Nałożenie kary pieniężnej na PTK Centertel Sp. z o.o. w Warszawie za brak współdziałania w toku kontroli.
Dz.Urz.UOKiK.2002.5.209
Akt nienormatywnyDECYZJA
PREZESA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
z dnia 19 września 2002 r.
w sprawie nałożenia kary pieniężnej na PTK Centertel Sp. z o.o. w Warszawie za brak współdziałania w toku kontroli
Na podstawie art. 101 ust 2 pkt 2 lit. c ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nakłada na PTK Centertel Sp. z o.o. w Warszawie karę pieniężną w wysokości 16.730 zł, za brak współdziałania w toku kontroli przeprowadzonej w siedzibie PTK Centertel Sp. z o.o., w dniach 8-26 lipca 2002 r., polegającego na:
UZASADNIENIE
W dniu 8 lipca 2002 r. zostało wszczęte postępowanie z wniosku Polkomtel S.A. w Warszawie oraz Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. w Warszawie (zwanych Wnioskodawcami) przeciwko Telekomunikacji Polskiej S.A. w Warszawie oraz PTK Centertel Sp. z o.o. w Warszawie (zwanym dalej Centertel), w sprawie zawarcia porozumienia, naruszającego przepisy art. 5 ust 1 pkt 1 i pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z z dnia 15 grudnia 2000 r. (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.), zwanej dalej ustawą antymonopolową. W związku z prowadzonym postępowaniem, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwany dalej Prezesem Urzędu lub organem antymonopolowym) upoważnił czterech pracowników Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanych dalej Kontrolującymi) do przeprowadzenia kontroli w siedzibie Centertel.
Czynności kontrolne rozpoczęto w dniu 8 lipca 2002 r. W dniu tym odbywało się również posiedzenie Rady Nadzorczej Centertel, z udziałem Zarządu tej spółki.
Kontrolujący rozpoczęli czynności kontrolne około godz. 10.05 - w Biurze Kluczowych Klientów Centertel. Po wręczeniu Dyrektorowi Biura Kluczowych Klientów upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz krótkiej rozmowie na temat zadań Biura a także procesu sprzedaży usług Centertel, Kontrolujący poprosili o okazanie ofert skierowanych do klientów instytucjonalnych w latach 2001-2002.
Kontrolujący otrzymali wydzielone pomieszczenie, do którego przynoszono pojedyncze oferty, o które się zwrócili. Dyrektor Biura Kluczowych Klientów stwierdził, że Centertel nie archiwizuje ofert w formie papierowej, stąd zachodzi potrzeba ich wyszukiwania w komputerach a następnie drukowania; tym samym oferty te nie mogą zostać przekazane bezzwłocznie. Do godziny 14.00 Kontrolujący otrzymali tylko 15 ofert i 5 prezentacji. Ponieważ proces przekazywania Kontrolującym ofert i prezentacji przedłużał się a otrzymane przez Kontrolujących oferty odbiegały od tych, które załączyli Wnioskodawcy do wniosku o wszczęcie postępowania antymonopolowego, Kontrolujący zwrócili się o udostępnienie plików komputerowych, zawierających oferty i prezentacje skierowane do klientów instytucjonalnych w latach 2001 -2002.
Żądanie Kontrolujących zbiegło się z przybyciem do Biura Kluczowych Klientów, Pana W.K., radcy prawnego reprezentującego Centertel, który oświadczył, iż Kontrolujący "nie mogą uzyskać dostępu do plików komputerowych zawierających oferty i prezentacje skierowane do klientów instytucjonalnych (z lat 2001-2002) do chwili uzyskania stosownego upoważnienia przez Zarząd PTK Centertel". Ponadto Pan W.K. oświadczył, iż Zarząd wyraża chęć spotkania z Kontrolującymi i na tym spotkaniu chce omówić z Kontrolującymi zakres kontroli a także wyznaczyć osobę do przekazywania informacji Kontrolującym.
Wedle oświadczeń Pana W.K. spotkanie miało odbyć się około godziny 17.00. (w rzeczywistości początek tego spotkania nastąpił o godzinie 18.30).
Protokół z rozmowy z Panem W. K. zakończono spisywać o godzinie 14.45. Od tej godziny wstrzymano drukowanie ofert i prezentacji, o które zwrócili się Kontrolujący oraz zaprzestano udzielać Kontrolującym wszelkich informacji związanych z przedmiotem kontroli.
W związku z powyższym, w dniu 15 lipca 2002 r. Prezes Urzędu wszczął postępowanie w sprawie nałożenia na Centertel kary pieniężnej, o której mowa w art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej - w związku z brakiem współdziałania w toku kontroli, polegającego na:
W odpowiedzi na postawione zarzuty Centertel wskazał w szczególności, iż:
W oparciu o przedstawiony stan faktyczny Prezes Urzędu zważył, co następuje:
Sankcja karna przewidziana w art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej może być zastosowana w przypadku, gdy kontrolowany przedsiębiorca "nie współdziała w toku kontroli". Dodatkowo sankcja ta może być zastosowana nawet w sytuacji nieumyślnego braku współdziałania. Tak więc zakres przedmiotowy wskazanego naruszenia jest znacznie szerszy, niż uprawnienia organu antymonopolowego i odpowiadające im obowiązki przedsiębiorców, zapisane expressis verbis w ustawie (ustawa posługuje się pojęciem "współdziałania" a nie np. "uchylania się od obowiązków nałożonych w art. 59 ust. 1"). Tak szeroki zakres przedmiotowy uzasadnia fakultatywność kary z art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy. Nie każdy bowiem przejaw braku współdziałania, zwłaszcza nieumyślnego, będzie uzasadniał nałożenie kary.
Jednakże, w ocenie organu antymonopolowego, brak współdziałania, który wynika z uchylania się od obowiązków nałożonych expressis verbis w ustawie a jednocześnie nie wynika z nieświadomości przedsiębiorcy - a za takie uchylenie Prezes Urzędu uznał odmowę dostępu do plików komputerowych oraz wstrzymanie możliwości uzyskania informacji od pracowników przedsiębiorcy - powinien być karany sankcją przewidzianą w art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy.
Uznając, iż odmowa dostępu do plików komputerowych oraz wstrzymanie możliwości uzyskania informacji od pracowników przedsiębiorcy, do czasu spotkania z Zarządem Centertel, miały charakter świadomego uchylenia się od obowiązków ustawowych, Prezes Urzędu miał na względzie fakt, iż odmowa ta nastąpiła od działającego w imieniu Zarządu Centertel radcy prawnego, który z racji wykonywanego zawodu powinien mieć świadomość co do konsekwencji takiej decyzji. Ponadto pouczenie o sankcji z tytułu braku współdziałania w toku kontroli zawarte było w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli w siedzibie Centertel.
Charakter naruszeń ze strony Centertel w powiązaniu z charakterem rozpatrywanej przed Prezesem Urzędu sprawy uzasadnia więc zastosowanie sankcji karnej.
Uprawnienie Kontrolujących do żądania udostępnienia plików komputerowych zawierających oferty i prezentacje ofert skierowanych przez Centertel do klientów instytucjonalnych oraz odpowiadający temu obowiązek kontrolowanego do udostępnienia tych plików wynika wprost z przepisów prawa (art. 57 ust. 5 pkt 2 oraz art. 59 ust. 1 pkt 3 ustawy antymonopolowej). Tymczasem Kontrolujący zostali poinformowani, iż nie mogą oni uzyskać stosownego wglądu "do chwili uzyskania stosownego upoważnienia przez Zarząd PTK Centertel". Brak sankcji karnej za takie postępowanie mogłoby powodować niebezpieczną praktykę, kiedy to kontrolowany podmiot, a nie ustawodawca, wyznaczał będzie zakres czynności kontrolnych, stawiając się tym samym ponad prawo.
Potwierdzeniem prawdziwości drukowanych przez pracowników Centertel ofert i prezentacji byłby wgląd do plików komputerowych zawierających te oferty i prezentacje. Dostęp ten został uniemożliwiony, w związku z czym uniemożliwiono Prezesowi Urzędu weryfikację otrzymanych ofert i prezentacji. To z kolei uniemożliwia dokładną i wszechstronną ocenę zawarcia porozumienia, na które wskazali Wnioskodawcy. Fakt ten w ocenie Prezesa Urzędu uzasadnia nałożenie na Centertel kary pieniężnej. Podobnie jak w przypadku uprawnienia dostępu do plików komputerowych tak i w odniesieniu do uprawnienia żądania przekazywania informacji związanych z przedmiotem kontroli, stwierdzić należy, iż uprawnienie to i odpowiadający mu obowiązek po stronie podmiotu kontrolowanego, wynikają z wprost przepisów ustawy antymonopolowej (art. 57 ust. 5 pkt 3 i art. 59 ust. 1 pkt 1). W piśmie z dnia 22 lipca 2002 r. Centertel wskazał, iż wstrzymanie możliwości uzyskania przez Kontrolujących żądanych informacji wynikał z konieczności wyznaczenia osoby upoważnionej, o której mowa w art. 59 ustawy antymonopolowej i trwało tylko do chwili wyznaczenia takiej osoby.
W tym miejscu zauważyć należy, iż przepisy wskazują następujące podmioty obowiązane do przekazywania w trakcie kontroli, informacji:
- kontrolowany, tj. przedsiębiorca, a w jego imieniu - osoby uprawnione do reprezentacji przedsiębiorcy, takie jak np. zarząd spółki (art. 59 ust. 1 ustawy)
- osoba uprawniona do reprezentowania przedsiębiorcy - z uwagi na brzmienie art. 59 ust. 1 ustawy można domniemywać, iż chodzi w tym przypadku o osobę wyznaczoną przez przedsiębiorcę (art. 59 ust. 1 ustawy antymonopolowej)
- pracownicy kontrolowanego (§ 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 września 2001 r. w sprawie szczegółowego trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przedsiębiorców w toku postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów).
Nie jest więc koniecznym - wbrew temu, co wskazuje Centertel w piśmie z dnia 22 lipca 2002 r. - aby Zarząd wyznaczył osobę go reprezentującą w trakcie kontroli.
Prezes Urzędu nie kwestionuje prawa kontrolowanego przedsiębiorcy do wyznaczenia osoby jej reprezentującej w toku kontroli. Mając jednak na uwadze fakt, iż wyznaczenie tej osoby nie nastąpiło w czasie umożliwiającym Kontrolowanym sprawne przeprowadzenie kontroli, organ antymonopolowy uznał, iż wstrzymanie możliwości uzyskania informacji u pracowników Centertel, stanowiło brak współdziałania w toku kontroli, a nawet jej utrudnienie. Fakt, iż Zarząd Centertel uczestniczył w tym dniu w posiedzeniu Rady Nadzorczej nie może stanowić bowiem usprawiedliwienia dla paraliżowania działań kontrolnych.
Domniemywać można, że nie takie było też zamierzenie ustawodawcy, przyznające prawo kontrolowanemu do wyznaczenia osoby go reprezentującej podczas kontroli. Wskazać przy tym należy na brzmienie art. 57 ust. 4 ustawy antymonopolowej, stanowiącego, iż w razie nieobecności osoby reprezentującej kontrolowanego upoważnienie do przeprowadzenia kontroli okazuje się pracownikowi lub osobie czynnej w miejscu wszczęcia kontroli. Nieobecność osób upoważnionych do reprezentacji podmiotu kontrolowanego nie wstrzymuje zatem czynności kontrolnych.
Mając na uwadze powyższe Prezes Urzędu uznał, iż zasadnym jest nałożenie na Centertel kary pieniężnej określonej w art. 101 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy antymonopolowej. Prezes Urzędu zdecydował nałożyć karę pieniężną w wysokości 16.730 zł, co w przybliżeniu stanowi równowartość 4.750 Euro.
Reasumując należy stwierdzić, iż bez względu na rozstrzygnięcie sprawy zawarcia pomiędzy Centertel a Telekomunikacją Polską SA porozumienia, Centertel nie powinien blokować działań kontrolnych organu antymonopolowego. Takie zachowanie ze strony przedsiębiorcy powinno zaś powodować zastosowanie sankcji karnych. Natomiast nałożona kara, jakkolwiek o charakterze prewencyjnym, powinna być - dla nie współdziałającego w trakcie kontroli przedsiębiorcy - odczuwalna.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji. [...]