Wyrok z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie z odwołania PKP Intercity Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentóws, sygn. akt. XVII Ama 65/04.
Dz.Urz.UOKiK.2005.3.41
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 2 czerwca 2005 r.
w sprawie z odwołania PKP Intercity Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2005 r. na rozprawie sprawy z odwołania powoda PKP Intercity Sp. z o.o. w W. przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o ochronę konkurencji, na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 7 sierpnia 2002 r., Nr DDI-63/2002
2. W pozostałej części oddala odwołanie.
3. Zasądza od powoda PKP Intercity Sp. z o.o. w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 1.000 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 7 sierpnia 2002 r. po przeprowadzeniu z urzędu postępowania antymonopolowego Prezes Urzędu uznał pobieranie przez PKP Intercity Sp. z o.o. w W. od pasażerów uprawnionych do bezpłatnego lub ulgowego przejazdu, a nie posiadających w trakcie podróży dokumentów poświadczających ich uprawnienie - opłaty manipulacyjnej w wysokości 49,94 zł za praktykę ograniczającą konkurencję określoną w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającą na narzucaniu nadmiernie wygórowanych cen i nakazał jej zaniechanie.
Prezes Urzędu przyjął, że PKP Intercity Sp. z o.o. posiada pozycję dominującą w rozumieniu art. 4 pkt 9 ww. ustawy na rynku właściwym, którym jest rynek przewozów kolejowych w zakresie przewozów kwalifikowanych (pociągi Eurocity, Intercity, ekspresowe oraz wagony sypialne i z miejscami do leżenia). W ocenie Prezesa Urzędu w adhezyjnych umowach przewozu osób, powód narzucał pasażerom nadmiernie wygórowane opłaty manipulacyjne w przypadku, gdy ci mając uprawnienia do bezpłatnego bądź ulgowego przejazdu, nie posiadali przy kontroli biletów, dokumentów poświadczających ich uprawnienia. W ocenie Prezesa Urzędu ww. opłata manipulacyjna była zbyt wygórowana w stosunku do samego świadczenia.
Od powyższej decyzji wniósł odwołanie powód - PKP Intercity Sp. z o.o. w W. zarzucając jej nieuwzględnienie prawnie chronionych interesów poprzez naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności art. 8 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, i niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz sprzeczność istotnych ustaleń Prezesa Urzędu z treścią zebranego w sprawie materiału. W związku z tym powód wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że powód nie stosuje ww. praktyki monopolistycznej.
Pozwany Prezes Urzędu wnosił o oddalenie powyższego odwołania.
Wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 4 sierpnia 2003 r. zmieniona została zaskarżona decyzja w ten sposób, że nie stwierdzono stosowania przez PKP Intercity Sp. z o.o. w W. stosowania praktyki monopolistycznej określonej w decyzji.
W wyniku wniesionej przez pozwanego kasacji od powyższego wyroku, Sąd Najwyższy uchylił ww. wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd Najwyższy stwierdził za zasadne wyodrębnienie rynku właściwego z zaskarżonej decyzji oraz uznanie, że PKP Intercity posiada na nim pozycję dominującą. Sąd Najwyższy uznał za konieczne, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, uzupełnienie materiału dowodowego przez przeanalizowanie wysokości opłat objętych taryfami w odróżnieniu do całej taryfy.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów po ponownym rozpoznaniu sprawy dodatkowo ustalił, co następuje.
Zarządzeniem Zarządu PKP S.A. z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie zmiany do taryfy osobowej PKP S.A. od dnia 10 kwietnia 2003 r. uległa zmniejszeniu opłata manipulacyjna pobierana od podróżnego nie posiadającego w trakcie kontroli ważnego dokumentu uprawniającego do bezpłatnego bądź ulgowego przejazdu z kwoty 49,94 zł do kwoty 21 zł. Powyższe według oświadczenia powoda było spowodowane przejęciem przez niego w pełnym zakresie od PKP Przewozy Regionalne czynności załatwiania reklamacji oraz utworzenia infrastruktury do załatwiania reklamacji, zaś wysokość opłaty reklamacyjnej wynikała z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Następnie w związku ze zmianą prawa przewozowego ustawą z dnia 16 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 281, poz. 2780) oraz rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu naliczania wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz. U. Nr 14, poz. 117), opłata manipulacyjna uległa zmniejszeniu do kwoty 9,60 zł, zaś od 1 marca 2005 r. wynosi ona 14,40 zł. Wymienione powyżej rozporządzenie Ministra Infrastruktury przewiduje, że ww. opłatę manipulacyjną ustala się uwzględniając ponoszone przez przewoźnika koszty czynności związanych ze zwrotem albo umorzeniem opłaty dodatkowej w wysokości nie większej niż 10% tej opłaty, tj. 40-krotność ceny najtańszego biletu jednorazowego normalnego stosowanej przez danego przewoźnika. W ten sposób został wprowadzony wymóg powiązania wysokości przedmiotowej opłaty manipulacyjnej z ceną biletu, której ona dotyczy. W związku z powyższym, pozwany wnosił w dalszym ciągu o oddalenie odwołania i uznanie, iż powód zaprzestał stosowania praktyki monopolistycznej stwierdzonej w zaskarżonej decyzji z dniem 31 stycznia 2005 r., tj. z dniem wejścia w życie ww. rozporządzenia Ministra Infrastruktury i uznanie, że opłata manipulacyjna w wysokości 21 zł też była wygórowana.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.
Odwołanie jest nieuzasadnione.
Zgodnie z art. 8. ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku właściwym przez jednego lub kilku przedsiębiorców. Z kolei nadużywanie pozycji dominującej polega na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, w tym cen nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów.
W niniejszej sprawie nie może budzić zastrzeżeń, co potwierdził w swoim wyroku Sąd Najwyższy, a co jest wiążące dla Sądu, prawidłowe określone w zaskarżonej decyzji, iż powód na rynku właściwym, którym jest rynek pasażerskich przewozów kwalifikowanych koleją (Eurocity, Intercity, ekspresowe oraz wagony sypialne i z miejscami do leżenia), posiada pozycję dominującą. W tej sytuacji do rozstrzygnięcia pozostała jedynie okoliczność, czy stosowana przez powoda opłata manipulacyjna w kwocie 49,94 zł była wygórowana. Zdaniem Sądu obniżenie tej opłaty przez powoda od dnia 10 kwietnia 2003 r. do kwoty 21 zł, która również oparta jest na kalkulacji rzeczywistych kosztów świadczy, że przedstawiona przez niego w postępowaniu administracyjnym kalkulacja kosztów opłaty manipulacyjnej (49,94 zł) była nierzetelna i nie opierała się na rzeczywistych kosztach składających się na wysokość tej opłaty. I nie można uznać za zasadny podnoszony przez powoda argument przemawiający za obniżką tej opłaty o więcej niż połowę przejęciem przez powoda od PKP Przewozy Regionalne czynności związanych z pobieraniem tej opłaty. Przecież koszty związane z wykonywaniem części czynności reklamacyjnych przez PKP Przewozy Regionalne też według powoda opierały się na kalkulacji rzeczywistych kosztów.
Ponadto za wygórowanym charakterem opłaty manipulacyjnej w kwocie 49,94 zł przemawia to, iż była ona stała i nie powiązana z wysokością ceny biletów. Dopiero ww. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. wprowadziło obowiązek powiązania wysokości opłaty manipulacyjnej z ceną biletów. W związku z powziętymi przez Sąd dodatkowymi ustaleniami w sprawie wskazującymi na wygórowaną wysokość opłaty manipulacyjnej określonej w zaskarżonej decyzji, zdaniem Sądu, było zbędne dokonanie ustaleń w zakresie wysokości tej opłaty w odniesieniu do całej taryfy powoda. Z uwagi, że zaskarżona decyzja dotyczyła konkretnej wysokości opłaty manipulacyjnej, Sąd był uprawniony do dokonania wyłącznie w tym zakresie jej oceny i dlatego nie analizował, czy wysokość opłaty manipulacyjnej po jej obniżce do kwoty 21 zł miała charakter wygórowany i czy wynikała ona z kalkulacji i rzeczywistych kosztów. W związku z tym Sąd uznał, że powód stosował praktykę monopolistyczną opisaną w pkt I. zaskarżonej decyzji i dopiero od 10 kwietnia 2003 r. zaprzestał jej stosowania, kiedy zmienił swoją taryfę z uwagi na zmiany organizacyjne związane z przejęciem od PKP Przewozy Regionalne części czynności reklamacyjnych oraz infrastruktury dla tych celów. Z tych powodów Sąd, biorąc pod uwagę treść art. 10 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zmienił zaskarżoną decyzję w pkt I. w ten sposób, że stwierdził stosowanie przez powoda opisanej tam praktyki antykonkurencyjnej i jednocześnie stwierdził zaprzestanie jej stosowania z dniem 10 kwietnia 2003 r., tj. z dniem obniżenia opłaty manipulacyjnej z kwoty 49,94 zł do 21 zł.
Odnośnie wymierzonej w pkt II. decyzji kary pieniężnej, to biorąc pod uwagę, że jest ona wymierzona w dolnych granicach, i że uwzględnia przesłanki określone w art. 104 ww. ustawy, które zostały szczegółowo opisane w decyzji, Sąd uznał ją za adekwatną do stopnia zawinienia powoda. Dlatego w ocenie Sądu fakt zaprzestania przez powoda stosowania ww. praktyki nie ma wpływu na opisaną powyżej karę pieniężną, gdyż straciłaby ona charakter represyjny. Poza tym zaprzestanie stosowania przez powoda praktyki stwierdzonej w decyzji nie było wynikiem zmiany jego stanowiska w sprawie, lecz jak sam podał, skutkiem zmian organizacyjnych w jego spółce.
Z tych powodów Sąd na podstawie art. 47931a § 1 i § 3 Kpc orzekł jak w sentencji wyroku. [...]