Wyrok z dnia 19 czerwca 2002 r. w sprawie z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko "The American Academy of English" Sp. z o.o. w Katowicach, sygn. akt XVII Amc 34/01.
Dz.Urz.UOKiK.2002.3/4.174
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 19 czerwca 2002 r.
w sprawie z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko "The American Academy of English" Sp. z o.o. w Katowicach
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Antymonopolowy po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 2002 r. w Warszawie sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przeciwko "The American Academy of English" Sp. z o.o. w Katowicach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone:
UZASADNIENIE
Powód Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej Prezesem Urzędu, wniósł pozew w dniu 26 lipca 2001 r. i domagał się uznania, że treść postanowienia wzorca umownego w brzmieniu
"Po dokonaniu wpłaty pieniądze nie podlegają zwrotowi" zawartego w pkt 7f "Regulaminu Słuchacza", zwanego dalej Regulaminem, stosowanego przez pozwaną "The American Academy of English" Sp. z o.o. w Katowicach, zwaną dalej Spółką, stanowi niedozwolone postanowienie umowne oraz zakazania jego wykorzystywania.
W ocenie powoda zapis znajdujący się w pkt 7f Regulaminu jest niedozwolonym postanowieniem w świetle przepisu art. 3853 pkt 12 i 13 Kc. Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów sądowych i zastępstwa procesowego. Podniosła, że Regulamin nie narusza niczyich praw, lecz zawiera wyważone proporcje pomiędzy interesami jednostkowego słuchacza a interesami słuchaczy tej nowej grupy i kursu. Zapewnienie odpowiednich warunków kursu dla wszystkich uczestników, w szczególności jego ciągłości, wymaga stosowania reguł ustalonych w Regulaminie m.in. postanowienia zawartego w pkt 7f.
Zdaniem Sądu Antymonopolowego, zwanego dalej Sądem, bezsporny jest między stronami fakt, że pozwana stosuje wobec wszystkich słuchaczy kursów Regulamin, który jest zamieszczony na rewersie deklaracji uczestnictwa w kursie. Punkt 7f tego Regulaminu zawiera postanowienie w brzmieniu "Po dokonaniu wpłaty pieniądze nie podlegają zwrotowi".
Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron ograniczony do przesłuchania strony pozwanej na okoliczność, że postanowienia regulaminu nie naruszają zasad współżycia społecznego, a wręcz przeciwnie umożliwiają funkcjonowanie grupy społecznej słuchaczy i służą realizacji zadań pozwanego.
Na podstawie zeznania członka zarządu pozwanego J.W. Sąd ustalił, że jedynym źródłem dochodów pozwanej są wpłaty uczestników kursów. Pozwana ponosi koszty działalności gospodarczej takie jak pensje lektorów zagranicznych, czynsz za wynajmowane mieszkania dla lektorów itp. Wprowadzenie postanowienia punktu 7 f Regulaminu miało na celu ochronę płynności finansowej pozwanej. Pochopne decyzje słuchaczy mogą bowiem spowodować następstwa w postaci: rozpadu istniejącej grupy słuchaczy oraz niewypłacalność pozwanej w stosunkach z ich wierzycielami. W przypadkach losowych uczestników pozwana zwraca im wpłacone pieniądze, nie stosując postanowienia pkt 7f.
Sytuacja życiowa pani P., której skarga załączona została do pozwu, nie usprawiedliwia zwrotu wpłaconych pieniędzy. W ocenie pozwanej podjęcie studiów i niemożność uczestnictwa w zajęciach z tego powodu można było przewidzieć i należało uwzględnić przy podejmowaniu decyzji.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty w postaci Regulaminu, cennika usług, skargi pani P., wezwań Prezesa Urzędu z dnia 29 marca 2001 r. i z dnia 23 maja 2001 r. Dokumenty te są w ocenie Sądu oczywiste, nie budzące żadnych wątpliwości. Natomiast zeznania strony J.W. złożone w przesłuchaniu stron są zdaniem Sądu nie przekonywujące, a nadto pozostają w sprzeczności z pozostałym zebranym materiałem.
Sąd Antymonopolowy zważył, co następuje:
Na wstępie należy stwierdzić, że Regulamin stanowi w myśl art. 384 Kc i następujących wzorzec umowny. Słuchacze kursu, wobec których jest on stosowany są konsumentami w myśl art. 384 § 3 Kc.
Nadto należy mieć na uwadze, że Sąd dokonuje kontroli wzorca umowy w trybie art. 47936 Kpc. Kontrola ta ma zaś charakter abstrakcyjny i dotyczy wyłącznie treści postanowień zawartych we wzorcu, a ściślej czy są one niedozwolone czy nie. Z tego też względu ocenie Sądu podlega treść zapisu wzorca, a nie sposób jego wykorzystania, czy jego powszechność w analogicznych regulaminach firm konkurencyjnych. W tej sytuacji ocena znaczenia postanowień Regulaminu następuje w oderwaniu od warunków ekonomicznych i gospodarczych działalności prowadzonej przez pozwanego. Nie mają również żadnego znaczenia kwestie sposobu organizacji, specyfiki działalności dydaktycznej prowadzonej przez pozwaną.
W świetle przepisu art. 3851 Kc postanowienie umowy zawieranej z konsumentami nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesu. Nie dotyczy to postanowień określających głównie świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nie budzi wątpliwości fakt, że słuchacz nie ma wpływu na treść regulaminu, zatem warunki te nie zostały uzgodnione indywidualnie.
Sąd oceniając postanowienie pkt. 7 f Regulaminu stanął na stanowisku, że generalna zasada niezwracania stronie umowy ceny pomimo niekorzystania z przedmiotu umowy jest sprzeczna z dobrymi obyczajami oraz rażąco narusza interesy konkurenta. Słuchacz bowiem nie może zostać całkowicie pozbawiony możliwości rezygnowania z uczestnictwa w kursie. Brak możliwości otrzymania wpłaconych pieniędzy jest nieadekwatny do ochrony kupca przed pochopnością decyzji i działań konsumenta, takie postanowienie narusza zdaniem Sądu zasady współżycia społecznego takie jak: zaufanie strony, życzliwość, uczciwość. Taki również wzorzec umowny koliduje również z dobrymi obyczajami kupieckimi, które nie przewidują właśnie zachowań takich jak: nadmierna chęć zysku czy wyzysk. W sytuacji gdy rezygnacja z kursu jest podyktowana życiowym wydarzeniem losowym, postanowienia punktu 7f Regulaminu w ocenie Sądu rażąco naruszają interes konsumenta.
Nadto ustawodawca umieścił postanowienia odpowiadające treści punktu 7f Regulaminu w katalogu niedozwolonych postanowień - pkt 12 i 13 art. 385 Kc. Obrona pozwanej nie zawierała argumentacji pozwalającej przyjąć, że postanowienie regulaminu nie stanowiło niedozwolonej klauzuli umownej, mimo spoczywającego na nim ciężaru dowodu w myśl art. 6 Kc. W szczególności racje gospodarcze podnoszone przez pozwaną nie mają wpływu na abstrakcyjną ocenę wzorca umowy, o czym była już mowa w uzasadnieniu.
W tym stanie rzeczy, działając na podstawie art. 47942 § 1 Kpc, należało postanowienie o treści "Po dokonaniu wpłaty pieniądze nie podlegają zwrotowi" uznać za niedozwolone i zakazać stosowania w umowach z konsumentami. [...]