Wyrok z dnia 19 listopada 2001 r. w sprawie z odwołania "Wigo" Przedsiębiorstwa Wielobranżowego K. Kozub Sp z o.o. w Gliwicach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 2/01.
Dz.Urz.UOKiK.2002.1.47
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 19 listopada 2001 r.
w sprawie z odwołania "Wigo" Przedsiębiorstwa Wielobranżowego K. Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Antymonopolowy po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2001 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania "Wigo" Przedsiębiorstwa Wielobranżowego K. Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zainteresowany "Społem" Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Gliwicach o przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 26.09.2000 r. Nr RKT-31/2000
2. zasądza od "Wigo" Przedsiębiorstwa Wielobranżowego K. Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach na rzecz:
a. Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego,
b. "Społem" Powszechnej Spółdzielni Spożywców w Gliwicach kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.
UZASADNIENIE
Decyzją Nr RKT-31/2000 z dnia 26.09.2000 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wszczętego na wniosek "Wigo" Przedsiębiorstwo Wielobranżowe K. Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach przeciwko "Społem" Powszechnej Spółdzielni Spożywców (PSS) z w Gliwicach w punkcie 1 decyzji odmówił stwierdzenia stosowania przez "Społem" PSS w Gliwicach praktyki monopolistycznej polegającej na nadużywaniu pozycji dominującej na lokalnym rynku wynajmu powierzchni handlowych poprzez narzucanie uciążliwych warunków umów najmu. W punkcie 2 decyzji Prezes Urzędu odmówił wydania decyzji nakazującej "Społem" PSS zwrot nienależnych korzyści w kwocie 1.201.088,00 zł.
Swoją decyzję Prezes Urzędu oparł na następujących ustaleniach.
"Społem" Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Gliwicach, zwana dalej PSS, jest właścicielem nieruchomości (SDH "Merkury") położonej na terenie Gliwic - w ścisłym centrum miasta stanowiącej centrum handlowe na ul. Zwycięstwa. Od 1992 r. przez 7 lat "Wigo" PWK Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach zwana dalej "Wigo" wynajmowała od PSS powierzchnie użytkowe - handlowe w SDH "Merkury". Od lipca 1999 r. "Wigo" użytkowała te powierzchnie bezumownie. W wynajmowanym od PSS obiekcie handlowym "Wigo" zorganizowało centrum handlowe poprzez podnajem boksów handlowych ok. 300 przedsiębiorcom prowadzącym działalność handlową W ocenie "Wigo" już po całkowitym urządzeniu obiektu PSS podjęła działania zmierzające do "odebrania" mu centrum handlowego. Działanie to polegało na wprowadzaniu przez PSS aneksów umów na coraz krótsze terminy najmu, coraz wyższe czynsze, wprowadzenie formy notarialnej w miejsce pisemnej, wprowadzenie kar umownych, których wysokość nie odpowiadała zwyczajom i zasadom współżycia społecznego.
Prezes Urzędu ustalił, iż zgodnie z umową najmu nr 19/94 z dnia 1.06.1994 r. najemca "Wigo" zobowiązał się do opuszczenia zajmowanych pomieszczeń do dnia 30.05.1999 r. Umowy najmu zawarte na czas określony wiązały strony do dnia 30.05.1999 r. (najem kondygnacji podziemnej) i do dnia 30.06.1999 r. (najem powierzchni parteru i piętra). "Wigo" po upływie w/w terminu bezumownie użytkowało powierzchnię handlową nie płacąc czynszu. PSS wystąpiła do Sądu przeciwko "Wigo" z pozwem o zapłatę. Zawiadomieniem z dnia 31.01.00 r. komornik sądowy poinformował wierzyciela (PSS) o wszczęciu postępowania egzekucyjnego wobec "Wigo" na kwotę 77.520,02 zł (należność główna). Nakazem z dnia 14.06.2000 r. Sąd Rejonowy w Gliwicach nakazał pozwanemu "Wigo" zapłatę PSS kwoty 647.313,20 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania.
"Wigo" w załączniku do wniosku złożonego u Prezesa Urzędu wywodziła, iż PSS zawyżyło wysokość czynszu w okresie od 1.01.1997 r. do 20.04.2000 r. na kwotę 911.610,- zł plus odsetki (za najem powierzchni parteru) oraz zawyżyła czynsz za kondygnację podziemną na kwotę 289.478,- zł wraz z odsetkami. Razem swoją wierzytelność w stosunku do PSS z tytułu nieuzasadnionego wzrostu czynszu "Wigo" określiło na kwotę 1.201.088,- zł zaś odsetki na kwotę 681.067,-zł.
W uzasadnieniu swojej decyzji Prezes Urzędu uznał, iż PSS nie posiadał na rynku relewantnym pozycji co najmniej dominującej, co spowodowało, iż nie mógł skutecznie stwierdzić stosowania praktyki monopolistycznej i nakazać jej zaniechania. Prezes Urzędu stwierdził, iż rynkiem relewantnym jest centrum handlowe położone przy ul. Zwycięstwa w Gliwicach. Jednocześnie stwierdził, że SDH Merkury położony przy ul. Zwycięstwa w Gliwicach usytuowany jest obok innych lokali handlowych takich jak Dom Handlowy "Ikar" skupiający 50-80 sklepów, plac handlowy "Balcerek" liczący 150-200 stanowisk i kiosków handlowych, tzw. "mały rynek" z kioskami w ilości 50-60. Prezes Urzędu ustalił i stwierdził, iż biorąc pod uwagę wielkość wynajmowanej na ul. Zwycięstwa powierzchni handlowych, pozostałe sklepy łącznie przekraczały powierzchnię SDH "Merkury".
Nadto Prezes Urzędu stwierdził, iż na terenie Gliwic poza PSS na rynku wynajmu powierzchni użytkowych uczestniczą także gmina, spółdzielnie mieszkaniowe, prywatni właściciele. Konkludując w odniesieniu do rynku relewantnego stwierdził, iż na tym rynku działalność PSS polegająca na odpłatnym wynajęciu "Wigo" powierzchni użytkowej w SDH "Merkury" nie ograniczała konkurencji. W swojej decyzji Prezes Urzędu podkreślał, iż nie zaistniała żadna z przesłanek umożliwiających mu stwierdzenie stosowania przez PSS praktyki monopolistycznej określonej w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U z 1999 Nr 52 poz. 547 ze zm.).
Obok stwierdzenia, iż PSS nie posiadał pozycji co najmniej dominującej Prezes stwierdził, iż nie można zarzucić PSS, iż narzucała warunki umowy kontrahentowi oraz że warunki te były uciążliwe i przynosiły PSS nieuzasadnione korzyści. W ocenie Prezesa łączące PSS i "Wigo" umowy nie naruszały zasady swobody umów art. 352 Kc, warunki umowy nie zostały "Wigo" narzucone, były ekwiwalentne, nie naruszały zasady określonej w art. 487 § 2 Kc i warunki umowy nie przynosiły PSS nieuzasadnionych korzyści.
W działaniach PSS zmierzających do wyegzekwowania należności wynikających z umów najmu i z tytułu bezumownego użytkowania powierzchni handlowych organ antymonopolowy nie dopatrzył się nadużycia siły rynkowej a tym samym stosowania praktyki monopolistycznej. Nadto Prezes Urzędu stwierdził, iż sprawa między PSS a "Wigo" ma charakter cywilny, sporny, wynika z zawartych przez strony umów najmu i wykracza poza kognicję organu antymonopolowego.
W uzasadnieniu do punktu II decyzji Prezes Urzędu podkreślił, iż organ antymonopolowy nie ma kompetencji rozstrzygania sporów cywilnoprawnych.
Wydanie decyzji administracyjnej nakazującej zwrot nienależnych korzyści w kwocie 1.201.088 zł. wykroczyłoby poza zakres jego kognicji i wkraczałoby w kompetencje sądu powszechnego. W konkluzji Prezes Urzędu podkreślił, iż organ antymonopolowy ocenia zachowanie przedsiębiorców na rynku relewantnym w aspekcie naruszenia reguł ustawy antymonopolowej, którą zalicza się do dziedziny prawa publicznego a nie dziedziny prawa cywilnego.
Od powyższej decyzji odwołanie złożył powód "Wigo" Przedsiębiorstwo Wielobranżowe K. Kozub Sp. z o.o. w Gliwicach wnosząc o uchylenie decyzji w całości.
"Wigo" zarzuciło Prezesowi Urzędu niewłaściwe zastosowanie art. 5 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 2 pkt 7 i art. 8 cytowanej ustawy antymonopolowej oraz naruszenie art. 7 i 8 Kpa.
Odwołująca się spółka zarzuciła Prezesowi Urzędu nieprawidłowe określenie rynku relewantnego (zbyt szerokie). W ocenie "Wigo" rynek relewantny powinien obejmować nie tylko najem powierzchni handlowych w zamkniętych obiektach handlowych. Nadto "Wigo" podniosła, iż art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy antymonopolowej dotyczy indywidualnych przypadków praktyk monopolistycznych i nie powinien być uzależniony od naruszenia interesu publicznego. W odwołaniu strona powodowa zarzuciła również Prezesowi Urzędu nieprawidłowe ustalenie i stwierdzenia, że PSS nie osiągała nieuzasadnionych korzyści.
W uzasadnieniu odwołania strona powodowa przyznała jednocześnie, iż jest dłużnikiem PSS na kwotę ok. 750.000 zł. Równocześnie podnosiła, iż sama jest wierzycielem podnajemców stoisk na kwotę w 600.000 zł.
W odpowiedzi na odwołanie (k-21) Prezes Urzędu oraz strona zainteresowana PSS wnieśli o oddalenie odwołania.
Rozpoznając odwołanie Sąd Antymonopolowy ustalił i zważył co następuje.
Sąd podzielił w całości ustalenia taktyczne i prawne dokonane przez Prezesa Urzędu i dodatkowo zważył.
Zarówno ustawa z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319) jak i obowiązująca w dacie wydania decyzji ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U z 1999 Nr 52 poz. 547 ze zm.) chroni interes publiczny, co wynika z treści art. 1 ust. 1 tej ustawy. Art. 1 w/w ustawy stanowi "ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów". Interes publiczny w postępowaniu administracyjnym nie jest pojęciem jednolitym i stałym. W każdej indywidualnej sprawie winien on być ustalony konkretyzowany. Organ administracyjny Prezes Urzędu obowiązany jest (w toku postępowania i przy wydawaniu decyzji) być rzecznikiem tego interesu, albowiem wynika to z jego zadań w strukturze administracji publicznej - art. 7 Kpa. Publiczny oznacza, że dotyczy ogółu, dostrzeżony przez nie określoną z góry liczbę osób a nie jednostki, czy też określoną grupę. A zatem podstawą do zastosowania przez Prezesa Urzędu przepisów ustawy antymonopolowej winno być stwierdzenie, że został naruszony interes publicznoprawny, a nie wyłącznie interes prawny jednostki czy też grupy.
W rozpatrywanej sprawie Prezes Urzędu takie ustalenia poczynił i stwierdził, iż działania PSS nie naruszają interesu publicznoprawnego.
Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Antymonopolowy miał na uwadze uzasadnienie wyroku SN z 29 maja 2001 r. sygn. akt I CKN 1271/98 w którym stwierdzono "w pierwszym rzędzie należy zwrócić uwagę na cel i charakter ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ustawa ta znajdowała zatem zastosowanie wówczas, gdy zagrożony lub naruszony był interes publiczny, polegający na zapewnieniu właściwych warunków funkcjonowania rynku gospodarczego. Rynek taki funkcjonować może prawidłowo wówczas, gdy zapewniona jest możliwość powstania i rozwoju konkurencji. Ustawa zatem chroniła konkurencję jako zjawisko charakterze instytucjonalnym. Za zagrożenie lub naruszenie konkurencji w takim rozumieniu należy uznać zaś jedynie takie działania, które dotykają sfery interesów szerszego kręgu uczestników rynku gospodarczego, a więc gdy dotyczą konkurencji rozumianej nie jako sytuacje pojedynczego przedsiębiorcy, lecz jako zjawisko charakteryzujące funkcjonowanie gospodarki. Ingerencja organów działających na podstawie ustawy antymonopolowej uzasadniona była tylko wówczas, gdy służyła ochronie tak pojętej konkurencji. Celem ustawy nie była więc ochrona indywidualnego przedsiębiorcy". Nadto Sąd Antymonopolowy podzielił ocenę Prezesa Urzędu i stwierdził, iż działania powoda - "Wigo" zmierzały w istocie do rozstrzygnięcia sporu cywilnego na tle wynikającym z łączących strony umów najmu. Trafnie podkreślił Prezes Urzędu, iż orzekanie o cywilnoprawnych roszczeniach stanowi kognicję sądu powszechnego a nie organu administracyjnego.
W uzasadnieniu odwołania powód przyznaje, iż jest dłużnikiem PSS na kwotę 750.00,00 zł z tytułu czynszu zwłaszcza za okres bez umownego korzystania z przedmiotu najmu i nie twierdzi nawet, iż PSS jest jednocześnie jego dłużnikiem. Podkreśla natomiast, iż ma trudności z wyegzekwowaniem swoich należności w kwocie 600.000,00 zł. od podnajemców.
Zaznaczyć należy, iż w ocenie Sądu Prezes Urzędu trafnie określił rynek relewantny uznając, iż stanowią go lokale handlowe usytuowane przy ul. Zwycięstwa (centrum handlowe). Jednocześnie Sąd Antymonopolowy rozpoznając odwołanie nie stwierdził, co podnosił powód, naruszenia przez Prezesa Urzędu art. 7 i 8 Kpa. Sąd w całości podzielił również ustalenia i ocenę Prezesa, iż w rozpatrywanej sprawie nie zaistniały przesłanki określone w art. 5 ust. 1 pkt 6 cytowanej ustawy antymonopolowej z 24.02.1990 r. o przeciwdziałaniu, aktualnie art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. PSS nie posiadało bowiem na rynku pozycji co najmniej dominującej, PSS nie narzuciło "Wigo" uciążliwych warunków umów oraz nie osiągało z tego tytułu nieuzasadnionych korzyści.
Mając powyższe na uwadze Sąd Antymonopolowy uznał, iż nie zaistniały w rozpatrywanej sprawie przesłanki umożliwiające stwierdzenie Prezesowi Urzędu stosowania przez "Społem" PSS w Gliwicach praktyki monopolistycznej określonej w art. 8 ust 2 pkt 6 w zw. z art. 1 ustawy z 15.12.2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w życie 1.04.2001 r. - art. 118 w/w ustawy i art. 113 w/w ustawy.
Z tych względów Sąd na podstawie 47931 § 1 Kpc uznając, iż nie ma podstaw do uwzględnienia odwołania - odwołanie oddalił.[...]