Wyrok z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie z odwołania Telekomunikacji Polskiej S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt VI ACa 115/05.
Dz.Urz.UOKiK.2006.2.34
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 14 lutego 2006 r.
w sprawie z odwołania Telekomunikacji Polskiej S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Apelacyjny w Warszawie Wydział VI Cywilny, po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2006 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa Telekomunikacji Polskiej S.A. w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z udziałem zainteresowanego - Telewizji Kablowej Vectra S.A. w Elblągu o ochronę konkurencji, na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego i zainteresowanego od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 3 grudnia 2003 r., sygn. akt XVII Ama 134/02, zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:
2. Koszty procesu za obie instancje wzajemnie znosi pomiędzy stronami, a nieuiszczony wpis sądowy od apelacji przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.
UZASADNIENIE
Wnioskiem z dnia 10 lipca 2001 r. Telewizja Kablowa Vectra S.A. w Elblągu wystąpiła do Prezesa UOKiK o wszczęcie postępowania administracyjnego przeciwko Telekomunikacji Polskiej S.A. Obszar Telekomunikacji we Wrocławiu (TP S.A.). Vectra wskazała na stosowanie przez TP S.A. następujących praktyk ograniczających konkurencję:
1. nieuzasadnione odmawianie wydzierżawiania kanalizacji teletechnicznej, będącej własnością TP S.A.;
2. uniemożliwianie przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczonych przez wnioskodawcę w kanalizacji dzierżawionej od TP S.A.;
3. wprowadzenie do wiążących strony umów zmian, polegających na wyłączeniu możliwości wykorzystania dzierżawionych przez wnioskodawcę kanalizacji do innych celów niż transmisja sygnału telewizji kablowej.
Decyzją z dnia 5 sierpnia 2002 r., Prezes UOKiK nakazał TP S.A. zaniechanie stosowania praktyki ograniczającej konkurencję na lokalnym rynku dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, polegającej na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji przez:
1. odmowę wydzierżawienia Telewizji Kablowej Vectra S.A. kanalizacji technicznej, będącej własnością TP S.A.;
2. uniemożliwianie przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczanych przez Vectra S.A. w kanalizacji dzierżawionej od TP S.A.;
3. wprowadzenie do umów wiążących strony zmian, polegających na wyłączeniu możliwości wykorzystania wydzierżawionych przez Vectre S.A. kanalizacji do innych celów niż transmisja sygnału telewizji kablowej.
Ponadto Prezes UOKiK nałożył na TP S.A. karę pieniężną w wysokości 50.000 zł płatną do budżetu państwa.
Na skutek odwołania wniesionego przez TP S.A. Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrokiem z dnia 3 grudnia 2003 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że nie stwierdził stosowania przez TP S.A. praktyki ograniczającej konkurencję na lokalnym rynku dzierżawy kanalizacji technicznej, w kształcie stwierdzonym przez Prezesa UOKiK. U podstaw powyższego orzeczenia legło stwierdzenie przez Sąd Okręgowy, że Prezes UOKiK, jako organ antymonopolowy, wkroczył w kompetencje Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty (URTiP) oceniając, czy TP S.A. była, czy też nie była zobowiązana do zawarcia umowy z Telewizją Kablową Vectra w przedmiocie wydzierżawienia kanalizacji teletechnicznej. Sąd I instancji wskazał, że w dacie wszczęcia niniejszego postępowania obowiązywała już ustawa z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852 ze zm.). Zgodnie z art. 96 ust. 1 tej ustawy, operator publiczny jest obowiązany umożliwić operatorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z posiadanych budynków, linii, kanalizacji, słupów, wieży i masztów, a w szczególności zakładanie, eksploatację i konserwację urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez współkorzystania z infrastruktury jest niemożliwe lub wiąże się z niewspółmiernie wysokimi nakładami.
Sąd Okręgowy nie zanegował co do zasady możliwości dochodzenia swoich praw, domagania się ochrony konkurencji w dwóch równoległych trybach, to jest przed Prezesem UOKiK i przed Prezesem URTiP. Uznał jednak, że skoro kwestie związane z uniemożliwieniem współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej, należącej do podmiotu o pozycji dominującej na rynku, zostały uregulowane w odrębnym akcie prawnym (Prawo telekomunikacyjne) i przekazane do kompetencji Prezesa URTiP, to Prezes UOKiK miałby możliwość wszczęcia postępowania antymonopolowego dopiero wówczas, gdyby strony miały już uregulowany stosunek dzierżawy kanalizacji teletechnicznej na podstawie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego, a TP S.A. nie wywiązywałaby się z tej umowy. Niedopuszczalne jest, zdaniem Sądu I instancji, aby Prezes UOKiK wkraczał w kompetencje Prezesa URTiP oceniając, czy TP S.A. była, czy też nie była zobowiązana do zawarcia umowy z Vectrą S.A. w przedmiocie wydzierżawienia kanalizacji teletechnicznej, bowiem te kwestie ustawodawca powierzył wyłącznie Prezesowi URTiP. W tym stanie rzeczy Prezes UOKiK dokonał oceny, której winien dokonać inny regulator rynku i uznał, że TP S.A. zobowiązana była udostępnić swoją kanalizację techniczną. Wkroczył zatem w kompetencje zastrzeżone dla innego organu, a następnie stwierdził, że TP S.A. stosowała praktykę ograniczającą konkurencję. Twierdzenie, że TP S.A. miała obowiązek wydzierżawić i miała możliwości techniczne do wydzierżawienia kanalizacji technicznej stanowiło zasadniczą podstawę stwierdzenia przez Prezesa UOKiK praktyki antymonopolowej stosowanej przez TP S.A. Ponieważ decyzję oparto na nieprawidłowych założeniach - nie zweryfikowanych przez Prezesa URTiP - zarzuty TP S.A. dotyczące tej kwestii uznał Sąd Okręgowy za zasadne.
Od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kasację wnieśli Prezes UOKiK oraz zainteresowany -Telewizja Kablowa Vectra S.A. Postanowieniem z dnia 18 października 2004 r. Sąd Najwyższy przyjął kasację do rozpoznania, a postanowieniem z dnia 18 listopada 2004 r. przekazał kasację do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie jako apelację.
Prezes UOKiK zarzucił w apelacji naruszenie prawa materialnego, to jest art. 8 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, przez jego niezastosowanie na skutek przyjęcia, że powód nie dopuścił się praktyki ograniczającej konkurencję na lokalnym rynku dzierżawy kanalizacji teletechnicznej; art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne przez jego niewłaściwe zastosowanie do merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w postępowaniu antymonopolowym. Prezes UOKiK zarzucił także naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 Kpc, przez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, co doprowadziło do błędnych ustaleń w zakresie obowiązku zastosowania przez Prezesa UOKiK art. 96 Prawa telekomunikacyjnego. W konkluzji skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i utrzymanie w mocy decyzji, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Zainteresowany w apelacji zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, przez poddanie w wątpliwość, czy można mówić o naruszeniu interesu publicznego w sytuacji, gdy stronie przysługuje indywidualna droga ochrony prawnej w trybie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego; art. 8 powołanej ustawy przez pominięcie, że przepis ten w ustępie 1 jednoznacznie stanowi, iż zakazane jest nadużywanie przez przedsiębiorcę pozycji dominującej na rynku właściwym, polegające w szczególności na wymienionych w ustępie 2 zachowaniach, i że zachowanie powoda odpowiada dyspozycji art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy; art. 9 powołanej ustawy przez jego niezastosowanie i pominięcie, że Prezes UOKiK, wydając decyzję o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję, zobowiązany jest do stosowania wymienionych tam przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, co oznacza, że prawo Prezesa UOKiK do wydania decyzji nie jest uzależnione od innych przepisów (innych aktów prawnych); art. 24 ust. 1 powołanej ustawy przez pominięcie, że Prezes UOKiK jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów; art. 26 pkt 2 powołanej ustawy przez pominięcie, że Prezes UOKiK wydaje decyzje w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję w przypadkach określonych ustawą, a zatem że nie ma on obowiązku posiłkować się innymi aktami prawnymi niż ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów; art. 85 ust. 1 powołanej ustawy przez pominięcie, że Prezes UOKiK może odmówić wszczęcia postępowania antymonopolowego wyłącznie wtedy, gdy jest oczywiste, że nie naruszono zakazu określonego w art. 5, zakresie niewyłącznym na podstawie art. 6 i 7, lub zakazu określonego w art. 8, a zatem że Prezes UOKiK kieruje się przy wszczynaniu postępowania antymonopolowego wyłącznie przepisami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zainteresowany zarzucił także naruszenie art. 96 ust. 1 ustawy - Prawo telekomunikacyjne przez przyjęcie, że z przepisu tego wynika, iż Prezes UOKiK ma możliwość wszczęcia postępowania antymonopolowego dopiero wówczas, gdy strony mają już na podstawie art. 96 Prawa telekomunikacyjnego uregulowany stosunek dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, a TP S.A. nie wywiązuje się z wynikających z tego stosunku obowiązków; pominięcie faktu, że przedmiotem postępowania była nie tylko odmowa przez powoda zawierania nowych umów dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, lecz również utrudnianie lub uniemożliwianie korzystania przez zainteresowanego z już dzierżawionej kanalizacji teletechnicznej oraz narzucanie mu niekorzystnych dla zainteresowanego zmian w obowiązujących umowach, które to kwestie nie są wymienione w art. 96 Prawa telekomunikacyjnego, zaś mieszczą się w kompetencjach Prezesa UOKiK. W konkluzji skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Rozpoznając apelację Sąd Apelacyjny powziął poważne wątpliwości:
1. czy stwierdzenie braku istnienia przyczyn, określonych w art. 96 ust. 1 i art. 96 ust. 4 w zw. z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, a obecnie określonych w art. 139 ust. 1, 3 i 4 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.), które uzasadniają odmowę zawarcia umowy umożliwiającej operatorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z infrastruktury telekomunikacyjnej (dostęp) albo uzasadniają zmianę postanowień zawartej już umowy w powyższym przedmiocie, jest konieczną przesłanką uznania, że odmowa zawarcia takiej umowy albo zmiana jej postanowień jest działaniem kwalifikowanym jako nadużycie pozycji dominującej, polegającym na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji (art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów);
2. czy Prezesowi UOKiK przysługuje, w toku postępowania wszczętego na podstawie art. 44 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w sprawie nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym, polegającego na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji, uprawnienie do samodzielnej oceny przesłanek uzasadniających odmowę zawarcia umowy umożliwiającej operatorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z infrastruktury telekomunikacyjnej (dostęp) oraz przesłanek uzasadniających zmianę takiej umowy, określonych odpowiednio w art. 96 ust. 1 i art. 96 ust. 4 w zw. z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, a obecnie określonych w art. 139 ust. 1, 3 i 4 w zw. z art. 29 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.).
Wątpliwości powyższe uzasadnione są nieostrym, zdaniem Sądu Apelacyjnego, rozgraniczeniem przedmiotowego i podmiotowego zakresu działania ustaw z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów oraz z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, zastąpionej obecnie ustawą z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne.
Na wstępie, uczynić należy uwagę, że do oceny kompetencji Prezesa UOKiK do wszczęcia postępowania administracyjnego, odnośnie stosowania przez TP S.A. praktyki ograniczającej konkurencję przez odmowę wydzierżawienia Telewizji Kablowej Vectra S.A. kanalizacji teletechnicznej, będącej własnością TP S.A. i zmian wprowadzonych w już zawartych umowach, zastosowanie znajdą przepisy nieobowiązującej ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne. W dniu 3 września 2004 r. weszła w życie (z wyjątkami) ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne. Zgodnie z art. 222 ust. 1 i 3 tej ustawy, z zastrzeżeniem art. 266, do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe; w zakresie spraw zakończonych w ramach postępowania administracyjnego, a niezakończonych w toku postępowania odwoławczego, stosuje się przepisy dotychczasowe. Sprawa będąca przedmiotem rozpoznania wszczęta została wprawdzie przez Prezesa UOKiK na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ale spór w zakresie kompetencji do jej rozpoznania zaistniał w 2001 r. Do oceny zasadności twierdzeń stron w tym zakresie zastosowanie zatem znajdą przepisy obowiązujące w dacie podjęcia czynności przez Prezesa UOKiK. Podkreślenia przy tym wymaga okoliczność, że kwestia powyższa nie ma kardynalnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Przepisy ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. nie zmieniły bowiem co do zasady kompetencji Prezesa URTiP, zakresu ochrony ani celów, dla których ustawa ta została wprowadzona. Powoduje to jednocześnie, że przedstawione na wstępie zagadnienie prawne nie jest ograniczone obowiązywaniem ustawy z dnia 21 lipca 2000 r., a co za tym idzie - będzie pojawiać się również na tle ustawy z dnia 16 lipca 2004 r.
Zgodnie z art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. celem jej było stworzenie warunków dla zapewnienia powszechnego dostępu na całym terytorium Rzeczypospolitej do usług telekomunikacyjnych, ochrony interesów użytkowników telekomunikacji, wspierania równoprawnej i efektywnej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, rozwoju nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, integrującej usługi telekomunikacyjne, informacyjne i audiowizualne, umożliwiającej dostęp do ogólnoeuropejskich oraz światowych sieci i usług telekomunikacyjnych, zapewnienia ładu w gospodarce zasobami: numerami, widma częstotliwości fal radiowych oraz orbitalnymi, ochrony interesu państwa w zakresie obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego.
W ramach tak zarysowanych celów ustawa określa zasady wykonywania i kontroli działalności polegającej na świadczeniu lub udostępnianiu usług telekomunikacyjnych oraz eksploatacji sieci telekomunikacyjnych (art. 1 ust. 1 pkt 1). Zakres przedmiotowy obecnie obowiązującej ustawy poszerzony i uściślony został o prawa i obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych oraz warunki regulowania rynków telekomunikacyjnych.
Cel ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, wyrażony został w art. 1. Zgodnie z tym przepisem ustawa określa warunki rozwoju i ochrony konkurencji oraz zasady podejmowanej w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów. Reguluje także zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ochrona przewidziana w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów udzielana jest wówczas (tak przedsiębiorcom, jak i konsumentom), jeśli wymaga tego interes publiczny, przy czym w przypadku konsumentów dodatkowym warunkiem jest naruszenie ich zbiorowych interesów. Z art. 8 wymienionej ustawy wynika, że celem interwencji Prezesa UOKiK jest przede wszystkim ochrona rynku przed jego dezorganizacją ze strony przedsiębiorców wykorzystujących swą dominującą pozycję (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 sierpnia 2003 r., sygn. akt I CK 185/03). Instrumentami takiej interwencji jest wprowadzenie zakazów podejmowania działań, określonych w art. 8 ust. 2 tej ustawy, m.in. działań polegających ogólnie na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji. Powołana ustawa nie precyzuje przy tym, na czym konkretnie działania te miałyby polegać, pozostawiając wymienioną kwestię do oceny Prezesa UOKiK, weryfikowanej następnie w toku postępowania przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym. Jako jedna z domen działalności Prezesa UOKiK, określonych w art. 26 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, wymienione zostało wydawanie w przypadkach określonych ustawą decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję (art. 26 pkt 2 w zw. z art. 9). Ponadto Prezesowi UOKiK przysługuje na podstawie art. 101 - 103 tej ustawy prawo wymierzania kar pieniężnych w określonych przypadkach.
Ogólnie rzecz ujmując można powiedzieć, że celem ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (w odniesieniu do materii rozpoznawanej sprawy) jest ochrona konkurencji, udzielana za pośrednictwem Prezesa UOKiK w interesie publicznym przez wydawanie decyzji zakazujących określonych działań przedsiębiorcom i nakładanie na nich kar pieniężnych. Celem natomiast ustawy - Prawo telekomunikacyjne jest wspieranie równoprawnej i efektywnej (skutecznej) konkurencji, m.in. przez podejmowanie przez Prezesa URTiP czynności kontrolujących i regulujących rynek telekomunikacyjny. Czynności te jednak ukierunkowane są przede wszystkim na wymuszeniu czynności zapewniających prawidłowe funkcjonowanie rynku telekomunikacyjnego, nie zaś na zakazywaniu pewnych zachowań. Do kompetencji Prezesa URTiP na podstawie art. 57 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. należało ustalenie w drodze decyzji w porozumieniu z Prezesem UOKiK, że na obszarze wskazanym w decyzji operator jest operatorem o znaczącej pozycji rynkowej w zakresie świadczenia określonej usługi telekomunikacyjnej. Ustalenie to wiązało się z pewnymi obowiązkami operatora o znaczącej pozycji rynkowej, polegającymi np. na braku możliwości odmowy połączenia sieci (art. 76 ust. 1), co w konsekwencji mogło doprowadzić do wydania przez Prezesa URTiP decyzji w sprawie ustalenia warunków połączenia sieci telekomunikacyjnych oraz rozliczeń z tytułu wzajemnego korzystania z sieci telekomunikacyjnych, zastępującej umowę (art. 83). Decyzja ta mogła być zmieniona przez Prezesa URTiP na wniosek każdej ze stron albo z urzędu (art. 84). Prezes URTiP mógł także w każdym czasie zobowiązać, w drodze postanowienia, strony umowy o połączeniu sieci do zmiany jej treści, w celu zapewnienia efektywnej konkurencji lub interoperacyjności sieci (art. 85). W aktualnie obowiązującej ustawie - Prawo telekomunikacyjne kwestie te uregulowane zostały m.in. w art. 24, 28 i 29. Szczególne uprawnienia przysługiwały Prezesowi URTiP na podstawie art. 96 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. w zakresie współkorzystania z infrastruktury telekomunikacyjnej. Zgodnie z tym przepisem operator publiczny był obowiązany umożliwić operatorom eksploatującym sieci publiczne współkorzystanie z posiadanych budynków, linii, kanalizacji, słupów, wieży i masztów, a w szczególności zakładanie, eksploatację i konserwację urządzeń telekomunikacyjnych, jeżeli wykonanie tych czynności bez współkorzystania z infrastruktury było niemożliwe lub wiązało się z niewspółmiernie wysokimi nakładami. W przypadku, gdy strony nie zawarły stosownej umowy w ustawowym terminie, odpowiednie zastosowanie znajdował art. 79, 80 ust. 1 pkt 1 i ust. 4 oraz art. 83 - 85, a więc m.in. możliwość wydania przez Prezesa URTiP decyzji ustalającej warunki współkorzystania, możliwość zmiany tej decyzji, a także możliwość zobowiązania stron do zmiany treści umowy, w celu zapewnienia efektywnej konkurencji lub interoperacyjności sieci. Na podstawie art. 117, 119 i 124 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. Prezesowi URTiP przysługiwało prawo do kontroli przestrzegania przepisów, decyzji oraz z postanowień z zakresu telekomunikacji z możliwością wydania decyzji, określającej zakres naruszeń oraz termin usunięcia nieprawidłowości, a nawet nałożenia grzywny.
Z powyższego wynika, że zakresy i cel działania Prezesa UOKiK oraz Prezesa URTiP (w odniesieniu do materii będącej przedmiotem rozpoznania) co do zasady są odmienne. Prezes UOKiK podejmuje interwencję w przypadku konieczności ochrony konkurencji i w interesie publicznym, wydając decyzje zakazujące przedsiębiorcom określonych zachowań, będących wyrazem nadużywania pozycji dominującej na rynku właściwym (również rynku telekomunikacyjnym) z możliwością nałożenia kary pieniężnej. Prezes URTiP reguluje rynek telekomunikacyjny, również w celu wspierania równoprawnej i efektywnej (skutecznej) konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, w tym przez wydawanie decyzji zastępującej umowę o dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej bądź zmieniającej taką umowę z możliwością zastosowania kar pieniężnych. Prezesowi URTiP przysługuje zatem nie tylko prawo podejmowania czynności w celu doprowadzenia do zawarcia umowy o dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, ale również prawo ingerencji w już zawartą umowę i to nie tylko w interesie jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, ale przede wszystkim w celu zapewnienia skutecznej konkurencji. Nie może jednak ujść uwadze, że niezależna i autonomiczna działalność Prezesa UOKiK oraz Prezesa URTiP może doprowadzić do sprzecznych, a zatem niepożądanych z punktu widzenia społecznego poczucia prawa, skutków. Dotyczy to np. sytuacji, w której Prezes UOKiK w postępowaniu administracyjnym, prowadzonym na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznaje odmowę zawarcia umowy o dostępie do infrastruktury telekomunikacyjnej czy też zmianę tej umowy, za działanie ograniczające konkurencję, a następnie Prezes URTiP w postępowaniu administracyjnym toczącym się na podstawie ustawy - Prawo telekomunikacyjne nie stwierdza przesłanek uzasadniających przymuszenie przedsiębiorcy telekomunikacyjnego do zawarcia umowy o dostępie bądź stwierdza właśnie, że istnieją podstawy do zmiany treści tej umowy w kierunku uznanym przez Prezesa UOKiK za niedozwolony. Wywołuje to także zagrożenie, że przedsiębiorca podlegał będzie za te same zachowania podwójnej penalizacji, tj. karom pieniężnym, które może nałożyć tak Prezes UOKiK (art. 101 - 103 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), jak i Prezes URTiP (art. 117, 119 i 124 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. oraz art. 209 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r.).
Rozstrzygając przedstawione zagadnienie prawne, Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 grudnia 2005 r. uznał, że w sytuacji, gdy operator publicznej sieci telekomunikacyjnej obowiązany jest do ustalenia w umowie z innym operatorem warunków zapewniających dostęp telekomunikacyjny, w tym także dostęp do budynków i infrastruktury komunikacyjnej (art. 96 w zw. z art. 79, art. 80 ust. 1 pkt 1 i art. 80 ust. 4 oraz art. 83 - 85 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne, a obecnie art. 139 w zw. z art. 27 - 30 i art. 31 ust. 1 oraz art. 33 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne), stwierdzenie w postępowaniu antymonopolowym, wszczętym na podstawie art. 44 ust. 1 w zw. z art. 8 ust. 1 i art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, że operator publicznej sieci telekomunikacyjnej nadużywa pozycji dominującej na rynku właściwym przez przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania lub rozwoju konkurencji, następuje po uprzednim zawarciu przez niego z innym operatorem umowy w sprawie warunków zapewniających dostęp telekomunikacyjny.
W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że w takim zakresie, w jakim przedmiotem regulacji Prawa telekomunikacyjnego jest problematyka prawna ochrony konkurencji, na gruncie systemu prawa polskiego przepisy Prawa telekomunikacyjnego mają charakter regulacji ustawowej szczególnej względem ogólnych zasad prawnych dotyczących problematyki ochrony konkurencji, które określone zostały przepisami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. W konsekwencji dotyczy to również rozdziału kompetencji prawnych pomiędzy oba centralne organy administracji rządowej, właściwe dla realizacji wskazanych celów. Prezesowi URTiP przysługują kompetencje ze względu na potrzebę dbałości o zapewnienie prawidłowej organizacji rynków telekomunikacyjnych, także z punktu widzenia zapewnienia równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych. Kompetencje te wymieniony organ wykonuje w zasadzie przez podejmowanie stosownych uprzednich działań prawnych, ale niekiedy także działań następczych. Prezes UOKiK działa w zasadzie dopiero wówczas, gdy zaistniała sytuacja, która co najmniej wskazuje na możliwość naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
W konkluzji Sąd Najwyższy stwierdził, że Prezes URTiP jest organem właściwym (kompetentnym): do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie w wypadku sporu pomiędzy stronami obowiązanymi zawrzeć lub realizować obowiązki wynikające z zawartej już umowy o dostępie telekomunikacyjnym co do treści lub warunków tej umowy; do dokonania w ramach tego postępowania administracyjnego ewentualnej oceny, czy nie zaistniały obiektywne warunki, związane w szczególności z brakiem możliwości technicznych uniemożliwiające realizację określonych obowiązków; do wydania stosownego rozstrzygnięcia w kwestii ustalenia treści lub warunków umowy wiążącej strony.
Oznacza to, według Sądu Najwyższego, że przedwczesne jest wszczęcie przez Prezesa UOKiK postępowania antymonopolowego, a w wypadku wszczęcia takiego postępowania konieczne jest jego zawieszenie (art. 97 § 1 pkt 4 Kpa w zw. z art. 81 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów), gdy celem tego postępowania ma być stwierdzenie, że operator publicznej sieci telekomunikacyjnej nadużywa pozycji dominującej, przeciwdziałając ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji w wyniku odmowy zawarcia z innym operatorem umowy o dostępie telekomunikacyjnym lub w wyniku braku wywiązywania się z obowiązków określonych w tej umowie, w sytuacji gdy umowa taka nie została jeszcze zawarta lub pomiędzy stronami umowy istnieje spór dotyczący jej treści lub sposobu realizacji, który nie został rozstrzygnięty w postępowaniu administracyjnym przed Prezesem URTiP.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.
Przedmiotem wniosku zainteresowanego w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania były następujące zagadnienia: odmowa zawarcia przez TP S.A. z zainteresowanym umów dzierżawy kanalizacji teletechnicznej; wprowadzenie do umów wiążących strony zmian, polegających na wyłączeniu możliwości wykorzystywania wydzierżawionych kanalizacji do innych celów niż transmisja sygnału telewizji kablowej; uniemożliwianie przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczonych przez zainteresowanego w kanalizacji dzierżawionej przez TP S.A.
Nie ulega wątpliwości, że dwie pierwsze, z wymienionych wyżej kwestii wyczerpują stan faktyczny uchwały podjętej przez Sąd Najwyższy w sprawie niniejszej. Wprawdzie w samej uchwale mowa jest o obowiązku zawarcia umowy o dostępie telekomunikacyjnym, ale jej treść zdeterminowana była treścią zagadnienia prawnego przedstawionego Sądowi Najwyższemu przez Sąd Apelacyjny. Z uzasadnienia uchwały wynika natomiast jednoznacznie, że do kompetencji Prezesa URTiP (obecnie Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej), wyprzedzających kompetencje Prezesa UOKiK, należy spór dotyczący nie tylko odmowy zawarcia z innym operatorem umowy o dostępie telekomunikacyjnym, ale również spór pomiędzy stronami już istniejącej umowy co do jej treści lub sposobu realizacji. Celem postępowania administracyjnego przeprowadzonego przez Prezesa UOKiK było stwierdzenie, że TP S.A. jako operator publicznej sieci telekomunikacyjnej nadużywa pozycji dominującej przeciwdziałając ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji nie tylko przez odmowę zawarcia z Telewizją Kablową Vectra S.A. umowy dzierżawy kanalizacji teletechnicznej, ale również przez zmianę warunków dotychczas wiążących strony umów.
W tym stanie rzeczy wszczęcie przez Prezesa UOKiK postępowania na podstawie art. 8 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w kwestii powyższych zagadnień należało uznać za przedwczesne. Przedstawione rozważania odnoszą się także do kwestii zarzutu zainteresowanego uniemożliwiania przez TP S.A. przeprowadzania remontów i modernizacji kabli umieszczonych przez Telewizję Kablową Vectrę S.A. w kanalizacji dzierżawionej od TP S.A.
W odpowiedzi na ten zarzut TP S.A. podniosła, że prace remontowe kabli wymagają zachowania procedury przewidzianej w umowie, a polegającej m.in. na zawiadomieniu i uzyskaniu zgody na każdorazowy remont kabli, a także wykonywanie modernizacji pod nadzorem pracowników TP S.A. W umowach obowiązujących strony zastrzeżono, że wszelkie prace związane z wykonywaniem montażu kabli i innych urządzeń telekomunikacyjnych w dzierżawionej kanalizacji kablowej, dzierżawca zobowiązany jest zgłosić do TP S.A., a wydzierżawiającemu przysługuje prawo do prowadzenia nadzoru technicznego wykonywanych prac. Ponadto ustalono, że dzierżawca nie może bez zgody wydzierżawiającego dokonać zmian w dzierżawionej kanalizacji kablowej. W umowach nie sprecyzowano warunków, od których zależy wyrażenie zgody.
Wszystkie wnioski kierowane do TP S.A. przez Telewizję Kablową Vectra S.A., a stanowiące podstawę wydania decyzji przez Prezesa UOKiK, dotyczyły zmian w dzierżawionej kanalizacji kablowej (wymiany kabli, umieszczenia odbiornika światłowodowego i oprzyrządowania, budowy kabla liniowego, rozbudowy infrastruktury). Wymagały zatem, zgodnie z zapisami umów, wyrażenia zgody przez TP S.A., a strony nie określiły przesłanek uzasadniających wyrażenie zgody bądź odmowę jej udzielenia. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, że także spór odnośnie możliwości dokonywania remontów i modernizacji kabli ściśle związany jest z treścią umowy, a zatem zgodnie z art. 85 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 4 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (obecnie art. 29 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne), podlegał rozpoznaniu przez Prezesa UKE (poprzednio URTiP). Prezes UKE może bowiem, zgodnie z wymienionymi wyżej przepisami w każdym czasie z urzędu zmienić treść umowy o dostępie telekomunikacyjnym albo zobowiązać strony umowy do jej zmiany, w przypadkach uzasadnionych potrzebą m.in. zapewnienia efektywnej konkurencji.
Dlatego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przedwczesna była, dokonana przez Prezesa UOKiK, ocena zasadności odmowy wyrażenia zgody przez TP S.A. na dokonanie przez Telewizję Kablową Vectra S.A. remontów i modernizacji kabli o zakresie wskazanym w toku postępowania administracyjnego. O ile bowiem umowa zawarta przez strony jest tak dalece niekonkretna, że pozostawia wydzierżawiającemu bardzo duży (praktycznie nieograniczony) margines swobody odnośnie wyrażenia zgody na dokonanie zmian w kanalizacji kablowej, to odpowiednie czynności w tym zakresie podjąć powinien przede wszystkim Prezes UKE.
W konsekwencji za prawidłowe uznać należy rozważania Sądu Okręgowego co do zakresu kompetencji Prezesa UOKiK i Prezesa UKE oraz stwierdzenie, że w sprawie niniejszej wydanie decyzji przez Prezesa UOKiK było przedwczesne.
Wyrok Sądu I instancji podlegał jednak zmianie wobec poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy o konieczności zawieszenia postępowania administracyjnego, jak również wobec zmiany stanu prawnego, który w dacie rozpoznania apelacji pozwala na uchylenie zaskarżonej decyzji (art. 47931a Kpc).
Prezes UOKiK, zgodnie ze wskazaniem Sądu Najwyższego, powinien zawiesić postępowanie administracyjne na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 Kpa, a następnie postąpić według wskazówek określonych w art. 100 Kpa. Dopiero po zastosowaniu powyższego trybu możliwa będzie kontynuacja postępowania antymonopolowego.
Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 Kpc orzekł, jak na wstępie. Z uwagi na fakt, że skomplikowany stan sprawy wymagał rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnienia prawnego, co w konsekwencji spowodowało zmianę zaskarżonego wyroku, chociaż merytorycznie zarzuty apelacji okazały się niezasadne, Sąd Apelacyjny zniósł koszty postępowania sądowego pomiędzy stronami, a nieuiszczony wpis sądowy od apelacji przejął na rachunek Skarbu Państwa. [...]