Niestwierdzenie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów przez LOT S.A. Polskie Linie Lotnicze w W.
Dz.Urz.UOKiK.2005.1.5
Akt nienormatywnyDecyzja
z dnia 7 grudnia 2004 r.
w sprawie niestwierdzenia stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów przez LOT S.A. Polskie Linie Lotnicze w W.
Na podstawie art. 23d w związku z art. 23a ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.), po przeprowadzeniu na wniosek Miejskiego Rzecznika Konsumentów w R. postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, zwany dalej "Prezesem Urzędu", stwierdza że praktyki stosowane przez LOT S.A. Polskie Linie Lotnicze w W., polegające w szczególności na stosowaniu w reklamach w prasie i telewizji, w których oferuje do sprzedaży bilety lotnicze przez Internet, cen bez uwzględnienia opłat lotniskowych, innych podatków oraz opłat za wystawienie biletu, nie naruszają zbiorowych interesów konsumentów i tym samym nie stanowią praktyki, o której mowa w art. 23a ust. 2 ustawy, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz prowadzeniu reklamy wprowadzającej w błąd.
W dniu 13 sierpnia 2004 r. Prezes Urzędu na podstawie art. 44 ust. 1 w zw. z art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, działając na wniosek Miejskiego Rzecznika Konsumentów w R., zwanego dalej "Rzecznikiem", wszczął wobec "LOT" S.A. Polskie Linie Lotnicze w W., zwane dalej "Spółką", postępowanie w sprawie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na "stosowaniu w reklamach w prasie i telewizji, w których oferuje do sprzedaży przez Internet bilety lotnicze, cen bez uwzględnienia opłat lotniskowych, innych podatków oraz opłat za wystawienie biletu, co narusza obowiązek udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji i tym samym jest reklamą wprowadzającą w błąd".
W uzasadnieniu Rzecznik podniósł, iż Spółka w ramach prowadzonej kampanii, promującej ofertę zakupu biletów lotniczych przez Internet, stosuje reklamy (ukazujące się w ogólnopolskich gazetach codziennych, np. Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza oraz telewizji), których treść może wprowadzać konsumentów w błąd. Według Rzecznika, reklamy przedstawiają atrakcyjną ofertę cenową zakupu biletów, przy czym podana cena nie uwzględnia opłat lotniskowych, innych podatków oraz opłat za wystawienie biletu. Informacja taka niewątpliwie zachęca konsumentów do korzystania z oferty przedsiębiorcy, niemniej jednak, ze względu na wskazany sposób przedstawienia, wprowadza ona w błąd, narażając tym samym jej odbiorców na podejmowanie niekorzystnych decyzji ekonomicznych.
Zdaniem Rzecznika, opisane działanie Spółki w pełni wyczerpuje definicję praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Działający pod wpływem przedstawionych treści reklamowych konsument nie jest w stanie ocenić, jaką cenę będzie zmuszony uiścić za bilet na przykładowej trasie podanej w reklamie, tym samym zostaje pozbawiony możliwości porównania rzeczywistych kosztów biletu z ofertą innego przedsiębiorcy i dokonania racjonalnego wyboru.
Prezes Urzędu ustalił i zważył, co następuje.
Jednym z zasadniczych uprawnień przysługujących konsumentom z mocy obowiązujących regulacji ustawowych, jest obowiązek udzielania prawdziwej, rzetelnej i pełnej informacji.
Formą zapoznania się konsumenta z informacją dotyczącą towarów i usług jest reklama. Każda osoba może za pośrednictwem gazety czy strony internetowej zapoznać się z propozycją rynkową, oferowanych i dostępnych produktów. Z wprowadzeniem w błąd przez reklamę mamy do czynienia wówczas, gdy powstałe na podstawie reklamy wyobrażenia nie są zgodne ze stanem rzeczywistym. Wprowadzanie w błąd może także nastąpić w przypadku używania w reklamie prawdziwych informacji, jeżeli wywołują one u odbiorcy mylne wrażenie. Takie praktyki reklamowo - marketingowe przedsiębiorców mogą być kwalifikowane jako czyny zakazane przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 153, poz. 1503 ze zm.), zwanej dalej u.z.n.k. Reklama bowiem zarówno ze względu na swą formę, jak i treść może wprowadzać w błąd odbiorców, wytwarzając u nich nieprawdziwe przekonanie o wyjątkowym charakterze oferty i jej atrakcyjności w porównaniu z innymi dostępnymi na rynku.
Decydujące znaczenie przy ocenie reklamy mają przy tym wyobrażenia adresatów. Artykuł 16 ust. 2 u.z.n.k., wskazuje, że przy ocenie reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy. Zawarte w tym przepisie przykładowe ich wyliczenie - elementy dotyczące ilości, jakości, sposobów wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy lub konserwacji reklamowanych towarów lub usług - jest zdaniem prof. I. Wiszniewskiej dość przypadkowe, a w praktyce dotyczy często cen czy samej formy reklamy.
W przedmiotowej sprawie należy przychylić się do stanowiska Rzecznika, według którego zakwestionowane reklamy rzeczywiście nie przedstawiają pełnej ceny biletów na podanych trasach. Jednakże w opinii Prezesa Urzędu ten sposób podania informacji nie wprowadza potencjalnych klientów w błąd, gdyż odbiorca reklamy posiada wyraźną informację, że jest to cena niepełna, o czym świadczy informacja: "*(...) Cena w dwie strony nie obejmuje opłat lotniskowych, innych podatków oraz opłaty za wystawienie biletu". Jednocześnie wskazana reklama wskazuje, gdzie potencjalny, zainteresowany klient może uzyskać szczegółowe informacje na temat wszystkich kosztów przelotu, na co wskazuje dalsza treść reklamy: "(...) Sprawdź także nasze super ceny dzwoniąc pod numer 0801 300 952/953, dla abonentów sieci komórkowych: 22 9572, 22 9573 i u agentów IATA".
Zgodnie z art. 198 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2002 Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112 ze zm.), taryfy przewozu lotniczego określające wysokość opłat za przewóz lotniczy wykonywany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo rozpoczynający się lub kończący na tym terytorium oraz związane z nim usługi, jak również warunki stosowania tych opłat, łącznie z wynagrodzeniem i warunkami oferowanymi agentom sprzedaży, są ustalane przez przewoźników lotniczych według zasad rynkowych oraz podawane do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty. Należy podkreślić jednocześnie, iż taryfa ta podlega weryfikacji i dopuszczeniu do obrotu przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, który zgodnie z art. 198 ust. 3 Prawa lotniczego, może w drodze decyzji administracyjnej, nakazać: