Odmowa wszczęcia postępowania antymonopolowego na wniosek GEPARD Sp. z o.o. w Warszawie.
Dz.Urz.UOKiK.2007.1.2
Akt nienormatywnyDECYZJA
z dnia 23 listopada 2006 r.
w sprawie odmowy wszczęcia postępowania antymonopolowego na wniosek GEPARD Sp. z o.o. w Warszawie
Na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odmawia wszczęcia postępowania antymonopolowego na wniosek spółki GEPARD Sp. z o.o. w Warszawie w sprawie podejrzenia stosowania przez PKP Intercity Sp. z o.o. w Warszawie praktyk ograniczających konkurencję, polegających na nadużywaniu pozycji dominującej na rynku rezerwacji i sprzedaży biletów kolejowych w komunikacji krajowej, regionalnej i kwalifikowanej oraz międzynarodowej w ramach ogólnopolskiego systemu rezerwacji miejsc i sprzedaży biletów poprzez:
- odmowę sprzedaży biletów kolejowych za pośrednictwem agentów, co miało dla nich oraz dla konsumentów ujemne konsekwencje, co mogłoby naruszać art. 8 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy;
- stosowanie w podobnych umowach zawieranych z agentami pośredniczącymi w sprzedaży biletów kolejowych niejednolitych warunków umów, zwłaszcza w zakresie wysokości prowizji, stwarzając agentom zróżnicowane warunki konkurencji, co mogłoby naruszać art. 8 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy;
- dowolne i nieuzasadnione różnicowanie wysokości prowizji, prowadzące do przeciwdziałania ukształtowaniu się warunków niezbędnych do rozwoju konkurencji na rynku usług sprzedaży biletów kolejowych, co mogłoby naruszać art. 8 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy;
- narzucanie uciążliwych warunków umów agencyjnych sprzedaży biletów kolejowych w zakresie wysokości prowizji, które przynoszą PKP Intercity Sp. z o.o. nieuzasadnione korzyści, co mogłoby naruszać art. 8 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy.
UZASADNIENIE
W dniu 10 stycznia 2006 r. do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej: Prezesem Urzędu, organem antymonopolowym) wpłynął wniosek spółki GEPARD Sp. z o.o. w Warszawie, będącej następcą prawnym GEPARD s.c. w Warszawie (zwanej także Wnioskodawcą) o wszczęcie postępowania antymonopolowego w sprawie stosowania przez PKP Intercity Sp. z o.o. w Warszawie praktyk ograniczających konkurencję, określonych w art. 8 ust. 2 pkt 1, 2, 3, 5 i 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (zwanej dalej ustawą) i nakazanie ich zaniechania. GEPARD Sp. z o.o. wniosła także o zastosowanie środka zabezpieczającego i wydanie decyzji nakazującej PKP Intercity Sp. z o.o. wykonywanie na czas prowadzenia postępowania antymonopolowego umowy nr BWS1-780-210/02, jak również nadanie decyzji Prezesa Urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności.
Zdaniem Wnioskodawcy, nadużycie przez PKP Intercity Sp. z o.o. pozycji dominującej na krajowym rynku rezerwacji i sprzedaży biletów kolejowych polegało na:
- narzucaniu w aneksach do umów agencyjnych: BF9-029/218/97 oraz BWS1-780-210/02 obniżonych wysokości prowizji, co stanowi naruszenie art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy;
- wypowiedzeniu przez PKP Intercity Sp. z o.o. umowy agencyjnej zawartej z Wnioskodawcą, co stanowi kwalifikowaną formę ograniczania zbytu, która uderza zarówno w konkurencję powodując ograniczenie jej rozwoju na rynku właściwym, jak również w konsumentów, powoduje bowiem zamykanie kas biletowych i powstanie dłuższych kolejek do kas biletowych, co jest przejawem praktyki wymienionej w art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy;
- stosowaniu przez PKP Intercity Sp. z o.o. w umowach zawartych z agentami pośredniczącymi w sprzedaży biletów kolejowych, niejednolitych warunków umów w zakresie wysokości prowizji (prowizje przyznane spółce GEPARD Sp. z o.o. przez PKP Intercity Sp. z o.o. są niższe niż prowizje przyznane innym agentom), stwarzając agentom zróżnicowane warunki konkurencji, co stanowi naruszenie art. 8 ust. 2 pkt 3 ustawy;
- nieuzasadnionym różnicowaniu i obniżaniu przez PKP Intercity Sp. z o.o. prowizji agentom, na podstawie nieprzejrzystych kryteriów, co przeciwdziała ukształtowaniu się warunków niezbędnych do rozwoju konkurencji i stanowi przejaw praktyki określonej w art. 8 ust. 2 pkt 5 ustawy;
- narzucanie uciążliwych warunków agencyjnych umów sprzedaży biletów kolejowych, które powoduje uzyskiwanie przez PKP Intercity Sp. z o.o. nieuzasadnionych korzyści z ich sprzedaży, kosztem agentów, którym obniża się wysokość prowizji, co stanowi naruszenie art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy.
Wnioskodawca domagał się przy tym stwierdzenia, iż PKP Intercity Sp. z o.o. stosuje ww. praktyki ograniczające konkurencję w całym okresie, w jakim obowiązywały ww. umowy agencyjne, tj. w latach 1997-2005. [...]
Prezes Urzędu w dniu 20 stycznia 2006 r. wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie wstępnego ustalenia, czy działania PKP Intercity Sp. z o.o. związane z rezerwacją i sprzedażą biletów kolejowych, naruszają przepisy ustawy.
W toku postępowania ustalono, iż GEPARD Sp. z o.o. prowadziła w latach 1997-2005 na Dworcu Centralnym w Warszawie działalność, polegającą na rezerwacji i sprzedaży biletów kolejowych. Spółka ta sprzedawała w prowadzonych przez siebie kasach bilety jednorazowe na przejazd pociągami spółki Intercity Sp. z o.o. w komunikacji krajowej i międzynarodowej, bilety na miejsca sypialne i "do leżenia" w komunikacji krajowej i międzynarodowej, bilety na przejazd pociągami innych przewoźników oraz bilety dodatkowe na miejsca do siedzenia (z wyjątkiem biletów sieciowych i okresowych sprzedawanych w kasach własnych PKP Intercity Sp. z o.o.). Podstawą do prowadzenia ww. działalności były zawarte pomiędzy spółką GEPARD a PKP Intercity Sp. z o.o. (będącą następcą prawnym Zakładu Kwalifikowanych Przewozów Pasażerskich działającego w ramach PKP S.A.) umowy agencyjne. [...] Na podstawie tych umów agenci pobierali prowizję za sprzedaż biletów kolejowych na Dworcu Centralnym.
[...] Dla spółki GEPARD Sp. z o.o. PKP Intercity Sp. z o.o. ustaliła niższą prowizję, ale tylko z tytułu sprzedaży biletów kolejowych na przejazd pociągami PKP Intercity Sp. z o.o. Biuro to, na podstawie umowy agencyjnej zawartej z PKP Intercity Sp. z o.o., realizuje sprzedaż biletów kolejowych w imieniu i na rzecz PKP Intercity Sp. z o.o. Równocześnie PKP Intercity Sp. z o.o. jest agentem dla Biura Podróży "Wasteels" Sp. z o.o., gdyż w imieniu i na rzecz tego Biura sprzedaje bilety np. na przejazdy "tam i z powrotem" (takie jak: Warszawa-Budapeszt-Warszawa, Warszawa-Wiedeń-Warszawa), bilety zniżkowe (np. z Polski do Austrii, Chorwacji, Danii, Holandii, Rumunii, oferta specjalna dla młodzieży tzw. BIJ i dla osób pracujących za granicą tzw. BIGT). Z tytułu wzajemnej sprzedaży biletów ww. spółki otrzymują wynagrodzenie prowizyjne.
Pismem z dnia 9 sierpnia 2005 r. spółka PKP Intercity Sp. z o.o. wypowiedziała Wnioskodawcy umowę agencyjną nr BWS1-780-210/02, zawartą w dniu 27 marca 2002 r., z zachowaniem 1 -miesięcznego terminu wypowiedzenia. W piśmie z dnia 12 sierpnia 2005 r. spółka ta wskazała Wnioskodawcy, iż powodem rozwiązania ww. umowy byty liczne nieprawidłowości w zakresie prowadzonej przez spółkę GEPARD Sp. z o.o. sprzedaży biletów kolejowych. W 2004 r. do PKP Intercity Sp. z o.o. wpłynęło bowiem 70 raportów drużyn konduktorskich, a także skarg i reklamacji dotyczących różnego typu nieprawidłowości w działaniu ww. spółki. W pierwszym półroczu 2005 r. liczba tych raportów, a także skarg i reklamacji wzrosła do 75. [...]
Przeprowadzone postępowanie wykazało, iż zanotowane przez konduktorów w raportach służbowych uchybienia w pracy kas należących do spółki GEPARD Sp. z o.o. stanowiły w 2004 r. blisko 26% uchybień, jakie miały miejsce w pracy wszystkich kas obsługiwanych przez agentów, którzy podpisali z PKP Intercity Sp. z o.o. umowę agencyjną dotyczącą sprzedaży biletów kolejowych. W pierwszej połowie 2005 r. liczba uchybień w pracy kas należących do spółki GEPARD Sp. z o.o. wzrosła do 34% wszystkich uchybień, jakie miały miejsce w pracy wszystkich kas obsługiwanych przez agentów PKP Intercity Sp. z o.o. Przejawem uchybień w pracy kas należących do spółki GEPARD Sp. z o.o. były głównie nieprawidłowo wystawiane bilety kolejowe. [...]
W toku postępowania ustalono, iż [...] spółka GEPARD Sp. z o.o. posiadała dwie kasy biletowe usytuowane między przystankami komunikacji miejskiej w Warszawie, przy Al. Jerozolimskich i Al. Jana Pawła II, a więc w miejscu o znacznym nasileniu ruchu pasażerskiego, stąd przychód uzyskiwany przez tę spółkę należał do jednego z wyższych, jakie można było osiągnąć na Dworcu Centralnym w Warszawie.
PKP Intercity Sp. z o.o. prowadzi działalność w zakresie przewozów kolejowych (pociągi Eurocity, Intercity, ekspresowe oraz wagony sypialne i "z miejscami do leżenia") oraz zarządza od 1 lipca 2004 r. ogólnokrajowym Systemem Rezerwacji oraz Sprzedaży Biletów KURS 90. Obok systemu KURS 90, możliwa jest również sprzedaż biletów w systemie off line. Umowy na sprzedaż biletów w tym systemie są podpisywane z PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. Zasadnicza różnica między obydwoma systemami sprowadza się do tego, iż za pomocą kasy typu off line można dokonywać sprzedaży biletów tylko na pociągi nie objęte rezerwacją miejsc, tj. na pociągi krajowe: PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o., Koleje Mazowieckie - KM Sp. z o.o., SKM Szybka Kolej Miejska w Trójmieście Sp. z o.o.
W toku postępowania ustalono również, iż w latach 2002-2005 PKP Intercity Sp. z o.o. rozwiązała 10 umów zawartych z agentami prowadzącym sprzedaż biletów. Powodem ich rozwiązania było:
- niewywiązywanie się agentów z warunków umowy w części dotyczącej przestrzegania terminów rozliczeń finansowych z tytułu sprzedanych biletów (w 5 przypadkach);
- nieprzestrzeganie przez agentów przepisów prawa przewozowego, taryf oraz regulacji w zakresie obsług podróżnych; (w 2 przypadkach -jednym z nich była GEPARD Sp. z o.o.);
- przejęcie kas przez spółkę PKP Przewozy Regionalne Sp. z o.o. (w 3 przypadkach). [...]
Przeprowadzone przez organ antymonopolowy z urzędu postępowanie wyjaśniające wykazało, iż w zakresie zarzutów sformułowanych we wniosku o wszczęcie postępowania należy uznać przedmiotową sprawę jako mającą charakter prywatnoprawny, co wyklucza możliwość jej rozstrzygnięcia w oparciu o przepisy ustawy. [..] Kwestionowane przez spółkę GEPARD Sp. z o.o. działania PKP Intercity Sp. z o.o. nie dotykają szerszego kręgu uczestników rynku. Spór w przedmiotowej sprawie dotyczy bowiem wysokości prowizji ustalonej przez PKP Intercity Sp. z o.o. dla jednego z agentów tej spółki, tj. spółki GEPARD Sp. z o.o. prowadzącej działalność sprzedaży biletów na Dworcu Centralnym w Warszawie, jak również bezprawności wypowiedzenia umowy agencyjnej. Prezes Urzędu nie otrzymał żadnych skarg od innych agentów prowadzących działalność sprzedaży biletów kolejowych na Dworcu Centralnym w Warszawie. W związku z tym przypadek Wnioskodawcy należy uznać za przypadek odosobniony.
Spór pomiędzy PKP Intercity Sp. z o.o. i GEPARD Sp. z o.o. nie ma charakteru antymonopolowego, bowiem w ocenie Prezesa Urzędu nie narusza interesu publicznoprawnego. Wysokość prowizji ustalona dla agentów przez PKP Intercity Sp. z o.o. z tytułu sprzedaży biletów kolejowych nie wywołuje skutków dla konsumentów. Nie wpływa ona bowiem na wysokość cen biletów kolejowych, a agenci konkurują w zakresie jakości obsługi podróżnych, np. czasu otwarcia kas biletowych.
[...] W świetle powyższych okoliczności, nie można dopatrzyć się w sprawie będącej przedmiotem wniosku o wszczęcie postępowania antymonopolowego, naruszenia interesu publicznego. Skutki skarżonych działań PKP Intercity Sp. z o.o. odnoszą się wyłącznie do Wnioskodawcy, nie dotykając szerszego kręgu uczestników rynku. Reasumując, należy stwierdzić, iż przeprowadzone w przedmiotowej sprawie postępowanie wyjaśniające nie dało podstaw do stwierdzenia, iż doszło do naruszenia przepisów ustawy.