Stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Alicję L.-Ł. świadczącą usługi hotelarskie w Pensjonacie Tadeusz w Lanckoronie.
Dz.Urz.UOKiK.2007.2.16
Akt nienormatywnyDECYZJA
z dnia 27 lutego 2007 r.
w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Alicję L.-Ł. świadczącą usługi hotelarskie w Pensjonacie Tadeusz w Lanckoronie
UZASADNIENIE
Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Delegatura Urzędu w Krakowie (zwany dalej: Prezesem Urzędu lub organem antymonopolowym) przeprowadził w okresie od 26 października 2006 r. do 18 stycznia 2007 r. badanie lokalnych rynków usług hotelarskich i zachowań na nich przedsiębiorców.
Na podstawie wyjaśnień udzielonych w toku ww. postępowania wyjaśniającego przez jednego z objętych badaniem ankietowym przedsiębiorców - Alicję L.-Ł. (zwaną dalej Przedsiębiorcą) oraz przedłożonych dokumentów [...] organ antymonopolowy ustalił, iż pomimo braku decyzji odpowiednich organów o zaszeregowaniu obiektu do właściwego rodzaju i kategorii Przedsiębiorca stosuje na papierze firmowym, pieczątce firmowej oraz w materiałach reklamowych zamieszczonych na różnych stronach internetowych prawnie chronioną nazwę PENSJONAT.
W związku z dokonaniem powyższych ustaleń organ antymonopolowy [...] wszczął z urzędu postępowanie w sprawie stosowania - przez Przedsiębiorcę Alicję L.-Ł. świadczącą usługi hotelarskie w obiekcie pod nazwą Pensjonat Tadeusz - praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz na stosowaniu wprowadzającej w błąd reklamy co do rodzaju obiektu poprzez jego oznaczenie oraz używanie w materiałach reklamowych prawnie chronionej nazwy PENSJONAT, bez uzyskania decyzji Wojewody Małopolski lub po 1 stycznia 2006 r. Marszałka Województwa Małopolskiego o zaszeregowaniu obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii.
Z postawionymi przez organ antymonopolowy zarzutami Przedsiębiorca zgodził się i poinformował, że nie działał w złej wierze [...]. Wyjaśnił, iż używanie nazwy PENSJONAT w jego przypadku jest zwyczajowe, gdyż Przedsiębiorca jest trzecim pokoleniem prowadzącym działalność hotelarską w tym obiekcie [...] i zobowiązał się do niezwłocznego zaprzestania używania ww. nazwy. [...] W dniu 31 stycznia 2006 r. Przedsiębiorca przedłożył organowi antymonopolowemu wzór nowego papieru firmowego oraz pieczątki firmowej bez nazwy PENSJONAT, jak również poinformował, że dokonał zmian na stronie internetowej http://pentadeu.w.interia.pl. [...]
W toku postępowania organ antymonopolowy ustalił, iż Przedsiębiorca nie posiada decyzji w sprawie zaszeregowania obiektu do rodzaju oraz nadania mu kategorii oraz stwierdził, iż posługiwał się on papierem firmowym oraz pieczątką firmową o treści Pensjonat Tadeusz.
[...] Jak wskazał Przedsiębiorca reklama obiektu prowadzona jest na stronie internetowej http//:pentadeu.w.republika.pl.
Organ antymonopolowy ustalił ponadto, iż reklamę obiektu można znaleźć również między innymi na:
- oficjalnej stronie internetowej Gminy Lanckorona (www.lanckorona.pl) [...]
- stronie internetowej Interaktywna Polska (www.lanckorona.iap.pl) [...]
- stronie internetowej www.nocowanie.pl [...].
Z dniem 1 lutego 2007 r. Przedsiębiorca wprowadził nowy wzór papieru firmowego o brzmieniu "Willa Tadeusz - Alicja L.-Ł. - wynajem pokoi z wyżywieniem gości pobytowych". Zmieniona została również treść pieczątki firmowej [...]. Na wskazanej przez Przedsiębiorcę stronie internetowej obiekt hotelarski reklamowany jest aktualnie jako Willa Tadeusz. Na innych stronach internetowych, gdzie umieszczona była reklama obiektu nastąpiła również zmiana nazwy z Pensjonat na Willa Tadeusz.
Mając na uwadze zebrany materiał dowodowy organ antymonopolowy zważył, co następuje.
[...] Rozpatrywana sprawa ma charakter publiczno-prawny, albowiem wiąże się z ochroną interesu wszystkich konsumentów, którzy byli klientami Przedsiębiorcy, jak i potencjalnie mogli podjąć decyzję o skorzystaniu z usług hotelarskich w tym obiekcie po zapoznaniu się z informacją i reklamą. [...]
Zbiorowe interesy konsumentów podlegają zatem ochronie prawnej przed godzącymi w nie naruszeniami, polegającymi na sprzecznych z prawem (zakazanych przez przepisy innych ustaw) oraz zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, działaniach przedsiębiorców. [...]
W badanej sprawie przedmiotem oceny są działania Przedsiębiorcy pod kątem naruszenia przepisów art. 23a ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
[...] Aby działania przedsiębiorcy wypełniały przesłanki z art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów winny być one skierowane przeciwko interesom konsumentów. Musi zatem wystąpić związek między czynem sprzecznym z prawem a interesami konsumentów pojmowanymi nie tylko jako ich interesy ekonomiczne, ale również szeroko rozumiane prawo do informacji. Co więcej bezprawnym czynem, a więc działaniem lub zaniechaniem, naruszone muszą zostać zbiorowe interesy konsumentów, a więc nie konkretnego dokonującego transakcji z przedsiębiorcą kontrahenta, a szerszej, bliżej nieokreślonej grupy potencjalnych kontrahentów traktowanych in abstracto.
Aktami prawnymi, do których należy odwołać się w niniejszej sprawie mówiąc o bezprawności działań przedsiębiorcy są: ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 ze zm.); rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. z 2006 r. Nr 22, poz. 169); ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.). [...]
W przedmiotowej sprawie, w przypadku obiektu Pensjonat Tadeusz, organem właściwym do dokonania zaszeregowania do rodzaju i kategorii był do dnia 31 grudnia 2005 r. Wojewoda Małopolski, a po tej dacie Marszałek Województwa Małopolskiego.
Jak wynika z materiału zgromadzonego w sprawie, Przedsiębiorca nie posiada stosownej decyzji, uprawniającej go do używania prawnie chronionej nazwy PENSJONAT.
Mimo braku stosownego dokumentu Przedsiębiorca używał nazwy PENSJONAT w oznaczeniu obiektu na papierze firmowym i na pieczątce firmowej; w materiałach reklamowych zamieszczonych między innymi na stronach internetowych. [...]
Przedsiębiorca używając nazwy PENSJONAT działał bezprawnie naruszając przepis art. 43 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych. [...] Ponadto stosując na papierze firmowym i pieczątce firmowej prawnie chronioną nazwę PENSJONAT Przedsiębiorca naruszał przepis art. 3 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Działania jego należy uznać za czyn nieuczciwej konkurencji, gdyż były sprzeczne z prawem (art. 43 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych oraz § 2 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia w sprawie obiektów hotelarskich) i dobrymi obyczajami, a równocześnie zagrażały i naruszały interes klientów i potencjalnych klientów tego obiektu hotelarskiego.
Dodatkowo działanie Przedsiębiorcy należy uznać za czyn nieuczciwej konkurencji określony w art. 10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ponieważ oznaczenie usługi hotelarskiej na papierze firmowym i pieczątce firmowej prawnie chronioną nazwą PENSJONAT wprowadzało klientów w błąd co do istotnych cech usługi, a co za tym idzie zatajało ryzyko, jakie wiąże się z korzystaniem z niej. Konsument stwarzając sobie wyobrażenie obiektu mógł kierować się cechami, jakie zgodnie z przepisami powinien posiadać obiekt hotelarski PENSJONAT. [...]
Możliwość oznaczenia obiektu nazwą rodzajową jest prawem przedsiębiorcy, przysługującym mu jednak po uprzednim wypełnieniu przez niego określonych przepisami warunków. Prawo to nie ma nieograniczonego charakteru, bowiem decydując się na korzystanie z niego przedsiębiorca - jednocześnie - przyjmuje na siebie pewnego rodzaju samoograniczenia polegające na rezygnacji z części własnej suwerenności i na poddaniu się kontroli właściwego wojewody (marszałka województwa), który z chwilą uprawomocnienia się decyzji o zaszeregowaniu obiektu uzyskuje wobec tego przedsiębiorcy określone uprawnienia władcze. Może bowiem dokonywać czynności kontrolnych w zakresie przestrzegania wymagań określonych w art. 35 ustawy o usługach turystycznych, a w razie niedopełnienia tych wymagań zmieniać, z urzędu, rodzaj lub kategorię obiektu lub nawet nakazać wstrzymanie świadczenia usług hotelarskich. [...]
Konsumenci decydując się na pobyt w pensjonacie i płacąc za to niejednokrotnie wyższe ceny, niż w innych obiektach, działają w przeświadczeniu, że na straży ich praw stoi właściwy organ administracji, który - niejako w ich imieniu - będzie mógł skorzystać z przysługujących mu kompetencji.
Bezprawne oznaczenie obiektu nazwą PENSJONAT, który w rzeczywistości nim nie był, nie tylko stanowiło przejaw nadużycia zaufania klientów, było to również zatajenie ryzyka, jakie wiążę się z korzystaniem z usług obiektu nie będącego pensjonatem (niższy standard), ponadto ograniczało uprawnienia konsumentów w analizowanym zakresie, naruszając w ten sposób ich interesy.
Przedsiębiorca stwarzał u odbiorców usług hotelarskich fałszywy obraz rzeczywistości i dodatkowo w związku z powyższym w sposób rażący naruszał określony ustawą antymonopolową obowiązek udzielania przez przedsiębiorców nieprofesjonalnym uczestnikom rynku pełnej, rzetelnej i prawdziwej informacji.
Ponadto wprowadzające w błąd oznaczenie obiektu na papierze firmowym i pieczątce firmowej, tj. materiałach, z którymi konsument mógł się zetknąć jeszcze przed przybyciem do obiektu, np. w czasie dokonywania rezerwacji, powodowało rozpowszechniane nieprawdziwych, nierzetelnych i niepełnych informacji.
Analizując - działania Przedsiębiorcy pod kątem bezprawności w zakresie stosowanej reklamy należy stwierdzić, że doszło do rozpowszechnienia nieuczciwej reklamy wprowadzającej klienta w błąd i mogącej przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia usługi.
W przedmiotowej sprawie organ antymonopolowy zarzucił Przedsiębiorcy niezgodne z prawdą informowanie konsumentów na stronach internetowych, gdzie prowadzona była reklama obiektu, iż obiekt hotelarski został zakwalifikowany do rodzaju PENSJONAT. Reklama taka wprowadzała potencjalnych klientów w błąd co do rodzaju obiektu hotelarskiego i standardu jaki obiekt ten prezentuje.
Organ antymonopolowy uznał, iż informacje zawarte na ww. stronach internetowych można nazwać reklamą, ponieważ celem zamieszczania tych informacji jest wspieranie zbytu usługi w nich wymienionej. Oceniając potencjalną możliwość wprowadzenia w błąd odbiorców reklamy, w tym również przekazu, z jakim mamy do czynienia w omawianym stanie faktycznym należy uwzględnić, iż konsument jest słabszym uczestnikiem rynku posiadającym mniejszą wiedzę i doświadczenie niż działający profesjonalnie przedsiębiorca. [...] Analizy przedmiotowej sprawy należy dokonać przez pryzmat konsumenta nieświadomego i nieostrożnego, a tym samym uznać, że omawiany tekst reklamowy mógł wprowadzić go w błąd w zakresie standardu obiektu hotelarskiego i wpłynąć na jego decyzję nabycia usługi.
Konsument na podstawie reklamy był przekonany, że może skorzystać z usługi hotelarskiej w obiekcie zakwalifikowanym do rodzaju PENSJONAT, tj. obiekcie o ściśle określonym w stosownych przepisach standardzie i stale nadzorowanym przez właściwy organ administracji. W przypadku przedmiotowej reklamy elementami wprowadzającymi w błąd było bezprawne nazwanie obiektu hotelarskiego prawnie chronioną nazwą PENSJONAT. Opisanie obiektu hotelarskiego jako PENSJONAT mogło wywrzeć na konsumentach mylne przekonanie, iż mają do czynienia z obiektem o wyższej kategorii niż miało to miejsce w rzeczywistości, co oznacza, że wprowadziło konsumentów w błąd co do istotnej cechy usługi. [...]
Należy ponadto wskazać, że oprócz powołanych powyżej przepisów również Dyrektywa Nr 84/450/EWG z dnia 10 września 1984 r. (Dz. Urz. WE z 1984 r. L 250) określa, kiedy reklama winna być uznana za wprowadzającą w błąd: dany przekaz rynkowy musi mieć charakter reklamy; reklama musi co najmniej wywoływać niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd; błąd wywołany reklamą musi mieć charakter istotny, tj. reklama musi mieć zdolność kierowania zachowaniami rynkowymi konsumentów lub szkodzenia interesom konsumentów.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. Dyrektywy reklamą jest każda wypowiedź związana z wykonywaniem handlu lub rzemiosła, prowadzeniem przedsiębiorstwa albo wykonywaniem wolnego zawodu, która ma na celu wspieranie zbytu towarów lub świadczenia usług.
Reasumując należy stwierdzić, iż analizowana reklama wywołała niebezpieczeństwo wprowadzenia konsumentów w błąd, co do rodzaju i standardu obiektu hotelarskiego. [...]
Organ antymonopolowy uznał zatem, iż prowadzona przez Przedsiębiorcę reklama w przewodniku Pascala oraz na stronach internetowych jest reklamą wprowadzającą klienta w błąd i mogącą przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia usługi. [..] Opisanymi działaniami Przedsiębiorca udzielił konsumentom nierzetelnej, nieprawdziwej i niepełnej informacji oraz poprzez stosowaną reklamę wprowadził konsumentów w błąd, naruszając tym samym art. 3, art. 10 i art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz art. 43 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych. [...]
Z naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów mamy do czynienia, gdy skutkami bezprawnych działań przedsiębiorców dotknięty jest szeroki krąg odbiorców - konsumentów, gdy działania godzą w interesy każdego, bliżej nieokreślonego, traktowanego in abstracto konsumenta. [...] Do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów konieczne jest, by działanie przedsiębiorcy zostało skierowane nie do konkretnego adresata, lecz do adresata, którego nie da się z góry oznaczyć indywidualnie. Wobec tego działanie to jest w stanie wywołać niekorzystne następstwa w odniesieniu do każdego z konsumentów (a nie jedynie wobec określonego konsumenta) i zagraża ono, przynajmniej potencjalnie, interesom każdego z członków zbiorowości konsumentów. [...]
W świetle powyższego, należy przyjąć, że w niniejszej sprawie bez wątpienia mamy do czynienia z godzeniem w zbiorowe interesy tych wszystkich konsumentów, którzy zetknęli się z papierem firmowym lub pieczątką firmową przedsiębiorcy, jak również zapoznali się z reklamą obiektu na stronach internetowych. Liczba tych osób jest znaczna. [...]
Zrozumiałe jest, że usługodawca zachęca do nabywania danej usługi, należy jednak wskazać, iż rolą przekazu informacyjnego jest nie tylko promowanie tej usługi i namawianie konsumentów do jej zakupu, ale również rzetelne i zgodne z prawdą informowanie i reklamowanie.
Zakwestionowane przez Prezesa Urzędu działanie Przedsiębiorcy jest działaniem godzącym w interesy konsumentów. [...]
Wobec powyższego, organ antymonopolowy zakwalifikował działanie przedsiębiorcy jako praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, określoną w art. 23a ust. 1 i 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
[...] W niniejszej sprawie Prezes Urzędu stwierdził, iż przedmiotowa praktyka miała miejsce, a jej stosowanie zostało zaniechane z dniem 1 lutego 2007 r., tj. z dniem dokonania przez Przedsiębiorcę zmiany wzoru papieru firmowego i pieczątki firmowej oraz informacji na stronach internetowych.