Tryb i program egzaminów państwowych na dyplomowanego biegłego księgowego.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MF.1974.13.30

Akt utracił moc

Wersja od: 20 maja 1974 r.

INSTRUKCJA Nr 18/KS

MINISTRA FINANSÓW

z dnia 25 kwietnia 1974 r.

w sprawie trybu i programu egzaminów państwowych na dyplomowanego biegłego księgowego.

W związku z §13 pkt 1 uchwały Nr 210 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1973 r. w sprawie głównych księgowych i dyplomowanych biegłych księgowych oraz badania i zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych państwowych jednostek organizacyjnych (Monitor Polski Nr 37, poz. 226) ustala się, co następuje:

Organizacja sesji egzaminacyjnych.

§ 1. Państwowa Komisja Egzaminacyjna dla Biegłych Księgowych, zwana dalej Państwową Komisją Egzaminacyjną, przeprowadza egzaminy na dyplomowanego biegłego księgowego na sesjach egzaminacyjnych.

§ 2. Sesje egzaminacyjne odbywają się w terminach każdorazowo określonych przez Państwową Komisję Egzaminacyjną i podanych do wiadomości w komunikatach, ogłaszanych w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Finansów. Plenum Państwowej Komisji Egzaminacyjnej powołuje spośród siebie przewodniczących i członków zespołów egzaminacyjnych oraz określa miejsce i zakres sesji egzaminacyjnej.

§  3.

1. Kandydaci na biegłych składają egzaminy w dwóch częściach na dwóch sesjach egzaminacyjnych.

2. W części pierwszej ogólnej składa się egzaminy pisemne z przedmiotów: rachunkowość I - zagadnienia ogólne, analiza działalności gospodarczej (analiza finansowa) - zasady ogólne, oraz ustne z przedmiotów: wybrane zagadnienia z zakresu prawa, polityka ekonomiczna i organizacja gospodarki narodowej oraz elementy statystyki ekonomicznej.

3. W części drugiej - specjalistycznej składa się w zakresie obranej specjalizacji egzamin pisemny z rachunkowości II - zagadnienia specjalistyczne oraz egzaminy ustne z przedmiotów: wybrane zagadnienia analizy i rachunku ekonomicznego, ekonomika, wybrane wiadomości z finansów oraz metody i technika kontroli.

§ 4. Program egzaminu państwowego na dyplomowanego biegłego księgowego zawiera załącznik do instrukcji.

§ 5. Państwowa Komisja Egzaminacyjna ustala listę egzaminatorów. Egzaminatorzy z przedmiotów: rachunkowość, analiza oraz metody i technika kontroli powinni posiadać tytuł dyplomowanego biegłego księgowego.

§  6.

1. Przewodniczący zespołów egzaminacyjnych wybierają z listy egzaminatorów, egzaminatorów uczestniczących w sesji egzaminacyjnej; wchodzą oni w skład zespołu egzaminacyjnego.

2. Przewodniczący zespołów egzaminacyjnych zobowiązani są podać na piśmie szczegółowe informacje dotyczące sesji egzaminacyjnej (terminy, miejsce, godziny rozpoczęcia egzaminów itp.) zainteresowanym, jak też oddziałom wojewódzkim Stowarzyszenia Księgowych co najmniej na 10 dni przed datą rozpoczęcia sesji egzaminacyjnej.

Zgłoszenie o dopuszczeniu do egzaminu.

§ 7. O dopuszczenie do egzaminu państwowego na dyplomowanych biegłych mogą się ubiegać osoby, które odpowiadają warunkom określonym w § 8 ust. 1 pkt 1 i 2 uchwały Nr 210 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1973 r. w sprawie głównych księgowych i dyplomowanych biegłych księgowych oraz badania i zatwierdzania rocznych sprawozdań finansowych państwowych jednostek organizacyjnych (Monitor Polski Nr 37, poz. 226).

§ 8. Kandydaci na biegłych powinni złożyć osobiście lub przesłać listem poleconym do Państwowej Komisji Egzaminacyjnej nie później niż na dwa miesiące przed datą rozpoczęcia sesji egzaminacyjnej, następujące dokumenty:

1) zgłoszenie do egzaminu na specjalnym formularzu w 1 egzemplarzu,

2) 3 podpisane czytelnie fotografie formatu 4x6 cm,

3) uwierzytelniony notarialnie lub poświadczony przez szkołę odpis świadectwa szkolnego wraz z wyciągiem z dowodu osobistego o zmianie nazwiska kandydatki, gdy świadectwo szkolne wystawione jest na nazwisko panieńskie,

4) opinię z aktualnego miejsca pracy kandydata oraz zaświadczenia z innych miejsc pracy, jeżeli są one konieczne dla udokumentowania wymaganego stażu pracy i zajmowanych stanowisk.

§  9.

1. Za świadectwo szkolne uważa się:

1) dla kandydatów na biegłych, którzy posiadają wyższe wykształcenie:

a) dyplom ukończenia szkoły akademickiej,

b) dyplom ukończenia szkoły nieakademickiej uznany przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki za równorzędny z dyplomem ukończenia studiów wyższych,

c) nostryfikowany dyplom ukończenia wyższej szkoły zagranicznej;

2) dla kandydatów na biegłych, którzy posiadają średnie wykształcenie:

a) świadectwo dojrzałości gimnazjum lub liceum ogólnokształcącego,

b) świadectwo ukończenia technikum zawodowego i tych szkół zawodowych, których świadectwa uznane są przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania za równorzędne ze świadectwem dojrzałości,

c) świadectwo szkolne z klauzulą lub zaświadczeniem Ministerstwa Oświaty i Wychowania lub Kuratorium Okręgu Szkolnego stwierdzającymi, że wykształcenie stwierdzone w świadectwie szkolnym uznane jest za równorzędne ze średnim wykształceniem.

2. Jeżeli przedłożenie świadectwa nie jest możliwe, kandydat na biegłego powinien przedłożyć odpis postanowienia sądu o odtworzeniu zniszczonych dokumentów.

§ 10. Opinia z aktualnego miejsca pracy powinna zawierać następujące dane:

1) od kiedy kandydat na biegłego pracuje,

2) na jakich stanowiskach i w jakim czasie w danej jednostce kandydat pracował i jakie czynności były z każdym stanowiskiem związane (jeżeli zaświadczenie wystawiono na druku "świadectwo pracy" na odwrocie należy podać okres pracy na każdym stanowisku zajmowanym w zakładzie pracy),

3) jakie obecnie zajmuje stanowisko (z krótkim określeniem zakresu czynności) i od kiedy,

4) ocenę kwalifikacji zawodowych i moralnych.

§ 11. Państwowa Komisja Egzaminacyjna sprawdza w Ministerstwie Sprawiedliwości, czy kandydat na biegłego nie był karany sądownie.

§ 12. Kandydat na biegłego powinien być powiadomiony o decyzji Państwowej Komisji Egzaminacyjnej o dopuszczeniu lub niedopuszczeniu go do egzaminu państwowego najpóźniej na 20 dni przed datą rozpoczęcia sesji egzaminacyjnej, na którą się zgłosił. Niedopuszczonemu kandydatowi na biegłego przysługuje prawo odwołania się do przewodniczącego Państwowej Komisji Egzaminacyjnej, w terminie 14 dni.

§ 13. Jeżeli kandydat na biegłego nie stawi się z uzasadnionej przyczyny na sesję egzaminacyjną Państwowa Komisja Egzaminacyjna może wyrazić zgodę na zaliczenie wniesionej opłaty egzaminacyjnej na następną sesję egzaminacyjną albo na zwrot tej opłaty. Za przyczynę uzasadnioną uznaje się w szczególności - po jej udokumentowaniu nie później niż w ciągu 10 dni po dacie rozpoczęcia sesji egzaminacyjnej:

1) chorobę uniemożliwiającą stawiennictwo, stwierdzoną urzędowym świadectwem lekarskim,

2) powołanie do służby wojskowej,

3) wypadki losowe.

Przebieg egzaminu.

§  14.

1. Egzaminy pisemne są egzaminami zamkniętymi i odbywają się bez przerw, w obecności co najmniej dwóch członków zespołu egzaminacyjnego, w tym jednego członka Państwowej Komisji Egzaminacyjnej; prace pisemne powinny być pisane piórem lub długopisem - wyłącznie na papierze dostarczonym przez Państwową Komisję Egzaminacyjną.

2. Czas trwania egzaminu pisemnego podaje, przy jego rozpoczęciu, przewodniczący zespołu egzaminacyjnego, który prowadzi egzamin.

3. W czasie egzaminu pisemnego wolno korzystać z:

1) dzienników urzędowych (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Dziennik Urzędowy Ministerstwa Finansów),

2) komentarzy do typowych planów kont lub równorzędnych opracowań,

3) instrukcji dotyczących finansowej sprawozdawczości statystycznej, wprowadzonych zarządzeniami Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,

4) sprzętu ułatwiającego liczenie, jak np. suwaków logarytmicznych, arytmometrów.

4. Prace pisemne poprawione przez egzaminatorów nie są zwracane, ani też udostępniane kandydatom na biegłych do wglądu. Prace pisemne ulegają zniszczeniu po upływie trzech miesięcy od daty zakończenia sesji egzaminacyjnej.

§  15.

1. Egzaminy ustne odbywają się indywidualnie i są przeprowadzane przez egzaminatorów pod nadzorem członków Państwowej Komisji Egzaminacyjnej wchodzących w skład zespołu egzaminacyjnego.

2. Egzaminy ustne przeprowadzane są przy pomocy losowania kartek z pytaniami, co nie wyklucza pytań dodatkowych. Zmiana kartek wylosowanych jest niedopuszczalna. W czasie egzaminu ustnego nie wolno jest korzystać z żadnych pomocy.

3. Egzaminator nie ma obowiązku korygowania odpowiedzi. Może on zwrócić uwagę, że odpowiedź nie była wystarczająca lub jest błędna.

§  16.

1. Osoby bliskie, bezpośredni przełożeni oraz współpracownicy nie mogą być egzaminatorami kandydata na biegłego.

2. Kandydat na biegłego może zgłosić przed rozpoczęciem egzaminu prośbę o wyłączenie egzaminatora. Prośba powinna być uzasadniona. O wyłączeniu egzaminatora decyduje przewodniczący zespołu egzaminacyjnego.

§  17.

1. Każdy egzamin pisemny i ustny ocenia się odrębnie. W ocenie stosuje się noty od 5 (ocena bardzo dobra) do 2 (ocena niedostateczna). Nie jest dopuszczalne stawianie ocen z plusem i minusem.

2. Przy stawianiu ocen należy uwzględnić:

- zakres, gruntowność i aktualność wiedzy fachowej,

- umiejętność logicznego wnioskowania,

- umiejętność formułowania wypowiedzi.

3. Oceny uzyskane na egzaminach przez kandydata na biegłego z poszczególnych przedmiotów powinny być wniesione do karty egzaminacyjnej kandydata oraz do protokółów egzaminacyjnych. Kandydaci na biegłych mają obowiązek doręczone im karty egzaminacyjne oddać po złożeniu ostatniego egzaminu w danej sesji lub w wypadku odstąpienia od egzaminów - przed zakończeniem sesji egzaminacyjnej.

§  18.

1. Używanie niedozwolonych pomocy oraz porozumiewanie się w czasie egzaminu jest niedopuszczalne i pociąga za sobą wykluczenie z egzaminu. Również niewłaściwe zachowanie się może spowodować wykluczenie z egzaminu. Decyzję o wykluczeniu wydaje doraźnie przewodniczący lub członek Państwowej Komisji Egzaminacyjnej, wchodzący w skład zespołu egzaminacyjnego; decyzja taka musi być odnotowana w protokole egzaminacyjnym z odpowiednim uzasadnieniem.

2. Wykluczenie z egzaminu powoduje konieczność powtarzania egzaminów objętych daną częścią w całości.

§  19.

1. Kandydat na biegłego, który w danej sesji egzaminacyjnej nie zda egzaminów z jednego lub dwóch przedmiotów może powtarzać je dowolną ilość razy w następnych sesjach egzaminacyjnych w ciągu dwóch lat od przystąpienia do sesji egzaminacyjnej po raz pierwszy.

2. Do egzaminów objętych częścią drugą można przystąpić po zdaniu wszystkich egzaminów objętych częścią pierwszą.

3. Egzamin państwowy na dyplomowanego biegłego księgowego powinien być zdany w całości nie później niż w ciągu 4 lat od przystąpienia do części pierwszej egzaminów i zdania co najmniej trzech egzaminów z wynikiem pozytywnym. W uzasadnionych wypadkach przewodniczący Państwowej Komisji Egzaminacyjnej może przedłużyć ten okres jeszcze o jeden rok.

§  20.

1. Kandydat na biegłego, który w danej sesji egzaminacyjnej nie zda trzech lub więcej egzaminów powtarza egzaminy z wszystkich przedmiotów objętych daną częścią.

2. Nie przystąpienie do egzaminu w trakcie trwania sesji egzaminacyjnej z któregokolwiek przedmiotu objętego daną częścią jest równoznaczne z niezdaniem egzaminu z tego przedmiotu.

Wpis na listę biegłych księgowych.

§ 21. Po zdaniu egzaminu państwowego kandydat na biegłego składa wniosek o wpisanie go na państwową listę biegłych dołączając doń:

1) kartę ewidencyjną biegłego na druku ustalonym przez Ministerstwo Finansów,

2) przyrzeczenie.

§ 22. O zmianach dotyczących:

1) nazwiska,

2) stałego miejsca zamieszkania,

3) miejsca pracy,

biegły obowiązany jest zawiadomić na piśmie Ministerstwo Finansów listem poleconym w ciągu 14 dni.

§ 23. Na dowód wpisu na państwową listę biegłych - biegły otrzymuje legitymację, którą wystawia Ministerstwo Finansów. W przypadku zagubienia lub zniszczenia legitymacji wystawiany jest na wniosek biegłego jej duplikat po upływie 60 dni od daty zgłoszenia wniosku do Ministerstwa Finansów, zawierającego:

1) oświadczenie o okolicznościach jej zagubienia lub zniszczenia wraz ze stwierdzeniem właściwego oddziału Stowarzyszenia Księgowych w Polsce, że fakt zagubienia lub zniszczenia legitymacji został zgłoszony Społecznej Komisji Spraw Biegłych,

2) 1 fotografię poświadczoną przez ten oddział Stowarzyszenia Księgowych.

§ 24. Tracą moc:

1) instrukcja Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1960 r. w sprawie trybu dokonywania wpisu na państwową listę dyplomowanych biegłych księgowych (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 14, poz. 22, z 1965 r. Nr 7/1 gr, poz. 22 i z 1966 r. Nr 7, poz. 22),

2) regulamin Państwowej Komisji Egzaminacyjnej dla biegłych księgowych z dnia 1 lutego 1964 r. w sprawie przewodu egzaminacyjnego dla biegłych księgowych (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 3, poz. 6 i z 1970 r. Nr 3, poz. 5).

§ 25. Instrukcję stosuje się od dnia 20 maja 1974 r.

ZAŁĄCZNIK 

PROGRAM EGZAMINU PAŃSTWOWEGO NA DYPLOMOWANEGO BIEGŁEGO KSIĘGOWEGO

CZĘŚĆ I

- OGÓLNA

1.

Rachunkowość I.

Zasady ewidencji syntetycznej i analitycznej, dokumentacji, inwentaryzacji i wyceny bilansowej w zakresie działalności eksploatacyjnej, inwestycyjnej oraz socjalnej. Szczegółowe zasady ewidencji środków pieniężnych i kredytów obrotowych, rozrachunków, zapasów (materiałów i przedmiotów nietrwałych, produktów, towarów), środków trwałych i funduszów własnych oraz inwestycji i działalności socjalnej. Ogólne zasady ewidencji kosztów i sprzedaży, wyników i ich podziału oraz funduszów specjalnego przeznaczenia. Ogólne zasady rachunkowości jednostek budżetowych (koszty, dochody, kredyty i wydatki). Sprawozdawczość finansowa. Elementy oceny działalności na podstawie danych rachunkowości. Metody oceny prawidłowości zapisów ksiąg rachunkowych.

2.

Wybrane zagadnienia z zakresu prawa.

Ogólne wiadomości o prawie. Prawo administracyjne. Prawo finansowe: podatki od gospodarki uspołecznionej, nieuspołecznionej, ludności; postępowanie podatkowe, egzekucyjne i zabezpieczające; formy rozliczeń w obrocie uspołecznionym; rozliczenia za dostawy, roboty i usługi. Prawo cywilne: część ogólna prawa cywilnego, prawo rzeczowe, zobowiązania. Prawo pracy - powstanie i rozwiązanie stosunku pracy; uregulowanie elementów stosunku pracy. Prawo karne i karne skarbowe w zakresie dotyczącym jednostek gospodarki uspołecznionej. Organy wymiaru sprawiedliwości i inne organy ochrony prawnej PRL. Prawo procesowe, postępowanie cywilne sądowe, postępowanie arbitrażowe, postępowanie karne i karne skarbowe.

3.

Polityka ekonomiczna i organizacja gospodarki narodowej.

Gospodarka socjalistyczna i mechanizm jej funkcjonowania. Podstawowe cele polityki ekonomicznej państwa socjalistycznego. Organizacja zarządzania gospodarką narodową. System planów gospodarki narodowej i procedura planistyczna. Sfera produkcji materialnej i obrotu towarowego. Sfera produkcji niematerialnej. Dochód narodowy, jego tworzenie i podział, majątek narodowy. Podstawowe czynniki wzrostu gospodarczego i ich charakterystyka. Ceny, koszty i płace.

4.

Elementy statystyki ekonomicznej.

Przedmiot badań i pojęcia podstawowe. Badanie statystyczne, jego organizacja, prezentacja wyników. Badania i miary struktury zjawisk i jej zróżnicowania, analiza wyników badania. Badanie i miary dynamiki oraz analiza wyników badania. Wybrane zagadnienia z metody reprezentacyjnej w dostosowaniu do potrzeb rewizji i ewidencji.

5.

Analiza działalności gospodarczej (analiza finansowa) - zasady ogólne.

Znaczenie, zadania i metody analizy ekonomicznej. Analiza akumulacji, rentowności, wyniku i jego podziału. Analiza efektywności wykorzystania środków i funduszów. Analiza sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Analiza środków trwałych oraz działalności inwestycyjnej.

CZĘŚĆ  II

- SPECJALISTYCZNA

(przedsiębiorstwo: przemysłowe, budowlane, handlowe, rolnicze, jednostka budżetowa).

1.

Rachunkowość II - zagadnienia specjalistyczne.

Ewidencja księgowa i sprawozdawczość w zakresie zapasów, kosztów (łącznie z ich kalkulacją), dochodów, wyników, funduszów specjalnego przeznaczenia, finansowania i rozliczeń z tego tytułu z uwzględnieniem przepisów prawnych oraz warunków działania jednostek gospodarczych działu objętego specjalizacją. Podstawowe założenia organizacji rachunkowości w jednostce gospodarczej obranej specjalizacji i ich związek z branżą, organizacją jednostki i charakterystycznymi cechami działalności.

2.

Ekonomika.

Jednostka gospodarcza i jej organizacja wewnętrzna. Ogólne i szczegółowe zasady planowania, zarządzania oraz organizacji i kontroli w jednostkach gospodarczych objętych specjalizacją ze szczególnym uwzględnieniem produkcji, obrotu towarowego lub innej działalności, postępu techniczno ekonomicznego, zatrudnienia i płac, kosztów i dochodów, zapasów, środków trwałych i inwestycji. Zasady gospodarowania środkami trwałymi, zapasami oraz kadrą. Zasady i zakres współpracy służby finansowo-księgowej z pozostałymi służbami.

3.

Wybrane zagadnienia analizy i rachunku ekonomicznego.

Szczegółowe zasady i metody badania, pomiaru i oceny działalności gospodarczej z uwzględnieniem warunków i potrzeb jednostek gospodarczych działu objętego specjalizacją. Analiza elementów określających efektywność działalności podstawowej. Metodyka rachunku opłacalności różnego typu przedsięwzięć gospodarczych (inwestycje, postęp techniczno-ekonomiczny, produkcja, obrót towarowy itp.).

4.

Wybrane zagadnienia finansów.

Istota gospodarki finansowej jednostek gospodarczych działu objętego specjalizacją. Wynik jako syntetyczny miernik oceny oraz źródło finansowania działalności. Zasady weryfikacji wyniku oraz jego podziału (pokrycia strat). Finansowanie działalności eksploatacyjnej, inwestycyjnej i socjalnej. Zasady tworzenia i wykorzystywania funduszów specjalnego przeznaczenia. Instrumenty oddziaływania jednostek nadrzędnych na podległe im jednostki. Specyfika rozwiązeń spółdzielczych. Tematyka jednostek budżetowych obejmuje w szczególności: dochody i wydatki budżetowe, ustalanie i wykonywanie budżetu, zasady gospodarki finansowej różnych typów jednostek budżetowych.

5.

Metody i technika kontroli.

Obowiązki, prawa i odpowiedzialność organów kontroli oraz biegłych. Przygotowanie kontroli (badania): zlecenie, plan badania, źródło informacji, ujęcie i prezentacja wyników kontroli (badania).

Metodyka i technika szczegółowej merytorycznej i formalnej kontroli: dochodów, kosztów, środków i funduszów działalności eksploatacyjnej, inwestycyjnej i socjalnej, statystycznych korekt wyniku, wskaźników ekonomicznych oraz innych zagadnień - w dostosowaniu do warunków i potrzeb jednostek gospodarczych działu objętego specjalizacją.

Metoda i technika kontroli organizacji rachunkowości w tym także zmechanizowanej lub zautomatyzowanej.

Metoda i technika badania systemu kontroli wewnętrznej i jego działania.