastrzeżeniu następuje wraz ze złożeniem oświadczenia o powierzeniu powierniczym autorskich praw majątkowych.
Oświadczenie rozesłane zostało przez ZAiKS wszystkim twórcom, którzy podpisali wnioski o przyjęcie ich praw pod ochronę do dnia 31 grudnia 2003 r. Obowiązuje ono również twórców powierzających ZAiKS utwory pod ochronę po dniu 1 stycznia 2004 r. Od tej daty twórcy niebędący członkami ZAiKS mogą wybrać między powierzeniem temu stowarzyszeniu prawa do udzielenia ZAiKS wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do utworów w zakresie wszystkich pól eksploatacji lub z wyłączeniem nagrań mechanicznych. Od tego momentu stowarzyszenie ZAiKS zaprzestało zatem wymuszania na autorach niebędących członkami tego stowarzyszenia, udzielenia wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami w zakresie nagrań mechanicznych.
W ocenie Prezesa UOKiK, powód nadal wymusza na autorach, niebędących członkami tego stowarzyszenia, udzielenie mu wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do utworów w zakresie publicznego wykonania. Treść "Oświadczenia o powierniczym przeniesieniu na ZAiKS autorskich praw majątkowych", obowiązującego od dnia 1 stycznia 2004 r., nie pozostawia, zdaniem pozwanego, żadnej wątpliwości, że powierzający ochronę swych utworów autor niebędący członkiem tego stowarzyszenia może zrezygnować z powierzenia tej OZZ zarządu prawami do nagrań mechanicznych. Natomiast musi powierzyć ZAiKS wykonywanie praw w zakresie pól eksploatacji obejmujących publiczne wykonanie. Autor powierza powyższe prawa na zasadzie wyłączności.
Członkowie stowarzyszenia ZAiKS, na podstawie stosowanego zobowiązania organizacyjnego, muszą mu powierzyć zarząd swoimi autorskimi prawami majątkowymi do wszystkich utworów, już istniejących oraz powstałych w okresie przynależności. Nie jest możliwe powierzenie przez autora pod ochronę praw autorskich do utworów w odniesieniu do niektórych pól eksploatacji, np. z wyłączeniem nagrań mechanicznych. Zgodnie z zobowiązaniem organizacyjnym obecnie obowiązującym, powierzenie obejmuje łącznie prawo wyrażania zgody na wykonanie publiczne, nadania przewodowe i bezprzewodowe, w tym satelitarne oraz kablowe i transmisje (także równoczesne) tymi środkami, utrwalanie na nośnikach dźwięku oraz obrazu, zwielokrotnianie i rozporządzanie tymi nośnikami, w tym dla publicznego wykonania, nadania, odtwarzania, wprowadzania do obrotu najmu i dzierżawy; utrwalanie na nośnikach dźwięku oraz obrazu, zwielokrotnianie i rozporządzanie tymi nośnikami, w tym dla publicznego wykonania, nadania, odtwarzania, wprowadzania do obrotu najmu i dzierżawy (§ 2 zobowiązania organizacyjnego). Tym samym, autorzy będący członkami ZAiKS, nie mogą wyłączyć spod zarządu ZAiKS któregoś z tych pól eksploatacji. Praktyka ta nie uległa zmianie.
W ocenie Prezesa UOKiK, działanie powoda, polegające na wymuszaniu na autorach, oddających ZAiKS utwory pod ochronę, udzielenia temu stowarzyszeniu wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do tych utworów (udzielania licencji na korzystanie z tych utworów) w zakresie publicznego wykonania oraz nagrań mechanicznych, stanowi naruszenie art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Nie jest uzasadnione żądaniem przez OZZ od osób powierzających im zarząd swoimi prawami autorskimi do utworów muzycznych, upoważnienia OZZ do zarządzania prawami na zasadzie wyłączności w zakresie publicznego wykonania oraz nagrań mechanicznych, przy jednoczesnym zobowiązaniu autora do powierzenia tych praw na zasadzie wyłączności. W nieuzasadniony sposób ogranicza to osobom powierzającym OZZ wykonywanie zarządu prawami, swobodę prowadzenia działalności, powodując wyłączenie możliwości wyboru innej organizacji zbiorowego zarządzania w zakresie publicznego wykonania lub nagrań mechanicznych. Uniemożliwia też podjęcie się indywidualnego wykonywania swoich praw do utworów w zakresie któregoś z pól eksploatacji.
Bez znaczenia, zdaniem pozwanego, jest również podnoszona przez powoda okoliczność, że na niektórych polach eksploatacji ustawa o prawie autorskimi i prawach pokrewnych wprowadza obowiązkowe pośrednictwo OZZ, w związku z czym ZAiKS zarządzałby ich prawami niezależnie od wyrażonej zgody, gdyż dotyczy ono wyłącznie określonych w art. 21 i 70 ustawy o prawie autorskim pól eksploatacji (nadawanie przez organizacje radiowe i telewizyjne opublikowanych, drobnych utworów muzycznych, słownych i słowno-muzycznych i korzystanie z utworu audiowizualnego przez osoby wskazane w art. 70 ust. 2).
W ocenie Prezesa UOKiK, skutkiem powyższych działań powoda jest również istotne ograniczenie konkurencji na rynku zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do utworów muzycznych, uniemożliwiające w praktyce powstanie konkurencji na tym rynku. W efekcie działań ZAiKS twórcy są zmuszeni powierzyć temu stowarzyszeniu zarząd prawami do swoich utworów w zakresie publicznego wykonania oraz nagrań mechanicznych, co uniemożliwia im przeniesienie części swoich uprawnień na rzecz innych OZZ.
Zdaniem pozwanego, nie znajduje również uzasadnienia praktyka uzależniania przez powoda sprawowania zbiorowego zarządu prawami autorskimi do utworów muzycznych od oddania ZAiKS w zarząd łącznie prawa udzielania zezwoleń na wykonanie publiczne utworów, ich nagrywanie mechaniczne oraz nadania radiowo-telewizyjne. Uzależnianie zbiorowego zarządu od oddania ZAiKS wykonywania praw autorskich łącznie na polach eksploatacji wymagających zbiorowego zarządu i niewymagających go, ogranicza dostęp do rynku zarządu prawami autorskimi agentów, którym w innych okolicznościach twórcy mogliby powierzyć zarząd swoimi utworami na polu wykonywanie praw do reprodukcji fonograficznej. Przeciwdziała to również konkurencji między OZZ, które - jak wskazuje na to praktyka UE - powinny ze sobą konkurować, co umożliwia uprawnienie autora do "podziału" swych praw między różne OZZ.
W ocenie Prezesa UOKiK, działanie powyższe stanowi praktykę ograniczającą konkurencję, określoną w art. 8 ust. 1 i 2 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, gdyż uzależnia sprawowanie zbiorowego zarządu tymi prawami na rzecz autorów, niebędących członkami ZAiKS, od oddania w zarząd łącznie prawa udzielania zezwoleń na wykonanie publiczne utworów, ich nagrywanie mechaniczne oraz nadania radiowo-telewizyjne.
Prezes UOKiK podzielił stanowisko powoda, że brak jest podstaw do żądania umożliwienia autorom wyłączania ze zbiorowego zarządu poszczególnych utworów bądź zastrzegania konieczności kontaktowania się związków z danym uprawnionym w celu ustalenia warunków licencji. Zbiorowy zarząd prawami autorskimi funkcjonuje w oparciu o stale aktualizowaną międzynarodową listę autorów, kompozytorów i wydawców, prowadzoną przez szwajcarski związek SUISA, w oparciu o którą na całym świecie udzielane są licencje obejmujące rocznie miliony operacji i nie można na niej umieścić ograniczeń, polegających na wyłączeniu ze zbiorowego zarządu poszczególnych utworów.
Nakładając na powoda karę pieniężną, pozwany opierał się na uznaniu, że jej wysokość powinna zapewnić trwałe zaniechanie naruszania w przyszłości przez powoda zasad konkurencji.
Od powyższej decyzji, w części uznającej działanie ZAiKS za praktykę ograniczającą konkurencję (pkt I i II), powód wniósł odwołanie, wnosząc o jej zmianę w tym zakresie i uznanie, że w zakresie objętym tą decyzją ZAiKS nie stosuje praktyk ograniczających konkurencję, zwolnienie z nałożonej kary pieniężnej oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, zarzucając naruszenie art. 7 K.p.a., przez zaniechanie wszechstronnego wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy. Zdaniem skarżącego, pozwany powierzchownie i jednostronnie ocenił okoliczności mające istotne znaczenie w sprawie, jak również nie dokonał oceny wysuniętych zarzutów w kontekście sytuacji prawnej i faktycznej na polskim rynku praw autorskich. Utożsamił ponadto mechanicznie i bez rozważenia specyfiki poszczególnych spraw, tendencję w praktyce Komisji Europejskiej i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zawartych w dokumentach lub rozstrzygnięciach wydanych na tle konkretnych uwarunkowań faktycznych i prawnych, z obowiązywaniem kategorycznie rozumianych zasad niedoznających wyjątków i mających zastosowanie do zbiorowego zarządzania w normatywnych i rynkowych uwarunkowaniach w Polsce. Przede wszystkim, zdaniem powoda, pozwany w całości pominął specyfikę rynku polskiego, polegającą na znacznej skali naruszeń praw, w szczególności do utworów muzycznych. Według skarżącego, w decyzji całkowicie pominięto także istotne okoliczności dotyczące charakteru prawnego OZZ na gruncie polskiego prawa autorskiego oraz sytuację w zakresie wykonywania zbiorowego zarządzania, dotkniętą powszechnie wytykaną patologią, wynikającą z istnienia nadmiernej liczby OZZ oraz krzyżujących się zakresach uzyskanych zezwoleń.
ZAiKS zrzucił też naruszenie przepisów prawa materialnego przez wadliwe zastosowanie przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, na których oparto wydane rozstrzygnięcie w odniesieniu do uznania naruszenia przez ZAiKS zakazów z art. 8 ust. 1 i 2 tej ustawy, jak również nieuwzględnienie zawartych w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych zasad odnoszących się do zbiorowego zarządzania, tj. art. 104-110 i bezpodstawne wymierzenie kary pieniężnej, ponadto w nieuzasadnionej i rażąco nadmiernej wysokości.
Rozpoznając odwołanie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił i zważył, co następuje.
Ustalenia faktyczne dokonane w zaskarżonej decyzji nie są kwestionowane przez powoda. Dotyczy to w szczególności ustalenia, że członkowie stowarzyszenia ZAiKS zmuszeni są, na podstawie zobowiązania organizacyjnego, powierzyć mu zarząd swoimi autorskimi prawami majątkowymi do wszystkich utworów, już istniejących oraz powstałych w okresie przynależności. Nie jest przy tym możliwe powierzenie przez autora pod ochronę praw autorskich do utworów w odniesieniu do niektórych pól eksploatacji.
Niekwestionowane jest również, że autorzy, oddający utwory pod ochronę, niebędący członkami ZAiKS, muszą udzielać powodowi wyłącznego upoważnienia do zarządzania prawami do tych utworów (udzielania licencji na korzystanie z tych utworów) w zakresie publicznego wykonania, a do 1 stycznia 2004 r., także w zakresie nagrań mechanicznych. Powód nie zaprzecza także, że do 1 stycznia 2004 r. uzależniał sprawowania zbiorowego zarządu tymi prawami na rzecz osób niebędących członkami tego stowarzyszenia, od oddania w zarząd łącznie prawa udzielania zezwoleń na wykonanie publiczne utworów, ich nagrywanie mechaniczne oraz nadania radiowo-telewizyjne, zaś wobec członków ZAiKS czyni to nadal. Skarżący nie kwestionuje także ustaleń pozwanego co do rynku właściwego i jego pozycji na nim. Sporna pozostaje jedynie ocena tego działania, a w szczególności, czy stanowi ono praktyki monopolistyczne, określone w art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Odnosząc się do powyższej kwestii zważyć należało, że zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 ze zm.), organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Ustawa nie określa jednak, czy zarządzanie to odbywać ma się w ramach jej celów, a więc mieć charakter niezarobkowy (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach, Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.), czy też prowadzonej przez to stowarzyszenie działalności gospodarczej, z której dochód służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków (art. 34 ustawy - Prawo o stowarzyszeniach). Podporządkowanie działalności gospodarczej realizowanym przez stowarzyszenie celom nie stwarza bezwzględnej konieczności przedmiotowego rozdzielenia omawianych sfer działania. Akcent trzeba bowiem kłaść nie na zagadnienie takich, a nie innych postanowień statutowych, lecz na kwestię ich praktycznej realizacji, przy czym chodzić powinno jedynie o zachowanie akcesoryjności działalności gospodarczej względem działalności celowej (statutowej) (analogicznie - postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2002 r., sygn. akt I CKN 162/00, opubl. LEX nr 55244).
Bezspornym faktem jest, że powód wykonuje zbiorowy zarząd prawami autorskimi odpłatnie i ma on charakter usługi, która wykonywana jest w sposób zorganizowany i ciągły. Działalność ta odpowiadała więc definicji zawartej w art. 2 ust. 1 ustawy dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.). Zgodnie z tą ustawą powoda uznać należało za przedsiębiorcę. W swej działalności powód dysponuje znacznym zakresem swobody w określaniu warunków i zasad, na jakich przedmiotowe usługi świadczy. Dotyczy to w szczególności warunków umowy, w tym wysokości pobieranych opłat. Poszczególne OZZ pozostają zatem ze sobą w konkurencji.
Sąd podziela stanowisko Prezesa UOKiK, że żaden przepis, a w szczególności ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nie przewiduje prawnego monopolu jednego podmiotu, a przeciwnie - zakłada istnienie wielu podmiotów, co wynika m.in. z treści art. 104 i 107 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ostatni z powołanych przepisów mówi wprost, że poszczególne organizacje zbiorowego zarządzania mogą działać na wybranych przez siebie polach eksploatacji. Opierając się na zasadzie "racjonalnego ustawodawcy" należy zatem uznać, że regulacja zawarta w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje istnienie wielu organizacji zarządzania zbiorowego, które mogą działać na określonych przez siebie polach eksploatacji. Wybór OZZ należy do autora.
Powyższa zasada prowadzi również do wniosku, że poszczególne pola eksploatacji mają charakter rozdzielny, a zatem nie ma powodów, by zarządzać prawami musiała łącznie tylko jedna OZZ. Usprawiedliwianie przez powoda swoich działań, sprzecznych z powyższymi zasadami, wynikających z treści ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych "uwarunkowaniami Polski", jest w świetle powyższych wywodów nieuzasadnione. Wskazywane przez powoda liczne w Polsce naruszenia praw autorskich, zwłaszcza w zakresie utworów muzycznych, wskazują na fakt niedostatecznie skutecznej ochrony praw autorskich. Poprawa w tym zakresie możliwa jest m.in. dzięki efektywniejszemu działaniu OZZ. Do wzrostu efektywności prowadzi zaś konkurencja, a nie umacnianie dominacji na rynku jednego z podmiotów. Temu zaś celowi służyły stwierdzone w zaskarżonej decyzji praktyki. Silna dominacja powoda na rynku zbiorowego zarządzania, a także fakt, iż działa on na terenie całego kraju i na wszystkich polach eksploatacji powoduje, że wejście na ten rynek jest istotnie utrudnione. Potencjalny konkurent musi stworzyć odpowiednio dużą infrastrukturę dla osiągnięcia porównywalnych możliwości. Rozwój rynku może się zatem odbywać poprzez mniejsze struktury działające w węższym zakresie, np. na poszczególnych polach eksploatacji. Ograniczanie autorom prawa swobody wyboru OZZ w poszczególnych polach eksploatacji prowadzi do eliminacji konkurencji. Autor staje bowiem przed wyborem: albo udzieli wyłącznego upoważnienia powodowi albo zmuszony będzie szukać wielu OZZ dla wszystkich pól eksploatacji, bez możliwości skorzystania z usługi powoda na pojedynczym lub wybranych polu eksploatacji.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podziela w związku z powyższym ocenę Prezesa UOKiK, że działanie takie narusza art. 8 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zasadne było, w świetle naruszenia powyższego przepisu, nałożenie kary pieniężnej na podstawie art. 101 ust. pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, której wysokość mieści się w granicach określonych tą ustawą. W ocenie Sądu, jej wysokość nie jest wygórowana, biorąc pod uwagę pozycję powoda na rynku, a zatem szeroki krąg osób, których dotyczą zarzucane praktyki. Dodatkowo należy mieć na względzie, że w toku postępowania powód zaniechał tylko niektórych z zarzucanych praktyk. Nadto działanie jego było ewidentnie umyślne. Z tych też względów, karę w wysokości 2,11 % jej maksymalnego wymiaru należy uznać za wyjątkowo łagodną, w pełni uwzględniającą formę prawną działania pozwanego.
Biorąc powyższe względy pod uwagę, odwołanie powoda należało oddalić jako bezzasadne (art. 47931a § 1 K.p.c.).
O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu (art. 98 K.p.c.). [...]