Wyrok z dnia 23 czerwca 2004 r. w sprawie z odwołania Polskiej Izby Finansowej "Skarbiec" Sp. z o.o. w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 66/2003).
Dz.Urz.UOKiK.2004.4.325
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 23 czerwca 2004 r.
w sprawie z odwołania Polskiej Izby Finansowej "Skarbiec" Sp. z o.o. w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2004 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania Polskiej Izby Finansowej "Skarbiec" Sp. z o.o. w G. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę zbiorowych interesów konsumentów na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 21 lipca 2003 r. nr RPZ-12/2003
II. zasądza od Polskiej Izby Finansowej "Skarbiec" Sp. z o.o. w G. na rzecz Skarbu Państwa - Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 1.000 zł (słownie: jeden tysiąc złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
UZASADNIENIE
Powód - Polska Izba Finansowa Skarbiec Sp. z o.o. w G. wniósł odwołanie od decyzji pozwanego Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwanego dalej Prezesem Urzędu, z dnia 21 lipca 2003 r. W zaskarżonej decyzji pozwany stwierdził, że powód stosuje praktykę polegającą na prowadzeniu reklamy prasowej w sposób wprowadzający w błąd i uznając, iż narusza to zbiorowe interesy konsumentów nakazał zaniechania jej stosowania zobowiązując powoda do publikacji prawomocnej decyzji w prasie. Decyzja pozwanego oparta została na ustaleniu, że powód prowadząc w rzeczywistości w postaci organizowania grupy samofinansującej się prowadził reklamę oferty spółki podając w niej wprowadzające w błąd informacje mówiące o możliwości uzyskania kredytu bądź pożyczki nie informując o rzeczywistym przedmiocie umowy - członkostwie w konsorcjum kapitałowym o charakterze samofinansującym się.
Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego opierając się na zebranych informacjach Prezes Urzędu uznał, że działania powoda wyczerpują znamiona czynu nieuczciwej konkurencji określone w art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.). Na podstawie art. 23c ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) nakazał zaniechanie stosowanej przez powoda praktyki jako naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.
W złożonym odwołaniu powód zarzucił, że decyzja wydana została z pominięciem istotnych okoliczności sprawy w oparciu o błędne ustalenia faktyczne. Podniósł, że oferowane usługi mieszczą się w przedmiocie działalności określonym w umowie spółki. Wyjaśnił, że zawarł umowę z firmą "Conectic Credit" w K. (pośrednikiem przy zawieraniu umów kredytowych) i opublikowana reklama służyła do pozyskiwania dla tej firmy klientów zainteresowanych otrzymywaniem kredytu. Uwzględniając wskazaną umowę wywodził, że zarzut o prowadzeniu praktyki reklamy wprowadzającej w błąd potencjalnych klientów nie jest zasadny. Powołując się na art. 23a ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stanął na stanowisku, że stosowana przez niego praktyka reklamowa nie jest bezprawna i nie narusza zbiorowych interesów konsumentów. Wobec powyższego wniósł o uchylenie decyzji pozwanego. Ponadto powód zarzucił, że zaskarżona decyzja opiera się na działalności reklamowej prowadzonej przez podmiot o innej nazwie.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił co następuje:
Bezsporne w sprawie jest, że Polska Izba Finansowa "Skarbiec" Sp. z o.o. w G. (zwana dalej P.I.F. "Skarbiec" Sp. z o.o.) zamieszczała w prasie ogłoszenia reklamujące jej działalność, przy czym w treści publikowanych reklam pominięto informację, że prowadzona przez spółkę działalność polega na organizowaniu grupy finansowej. W reklamie znajdowały się natomiast sformułowania i informacje sugerujące możliwość uzyskania za pośrednictwem ogłoszeniodawcy kredytu lub pożyczki.
W związku z podejrzeniem prowadzenia przez P.I.F. "Skarbiec" Sp. z o.o. reklamy wprowadzającej w błąd, co narusza art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów delegatura w Poznaniu przeprowadził z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Z uzasadnienia decyzji o wszczęciu postępowania wynika, że w publikowanych przez spółkę reklamach oferowane były kredyty i pożyczki, podczas gdy Urząd posiadał informację, iż produktem proponowanym przez P.I.F. "Skarbiec" Sp. z o.o. w wyniku podpisywanej umowy jest uczestnictwo w organizowanym programie finansowym, przy czym środki na jego działanie pochodziły z terminowych wpłat uczestników programu. Takie działanie, zdaniem Urzędu, wywoływało u adresatów reklamy mylne wyobrażenie o rodzaju działalności spółki, co uzasadniało wszczęcie postępowania administracyjnego. W odpowiedzi na decyzję o wszczęciu postępowania administracyjnego P.I.F. "Skarbiec" Sp. z o.o. przesłała dokumentację, z której wynikało, że jej pracownicy mają obowiązek rzetelnego informowania klientów o warunkach podpisanej umowy. Spółka przedstawiła też formularz wniosku o przystąpienie do programu, zawierający informację, że przystąpienie jest inną formą nabycia środków finansowych niż kredyt nie precyzując, że środki pochodzą z terminowych wpłat uczestników programu. Spółka przesłała również dokumenty celem wykazania, że prowadzi szkolenia pracowników dotyczące zasad informowania klientów o przedmiocie umowy przed jej podpisaniem oraz kserokopię zmodyfikowanej reklamy prasowej, w której pojawiła się nazwa firmy Conectic Credit. W reklamie nie zamieszczono jednak nadal informacji o rzeczywistym przedmiocie działania spółki, co powodowało, że konsument zapoznający się z reklamą mógł odnieść mylne wrażenie, iż spółka zajmuje się udzielaniem kredytów i pożyczek. Na podstawie zebranego materiału Prezes Urzędu, uznając stosowaną przez spółkę praktykę za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, nakazał zaniechania jej stosowania.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje:
Przedmiotem oceny w prowadzonym postępowaniu jest, czy stosowana przez powoda praktyka w rzeczywistości narusza zbiorowe interesy konsumentów przez reklamowanie oferty spółki w sposób wprowadzający w błąd. W myśl art. 23a ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów polega na godzącym w nie bezprawnym działaniu przedsiębiorcy. Definicja ta została sprecyzowana w art. 23a ust. 2 ustawy, który zawiera przykłady praktyk uważanych za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Wymieniono wśród nich nieuczciwą lub wprowadzającą w błąd reklamę. Taki właśnie zarzut postawiony powodowi był podstawą decyzji wydanej przez pozwanego.
Jak wynika z powołanych przepisów do postawienia przedsiębiorcy takiego zarzutu konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: bezprawności działania oraz naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji określa bezprawność działania jako czyn nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy wprowadzającej w błąd klienta i mogący przez to wpłynąć na jego decyzję, co do nabycia towaru lub usługi. Podstawowym kryterium oceny jest tutaj przydatność i możliwość zastosowania reklamowanego towaru. Jeżeli więc wbrew treści reklamy konsument nie ma możliwości zastosowania reklamowanego produktu np. dlatego, że reklamodawca nie posiada go w swojej ofercie - reklama jest bezprawna. Wprowadzenie w błąd polegać może na pominięciu w reklamie istotnych dla konsumenta informacji lub zawarciu w reklamie sformułowań kłamliwych.
Stwierdzić należy, że w działaniu powoda można dostrzec występowanie wszystkich wymienionych cech. Treść publikowanej reklamy, w której nie zawarto wszystkich informacji na temat przedmiotu rzeczywistej działalności powoda jak i umieszczono informację o produktach, które nie znajdowały się w ofercie, świadczy o trafności oceny, która legła u podstaw zaskarżonej decyzji. Przemawia za tym również sposób oraz zakres udzielanych konsumentom przed podpisaniem umowy informacji, a także sama treść umowy, w której nie ma mowy o kredycie lub pożyczce tylko o przydziale towaru lub dobra. Reklama wskazuje jednak wyraźnie swą treścią na możliwość uzyskania kredytu lub pożyczki i skierowana jest do konkretnej kategorii osób czy podmiotów gospodarczych. Jednocześnie reklama sprawia wrażenie, że kredyt lub pożyczka zostaną udzielone bez konieczności spełnienia szczególnych, wymaganych przez banki warunków i w krótkim czasie. Stwarza to okoliczności sprzyjające wyrobieniu u jej adresatów mylnej opinii o treści reklamowanego produktu. Dopiero w trakcie czynności przygotowawczych do podpisania umowy konsument, który podjął już decyzję o skorzystaniu z reklamowanej oferty w błędnym przeświadczeniu, że dotyczy ona kredytu, dowiadywał się o rzeczywistych zasadach systemu. Nie można wykluczyć, że osoby nie posiadające wiedzy koniecznej do prawidłowej oceny sytuacji pozostając w mylnym przeświadczeniu przystępowały do umowy przekonane, że niezwłocznie otrzymają kredyt lub pożyczkę. Nawet umieszczenie w reklamie nazwy firmy, z którą powód współpracuje nie zmienia oceny co do jej bezprawności. Należy mieć na uwadze, że firma Conectic Credit sama też nie udziela kredytów, a jedynie pośredniczy w zawieraniu umów z bankami. Właściciel ww. firmy jest jak wynika z aktualnego wypisu z rejestru, jednocześnie wspólnikiem pozwanej spółki, a do niedawna był także członkiem jej zarządu. Świadczy to o bliskiej współpracy obu firm lecz nie gwarantuje uzyskania kredytu, co sugeruje reklama. Wszak w zarządzeniu dla kierowników Biura Sprzedaży zarząd P.I.F. "Skarbiec" zabrania powoływania się w rozmowach z klientami na współpracę z jakimkolwiek bankiem, co wskazuje na wykluczenie na tym etapie postępowania możliwości uzyskania produktu w postaci kredytu. Ponadto zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665) udzielanie kredytów poza kredytami konsumenckimi należy do czynności, które mogą być wykonywane wyłącznie przez podmioty gospodarcze działające w formie banków. Art. 12 ww. ustawy ustala zasadę, że banki mogą działać wyłącznie w formie banków państwowych, spółdzielczych lub spółek akcyjnych. Skarżący działa w formie prawnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i nawet jego przedmiot działania nie obejmuje udzielania kredytów. Jest to dodatkowa okoliczność świadcząca o bezprawności zamieszczonej reklamy, która mogła wywoływać mylne przeświadczenie o poważnym - równym bankom - zapleczu finansowym firmy oraz skutkach przystąpienia do umowy takich jak w przypadku zawarcia umowy z bankiem. Reklama powoda zamieszczana była w gazecie dostępnej dla każdego konsumenta, który potencjalnie mógł się z nią zetknąć. Oznacza to, że była skierowana do nieokreślonej zbiorowości, której interes naruszano poprzez publikację reklamy, wypełniając tym samym ustawowe przesłanki bezprawności działania. W świetle powyższego oceny Sądu o słuszności zaskarżonej decyzji nie zmienia również zarzut o błędnych ustaleniach faktycznych, które jak to zostało wyjaśnione w odpowiedzi na odwołanie był skutkiem pomyłki zaistniałej w uzasadnieniu, co potwierdza treść pozostałego materiału dowodowego.
Wobec powyższego wniesione odwołanie jako nieuzasadnione należało oddalić na podstawie przepisu art. 47953 § 1 Kpc.
O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z dyspozycją art. 98 Kpc stosownie do wyniku sporu. [...]