Niektóre zasady przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących pracownikom.
Dz.Urz.ZUS.1995.3.9
Akt utracił mocWYTYCZNE NR 2
Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 20 lutego 1995 r.
w sprawie niektórych zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących pracownikom
wyjaśniam.
Zasady przedstawione w wytycznych mają zastosowanie w jednakowym zakresie do pracowników zakładów sektora publicznego i prywatnego.
Rozdział 1
Zasiłek chorobowy
Zasiłek chorobowy
Przykład:
Pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od 18 kwietnia do 14 maja (27 dni) był on niezdolny do pracy z powodu choroby i za ten okres zachowywał prawo do wynagrodzenia. W trakcie roku, od 1 czerwca pracownik podjął dodatkowe zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy w innym zakładzie pracy. W okresie od 14 lipca do 4 sierpnia był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik ten w obydwu zakładach pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy od 14 do 21 lipca; w dniu 21 lipca upływa 35 dni, za które pracownik w danym roku kalendarzowym zachowuje prawo do wynagrodzenia. Od 22 lipca pracownik w obydwu zakładach pracy ma prawo do zasiłku chorobowego.
pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, nawet jeśli w danym roku kalendarzowym nie otrzymywała wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy lub jeśli otrzymał to wynagrodzenie za okres krótszy niż 35 dni.
Przykład:
Pracownik wystąpił o urlop bezpłatny w macierzystym zakładzie pracy na okres od 1 lutego do 30 września. W okresie tego urlopu podjął zatrudnienie w innym zakładzie pracy; zatrudnienie to trwało od 1 lutego do 15 września. Pracownik ten w okresie od 2 września do 13 października był niezdolny do pracy z powodu choroby. Z tytułu wcześniejszych niezdolności do pracy z powodu choroby wykorzystał on okres 35 dni, za które zachowywał prawo do wynagrodzenia. Zasiłek chorobowy przysługuje temu pracownikowi w okresie od 2 do 30 września z tytułu zatrudnienia podjętego w czasie urlopu bezpłatnego, a w okresie od 1 do 13 października - wyłącznie z tytułu zatrudnienia w macierzystym zakładzie pracy.
II. Przedłużenie okresu wypłaty zasiłku chorobowego
III. Wysokość zasiłku chorobowego
traktowanymi na równi z okolicznościami wymienionymi w art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy.
IV. Pracownicy zatrudnieni za granicą w ramach realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem
pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego przez oddział ZUS.
Rozdział 2
Świadczenie rehabilitacyjne
Świadczenie rehabilitacyjne
Rozdział 3
Zasiłek wyrównawczy
Zasiłek wyrównawczy
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie warunków odbywania rehabilitacji zawodowej uprawniających do zasiłku wyrównawczego oraz szczegółowych zasad przyznawania tego zasiłku (Dz. U. Nr 51, poz. 325).
Rozdział 4
Zasiłek porodowy
Zasiłek porodowy
Rozdział 5
Zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński
Rozdział 6
Zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy
Rozdział 7
Zasiłek pogrzebowy
Zasiłek pogrzebowy
Rozdział 8
Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków
Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków
Przykład:
Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 15 lipca do 20 września. Jest to jego pierwsza niezdolność do pracy z powodu choroby w danym roku kalendarzowym. Za okres od 15 lipca do 18 sierpnia pracownik ten zachowuje prawo do wynagrodzenia. Za pozostały okres niezdolności do pracy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z sześciu miesięcy poprzedzających powstanie tej niezdolności do pracy, tj. z miesięcy styczeń - czerwiec tego roku.
W razie uzyskania wynagrodzenia za część miesiąca z przyczyn nieusprawiedliwionych w myśl przepisów o porządku i dyscyplinie pracy, do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w tym miesiącu bez uzupełniania jego wysokości za dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Przykład 1:
Pracownik podjął zatrudnienie od 1 sierpnia. Zachorował 15 sierpnia i chorował do końca tego miesiąca. Wykorzystał on już w poprzednim zakładzie pracy 35-dniowy okres, w którym zachowywał prawo do wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy. Pracownik ten otrzymuje wynagrodzenie zmienne. W okresie od 1 do 14 sierpnia otrzymał wynagrodzenie za 9 dni pracy w wysokości 270 zł. Ponadto w jednym dniu pracownik był nieobecny z przyczyn nieusprawiedliwionych. Pracownik ten był obowiązany przepracować w sierpniu 22 dni robocze. Wynagrodzenie, które pracownik ten osiągnąłby gdyby pracował we wszystkie dni robocze wynosi 594 zł (270 zł : 10 = 27 zł; 27zł x 22 dni). Wynagrodzenie to będzie stanowiło podstawę wymiaru zasiłku chorobowego.
Przykład 2:
Pracownik jest zatrudniony od 1 maja. Zachorował 12 maja i był niezdolny do pracy przez okres 9 dni. Za okres pierwszych 4 dni niezdolności do pracy zachowywał prawo do wynagrodzenia, a za pozostałe 5 dni ma prawo do zasiłku chorobowego. W tym miesiącu pracownik przepracował 16 dni i osiągnął wynagrodzenie w kwocie 240 zł. Wynagrodzenie, które pracownik ten osiągnąłby gdyby pracował wszystkie dni robocze wynosi 330 zł (240 zł : 16 dni = 15 zł; 15 zł x 22 dni) i to wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru zasiłku.
Przykład:
Pracownik jest zatrudniony od 15 kwietnia. Zachorował 15 lipca. Od pierwszego dnia tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe zatrudnienia, tj. za maj i czerwiec.
Przykład 1:
Pracownik jest zatrudniony od 1 lipca. Zachorował 20 października i chorował do 20 grudnia. Za okres pierwszych 15 dni zachowuje on prawo do wynagrodzenia. Od 4 listopada pracownik ten ma prawo do zasiłku chorobowego. W sierpniu przez okres 20 dni pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby i zachowywał w tym czasie prawo do wynagrodzenia. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie z miesięcy poprzedzających powstanie niezdolności do pracy, tj. z lipca i września. Wynagrodzenie z sierpnia nie jest uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku, gdyż pracownik w miesiącu tym przepracował mniej niż 50% obowiązującego czasu pracy.
Przykład 2:
Pracownik jest zatrudniony od 1 maja. We wrześniu stał się niezdolny do pracy z powodu choroby i od pierwszego dnia tej niezdolności ma prawo do zasiłku chorobowego. Pracownik ten miał obowiązek przepracować w każdym miesiącu 22 dni robocze. W maju pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres 10 dni, a w czerwcu przez okres 18 dni, zachowując w tych okresach prawo do wynagrodzenia. W lipcu pracownik przepracował 15 dni, a przez okres 9 dni był niezdolny do pracy z powodu choroby i z tego tytułu za 7 dni otrzymał wynagrodzenie, a za 2 dni - zasiłek chorobowy.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od września wyłącza się wynagrodzenie za czerwiec, w którym pracownik przepracował mniej niż 50% obowiązującego go czasu pracy, przyjmuje się natomiast wynagrodzenie za maj i lipiec, po jego uzupełnieniu oraz wynagrodzenie za sierpień.
Przykład:
Pracownik jest zatrudniony od 1 czerwca. Zachorował 20 sierpnia i od pierwszego dnia tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego. W czerwcu pracownik przez okres 18 dni pobierał zasiłek opiekuńczy, w lipcu pobierał zasiłek opiekuńczy przez okres 16 dni. Ponieważ w obydwu miesiącach od podjęcia zatrudnienia pracownik przepracował mniej niż 50% obowiązującego go czasu pracy (23 dni), wynagrodzenie z tych miesięcy przyjmuje się do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku, po uzupełnieniu.
Podstawa wymiaru pobieranego przez pracownika zasiłku, ograniczona do kwoty 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia podlega podwyższeniu od każdego trzeciego miesiąca każdego kwartału, wraz ze wzrostem przeciętnego wynagrodzenia.
Przykład:
Pracownik jest zatrudniony od 1 lutego. Przerwa między poprzednim a obecnym zatrudnieniem wynosi tydzień. Pracownik ten stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 15 kwietnia i chorował do 20 lipca. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie z lutego i marca. Wynagrodzenie to jest wyższe od 250% przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału poprzedniego roku, ogłoszonego dla celów emerytalnych. W związku z tym, podstawę wymiaru zasiłku ogranicza się do kwoty 250% wynagrodzenia, o którym mowa wyżej. Od 1 czerwca podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi faktyczne przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika, gdyż ustalono, że jest ono niższe od kwoty odpowiadającej 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z I kwartału.
Przykład:
Dziennikarz w okresie 12 miesięcy kalendarzowych, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego był niezdolny do pracy z powodu choroby przez okres 40 dni, a przez okres 16 dni sprawował opiekę pobierając zasiłek opiekuńczy.
Honorarium, które osiągnął w okresie 12 miesięcy wynosi 8400 zł. Honorarium to osiągnął w ciągu 304 dni. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się uzupełnione honorarium w kwocie 9946 zł 80 gr (8400 zł : 304 dni x 360 dni).
Przykład 1:
Pracownik zachorował 20 lipca. Do 31 maja był zatrudniony w połowie wymiaru czasu pracy, a od 1 czerwca - w pełnym wymiarze czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie z czerwca.
Przykład 2:
Pracownik zachorował 12 maja. Do 30 kwietnia był on zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, a od 1 maja w połowie wymiaru czasu pracy. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się, po uzupełnieniu wynagrodzenie z maja przysługujące dla nowego wymiaru czasu pracy.
Przykład 1:
Pracownik zachorował 18 listopada i ma z tego tytułu prawo do zasiłku chorobowego. W okresie 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku chorobowego pracownik:
- w maju - przepracował 5 dni, osiągając wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę w wysokości 30 zł oraz z tytułu umowy zlecenia w wysokości 18 zł, a w pozostałych dniach był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych,
- w czerwcu - przepracował cały miesiąc, osiągając wynagrodzenie w wysokości 300 zł,
- w lipcu - pracownik osiągnął wynagrodzenie w wysokości 400 zł, pracując cały miesiąc,
- w sierpniu - pracownik osiągnął za cały miesiąc wynagrodzenie 350 zł oraz wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres od 1 do 10 sierpnia w wysokości 150 zł,
- we wrześniu - pracownik osiągnął wynagrodzenie za cały miesiąc w wysokości 420 zł oraz wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres od 15 do 25 września w wysokości 100 zł,
- w październiku pracownik osiągnął wynagrodzenie za cały miesiąc w wysokości 400 zł.
Przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wynagrodzenie z maja wyłącza się, a do podstawy wymiaru przyjmuje się wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę z okresu od czerwca do października oraz wynagrodzenie z tytułu umów zlecenia, osiągnięte w sierpniu i we wrześniu w wysokości faktycznej.
Przykład 2:
Pracownik jest zatrudniony od 1 lipca. Zachorował 19 września i ma z tego tytułu prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie z lipca i sierpnia. W lipcu pracownik przepracował 15 dni i osiągnął wynagrodzenie w kwocie 300 zł, a przez 6 dni był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych. Ponadto, pracownik w lipcu osiągnął z tytułu umowy zlecenia zawartej na okres od 1 do 10 lipca wynagrodzenie w wysokości 120 zł. W sierpniu pracownik przepracował 22 dni, w których osiągnął wynagrodzenie w wysokości 450 zł. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie osiągnięte w lipcu z tytułu umowy o pracę, a po uzupełnieniu - w kwocie 440 zł (300 zł : 15 dni x 22 dni) i wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia w kwocie faktycznej - 120 zł oraz wynagrodzenie z sierpnia w kwocie 450 zł.
Przykład:
Pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby w okresie od 2 do 12 grudnia i ma z tego tytułu prawo do zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie z okresu od czerwca do listopada oraz premię miesięczną z tych miesięcy. Premia za listopad nie została wypłacona do czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków, zatem do podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć premię za czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień oraz premię za październik w podwójnej wysokości.
Przykład:
Pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby od 15 listopada. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone z okresu od maja do października. Pracownik, poza wynagrodzeniem zasadniczym, otrzymuje w każdym roku nagrodę z zakładowego funduszu nagród (tzw. 13/tka), która nie przysługuje za okresy choroby. Jest ona wypłacana w lutym lub marcu każdego roku. Przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku przysługującego od 15 listopada należy przyjąć 1/12 części nagrody wypłaconej za rok poprzedni. Wypłata nagrody za rok, w którym wystąpiła ta niezdolność do pracy nie powoduje przeliczenia podstawy wymiaru zasiłku.
Przykład:
Pracownik uległ wypadkowi przy pracy i był niezdolny do pracy z tego tytułu w okresie od 15 maja do 28 lipca. Pracownikowi, poza wynagrodzeniem zasadniczym przysługuje miesięczna premia regulaminowa. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie zasadnicze z okresu od listopada roku poprzedniego do kwietnia tego roku. Premia miesięczna nie podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, gdyż zgodnie z regulaminem premiowania, za okres niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku przy pracy, pracownik zachowuje do niej prawo w okresie tej niezdolności.
Przykład:
Pracownikowi przyznano prawo do dodatku służbowego na okres od 1 stycznia do 30 czerwca. Pracownik ten był niezdolny do pracy z powodu choroby od 15 maja do 17 lipca. Dodatek służbowy podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego tylko do 30 czerwca, tj. do terminu, do którego został przyznany. Od 1 lipca dodatek służbowy powinien zostać wyłączony z podstawy wymiaru zasiłku.
podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone zgodnie z ust. 50 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b.
Rozdział 9
Waloryzacja podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
Waloryzacja podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 250% przeciętnego wynagrodzenia.
Rozdział 10
Zaświadczenie pracodawcy w okresie przejściowym, do czasu wydania nowego wzoru zaświadczenia lekarskiego, zastępuje II część druku Mz L-4a.
następuje na druku asygnaty zastępczej ZUS Z-7, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do wytycznych.
Potrącenie należności wymienionych w lit. a i b łącznie nie może przekraczać 3/5 kwoty zasiłku.
W razie zbiegu egzekucji należności alimentacyjnych z egzekucją innych należności, zasiłki podlegają egzekucji w 3/5 częściach.
- sum ustalonych tytułem wykonawczym na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, w tym również należności z funduszu alimentacyjnego,
- kwot nienależnie pobranych zasiłków oraz nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego,
Przykład:
Oddział ZUS ustalił, że pracownikowi przysługuje za styczeń 1995 r. zasiłek chorobowy w wysokości 300 zł. Z przysługującego zasiłku potrącił zaliczkę na poczet podatku dochodowego w wysokości 68 zł (21%). Ponadto z przysługującego zasiłku oddział ma potrącić świadczenia alimentacyjne w wysokości ograniczonej do 3/5 (60%) kwoty zasiłku, czyli kwotę 180 zł. Wolna od potrąceń jest kwota 80% najniższej emerytury, tj. 171 zł 17 gr. Oddział może potrącić z przysługującej do wypłaty kwoty zasiłku kwotę 60 zł 83 gr (300 zł - 68 zł = 232 zł; 232 zł 0 171 zł 17 gr = 60 zł 83 gr).
II. Kasowanie i przechowywanie dokumentów po wypłacie zasiłków
III. Wypłata zasiłków za okres niezdolności do pracy dokumentowanej po sporządzeniu listy płac
Rozdział 11
Przepisy przejściowe
Przepisy przejściowe
ZAŁĄCZNIKi
ZAŁĄCZNIK nr 1
ZAŚWIADCZENIE PRACODAWCY
ZAŚWIADCZENIE PRACODAWCY
W związku z wejściem w życie ustawy z 3 lutego 1995 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz o zmianie ustawy - Kodeks Pracy (Dz. U. Nr 16, poz. 77) oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 14 lutego 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru i obliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego wprowadza się niniejszy formularz.
Formularz ten w okresie przejściowym, do czasu wydania nowego wzoru zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy zwanego dalej zaświadczeniem lekarskim zastępuje II część tego zaświadczenia wystawionego na druku Mz L-4a.
W przypadku przedłożenia przez pracownika zaświadczenia lekarskiego z tytułu niezdolności do pracy powstałej po dniu 28 lutego 1995 r. przesyłając to zaświadczenie do oddziału (inspektoratu ) ZUS pracodawca załącza wypełniony niniejszy formularz.
Pracownicy zakładów zatrudniających do 5 pracowników mają prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy. A zatem w pkt 4 formularza należy podać łączną liczbę pracowników zatrudnionych w ciągu miesiąca, w którym powstała niezdolność do pracy pracownika, którego dotyczy konkretne zaświadczenie lekarskie. Liczba podana w pkt 4 powinna obejmować pracowników (bez względu na wymiar czasu pracy), uczniów i osoby wykonujące pracę nakładczą.
W pkt 5 należy podać informację dotyczącą pracowników uprawnionych do wynagrodzenia z tytułu niezdolności do pracy przez okres do 35 dni w ciągu roku kalendarzowego. W tym punkcie należy podać okresy niezdolności z roku kalendarzowego, którego dotyczy konkretne zaświadczenie lekarskie, za które winno być wypłacone wynagrodzenie. Należy w tym punkcie wpisać także zaświadczenie lekarskie, za które zgodnie z przepisami pracownik nie otrzymał wynagrodzenia.
Gdy pracownik zmienił zatrudnienie i w poprzednim zakładzie pracy otrzymał wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy, należy przedłożyć informację o treści analogicznej jak w pkt 5, dotyczącą również okresu wypłaty tego wynagrodzenia w poprzednim zakładzie pracy.
Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Dla szczególnych kategorii pracowników określonych w powołanym rozporządzeniu podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu 12 miesięcy.
W przypadku zmiany wysokości wynagrodzenia podstawę wymiaru stanowi również wynagrodzenie sprzed zmiany.
Gdy podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie z okresu 12 miesięcy, należy do formularza dołączyć zaświadczenie o wynagrodzeniu z tego okresu w układzie podanym w tabeli formularza.
W przypadku gdy pracownik nie przepracował części miesiąca podanego w tabeli, należy w UWAGACH podać przyczyny nieprzepracowania całego miesiąca.
Nadmienia się, że wynagrodzenie wypłacone za okres niezdolności do pracy nie stanowi podstawy wymiaru zasiłku.
Jeżeli w miesiącach stanowiących podstawę wymiaru zostały wypłacone składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, należy przedłożyć odpowiednią informację za jaki okres zostały one wypłacone.
W przypadku gdy między kolejnymi zaświadczeniami lekarskimi nie ma dnia przerwy, nie zachodzi konieczność wypełniania i przesyłania niniejszego formularza. Zasada ta dotyczy tego samego rodzaju zasiłku.
ZAŁĄCZNIK nr 2
ZASTĘPCZA ASYGNATA ZASIŁKOWA
ZASTĘPCZA ASYGNATA ZASIŁKOWA
ZAŁĄCZNIK nr 3
KARTA ZASIŁKOWA
KARTA ZASIŁKOWA
ZAŁĄCZNIK nr 4
LISTA PŁATNICZA NR .............
LISTA PŁATNICZA NR .............