Wyrok z dnia 7 listopada 2005 r. w sprawie z odwołania Fiat Auto Poland S.A. w Bielsku-Białej przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 26/2004.
Dz.Urz.UOKiK.2006.1.15
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 7 listopada 2005 r.
w sprawie z odwołania Fiat Auto Poland S.A. w Bielsku - Białej przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2005 r. sprawy z odwołania Fiat Auto Poland S.A. w Bielsku - Białej przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zainteresowani: 1. DCS Auto Turyn Sp. z o.o. w Gliwicach, 2. Barbara G. - GANINEX, 3. Adam G. PHU GANINEX, 4. LETA Sp. z o.o. w Wodzisławiu Śląskim, 5. TRANS - AUTO Knapik & Knapik Sp. j. w Zabrzu, 6. MOTORYZACJA Sp. z o.o. w Chorzowie, 7. MIMAR Sp. z o.o. w Piekarach Śląskich, 8. PARTNER Jarosław P., Władysław P. Sp. j. w Bielsku - Białej, 9. Zakład Usług Handlowych EUROMOT Sp. z o.o. w Żorach, 10. AUTO - HIT Sp. z o.o. w Tychach, 11. SZCZĘSNY- ZJAWIONY Sp. z o.o. w Zawierciu, 12. Andrzej T. FUH AUTO -TRANSFER w Czeladzi, 13. INTERMOT Sp. z o.o. w Bytomiu, o ochronę konkurencji, na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 22 stycznia 2004 r., Nr RKT-1/2004:
tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał w dniu 22 stycznia 2004 r. decyzję Nr RKT-1/2004, uznającą za praktykę ograniczającą konkurencję zawarcie przez powoda Fiat Auto Poland S.A. w Bielsku - Białej oraz zainteresowanych:
1. Barbara G. - GANINEX,
2. Adam G. PHU GANINEX,
3. LETA Sp. z o.o. w Wodzisławiu Śląskim,
4. TRANS - AUTO Knapik & Knapik Sp. j. w Zabrzu,
5. MOTORYZACJA Sp. z o.o. w Chorzowie,
6. MIMAR Sp. z o.o. w Piekarach Śląskich,
7. PARTNER Jarosław P., Władysław P. Sp. j. w Bielsku - Białej,
8. Zakład Usług Handlowych EUROMOT Sp. z o.o. w Żorach,
9. AUTO-HIT Sp. z o.o. w Tychach,
10. SZCZĘSNY-ZJAWIONY Sp. z o.o. w Zawierciu,
11. Andrzej T. - FUH AUTO - TRANSFER w Czeladzi,
12. INTERMOT Sp. z o.o. w Bytomiu
porozumienia polegającego na:
- ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio warunków sprzedaży towarów poprzez odmowę sprzedaży samochodów osobowych przedsiębiorstwu DCS Auto - Turyn Sp. z o.o. w Gliwicach w celu dalszej odsprzedaży z uwagi na fakt, że DCS Auto - Turyn Sp. z o.o. nie jest ich użytkownikiem docelowym, co stanowi naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów,
- ograniczaniu lub kontrolowaniu zbytu poprzez odmowę sprzedaży samochodów osobowych przedsiębiorstwu DCS Auto Turyn Sp. z o.o. w celu dalszej odsprzedaży z uwagi na fakt, iż DCS Auto - Turyn Sp. z o.o. nie jest ich użytkownikiem docelowym, co stanowi naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy,
- ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem poprzez odmowę sprzedaży samochodów osobowych przedsiębiorstwu DCS Auto - Turyn Sp. z o.o. w celu dalszej odsprzedaży z uwagi na fakt, iż DCS Auto - Turyn Sp. z o.o. nie jest użytkownikiem docelowym, co stanowi naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy i nakazał zaniechania jej stosowania.
W pkt IV decyzji pozwany w związku ze stosowaniem powyższych praktyk ograniczających konkurencję nałożył na powoda karę pieniężną w wysokości 471.700 zł.
Swoją decyzję pozwany oparł na ustaleniu, że w dniu 19 czerwca 2002 r. Fiat Auto Poland S.A. (zwany dalej "FAP S.A.") wypowiedział jednemu z dotychczasowych dystrybutorów - DCS Auto Turyn Sp. z o.o. (zwanemu dalej "DCS") umowę o koncesję na "sprzedaż użytkownikom docelowym gamy nowych pojazdów marki Fiat". Umowa została rozwiązana bez podania przyczyny z zachowaniem 6 - miesięcznego terminu wypowiedzenia ale podstawą do jej rozwiązania był spadek poziomu sprzedaży samochodów przez DCS. Informacja o zaprzestaniu współpracy z DCS została podana do wiadomości na spotkaniu dealerów, które odbyło się dnia 20 czerwca 2002 r., w firmie Auto Hit w Tychach, a następnie potwierdzona za pomocą sieci internetowej w postaci wiadomości rozesłanej do uczestników sieci dystrybucyjnej FAP S.A. W treści jej podano, że FAP S.A. nie przewiduje możliwości współpracy z DCS także w innym charakterze i zabroniono przekazywania wskazanej firmie samochodów do dalszej odsprzedaży pod rygorem wyciągnięcia konsekwencji włącznie z wypowiedzeniem umowy o koncesję. Ponadto pismem z dnia 11 października 2002 r. FAP S.A. skierował do swojej sieci dealerskiej okólnik nr 14/2002 informujący o zaistniałych zmianach organizacyjnych i zawierający prośbę o zaniechanie i/lub niepodejmowanie współpracy z wymienionymi w nim firmami wychodzącymi z sieci, w tym z DCS.
W dniu 8 października 2002 r. DCS wystąpił do Prezesa Urzędu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w związku z naruszeniem przez FAP S.A. art. 5 ust. 1, 2 i 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Jako uczestników zarzucanego porozumienia DCS wskazał obok FAP S.A. dwanaście podmiotów, których przedstawiciele byli obecni na spotkaniu dealerów w dniu 20 czerwca 2002 r.
W aspekcie produktowym za rynek właściwy pozwany uznał rynek dystrybucji nowych samochodów osobowych. Na tak określonym rynku właściwym po stronie podażowej występuje FAP S.A. jako jeden z producentów/dystrybutorów oraz jego dystrybutorzy. Popyt reprezentują konsumenci, również ci którzy zechcieliby korzystać z usług pośredników. Pozwany przyjął, że ocenie w sprawie podlega porozumienie zaistniałe wskutek poinformowania przez FAP S.A. na spotkaniu w dniu 20 czerwca 2002 r. określonych dystrybutorów - uczestników porozumienia o zakazie współpracy z DCS oraz udzielenia DCS przez podmioty, do których skierowany był zakaz, negatywnej odpowiedzi na propozycje współpracy. W ocenie pozwanego przedstawione postępowanie spełnia znamiona porozumienia ograniczającego konkurencję wskazanego w art. 4 pkt 4 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Na tej podstawie Prezes Urzędu uznał, że porozumienie zostało dokonane, a elementem tworzącym je było polecenie FAP S.A. wydane zebranym dealerom w dniu 20 czerwca 2002 r. potwierdzone za pośrednictwem Internetu oraz okólnikiem do sieci z dnia 11 października 2002 r. Za datę zawarcia porozumienia pozwany przyjął dzień wydania polecenia ustnego - 20 czerwca 2002 r.
Analizując postawione zarzuty, Prezes Urzędu uznał je za uzasadnione.
Od powyższej decyzji powód złożył odwołanie.
Rozpoznając odwołanie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.
Bezsporne jest, że w dniu 20 czerwca 2002 r. zarząd FAP S.A. powiadomił dystrybutorów o rozwiązaniu z DCS umowy dystrybucyjnej. Następnie do niektórych uczestników sieci dystrybucyjnej zostały skierowane zawiadomienia, które, jak stwierdził powód w odwołaniu, "informowały dystrybutorów o kontynuacji przyjętej przez FAP S.A. strategii dystrybucji, przypominając, iż zgodnie z zapisami umowy o koncesję dystrybutorzy powinni uwzględnić jej założenia w prowadzonej działalności handlowej". Zawiadomienie zawierało jednoznaczny zakaz przekazywania DCS samochodów w celu dalszej odsprzedaży z zagrożeniem wyciągnięcia konsekwencji w postaci wypowiedzenia umowy koncesyjnej włącznie w przypadku braku podporządkowania się. Fakty te zostały jednoznacznie potwierdzone przez powoda w piśmie z dnia 9 września 2003 r., mówiącym o przekazaniu dealerom ze Śląska w trakcie narady w dniu 20 czerwca 2002 r. ustnej informacji o zaprzestaniu współpracy z DCS. Wątpliwości nie budzi również fakt, że adresaci powyższych informacji odpowiedzieli odmownie na skierowaną do nich przez DCS propozycję współpracy. Bezpośrednimi skutkami takiego działania było zaprzestanie współpracy z dotychczasowym dystrybutorem, który jednocześnie przestał być uczestnikiem rynku relewantnego stanowiącym konkurencję dla innych działających na nim podmiotów. Pośrednim skutkiem było natomiast pozbawienie konsumentów możliwości skorzystania z usług dystrybutora działającego w specyficzny sposób, odmienny od sposobów postępowania pozostałych w sieci podmiotów.
Mając na uwadze formę, w jakiej FAP S.A. przedstawił swoim koncesjonariuszom zasady postępowania w stosunku do podmiotu, który utracił koncesję oraz reakcję dealerów z terenu Śląska na te zalecenia, nie można uznać działań powoda jedynie za czynności faktyczne o charakterze jednostronnym, odzwierciedlające założenia polityki dystrybucyjnej. Podkreślenia wymaga, że do stwierdzenia zawarcia porozumienia nie jest wymagane wykazanie istnienia jakichkolwiek ustnych czy pisemnych ustaleń między jego uczestnikami. Oznacza to, że przedmiotem badania organu antymonopolowego nie jest sposób postępowania przedsiębiorców prowadzący do osiągnięcia określonego celu i skutku, lecz ustalenie, czy wskazany w art. 5 ust. 1 cel lub skutek został osiągnięty. Oznacza to, że bez względu na formę, każde uzgodnienie skierowane przeciw osobom trzecim (niebędącym stroną porozumienia) może prowadzić do ograniczenia konkurencji, jeżeli taki był jego cel. Do ustalenia zaś, jaki był cel porozumienia wystarczy stwierdzenie, że jego uczestnicy ograniczyli swoją swobodę w stosunkach z osobami trzecimi na podstawie wspólnego uzgodnienia. W rozpoznawanej sprawie zdarzeniem kreującym uzgodnienie było wydane na naradzie dystrybutorów polecenie potwierdzone następnie drogą elektroniczną i okólnikiem z dnia 11 października 2002 r., które ustalało warunki sprzedaży samochodów - zakaz współpracy z DCS, oraz ich zakupu - tylko podmioty mające status klienta docelowego. Stwierdzenie wskazanej w art. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów praktyki następuje w drodze wykazania wspólnych uczestnikom porozumienia zachowań, nawet jeżeli na rynku nie ujawniają się antykonkurencyjne skutki takiego działania.
Oceniając ekonomiczny sens porozumienia należy stwierdzić, że na jego podstawie FAP S.A. nie musiał osiągać dodatkowych dochodów. Nie taki był bowiem cel jego działania. Natomiast z punktu widzenia dystrybutorów zaistniała sytuacja, w której zasłaniając się obawą o swą pozycję w systemie, odmówili oni współpracy z DCS, była bardzo korzystna. Jej następstwem było wyeliminowanie z rynku podmiotu konkurencyjnego, który mógłby pozbawić ich potencjalnych konsumentów, tracących w następstwie porozumienia swobodę wyboru spośród większej grupy dealerów samochodowych na rynku danej marki. Należy podkreślić, że rola poszczególnych dystrybutorów nie ograniczyła się tylko do przyjęcia do wiadomości i stosowania przekazanych im informacji, ale polegała na konkretnym zachowaniu w stosunku do DCS jako podmiotu, który był konkurentem na rynku relewantnym. Podkreślenia wymaga również, że stosownie do treści art. 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest samo uczestnictwo w porozumieniu antykonkurencyjnym, a nie dążenie do jego zawarcia dla osiągnięcia zamierzonego celu w postaci określonego skutku.
Bezzasadne są w tym stanie zarzuty powoda dotyczące zarówno naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, jak i k.p.a. wobec wyczerpującego omówienia w decyzji zebranego materiału, wnikliwej jego analizy i przedstawionego uzasadnienia. Dotyczy to również zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami Unii Europejskiej, której braku powodowi nie udało się wykazać w złożonym odwołaniu.
Również nałożona w decyzji kara pieniężna w ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uwzględnia w należyty sposób okoliczności stwierdzonego naruszenia przepisów ustawy.
Z tych względów odwołanie należało oddalić jako bezzasadne - art. 47931 a § 1 k.p.c. [...].