Wyrok z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie z odwołania Państwowego Przedsiębiorstwa Użyteczności Publicznej Poczta Polska w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, sygn. akt XVII Ama 65/01.
Dz.Urz.UOKiK.2002.3/4.172
Akt indywidualnyWYROK
z dnia 12 czerwca 2002 r.
w sprawie z odwołania Państwowego Przedsiębiorstwa Użyteczności Publicznej Poczta Polska w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Antymonopolowy po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2002 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z odwołania Państwowego Przedsiębiorstwa Użyteczności Publicznej Poczta Polska w Warszawie przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zainteresowany Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Cieszynie, na skutek odwołania Państwowego Przedsiębiorstwa Użyteczności Publicznej Poczta Polska od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 29 marca 2001 r., Nr RKT-09/2001 o przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym:
UZASADNIENIE
Decyzją Nr RKT-9/2001 z dnia 29 marca 2001 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej Prezesem Urzędu, po rozpatrzeniu sprawy wszczętej na wniosek Powiatowego Rzecznika Konsumentów w Cieszynie w punkcie 1) decyzji nakazał Przedsiębiorstwu Użyteczności Publicznej Poczta Polska w Warszawie, zwanej dalej Pocztą Polską, zaniechania stosowania praktyki monopolistycznej polegającej na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku poprzez narzucanie uciążliwych warunków umów przynoszących nieuzasadnione korzyści poprzez zobowiązanie nadawcy do uiszczenia co miesiąc opłaty dodatkowej za czynności manipulacyjne związane z obsługą przesyłek pocztowych opłacanych w formie skredytowanej. W punkcie 2) decyzji Prezes Urzędu nałożył na Pocztę Polską karę pieniężną w wysokości 50.000 zł.
Swoją decyzję Prezes Urzędu oparł na następujących ustaleniach. Poczta Polska zawarła w 1993 r. umowy z Urzędem Rejonowym w Cieszynie, następnie ze Starostwem Powiatowym w Cieszynie oraz z Urzędem Miejskim w Ustroniu. Przedmiotem umów były usługi pocztowe przesyłek zwykłych, poleconych przesyłek listowych, paczek i papierów wartościowych. W paragrafie 2 umów strony ustaliły, iż nadawca zobowiązuje się uiszczać opłatę za nadanie i ewentualne świadczenia dodatkowe zwiększony o 10% z tytułu dodatkowych czynności związanych ze specjalnym trybem przyjmowania i opłacania tych przesyłek. Prezes Urzędu ustalił, iż na podstawie § 2 umowy Poczta pobierała od nadawców wynagrodzenie dodatkowe obliczane na podstawie obowiązującego cennika za usługi pocztowe w obrocie krajowym doliczając do ceny usługi 10% narzutu.
Prezes Urzędu w uzasadnieniu decyzji RKT-9/2001 podniósł, iż wysokość opłat za usługi Poczty Polskiej ustalona jest przez Dyrektora Poczty Polskiej zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności, zaś szczegółowe kwestie dotyczące form uiszczenia opłat za usługi pocztowe uregulowane zostały w Zarządzeniu Dyrektora Poczty Polskiej Nr 57 z dnia 17 września 1992 r., które nie przewiduje zobowiązania nadawcy do uiszczania opłaty dodatkowej za czynności manipulacyjne związane ze stosowaniem opłaty skredytowanej. Organ antymonopolowy w uzasadnieniu podkreślił, iż Regulamin korzystania z usług pocztowych o charakterze powszechnym - wprowadzony zarządzeniem nr 97 z dnia 5 listopada 1996 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Łączności z dnia 5 listopada 1996 r. w sprawie warunków korzystania z usług pocztowych o charakterze powszechnym (Dz. U. Nr 40 poz. 173) przewiduje możliwość uiszczania opłaty w formie zaliczkowej, skredytowanej lub przerzuconej na adresata. Prezes ustalił, iż Poczta jako podstawę do pobierania opłaty dodatkowej (10%) w przypadku opłaty w formie skredytowanej wskazała Zarządzenie Dyrektora Poczty Polskiej Nr 31 z 8 kwietnia 1994 r. w sprawie uprawnień do ustalania wynagrodzenia za czynności manipulacyjne z tytułu zawierania umów o korzystanie ze skredytowanej formy opłaty oraz z formy opłaty przerzuconej na adresata.
W myśl § 1 tego zarządzenia Poczta Polska może pobierać przy umowie o uiszczeniu opłaty w formie skredytowanej wynagrodzenie za czynności manipulacyjne w wysokości do 20% opłat należnych. W ocenie Prezesa Urzędu Zarządzenie nr 31 Dyrektora Poczty Polskiej ma charakter wewnętrzny, w którym monopolista ustali sam sobie podstawę prawną pobierania dodatkowego wynagrodzenia za czynności manipulacyjne nie określając nawet co mieści się w pojęciu czynności manipulacyjne tj. za co kontrahent dodatkowo płaci. W uzasadnieniu podkreślono również, iż kredytowanie odbiorcy nie mieści się w pojęciu czynności manipulacyjnych a właśnie za te czynności Poczta dolicza na podstawie Zarządzenia Dyrektora Poczty nr 31 opłatę dodatkową. W konsekwencji Prezes uznał, iż Poczta posiadając pozycję monopolistyczną narzucała kontrahentom uciążliwe warunki umów, które przynosiły jej osiąganie nieuzasadnionych korzyści co stanowi praktykę monopolistyczną określoną w art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (Dz. U. z 1999 r. Nr 52 poz. 547 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Karę pieniężną Prezes Urzędu wymierzył na podstawie art. 14 ust. 1 i 2 i art. 8 ust. 1 ustawy w wysokości 50.000 PLN.
Rozpoznając odwołanie Sąd Antymonopolowy, zwany dalej Sądem, ustalił i zważył, co następuje.
Sąd podzielił ustalenia faktyczne i prawne dokonane przez Prezesa Urzędu i dodatkowo zważył.
Rozporządzenie Ministra Łączności z dnia 15 marca 1996 r. w sprawie warunków korzystania z usług pocztowych o charakterze powszechnym (Dz. U. Nr 40 poz. 173) umożliwia klientom opłacanie przesyłek w formie skredytowanej. Możliwość skorzystania z tej formy opłaty za usługi nie może oznaczać w ocenie Sądu pobierania za powyższe udogodnienia dodatkowych opłat tym bardziej, iż kontrahenci kwestionowali te opłaty a Poczta nie dysponuje (jest na etapie określania) wyliczeniem kosztów jednostkowych określających dodatkowy nakład czasu pracy na jedną usługę.
Oznacza to, że dopiero na etapie postępowania przed Prezesem Urzędu Poczta Polska podjęła próbę wyliczenia kosztów dodatkowych związanych z obsługą usług pocztowych ze skredytowanym terminem płatności. Zauważyć należy, iż Poczta podpisując przedmiotowe umowy z nadawcami w 1993 r. w ogóle nie miała podstaw do pobierania opłat dodatkowych skoro dopiero Zarządzenie Nr 31 Dyrektora Poczty Polskiej z 8 kwietnia 1994 r. w § 1 przewidywało możliwość żądania uiszczenia opłaty dodatkowej w wysokości do 20% ceny usługi za czynności manipulacyjne związane z obsługą skredytowanej formy opłaty.
Sama możliwość pobierania tej opłaty budzi również zastrzeżenia Sądu. Wprawdzie Zarządzenie Nr 31 Dyrektora Poczty Polskiej wydane zostało na podstawie § 11 Statutu PP Użyteczności Publicznej Poczta Polska to jednak zarządzenie to należy traktować jako akt wewnętrzny tym bardziej, że nie znajduje ono odzwierciedlenia w rozporządzeniu Ministra Łączności z dnia 5 listopada 1996 r. w sprawie warunków korzystania z usług pocztowych o charakterze powszechnym (Dz. U. Nr 40 poz. 173). Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności (Dz. U. z 1995 r. Nr 117 poz. 564 ze zm.) wysokość opłat za usługi pocztowe Poczty Polskiej ustalana jest przez Dyrektora Poczty Polskiej w cennikach.
Jak wynika z załączonych do akt cenników, cennik w ogóle nie przewiduje możliwości pobierania dodatkowych opłat za usługi skredytowane. Brak jest zatem kryteriów, wg. których Poczta narzuca swoim kontrahentom obowiązek uiszczania dodatkowych opłat nie określając jasnych i rzetelnych kosztów, jakie ponosi pobierając wynagrodzenie za te usługi. Próbę określenia tych kosztów na etapie obecnego postępowania oceniać należało z powściągliwością biorąc pod uwagę rozmiar przedsiębiorstwa i doświadczenia życiowe. Oczywistym jest, że tego typu analizy wymagają precyzyjnych i długotrwałych badań kosztów - powiązania cen usług z kosztami. Rozdzielenie kosztów pomiędzy usługami wymaga wdrożenia systemów rachunkowości analitycznej. Reasumując Sąd uznał, iż Poczta żądając i wdrażając w umowy pobieranie dodatkowych kosztów w wysokości 10% usługi, pobierała je w oderwaniu od ekonomicznej analizy i w oparciu o swój wewnętrzny akt monopolisty - zarządzenie Dyrektora Nr 31 z 8 kwietnia 1994 r.
Konkludując Sąd uznał, iż Poczta osiągała nieuzasadnione korzyści narzucając swoim klientom uciążliwe warunki umów. Tym samym Sąd stwierdził, iż działania Poczty stanowiły praktykę monopolistyczną określoną w art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319). Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił odwołanie - art. 47931 § 1 Kpc. [...]