Jednolite zasady rachunkowości bankowej.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.NBP.1991.2.3

Akt utracił moc

Wersja od: 8 stycznia 1994 r.

ZARZĄDZENIE Nr 1/91

Prezesa Narodowego Banku Polskiego

z dnia 12 lutego 1991 r.

w sprawie jednolitych zasad rachunkowości bankowej.

Na podstawie art. 52 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 4, poz. 22 i Nr 74, poz. 439), zarządza się, co następuje:

Dział  I

Przepisy ogólne

§ 1. Ilekroć w zarządzeniu użyto określenia:

1) "prezes banku" - należy przez to rozumieć zarząd w bankach kierowanych kolegialnie,

2) "kierownik jednostki" - należy przez to rozumieć również dyrektora lub inaczej nazywaną osobę sprawującą jednoosobowe kierownictwo jednostki organizacyjnej banku,

3) "konto syntetyczne" - należy przez to rozumieć urządzenie służące do ewidencji księgowej operacji bankowych o jednakowej treści ekonomicznej, zgodnie z zasadą podwójnego księgowania tak, aby zapewnione było bilansowanie się danych ujętych na wszystkich prowadzonych przez bank kontach syntetycznych. Za konto syntetyczne uważa się również konto pozabilansowe,

4) "konto analityczne" - należy przez to rozumieć urządzenie do szczegółowej ewidencji księgowej danych podlegających ewidencji na koncie syntetycznym, w taki sposób, aby łączna suma ich stanów była zgodna z danymi ewidencjonowanymi na koncie syntetycznym, do którego prowadzi się określony zbiór kont analitycznych,

5) "sprawozdanie finansowe" - należy przez to rozumieć bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie stanów kont pozabilansowych,

6) "okres sprawozdawczy" - należy przez to rozumieć poszczególne dni, dekady, miesiące roku, kwartały lub cały rok kalendarzowy,

7) "operacje bankowe" - należy przez to rozumieć czynności dokonywane przez banki, zgodnie z dyspozycją klientów lub wynikające z zawartych umów oraz z gospodarki własnej, powodujące określone zmiany w stanach rachunków i prowadzonej ewidencji księgowej,

8) "kursy" - należy przez to rozumieć kursy w złotych walut obcych i wartości dewizowych, publikowane przez Narodowy Bank Polski,

9) 1  "cena zakupu" - należy przez to rozumieć cenę, jaka nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług, a przy imporcie powiększoną ponadto o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i podatek akcyzowy,

10) 2  "cena nabycia" - należy przez to rozumieć cenę zakupu powiększoną o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a w szczególności koszty transportu oraz załadunku i wyładunku, a ponadto o podatek od towarów i usług oraz o podatek akcyzowy - w części nie podlegającej odliczeniu od podatku od towarów i usług,

11) 3  "zatwierdzone sprawozdanie finansowe" - należy przez to rozumieć sprawozdanie, które zostało zatwierdzone przez właściwy organ.

Dział  II

podstawowe zasady prowadzenia rachunkowości

Rozdział  1

Zasady ogólne

§  2. 

1. 4  Banki obowiązane są prowadzić księgi rachunkowe w pełnych setkach złotych.

2. Zapisy księgowe dotyczące zagranicznych wartości dewizowych wyrażonych w walutach obcych oraz wszelkiego rodzaju należności i zobowiązań, weksli, papierów wartościowych itp. w walutach obcych mogą być prowadzone:

- w formie zapisów wartości w walucie obcej i w złotych na jednym właściwym koncie,

- bądź w formie równoczesnych zapisów wartości w walucie obcej i w złotych na analogicznych kontach, prowadzonych odrębnie dla wartości w walutach obcych i dla wartości w złotych.

3. Zapisy księgowe powinny być dokonywane codziennie, przy stosowaniu prawidłowej techniki księgowej, wyłącznie na podstawie prawidłowych dowodów, w księgach rachunkowych dla danego roku kalendarzowego.

4. Bieżące zapisy księgowe obejmujące wszystkie dokonywane przez bank operacje bankowe, powinny być odnoszone do właściwych okresów sprawozdawczych.

5. Księgi rachunkowe należy otwierać i zamykać w terminach ustalonych w zarządzeniu.

§  3. 

1. Banki obowiązane są do prowadzenia rachunkowości w sposób kompletny, chronologiczny i systematyczny, przy zachowaniu następujących zasad:

1) podstawą prowadzonej księgowości jest plan kont banku,

2) zapewnione jest pełne, zgodne ze stanem faktycznym oddanie istotnej formalnej i materialnej treści operacji bankowych, niezależnie od formy ich przedstawiania,

3) wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów, dochodów i kosztów ich uzyskania, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustalana jest odrębnie; nie dopuszcza się kompensowania ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, dochodów i kosztów ich uzyskania oraz zysków i strat nadzwyczajnych,

4) wyodrębniane są dane o decydującym znaczeniu, zapewniające rzetelną i pełną informację o stanie i sytuacji finansowej banku,

5) przy ustalaniu wartości aktywów i pasywów oraz wysokości wyniku finansowego, należy stosować ceny możliwe do uzyskania na rynku, tj. w szczególności:

a) wartość składników majątku ustalać według cen zakupu, nabycia lub kosztów poniesionych dla ich wytworzenia, nie wyższych jednak od możliwych do uzyskania cen sprzedaży netto, tj. w sposób wyrażający ich wartość użytkową dla banku,

b) ujmować w księgach rachunkowych przypadające na dany rok zmniejszenia wartości - na skutek umorzenia - wszystkich stopniowo zużywających się składników majątku, niezależnie od wyniku finansowego, jaki w danym roku bank osiągnął,

c) uwzględniać - niezależnie od daty zapłaty - wszelkie osiągnięte i przypadające na rzecz banku za dany rok dochodowy (z działalności podstawowej banku, ze sprzedaży produkcji materialnej i niematerialnej oraz towarów handlowych) i koszty uzyskania tych dochodów oraz wszystkie dotyczące danego roku zyski i straty nadzwyczajne;

6) dla zapewnienia realnej wysokości wyniku finansowego;

- do dochodów i kosztów zalicza się tylko wielkości faktycznie poniesione lub uzyskane w danym okresie, wyodrębniając koszty i dochody przyszłych okresów,

- tworzy się rezerwy i zabezpieczenia związane z ryzykiem operacji bankowych. Zasady tworzenia rezerw i zabezpieczeń określają odrębne przepisy.

2. Przyjęte zasady księgowania operacji bankowych i przedstawiania ich rezultatów w sprawozdaniu finansowym, zwłaszcza zaś sposób ustalania wartości aktywów i pasywów, a także wyniku finansowego nie mogą być zmieniane, chyba że jest to uzasadnione ważnymi dla banku przyczynami i następuje od początku roku.

W przypadku zmiany zasad ustalania wartości aktywów i pasywów, należy w sprawozdaniu finansowym sporządzonym na koniec roku, w którym dokonano zmiany, zamieścić wyjaśnienie na czym ona polegała, uzasadnić jej dokonanie i podać jej wpływ na roczny wynik finansowy.

3. Wartość aktywów i pasywów ustalona wg przepisów niniejszego zarządzenia ulega zmianie, gdy odrębne przepisy przewidują ich przeszacowanie.

§  4. 

1. Prowadzenie ksiąg rachunkowych według zasad ustalonych w planie kont banku polega w szczególności na:

1) ewidencji analitycznej operacji bankowych, w sposób pozwalający na prawidłowe sporządzenie zestawienia sald wszystkich kont analitycznych oraz obrotów na tych kontach analitycznych, których obroty podlegają wykazaniu w sprawozdaniach finansowych;

2) ewidencji syntetycznej operacji bankowych, przy zachowaniu zasady podwójnego księgowania, w sposób pozwalający na sporządzenie zestawienia sald wszystkich kont syntetycznych oraz ustalenie obrotów na tych kontach syntetycznych,, których obroty podlegają wykazaniu w sprawozdaniach finansowych,

3) ewidencji pozabilansowej ze szczegółowością przewidzianą w planie kont banku,

4) objęciu niektórych rzeczowych składników majątku ewidencją ilościową i wartościową w zależności od wymogów zawartych w planie kont banku,

5) objęciu zagranicznych wartości dewizowych (znaków pieniężnych, czeków, weksli, papierów wartościowych itp.) oraz wszelkiego rodzaju należności i zobowiązań w walutach obcych, ewidencją umożliwiającą ustalenie ich wartości w walutach obcych.

2. Analityczna ewidencja księgowa prowadzona jest ze szczegółowością określoną planem kont banku i polega na codziennej rejestracji wszystkich prawidłowo zadekretowanych i zaakceptowanych dowodów księgowych.

3. Syntetyczna ewidencja księgowa jest ewidencją zbiorczą, rejestrującą obroty dotyczące operacji o jednakowej treści ekonomicznej na bilansowych kontach syntetycznych i pozabilansowych. Zapisy na kontach syntetycznych stanowią sumę dokonanych uprzednio zapisów analitycznych.

Rozdział  2

Dowody księgowe

§  5. 

1. Dowodem księgowym, stanowiącym podstawę dokonania operacji bankowej, jest dyspozycja wystawiona przez klienta banku oraz dyspozycja własna banku, sporządzona we właściwej formie.

2. Za prawidłowy uważa się dowód księgowy:

1) stwierdzający fakt dokonania operacji bankowej i zawierający:

a) określenie wystawcy i wskazanie stron uczestniczących w operacji bankowej, której dowód dotyczy oraz określenie numerów rachunków, na których ma być dokonany zapis księgowy; na dowodach własnych, wystawianych dla obiegu wewnętrznego przez bank dokonujący księgowania, nazwy stron zastępują nazwy jednostek lub komórek organizacyjnych, których dowód dotyczy,

b) datę wystawienia dowodu oraz datę operacji bankowej z tym, że jeżeli data dokonania operacji bankowej pokrywa się z datą wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty,

c) przedmiot operacji (tytuł operacji),

d) kwotę wyrażoną cyframi i słownie, jeżeli to wynika z przepisów szczegółowych lub z układu formularza. Jeżeli operacja jest wymierna w jednostkach naturalnych, dowód powinien zawierać również jej ilościowe określenie. Na własnych dowodach księgowych dotyczących operacji zagranicznymi środkami płatniczymi oraz należności i zobowiązań, weksli, papierów wartościowych itp. w walutach obcych, obok kwoty w walucie obcej, należy podawać kwotę jej równowartości w złotych,

e) podpis wystawcy i pieczęć (stempel), jeżeli to przewiduje układ formularza względnie regulują odrębne przepisy;

2) sprawdzony pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym przez właściwe komórki jednostki organizacyjnej banku i zatwierdzony do realizacji.

Dowód księgowy może zawierać dodatkowe informacje wynikające z układu formularza lub przepisów szczegółowych (np. symbol sprawozdawczy, podziałka klasyfikacji budżetowej, data waluty itp.).

3. Bank dokonujący księgowania dowodu jest właściwy do wystawienia dowodów księgowych dla udokumentowania:

1) wewnętrznych operacji bankowych, to jest operacji, w których uczestniczą tylko jednostki organizacyjne banku księgującego dowód,

2) wysokości kosztów nie wynikających ze świadczeń kontrahentów, ustalenia wysokości poniesionych strat i osiągniętych zysków, korekty różnic inwentaryzacyjnych, przemieszczeń składników majątkowych itp.,

3) zewnętrznych operacji bankowych, to jest operacji w których uczestniczą inne banki, podmioty gospodarcze, osoby fizyczne i prawne oraz skarb państwa.

Dowody wymienione w pkt 1 i 2 nazywa się dowodami własnymi wewnętrznymi, a wymienione w pkt 3 - dowodami własnymi zewnętrznymi.

4. Banki dokonujące księgowania wystawiają własne dowody wewnętrzne dla udokumentowania operacji bankowych, dla których wymagane są dowody obce, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia kompletności zapisów księgowych, a dowód obcy nie wpłynął w czasie zezwalającym na sporządzenie w wyznaczonym terminie sprawozdania finansowego.

5. W przypadkach szczególnych, np. dla udokumentowania operacji bankowych polegających na skupie, operacji dokonywanych z nieokreślonymi imiennie kontrahentami, główni księgowi poszczególnych banków mogą udzielić zezwolenia na sporządzenie dowodów księgowych w sposób uproszczony, to jest z pominięciem niektórych elementów dowodu księgowego oraz wystawianie dowodów własnych dla operacji, które powinny być udokumentowane dowodami obcymi, pod warunkiem, że w zezwoleniu tym zostanie określony:

1) rodzaj operacji bankowych, które mają być udokumentowane w sposób uproszczony,

2) sposób wystawienia oraz tryb kontrolowania dowodów księgowych w sposób uproszczony.

6. Zakupy rzeczowych składników majątku mogą być udokumentowane wyłącznie fakturami (rachunkami) dostawców.

Paragony, asygnaty kasowe, pokwitowania oraz inne dokumenty nie określające nabywcy, nie stanowią podstawy księgowania zakupu rzeczowych składników majątku. Jeżeli jednak, dla zapewnienia nieprzerwanej działalności jednostki organizacyjnej banku bądź z innych społecznie lub ekonomicznie uzasadnionych przyczyn, niezbędne jest dokonanie zakupu rzeczowych składników majątku w punktach sprzedaży detalicznej lub w innych punktach sprzedaży nie wystawiających faktur (rachunków), to za prawidłowy dowód księgowy uważa się:

1) pisemne oświadczenie pracownika dokonującego zakupu, zawierające ilość, cenę i wartość poszczególnych rodzajów zakupionych rzeczowych składników majątku,

2) paragony, asygnaty kasowe, pokwitowania lub inne dokumenty stwierdzające dokonanie zakupu, uzupełnione wskazaniem jednostki organizacyjnej banku będącej nabywcą.

Dowody wymienione w pkt 1 i 2 muszą być podpisane przez kierownika jednostki organizacyjnej banku lub osobę prze niego upoważnioną na dowód aprobaty zakupu.

7. W uzasadnionych przypadkach, kierownik jednostki organizacyjnej banku może uznać za prawidłowe dowody księgowe pisemne oświadczenia pracowników o dokonaniu wydatków finansowych ze środków banku lub inne dokumenty, o których mowa w ust. 6 pkt 2, w związku z korzystaniem z usług (transportowych, gastronomicznych, telekomunikacyjnych i innych).

Uznanie powyższych dokumentów za prawidłowe dowody księgowe następuje przez ich podpisanie na dowód aprobaty wyliczonych rodzajów wydatków i ich kwot.

8. W dowodach własnych wewnętrznych, zawierających ilościowe określenie operacji bankowych może być pominięta wartość operacji, jeżeli zostanie podana w zestawieniach dowodów lub sporządzonych tabulogramach.

§  6. 

1. Za dowody księgowe uważa się również:

1) zestawienie dowodów księgowych sporządzone dla zaksięgowania ich zbiorczym zapisem (np. zbiorczy dowód uznaniowy lub obciążeniowy, wykaz operacji kasowych, awiza itp.),

2) noty memoriałowe

2. Zestawienie dowodów księgowych:

1) powinno zawierać co najmniej: określenie jednostki banku sporządzającej zestawienie, nazwę zestawienia, datę, kwoty do księgowania, podpis osoby sporządzającej oraz zawierać elementy uwierzytelniające (np. podpis osoby sprawdzającej, odbitka stempla dziennego itp.), jeśli przewidują to przepisy wewnętrzne poszczególnych banków,

2) może obejmować dowody wyrażające operacje bankowe dokonane wyłącznie w jednym okresie sprawozdawczym lub jego części,

3) powinno ujmować kwoty wynikające z dowodów, na podstawie których zostało sporządzone.

3. Noty memoriałowe można stosować:

1) w celu dokonania zapisu księgowego wyrażającego fakt dokonania operacji bankowych, wymienionych w § 5 ust. 3 i 4,

2) w innych przypadkach wynikających ze stosowanej techniki księgowości.

§  7. 

1. Sprawdzenie pod względem merytorycznym dowodów księgowych polega na ustaleniu prawdziwości ich danych, celowości i zgodności z przepisami operacji bankowych wyrażonych w dowodach.

2. Sprawdzenie dowodów pod względem formalno-rachunkowym polega na ustaleniu, że wystawione zostały w sposób technicznie prawidłowy, zawierają wszystkie elementy prawidłowego dowodu, dane liczbowe nie zawierają błędów arytmetycznych. Banki mogą nie dokonywać kontroli rachunkowej dowodów własnych, w których treści zawarte są rezultaty obliczeń dokonanych i wypisanych przez przystosowane do tego maszyny.

3. Stwierdzone w dowodach nieprawidłowości merytoryczne powinny być uwidocznione na dowodzie lub załączniku do dowodu i podpisane przez osoby obowiązane do sprawdzenia dowodu. Nieprawidłowości merytoryczne nie stanowią przeszkody do księgowania dowodu, jeżeli jego dane są prawdziwe. Nieprawidłowości formalno-rachunkowe powinny być skorygowane w sposób ustalony dla poprawienia błędów w dowodach księgowych.

§ 8. Dowody księgowe dzielą się:

1) pod względem rodzaju operacji na:

a) dowody kasowe, tj. dowody realizowane w kasach banku,

b) dowody memoriałowe;

2) w zależności od jednostki banku uprawnionej do wystawiania dowodu na:

a) dowody obce - obejmujące dyspozycje wystawiane przez klientów banku.

Do dowodów obcych zalicza się również rachunki, faktury i wezwania płatnicze kontrahentów banku dotyczące czynności z zakresu gospodarki własnej banku,

b) dowody własne - obejmujące dyspozycje wystawiane przez właściwe komórki banku w zakresie obsługi klientów, jak też gospodarki własnej banku;

3) pod względem źródeł ich powstania na:

a) dowody pierwotne, tj. dowody, na których po raz pierwszy ujęto dokonaną operację,

b) dowody wtórne, tj. dowody wystawione na podstawie danych, z jednego lub kilku dowodów pierwotnych.

§  9. 

1. Treść dowodu powinna być pełna i zrozumiała. W treści dowodów dopuszczalne jest stosowanie ogólnie przyjętych skrótów.

W dowodach mogą być także symbole liczbowe lub literowe, jeżeli jednostki banku uczestniczące w obrocie posiadają wykaz wyjaśniający znaczenie tych symboli.

2. Dowody księgowe powinny być wystawiane w sposób staranny, czytelny i trwały, ręcznie (atramentem, ołówkiem kopiowym, długopisem), za pomocą maszyn do pisania, maszyn liczących, elektronicznych maszyn cyfrowych.

Dane zamieszczone na dowodach nie mogą być zamazywane, przerabiane, wycierane, wyskrobywane lub usuwane innymi środkami i nie powinny zawierać rubryk nie wypełnionych.

Dowody księgowe wieloodcinkowe powinny wykazywać pełną wzajemną zgodność.

3. Podpisy na dowodach składa się odręcznie.

4. 5  Błędy w dowodach księgowych można poprawiać przez skreślenie niewłaściwie napisanego tekstu lub kwoty i wpisanie tekstu lub kwoty właściwej. Skreślenia dokonuje się w taki sposób, aby można było odczytać tekst lub kwotę pierwotną. Poprawka tekstu lub kwoty dowodu księgowego powinna być zaopatrzona w podpis osoby upoważnionej do dokonania korekty oraz datę dokonania poprawki.

Powyższe zasady poprawiania błędów mają zastosowanie wyłącznie do tych dowodów, dla których nie został ustalony przepisami szczególnymi zakaz dokonywania jakichkolwiek poprawek oraz nie stosują się do dowodów obcych (wystawianych przez inne jednostki), które mogą być poprawiane jedynie przez wystawienie przez wystawcę dowodu korygującego. Również dowody własne zewnętrzne, przesłane uprzednio kontrahentowi, mogą być poprawiane tylko przez wystawienie dowodu korygującego.

§ 10. Banki zapewnią prawidłowy obieg dowodów księgowych, ustalając w szczególności:

1) tryb i terminy wystawiania dowodów księgowych oraz osoby uprawnione do ich podpisywania i zatwierdzania, a także wzory podpisów tych osób,

2) dowody księgowe, do których nie ma zastosowania obowiązek podpisywania ich przez osoby do tego uprawnione,

3) komórki jednostki organizacyjnej banku uprawnione do przyjmowania dowodów od kontrahentów (klientów) oraz obowiązane do rejestracji poszczególnych rodzajów dowodów obcych podlegających księgowaniu,

4) komórki jednostki organizacyjnej banku oraz osoby obowiązane do sprawdzania dowodów księgowych określonych rodzajów pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym,

5) sposób oznaczania lub kompletowania poszczególnych rodzajów dowodów księgowych (własnych i obcych), zezwalający na ustalenie kompletności dowodów podlegających księgowaniu w danym okresie sprawozdawczym oraz zabezpieczający przed opuszczeniem księgowania poszczególnych dowodów, przyjmowaniem do realizacji i księgowania dowodów wystawionych przez osoby nie upoważnione oraz innymi nieprawidłowościami,

6) terminy przekazywania poszczególnych rodzajów dowodów do zaksięgowania, po ich odpowiednim opracowaniu i skontrolowaniu przez właściwe komórki jednostki organizacyjnej banku,

7) sposób oznaczania dowodów księgowych, uniemożliwiający wielokrotne księgowanie tego samego dowodu.

Rozdział  3

Księgi rachunkowe

§ 11. Księgi rachunkowe należy prowadzić w sposób umożliwiający co najmniej:

1) usystematyzowanie wszystkich operacji bankowych według kont przewidzianych w planie kont banku, w ujęciu analitycznym i syntetycznym,

2) zarejestrowanie wszystkich operacji bankowych w porządku chronologicznym - dziennym,

3) sprawdzenie prawidłowości i kompletności zapisów księgowych.

§ 12. Księgi rachunkowe mogą być prowadzone w formie kart kontowych, rejestrów, ksiąg wiązanych, zestawień liczbowych (tabulogramów) bądź w innej formie, wynikającej ze stosowanej techniki prowadzenia zapisów księgowych. Można nie prowadzić ksiąg rachunkowych służących do ewidencji analitycznej, jeżeli:

1) obroty i salda poszczególnych kont (rachunków) analitycznych będą ujęte na magnetycznych nośnikach informacji (taśmach magnetycznych, dyskach itp.),

2) zmiany informacji ujętych na magnetycznych nośnikach informacji dokonywane będą w terminach i na podstawie dowodów określonych dla prowadzenia ksiąg rachunkowych,

3) przy sporządzaniu magnetycznych nośników informacji stosowane będą ujęte na piśmie zasady zapewniające:

a) ustalenie kompletności ich danych oraz prawidłowość ich przetwarzania,

b) możliwość sporządzenia tabulogramu (wydruku) danych określonego konta (rachunku) analitycznego lub określonej ich grupy, co najmniej według stanu na koniec każdego miesiąca, na dzień przeprowadzenia inwentaryzacji oraz każdorazowo w celu udostępnienia danych organom nadzorczym,

c) przechowywanie ich w sposób zabezpieczający przed zatarciem lub zniekształceniem danych.

§  13. 

1. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych w formie luźnych kart kontowych należy przestrzegać następujących zasad:

1) karty (rejestry) poszczególnych kont powinny być zapatrzone w bieżącą numerację stron, począwszy od cyfry 1 w każdym roku kalendarzowym; jeżeli konta analityczne, zgodnie z § 17 ust. 3, nie są zakładane odrębnie na każdy rok, wówczas zmiana bieżącej numeracji kart kontowych następuje w chwili zakładania pierwszych nowych kart kontowych w danym roku kalendarzowym,

2) na kartach kontowych należy zamieszczać w sposób trwały nazwę rachunku (konta) i jego pełny numer.

W odniesieniu do rachunków osób fizycznych należy podawać dodatkowo elementy identyfikacyjne wynikające z przepisów szczegółowych np. nazwisko i imię posiadacza rachunku, jego datę urodzenia, adres itp.,

3) luźne karty kontowe stanowiące księgi rachunkowe powinny być ułożone w ustalonej kolejności i przechowywane w sposób zapewniający ich kompletność.

2. Bank prowadzący księgi rachunkowe na luźnych kartach kontowych powinien posiadać wykaz kont prowadzonych w formie luźnych kart.

Wykaz taki sporządza się według jednakowych urządzeń księgowych w taki sposób, aby można było udowodnić kompletność ksiąg rachunkowych. Wykaz ten może być prowadzony w formie księgi wiązanej, zgodnie z § 15 bądź na luźnych kartach; do wykazu stosuje się wówczas odpowiednio przepisy niniejszego paragrafu.

§  14. 

1. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych w formie tabulogramów i magnetycznych nośników informacji obowiązuje posiadanie bieżąco uzupełnianego wykazu sporządzanych tabulogramów, taśm magnetycznych, dysków itp. zawierającego nazwę, określenie częstotliwości sporządzania i treść każdego tabulogramu i nośnika informacji.

2. Jeżeli w treści tabulogramów nie podaje się poszczególnych zapisów księgowych, lecz tylko końcowe rezultaty przetwarzania danych (salda zapisów księgowych) oraz przy prowadzeniu analitycznych ksiąg rachunkowych w formie magnetycznych nośników informacji, warunkiem uznania ksiąg rachunkowych za prawidłowe jest stosowanie przez bank sporządzonych na piśmie zasad przetwarzania danych. Zasady te powinny przewidywać sporządzanie tabulogramów i magnetycznych nośników informacji w sposób pozwalający na ustalenie kompletności danych objętych przetwarzaniem oraz kontrolę prawidłowości systemu przetwarzania.

3. Do ksiąg rachunkowych prowadzonych w formie tabulogramów i magnetycznych nośników informacji ma odpowiednie zastosowanie § 13.

§  15. 

1. Przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych w formie ksiąg wiązanych, należy przed rozpoczęciem zapisów ponumerować każdą stronę począwszy od cyfry 1, a ogólną ilość stron uwidocznić na początku lub na końcu księgi.

2. Przepis ust. 1 odnosi się także do ksiąg wiązanych, w których zapisów dokonuje się z kopią. Numeracja kart oryginału powinna ściśle odpowiadać numeracji kart kopii.

§ 16. Księgi rachunkowe (poszczególne luźne karty, poszczególne tabulogramy, taśmy magnetyczne, dyski itp., poszczególne księgi wiązane), należy w części nagłówkowej (karcie tytułowej, pierwszej stronie, opakowaniu) trwale oznaczyć nazwą banku, który prowadzi w nich swą księgowość.

Rozdział  4

Otwieranie i zamykanie ksiąg rachunkowych

§  17. 

1. Otwarcia ksiąg rachunkowych dokonuje się:

1) na początku roku kalendarzowego - w banku kontynuującym działalność,

2) na dzień rozpoczęcia likwidacji - w banku likwidowanym,

3) na dzień rozpoczęcia działalności - w banku nowo powstałym.

2. Jeżeli na dzień rozpoczęcia działalności bank nie posiada ani składników majątkowych ani zobowiązań, otwiera swe księgi rachunkowe według stanu aktywów i pasywów na dzień otrzymania jakiegokolwiek składnika majątku lub zaciągnięcia zobowiązania.

3. Otwarcie ksiąg rachunkowych polega na rozpoczęciu bieżącej ewidencji operacji bankowych - w księgach rachunkowych zakładanych odrębnie dla każdego roku.

Banki prowadzące księgi rachunkowe w formie luźnych kart kontowych lub ksiąg wiązanych mogą zaniechać zakładania odrębnych - dla każdego roku kalendarzowego - kont analitycznych.

4. Karty kontowe powinny zawierać bieżącą numerację zgodnie z § 13 ust. 1 pkt 1.

5. Pierwszą nowo otwartą kartę kontową podpisuje główny księgowy lub pracownik upoważniony, na dowód kontroli prawidłowości założenia karty.

§  18. 

1. W bankach prowadzących księgi rachunkowe w formie luźnych kart kontowych lub ksiąg wiązanych, należy wprowadzić konta syntetyczne oraz konta analityczne - jeżeli je założono na nowo dla danego roku kalendarzowego - stan początkowy poszczególnych aktywów i pasywów.

W stosunku do kont uzgadnianych pozycjami otwartymi, jako stan początkowy aktywów i pasywów wprowadza się poszczególne pozycje nie rozliczone w poprzednim roku kalendarzowym.

2. W bankach prowadzących księgi rachunkowe w formie tabulogramów, należy sporządzić tabulogram zawierający stan początkowy poszczególnych kont aktywów i pasywów.

3. Wprowadzenie na konta (ust. 1) lub sporządzenie tabulogramu stanu początkowego aktywów i pasywów (ust. 2), powinno być dokonane w terminie zapewniającym bieżące prowadzenie ksiąg rachunkowych.

§  19. 

1. Stan początkowy aktywów i pasywów, o których mowa w § 18, powinien wynikać:

1) ze sprawozdania finansowego (w razie potrzeby po dokonaniu przekształceń, określonych przepisami szczegółowymi), sporządzonego na koniec poprzedniego roku kalendarzowego - w bankach kontynuujących działalność,

2) ze sprawozdania finansowego (w razie potrzeby po dokonaniu przekształceń, określonych przepisami szczegółowymi), sporządzonego na dzień rozpoczęcia likwidacji - w bankach likwidowanych,

3) z wycenionego spisu z natury składników majątku i wykazu należności i zobowiązań, sporządzonych na dzień rozpoczęcia działalności - w bankach nowo powstałych.

2. Jeżeli w wyniku zatwierdzenia sprawozdań finansowych wymienionych w ust. 1 ulegnie zmianie stan początkowy aktywów i pasywów, wprowadzone do ksiąg lub ujęte w tabulogramie stany początkowe należy skorygować w ciągu 14 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

§  20. 

1. Zamknięcie ksiąg rachunkowych powinno być dokonane:

1) na koniec każdego roku kalendarzowego,

2) na dzień poprzedzający dzień rozpoczęcia likwidacji oraz na dzień zakończenia likwidacji banku.

3. Jeżeli między dniem rozpoczęcia likwidacji banku a dniem jej zakończenia przypada koniec roku, bank, który znajduje się w stanie likwidacji dokonuje zamknięcia ksiąg także na ostatni dzień roku.

§  21. 

1. Zamknięcie ksiąg rachunkowych polega na przeniesieniu sald kont kosztów i dochodów, a także innych kont wskazanych w planie kont banku na konta służące do ustalania wyniku jego działalności lub końcowego stanu aktywów i pasywów, a następnie na:

1) wpisaniu (ewentualnie podkreśleniu) sald końcowych na poszczególnych kontach - przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych w formie luźnych kart kontowych lub ksiąg wiązanych,

2) sporządzeniu tabulogramu zawierającego wykaz sald końcowych poszczególnych kont - przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych w formie tabulogramów lub magnetycznych nośników informacji.

2. Zamknięcie rachunku klienta banku wymaga umieszczenia na karcie kontowej (tabulogramie) adnotacji podającej decyzję (podstawę) zamknięcia rachunku i sposób likwidacji salda. Adnotację tę podpisuje główny księgowy właściwej jednostki organizacyjnej banku lub osoba upoważniona.

Rozdział  5

Zapisy księgowe

§  22. 

1. Zapis księgowy powinien składać się co najmniej z:

1) daty księgowania,

2) kwoty operacji,

3) salda rachunku (konta).

2. Zapis księgowy może zawierać również treść operacji podawaną słownie lub w postaci symboli, datę operacji oraz inne elementy, jeśli są niezbędne do prowadzenia rachunku.

3. 6  Zapisów kwot operacji dokonuje się w pełnych setkach złotych.

§  23. 

1. Zapisy księgowe powinny być dokonywane w sposób trwały, staranny i czytelny, ręcznie (atramentem, ołówkiem kopiowym, długopisem), przy pomocy maszyn liczących (maszyn do księgowania, elektronicznych maszyn cyfrowych itp.).

2. W księgach rachunkowych niedopuszczalne jest pozostawienie nie wypełnionych wierszy, jak również zamazywanie, przerabianie, wycieranie, wyskrobywanie bądź usuwanie innymi środkami dokonanych zapisów księgowych.

§ 24. Poprawianie błędnego zapisu księgowego może być dokonane przez:

1) skreślenie błędnej treści lub kwoty i wpisanie treści lub kwoty prawidłowej w ten sposób, aby treść i kwotę błędnego zapisu można było odczytać. Osoba dokonująca poprawki powinna obok zapisu poprawionego zamieścić swój podpis (skrót podpisu) oraz datę dokonania poprawki,

2) wniesienie zapisu korygującego (storno), czyli wyksięgowanie pozycji błędnej i zaksięgowanie pozycji prawidłowej.

§  25. 

1. Zapisy księgowe powinny być dokonywane w banku codziennie, w sposób chronologiczny, przy zastosowaniu zasad określonych w planie kont banku.

2. Dowody księgowe podlegają zaksięgowaniu pod datą ich otrzymania bądź zaakceptowania do realizacji.

§ 26. Zapisy w księgach rachunkowych banku powinny być kompletne, tzn. że wszystkie operacje bankowe dokonane w roku kalendarzowym należy ująć w zapisach księgowych tego roku.

§ 27. Podstawę do dokonywania zapisów księgowych stanowią odpowiednie odcinki pojedynczych i zbiorczych dowodów księgowych. W systemach elektronicznego przetwarzania danych podstawę do dokonania zapisów księgowych stanowią nośniki informacji dla elektronicznych maszyn cyfrowych, sporządzone na podstawie dowodów księgowych pojedynczych lub zbiorczych.

§  28. 

1. Kwoty zapisów operacji w księgach rachunkowych powinny być codziennie podsumowane. Sumy wynikających z nich sald, wpisane do ksiąg, stanowią podstawę do sporządzenia sprawozdania finansowego.

2. Obowiązek podsumowywania obrotów na poszczególnych kontach i wpisania ich do ksiąg rachunkowych dotyczy tych przypadków, gdy przewiduje to stosowana technika ewidencji bądź przepisy szczegółowe banków.

§  29. 

1. Salda kont syntetycznych wprowadza się do zestawienia sald przed złożeniem sprawozdania finansowego. zestawienie sald powinno zawierać co najmniej:

1) określenie roku, którego dotyczy,

2) symbole kont syntetycznych,

3) salda poszczególnych kont syntetycznych na koniec każdego okresu sprawozdawczego,

4) sumę sald wykazanych w zestawieniu sald.

2. Salda poszczególnych kont analitycznych ujmuje się przed złożeniem sprawozdania finansowego w zestawieniach liczbowych, odpowiednio oznaczonych taśmach maszynowych, tabulogramach lub w inny wiarygodny i sprawdzalny sposób, umożliwiający ustalenie zgodności ich sum z zestawieniem sald kont syntetycznych, nie rzadziej niż raz w ciągu roku kalendarzowego.,

3. Zestawienia sald kont syntetycznych (ust. 1) oraz stanowiące jego integralną część zestawienia sald kont analitycznych (ust. 2), uważa się za część składową ksiąg rachunkowych banków.

Dział  III

Inwentaryzacja

Rozdział  1

Zasady ogólne

§  30. 

1. Ujęty w księgach rachunkowych stan aktywów i pasywów podlega weryfikacji dokonywanej w drodze inwentaryzacji, której celem jest:

1) doprowadzenie danych wynikających z ksiąg rachunkowych do zgodności ze stanem rzeczywistym, a tym samym zapewnienie prawidłowości wynikających z nich informacji ekonomicznych,

2) rozliczenie osób majątkowo odpowiedzialnych za powierzone mienie i ustalenie roszczeń wobec nich, dla przeciwdziałania ewentualnym nieprawidłowościom lub nadużyciem w gospodarowaniu powierzonym mieniem,

3) dokonanie oceny gospodarczej przydatności składników majątku.

2. Inwentaryzacja składników bilansowych banku polega na:

1) przeprowadzeniu spisu z natury krajowych i zagranicznych środków płatniczych i pozostałych wartości przechowywanych w kasach i skarbcach oraz rzeczowych składników majątku (z wyjątkiem składników majątku, o których mowa w § 43), ich wycenie i ustaleniu wartości spisanych z natury składników majątku,

2) uzgodnieniu z klientami i kontrahentami banku stanów środków pieniężnych na rachunkach bankowych, kredytów bankowych oraz innych należności i zobowiązań z tytułu dostaw, robót i usług,

3) przeprowadzeniu inwentaryzacji stanów rachunków analitycznych (syntetycznych),

4) przeprowadzeniu weryfikacji stanu ewidencyjnego niedostępnych składników majątku trwałego lub innych aktywów i pasywów, których stan rzeczywisty nie może być ustalony w drodze spisu z natury lub uzgodnienia z kontrahentami. Rodzaje aktywów i pasywów, które mogą być w ten sposób inwentaryzowane określa § 43,

5) objęciu inwentaryzacją również składników majątku ujętych wyłącznie w odrębnej ewidencji dotyczącej gospodarki własnej lub nie stanowiących własności banku, przyjętych na przechowywanie lub do użytkowania. W takim przypadku banki obowiązane są do pisemnego zawiadomienia właścicieli o wynikach inwentaryzacji.

Rozdział  2

Inwentaryzacja składników majątku trwałego

§  31. 

1. Inwentaryzacja składników majątku trwałego obejmuje:

1) dokonanie ich spisu z natury oraz kontrolę prawidłowości spisu,

2) wycenę i ustalenie wartości spisanych z natury składników majątku oraz ustalenie różnic inwentaryzacyjnych,

3) ustalenie przyczyn powstania różnic inwentaryzacyjnych,

4) sformułowanie umotywowanych wniosków odnośnie sposobu rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych,

5) ujęcie w księgach rachunkowych różnic inwentaryzacyjnych i rozliczenie inwentaryzacji,

6) ocenę przydatności gospodarczej objętych spisem składników majątku oraz sformułowanie wniosków dotyczących zagospodarowania zapasów, usunięcia wszelkich nieprawidłowości w gospodarce składnikami majątku, stwierdzonych w czasie spisu.

Czynności inwentaryzacyjne wymienione w pkt 1, 3, 4 i 6 należą do obowiązków komisji inwentaryzacyjnej, pozostałe czynności należą do obowiązków głównego księgowego.

§  32. 

1. Rzeczywistą ilość spisywanych z natury składników majątku trwałego ustala się przez przeliczenie, zważenie lub zmierzenie. Stan składników majątku trwałego przechowywanych w opakowaniu może być określony przez przeliczenie opakowań i uwzględnienie ich zawartości, pod warunkiem, że opakowanie znajduje się w stanie nie naruszonym oraz, że ilość i rodzaj składników w opakowaniu zostały oznaczone w toku ich przyjęcia lub wynikają z rodzaju opakowania stosowanego jako typowe w obrocie danym składnikiem majątku.

2. Jeżeli ilościowy stan składników majątku trwałego nie może być ustalony w drodze przeliczenia, zważenia lub zmierzenia, banki wskażą sposób inwentaryzacji tych składników majątku, stosownie do istniejących warunków oraz zasady ustalania i rozliczania powstałych różnic inwentaryzacyjnych.

§ 33. Wyniki spisu z natury składników majątku trwałego należy ująć na arkuszach spisu z natury bądź oddzielnych (dla każdego składnikach) kartach, zawierających co najmniej następujące dane:

1) nazwę jednostki (lub odbitkę pieczątki firmowej),

2) określenie miejsca przechowania,

3) numer kolejny arkusza (karty) oraz oznaczenia uniemożliwiające zmianę arkusza lub karty (np. podpis przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej),

4) datę dokonania spisu oraz datę, na jaką przeprowadza się inwentaryzację a także rodzaj inwentaryzacji,

5) numer kolejny pozycji (dotyczy arkuszy spisu),

6) symbol identyfikujący spisywany składnik majątku, np numer inwentarzowy,

7) szczegółowe określenie przedmiotu inwentaryzowanego,

8) jednostkę miary,

9) ilość stwierdzoną w czasie spisu,

10) imiona, nazwiska i podpisy osób dokonujących spisu,

11) cenę jednostkową i wartość wynikającą z przemnożenia ilości składników majątku stwierdzonej w czasie spisu przez cenę jednostkową,

12) imię i nazwisko osoby majątkowo odpowiedzialnej za stan składników majątku trwałego oraz jej podpis złożony na dowód niezgłoszenia żadnych zastrzeżeń odnośnie ustaleń spisu.

§ 34. Spis z natury powinien być poddany wyrywkowej kontroli przez przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej lub osobę przez niego wyznaczoną.

§  35. 

1. Należy zapewnić zgodność danych o ilości i wartości składników majątkowych ustalanych drogą spisu z natury z danymi o ilości i wartości tych składników zawartymi w uzgodnionych księgach rachunkowych, a jeżeli składniki nie są objęte ewidencją ilościową - z danymi o ich wartości.

2. Różnice inwentaryzacyjne należy ująć w szczegółowych zestawieniach, natomiast dla składników majątku kontrolowanych wyłącznie wartościowo ustala się jedynie wartościową różnicę inwentaryzacyjną - niedobór albo nadwyżkę - przez porównanie ogólnej wartości składników majątku wynikającej ze spisu z ich wartością wynikającą z ksiąg rachunkowych.

§  36. 

1. Przyczyny powstania różnic inwentaryzacyjnych określa komisja inwentaryzacyjna, która stawia także umotywowane wnioski odnośnie sposobu ich ujęcia w księgach rachunkowych, wyjaśnia powstanie tych niedoborów bądź wskazuje osoby, które zdaniem komisji należy obciążyć za powstały niedobór. Osoby odpowiedzialne za powstanie zawinionego niedoboru obciąża się wartością niedoboru obliczonego po aktualnej cenie nabycia, nie niższej jednak od ceny detalicznej; wartość tę dla używanych składników majątku zużywających się stopniowo należy zmniejszyć o kwotę wynikającą ze stopnia ich zużycia.

2. Przy ustalaniu różnic inwentaryzacyjnych ujawnione niedobory oraz nadwyżki mogą być kompensowane, jeżeli odpowiadają równocześnie wszystkim następującym warunkom:

1) zostały stwierdzone w ramach jednego (tego samego) spisu z natury,

2) dotyczą jednej osoby majątkowo odpowiedzialnej,

3) zostały stwierdzone w podobnych asortymentach lub składnikach majątku, w podobnych opakowaniach, co może uzasadnić możliwość omyłek ze strony osoby majątkowo odpowiedzialnej.

Ilość i wartość niedoborów i nadwyżek podlegających kompensacie ustala się przyjmując za podstawę mniejszą ilość stwierdzonego niedoboru lub nadwyżki i niższą cenę składnika majątku wykazującego różnicę inwentaryzacyjną.

3. Przepisy ust. 2 nie mają zastosowania do składników majątku trwałego.

§  37. 

1. Różnice inwentaryzacyjne należy ująć w księgach rachunkowych nie później niż w ciągu miesiąca od daty inwentaryzacji. Jeżeli jednak data inwentaryzacji przypada na miesiąc kończący rok kalendarzowy, różnice inwentaryzacyjne należy ująć w księgach rachunkowych nie później niż pod datą ostatniego dnia roku.

2. Różnice inwentaryzacyjne odpisuje się w sposób określony w planie kont banku na podstawie decyzji kierownika jednostki organizacyjnej banku, podjętej na wniosek przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej, zaopiniowany przez głównego księgowego.

§ 38. Można uznać za rzeczywisty stan składników majątku ich stan wynikający z ewidencji a nie ustalony w drodze spisu z natury, to jest nie ujmować w księgach rachunkowych różnic inwentaryzacyjnych, jeżeli:

1) są to różnice mieszczące się w uznanych przez kierownika jednostki organizacyjnej banku granicach dopuszczalnych błędów pomiaru ilości spisywanych z natury składników majątku,

2) różnice między stanem rzeczywistym a stanem wynikającym z ewidencji, zostaną ujęte w odrębnym zestawieniu różnic inwentaryzacyjnych.

§  39. 

1. Przepisy § 35-38 mają odpowiednio zastosowanie w razie ujawnienia niedoborów lub nadwyżek podczas kontroli lub rewizji.

Rozdział  3

Inwentaryzacja środków pieniężnych i pozostałych wartości skarbcowych

§ 40. Inwentaryzacja środków pieniężnych i pozostałych wartości przechowywanych w kasach i skarbcach obejmuje:

1) dokonanie ich spisu z natury oraz kontrolę prawidłowości spisu,

2) ustalenie różnic inwentaryzacyjnych i ich przyczyn,

3) sformułowanie uzasadnionych wniosków odnośnie sposobu rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych,

4) ujęcie w księgach rachunkowych różnic inwentaryzacyjnych.

§ 41. Inwentaryzację środków pieniężnych i pozostałych wartości skarbcowych przeprowadza się stosując odpowiednio postanowienia rozdziału 2.

Rozdział  4

Inwentaryzacja stanów rachunków bankowych oraz należności i zobowiązań z tytułu dostaw, robót i usług oraz innych należności i zobowiązań banków

§  42. 

1. Uzgadnianie stanu środków pieniężnych na rachunkach bankowych i kredytów bankowych przeprowadza się bieżąco, na podstawie sporządzanych i wysyłanych (bieżąco lub okresowo) wyciągów bankowych. Wyciągi bankowe podlegają uwierzytelnieniu poprzez zamieszczenie odbitki stempla dziennego, z tym że nie uwierzytelnia się wyciągów sporządzanych przez elektroniczne maszyny cyfrowe. Posiadacz rachunku bankowego obowiązany jest - na podstawie odrębnych przepisów - na każde żądanie banku uzgodnić salda rachunków bankowych oraz należności i zobowiązań, potwierdzając na piśmie ich wysokość lub zgłosić zastrzeżenie.

2. Roczna inwentaryzacja stanów rachunków bankowych polega na uzgodnieniu z posiadaczami stanów rachunków na koniec roku kalendarzowego. W tym celu bank przesyła posiadaczowi rachunku zawiadomienie o stanie jego rachunku. W przypadku nie zgłoszenia niezgodności (w terminie 14-dniowym od daty wysłania wyciągu) przez posiadacza rachunku, stan rachunku uznaje się za uzgodniony.

3. Inwentaryzację stanów rachunków analitycznych (syntetycznych) przeprowadza się w pełnym zakresie.

4. Uzgadnianie stanu rozrachunków z dostawcami i odbiorcami z tytułu dostaw, robót i usług oraz innych należności i zobowiązań banku, polega na pisemnym potwierdzeniu salda. Powiadomienie o stanie salda wraz z wezwaniem do jego potwierdzenia należy do obowiązków wierzyciela. Kopia pisemnej informacji o stanie salda wysłanej do kontrahenta, po upływie 30 dni od daty jej wysłania może być uznana za milczące potwierdzenie salda przez kontrahenta.

5. Nie wymaga pisemnego uzgodnienia wynikający z ksiąg rachunkowych stan:

1) należności i zobowiązań wobec osób fizycznych, jeżeli nie są one skutkiem działalności gospodarczej tych osób oraz należności i zobowiązań uregulowanych do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego oraz objętych powództwem sądowym lub postępowaniem egzekucyjnym,

2) należności i zobowiązań nie przekraczających wartości dolnej granicy zaliczenia rzeczowych składników majątku do trwałych,

3) należności z tytułu niedoborów.

6. Stwierdzone w toku uzgadniania z posiadaczami rachunków bankowych różnice w stanie środków pieniężnych na rachunkach bankowych, kredytów bankowych oraz wszelkich innych należności i zobowiązań podlegają wyjaśnieniu i ujęciu w księgach rachunkowych w terminie określonym w § 37.

Rozdział  5

Inwentaryzacja innych aktywów i pasywów

§  43. 

1. Inwentaryzację aktywów i pasywów, których stan rzeczywisty nie może być ustalony lub nie podlega ustaleniu w drodze spisu z natury lub uzgodnienia z kontrahentami (klientami), przeprowadza się w drodze sprawdzenia prawidłowości stanu ewidencyjnego.

2. Weryfikacja stanu ewidencyjnego obejmuje w szczególności:

1) składniki majątku trwałego przejściowo znajdujące się poza jednostką (np. wydzierżawione) oraz trudno dostępne,

2) place, grunty i tereny,

3) rozliczenia międzyokresowe,

4) wartości niematerialne i prawne,

5) fundusze banku, rezerwy i zabezpieczenia,

6) roszczenia z tytułu niedoborów i szkód oraz roszczenia sporne,

7) inwestycje rozpoczęte,

8) zobowiązania i należności warunkowe, np. z tytułu udzielonych lub otrzymanych gwarancji, jak również wszelkie inne aktywa i pasywa objęte ewidencją na kontach pozabilansowych,

9) należności lub zobowiązania wynikające z obowiązków płatnika w rozumieniu przepisów o zobowiązaniach podatkowych,

10) zobowiązania z tytułu dostaw nie fakturowanych.

§  44. 

1. Inwentaryzacja aktywów i pasywów w drodze weryfikacji należy do obowiązków głównego księgowego i polega na ustaleniu prawidłowości ich stanu ewidencyjnego przez porównanie go z odpowiednimi dowodami.

2. W przypadkach uzasadnionych weryfikacja aktywów i pasywów może być zlecona właściwym branżowo komórkom jednostki organizacyjnej banku lub innym rzeczoznawcom.

3. Weryfikacja prawidłowości stanu ewidencyjnego aktywów i pasywów, których wartość podlega sukcesywnemu zmniejszeniu na skutek zużycia lub zarachowania w koszty, obejmuje obok porównania, o którym mowa w ust. 1, również ustalenie czy:

1) nie upłynął termin rozliczeń bądź dalsze rozliczenie znajduje gospodarcze uzasadnienie,

2) rozliczenie przebiega w sposób prawidłowy, tzn. czy pierwotnie przyjęta wysokość stawek odpisów jest dostosowana do wysokości sumy pozostającej do rozliczenia oraz do zamierzonego czasu rozliczenia bądź do przyjętej podstawy rozliczeniowej.

§ 45. Rezultaty weryfikacji należy ująć w odpowiednim protokóle. Ujawnione w toku weryfikacji różnice między rzeczywistym stanem aktywów i pasywów a ich stanem ewidencyjnym, podlegają wyjaśnieniu i ujęciu w księgach rachunkowych w terminie określonym w § 40, z tym, że w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego przebiegu rozliczeń (§ 44 ust. 3) należy poddać rewizji również dotychczasowe stawki odpisów; dotyczy to nie tylko przyszłych okresów, lecz także bieżącego okresu sprawozdawczego.

Rozdział  6

Inwentaryzacja uproszczona

§  46. 

1. Dopuszcza się przeprowadzenie inwentaryzacji w sposób uproszczony odnośnie:

1) trwale oznaczonych numerami inwentarzowymi składników majątku trwałego,

2) składników majątku wydanych określonym pracownikom,

3) innych składników majątku wydanych poza jednostkę.

2. Inwentaryzacja składników majątku trwałego użytkowych na terenie jednostki według uproszczonych zasad, polega na sprawdzeniu prawidłowości ich ewidencji księgowej przez bezpośrednie porównanie jej danych ze stanem rzeczywistym oraz na ustaleniu i wyjaśnieniu różnic ilościowych.

3. Ujawnione podczas inwentaryzacji uproszczonej różnice (niedobory, nadwyżki), ujmuje się na odrębnych arkuszach (kartach) spisowych.

§  47. 

1. Dopuszcza się przeprowadzenie inwentaryzacji niektórych składników majątku metodą wyrywkową.

2. Metoda wyrywkowa inwentaryzacji polega na ustaleniu rzeczywistego stanu na dzień inwentaryzacji niektórych tylko składników objętego inwentaryzacją aktywu przy takim ich doborze, aby cel inwentaryzacji, określony w § 30 ust. 1 pkt 2, został spełniony (np. wyrywkowo inwentaryzuje się niektóre składniki majątku o wartości stanowiącej znaczną część tego aktywu, zużywanych w dużych ilościach itp.).

3. Dla przeprowadzenia inwentaryzacji wyrywkowej należy określić zasady doboru składników majątku do objęcia inwentaryzacją przeprowadzaną metodą wyrywkową.

4. Przy dokonywaniu inwentaryzacji metodą wyrywkową za rzeczywisty stan składników majątku nie objętych inwentaryzacją uważa się ich stan ewidencyjny.

5. Inwentaryzacja metodą wyrywkową nie może być stosowana w przypadku przekazania składników innej jednostce lub zmiany osoby majątkowo za nie odpowiedzialnej. Przekazywane składniki majątku należy inwentaryzować, stosując inwentaryzację w pełnym zakresie.

Rozdział  7

Terminy i częstotliwość inwentaryzacji

§ 48. Przy ustalaniu terminów i częstotliwości przeprowadzania inwentaryzacji należy stosować następujące zasady:

1) inwentaryzację budynków i budowli należy przeprowadzać nie rzadziej niż co 5 lat, a pozostałych składników majątku trwałego - nie rzadziej niż co drugi rok,

2) inwentaryzację pozostałych aktywów i pasywów należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku,

3) składniki majątku wymagające szczególnej ochrony należy inwentaryzować częściej niż raz w roku, w terminach nie zapowiedzianych, aby zapewnić skuteczną ochronę mienia bankowego i społecznego,

4) inwentaryzację składników majątku przeprowadzać należy według stanu na dzień, w którym miała miejsce zmiana osoby majątkowo odpowiedzialnej za te składniki, a także na dzień, w którym na skutek wypadków losowych lub innych przyczyn np. kradzieży, część z nich została zniszczona, uszkodzona lub przywłaszczona. Jeżeli zakres takiej inwentaryzacji oraz termin jej przeprowadzenia na to pozwala, zastępuje ona inwentaryzację, jaką w danym okresie należałoby przeprowadzić na podstawie niniejszego rozdziału. Można nie przeprowadzać inwentaryzacji składników majątku na dzień zmiany osoby majątkowo za nie odpowiedzialnej, jeżeli zmiana następuje na krótki okres (na urlop), a osoby przekazujące i przejmujące odpowiedzialność wyraziły pisemną zgodę na wspólną odpowiedzialność za powierzone im składniki majątku,

5) składniki majątku inwentaryzowane w danym roku metodą wyrywkową objęte być muszą w roku następnym inwentaryzacją w pełnym zakresie,

6) inwentaryzację przeprowadzać należy na dzień kończący okres sprawozdawczy; dozwolone jest również przeprowadzanie inwentaryzacji na inny dzień, jeżeli ewidencja danego aktywu lub pasywu zezwala na ustalenie różnic inwentaryzacyjnych na dzień inwentaryzacji,

7) terminy inwentaryzacji powinny być tak ustalone, aby takie same składniki majątku powierzone jednej osobie majątkowo odpowiedzialnej objęte zostały spisem z natury w jednym terminie. W jednym terminie mają być inwentaryzowane również takie same składniki majątku powierzone różnym osobom majątkowo odpowiedzialnym, lecz znajdujące się w położonych w pobliżu siebie komórkach organizacyjnych jednostki, chyba że stworzone zostaną warunki wykluczające samowolne przesuwanie składników majątku (poufny termin rozpoczęcia spisu, odpowiednio zabezpieczone pomieszczenia, w których dokonuje się spisu, itp); w komórkach jednostek organizacyjnych banku wszystkie składniki majątku kontrolowane wyłącznie wartościowo (np. środki pieniężne), należy objąć spisem z natury w jednym terminie,

8) jeżeli określone składniki majątku inwentaryzowane są tylko raz w roku, okres, jaki upływa między dwoma kolejnymi inwentaryzacjami, powinien być tak ustalony, aby zapewniał skuteczną ochronę mienia i realność rocznego sprawozdania finansowego.

Rozdział  8

Szczegółowe zasady przeprowadzania inwentaryzacji ciągłej

§  49. 

1. Inwentaryzację ciągłą materiałów oraz trwale oznaczonych numerami inwentarzowymi składników majątku trwałego, zwanych w dalszym ciągu rozdziału "składnikami", mogą stosować banki, które osiągnęły poziom organizacji gospodarki zapasami składników, ich ewidencji oraz przeprowadzania spisów z natury zapewniającej prawidłowe stosowanie inwentaryzacji ciągłej, a w szczególności:

1) prowadzą bieżąco ilościową ewidencję składników na podstawie sprawnie działającego systemu sporządzania i kontroli dokumentacji źródłowej, z tym, że przepis ten dla banków prowadzących - stosownie do planu kont banku - ewidencję składników wyłącznie wartościowo (w cenach sprzedaży) należy rozumieć w ten sposób, że ewidencja ma zapewnić bieżące ustalenie wartości składników w każdym punkcie ich przechowywania,

2) prowadzą ewidencję ilościowo-wartościową składników majątku trwałego w sposób umożliwiający ustalenie nie tylko ilości, lecz również wartości na dzień inwentaryzacji każdej inwentaryzowanej grupy składników, a tym samym na wyprowadzenie ilościowych i wartościowych różnic inwentaryzacyjnych. Warunek ten może nie być zachowany dla różnic wartościowych, jeżeli nie wcześniej niż na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego koniec każdego roku zostanie przeprowadzona weryfikacja stanu wartościowego poszczególnych składników, tj. zostanie ustalone, czy wartość stanu końcowego danego składnika równa się ilości pomnożonej przez ceny, a ewentualne różnice zostaną rozliczone według zasad ustalonych dla różnic inwentaryzacyjnych,

3) bieżąco lub co miesiąc uzgadniają ewidencję ilościowo-wartościową z ewidencją ilościową objętych inwentaryzacją ciągłą grup składników majątku trwałego,

4) posiadają bieżąco aktualizowany wykaz miejsc przechowywania i znajdujących się tam składników.

2. Do inwentaryzacji ciągłej stosuje się również odpowiednio przepisy niniejszego działu dotyczące zasad inwentaryzacji.

§ 50. Banki zapewnią inwentaryzowanie składników majątku trwałego i składników nie zaliczanych do majątku trwałego, zgodnie z zasadami określonymi w tym dziale. W szczególności ustalą szczegółowy tryb, zakres, częstotliwość, terminy i osoby odpowiedzialne za prawidłowe zorganizowanie i przeprowadzenie inwentaryzacji.

Dział  IV

Zasady ustalania wartości aktywów i pasywów

§  51. 

1. Stany poszczególnych składników aktywów i pasywów wykazuje się w księgach rachunkowych banków, stosując następujące zasady wyceny:

1) wartości nominalne dla:

a) stanów środków pieniężnych krajowych w kasach i skarbcach oraz stanów rachunków bankowych, prowadzonych w złotych,

b) stanów kredytów bankowych w złotych,

c) znaków wartościowych krajowych,

d) czeków podróżniczych NBP,

e) weksli krajowych przyjętych do inkasa, dyskonta lub redyskonta,

f) papierów wartościowych gwarantowanych przez bank;

2) notowania światowych kursów - dla złota i metali szlachetnych, z uwzględnieniem okresowych rewaluacji określonych odrębnymi przepisami,

3) ceny nabycia - dla papierów wartościowych stanowiących udziały nabyte lub w portfelu banku,

4) ceny spłaty zobowiązań z nich wynikających - dla papierów emitowanych przez bank,

5) ceny emisyjne - dla papierów nabytych lub przyjętych przez bank w celu odprzedaży, powierzone do obsługi bankowej lub na przechowanie i administrowanie,

6) wartości ustalone w dniu powstania - dla należności lub zobowiązań wyrażonych w złotych,

7) wartości nominalne w walutach obcych (stosując do przeliczenia na złote kursy obowiązujące w dniu przeliczenia), dla:

a) stanów wartości dewizowych oraz stanów rachunków bankowych w walutach obcych,

b) stanów kredytów bankowych w walutach obcych;

8) wartości ustalone w dniu powstania (stosując do przeliczenia na złote kursy obowiązujące w dniu przeliczenia) - dla należności lub zobowiązań wyrażonych w walutach obcych.

2. Zmiany wartości papierów wartościowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, lit. f, pkt 3, pkt 4 i pkt 5, z tytułu notowań z giełd finansowych oraz ewidencję zwyżek bądź zniżek związanych ze sprzedażą papierów wartościowych określają odrębne przepisy.

3. W odniesieniu do aktywów i pasywów, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, obowiązuje okresowa ich rewaluacja określona odrębnymi przepisami.

§  52. 

1. Wartość początkową składników majątku trwałego ustala się w ewidencji księgowej w wysokości ceny nabycia lub kosztów poniesionych dla ich wytworzenia, przebudowy, rozbudowy i modernizacji. Od tej wartości ustalane jest umorzenie, zgodnie z ogólnymi przepisami określającymi obowiązujące roczne stawki amortyzacyjne.

2. 7  Wartości niematerialne i prawne ujmuje się w ewidencji księgowej według cen nabycia. Wartości te podlegają umorzeniu, przy zastosowaniu rocznych stawek amortyzacyjnych wprowadzonych przepisami ogólnymi.

§ 53. Inne wartości trwałe wycenia się według ceny nabycia.

§  54.  ⁸

1. Wartość rozpoczętych inwestycji ujmuje się w ewidencji księgowej w wysokości kosztów nabycia lub wytworzenia składników majątku trwałego oraz wartości niematerialnych i prawnych.

2. Do kosztów inwestycji zalicza się koszty:

1) nabycia gruntów i innych składników majątku trwałego oraz koszty ich budowy i montażu,

2) opłat z tytułu użytkowania gruntów i terenów w okresie budowy inwestycji oraz z tytułu uzyskanych lokalizacji pod budowę,

3) odszkodowania za dostarczenie obiektów zastępczych i przesiedlenie osób z terenów zajętych na potrzeby inwestycyjne,

4) założenia stref ochronnych,

5) założenia zieleni,

6) napraw i remontów wykonanych przed przekazaniem środka trwałego do użytkowania,

7) dokumentacji projektowej inwestycji,

8) badań geologicznych, geofizycznych oraz pomiarów geodezyjnych,

9) przygotowania terenu pod budowę, w tym również koszty likwidacji pomniejszone o przychody z likwidacji budynków i budowli zlikwidowanych w związku z wykonywaniem nowych inwestycji oraz nie umorzonej wartości początkowej tych obiektów,

10) robót niezbędnych do realizacji własnej inwestycji, wykonanych w środkach trwałych należących do innych osób prawnych lub fizycznych,

11) nadzoru autorskiego, inwestorskiego i generalnego wykonawcy,

12) prób montażowych, jeżeli należność za te czynności nie jest uwzględniona w cenie robót,

13) ubezpieczeń majątkowych budowanych środków trwałych,

14) odsetek, prowizji i różnic kursowych od kredytów i pożyczek za okres realizacji inwestycji,

15) inne bezpośrednio związane z inwestycją.

3. Koszty inwestycji zwiększają wartość powstałych w ich wyniku składników majątku wymienionych w ust. 1 na dzień przyjęcia ich do użytku.

4. Do kosztów inwestycji zalicza się również koszty poniesione w obcych środkach trwałych polegające na przebudowie, rozbudowie, modernizacji i adaptacji tych obiektów na potrzeby ich użytkowników.

§ 55. Stan kapitałów lub funduszy podstawowych banków (w zależności od formy własności) ustala się w wartościach nominalnych.

§  56. 

1. Wartość przychodu rzeczowych składników majątku ustala się jako iloczyn ilości i cen, po jakich zostały kupione (tj. cenach zakupu lub nabycia). Powyższa zasada obowiązuje także, jeżeli plan kont banku przewiduje całkowite obciążenie kosztów zrealizowanymi zakupami materiałów i towarów.

2. Przy ustalaniu wartości rozchodu (wydania, zużycia, sprzedaży itp.), jednakowych składników majątku, nabytych po różnych cenach można przyjmować ceny:

1) przeciętne, tj. ustalone w wysokości średniej ważonej cen danego składnika majątku w roku sprawozdawczym lub w ostatnim kwartale poprzedzającym datę, na którą sporządza się sprawozdanie finansowe, obejmujące wyceniany składnik majątku,

2) ustalone według zasady "pierwsze weszło, pierwsze wyszło", tj. przy założeniu, że przy rozchodowaniu lub zużyciu składników majątku wycenia się kolejno po cenie dla tych składników majątku, które jednostka najwcześniej nabyła lub otrzymała,

3) ustalone według zasady "ostatnie weszło, pierwsze wyszło", tj. przy założeniu, że przy rozchodowaniu lub zużyciu składników majątku wycenia się je kolejno po cenie dla tych składników majątku, które jednostka najpóźniej nabyła lub otrzymała,

4) inne ceny ustalane indywidualnie (np. wynikające z cenników obowiązujących w dniu dokonywania wyceny, ustalone w przepisach odrębnych lub ceny ewidencyjne skorygowane o dotyczące ich odchylenia. Przez cenę ewidencyjną rozumie się cenę przyjętą do ewidencji wartościowej rzeczowego składnika majątku).

3. Wartość ujętych w księgach rachunkowych składników majątku zużywających się stopniowo zmniejsza się o odpisy z tytułu ich zużycia.

4. Wartość pozostałości rzeczowych składników majątku ustala się analogicznie jak wartość rozchodu.

§ 57. Przyjęte za podstawę ujęcia w księgach rachunkowych zasady ustalania wartości aktywów i pasywów nie mogą być zmieniane w ciągu roku.

§ 58. Odstępstwo od zasad wyceny określonych przepisami niniejszego działu, może nastąpić w przypadku zarządzenia przeszacowania określonych składników majątku odpowiednim przepisem.

Dział  V

Zasady wykazywania aktywów, pasywów i finansowych wyników działalności w sprawozdaniach finansowych

§  59. 

1. Podstawą sporządzania sprawozdań finansowych są prawidłowo prowadzone księgi rachunkowe, wg zasad podanych w dziale II.

2. W sprawozdaniach finansowych wykazuje się aktywa i pasywa według stanu w ostatnim dniu okresu sprawozdawczego, a koszty, dochody i wyniki działalności - narastająco za okres od pierwszego dnia roku do końca kończącego każdy okres sprawozdawczy w danym roku kalendarzowym. Aktywa i pasywa wykazuje się w sprawozdaniach finansowych w wartości ustalanej zgodnie z działami III i IV zarządzenia.

§  60. 

1. Banki wykazują w sprawozdaniach finansowych wynik działalności (zysk lub stratę), w pełnej wysokości, przypadającej za czas od początku roku do końca każdego roku kalendarzowego.

Oznacza to, że:

1) przy ustalaniu wyniku uwzględnić należy pełne osiągnięte i przypadające na rzecz banku dochody oraz odpowiadające im koszty własne ich uzyskania, a także poniesione straty i osiągnięte zysku nadzwyczajne,

2) nie zalicza się do wyniku finansowego:

a) wątpliwych dochodów oraz wątpliwych strat i zysków nadzwyczajnych (np. z tytułu naliczonych kar do czasu ich zainkasowania lub opłacenia),

b) kosztów i dochodów przyszłych okresów sprawozdawczych.

2. Elementy podziału wyniku finansowego oraz finansowania działalności banku mogą być, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, wykazywane w sprawozdaniach finansowych za okresy nie kończące roku w wysokości dokonywanych wpłat, otrzymanych dotacji lub odpisów zaliczkowych; w rocznych sprawozdaniach finansowych należy je wykazywać w wysokości przypadającej za dany rok.

§ 61. 9  Banki obowiązane są sporządzać na koniec każdego roku - sprawozdania finansowe, tj.:

1) bilans,

2) rachunek zysków i strat,

3) zestawienie stanów kont pozabilansowych

w sposób określony w odrębnych przepisach.

Dział  iv

przechowywanie dowodów, ksiąg rachunkowych. spISÓW inwentaryzacyjnych i sprawozdań finansowych

§  62. 

1. Dowody księgowe i ich zestawienia, które stanowią podstawę księgowań, dzienniki, arkusze (karty) i zestawienia spisów z natury, zestawienia różnic inwentaryzacyjnych należy układać w porządku i kolejności dostosowanych do sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych i czasu przechowywania dowodów, w sposób zabezpieczający przed wymianą, zaginięciem, zniszczeniem lub powtórnym zaksięgowaniem.

Sprawozdania finansowe należy przechowywać w teczkach specjalnie na ten cel przeznaczonych bądź w formie oprawnych ksiąg.

2. Dowody księgowe, po uzgodnieniu operacji danego dnia księgowego, następnego dnia podlegają skompletowaniu i zbroszurowaniu.

Minimalnym podziałem klasyfikacyjnym w ramach dat księgowania jest podział na dowody kasowe i dowody memoriałowe.

3. Oryginalne dowody księgowe stanowiące podstawę księgowań mogą być dla celów archiwalnych filmowane (na taśmach filmowych, mikrofiszach itp.). W takim przypadku oryginały dowodów księgowych podlegają przechowywaniu przez okres 1 roku, natomiast dalszemu przechowywaniu podlegają filmy (mikrofisze).

4. Poszczególne zapisy księgowe, dokonane w analitycznych księgach rachunkowych w ciągu roku kalendarzowego, mogą być dla celów archiwalnych przeniesione przy zastosowaniu elektronicznej techniki obliczeniowej na magnetyczny nośnik informacji /taśmę magnetyczną, dysk itp.). W takim przypadku oryginały analitycznych kart kontowych podlegają przechowywaniu przez okres 1 roku, natomiast dalszemu przechowywaniu podlegają magnetyczne nośniki informacji.

Warunkiem uznania zapisów przeniesionych na magnetyczne nośniki informacji za prawidłowe, jest stosowanie przez jednostkę banku sporządzonych na piśmie zasad ich przenoszenia, przewidujących wykonanie tej czynności w sposób pozwalający na zachowanie chronologii, prawidłowości i kompletności zapisów dokonanych uprzednio w analitycznych księgach rachunkowych.

5. Akta księgowe przekazane do archiwowania powinny być opisane w sposób określony odrębnymi przepisami.

§  63. 

1. Teczki oraz oprawne księgi rachunkowe (filmy, magnetyczne nośniki informacji), należy przechowywać w sposób zabezpieczający przed uszkodzeniem, zagubieniem lub zniszczeniem.

Banki obowiązane są zapewnić odpowiednie środki techniczne i zabezpieczenia programowe dla ochrony przed zniszczeniem zbiorów danych gromadzonych na magnetycznych nośnikach informacji, taśmach filmowych itp.

2. Banki zapewnią prawidłowy sposób postępowania z aktami księgowymi, ustalając w szczególności:

1) sposób przechowywania i zabezpieczenia akt księgowych,

2) zasady korzystania z archiwowanych akt księgowych,

3) terminy przechowywania akt księgowych, z tym, że:

a) wszelkie dowody księgowe przechowuje się przez 5 lat pod warunkiem, że uprzednio ostatecznie rozliczono osoby majątkowo odpowiedzialne,

b) listy płac lub karty wynagrodzeń albo inne dowody, na podstawie których następuje obliczenie podstawy wymiaru emerytur i rent, przez okres ustalony w przepisach określających zasady wymiaru emerytur lub rent,

c) dokumenty inwentaryzacyjne, księgi rachunkowe, sprawozdania finansowe za okresy nie kończące roku oraz inne akta - 5 lat,

4) postępowanie w przypadku zniszczenia lub zaginięcia akt księgowych.

3. 10  W odniesieniu do tabulogramów otrzymywanych z ośrodków obliczeniowych ustalenia przyjęte dla terminów przechowywania akt, o których mowa w ust. 2, należy stosować odpowiednio.

4. 11  Terminy ustalone w ust. 2 i 3 oblicza się od początku roku następującego po roku, którego dany dokument dotyczy, z tym że dowody dotyczące wieloletnich zadań inwestycyjnych, kredytów, kontraktów handlowych, spraw kierowanych na drogę postępowania sądowego, będące przedmiotem dochodzeń w sprawach karnych itp., należy przechowywać również po upływie wyznaczonych terminów do końca roku następującego po roku, w którym objęte nimi zadania, kredyty, kontrakty lub sprawy zostaną ostatecznie zakończone, spłacone i rozliczone.

5. Roczne sprawozdania finansowe są aktami przeznaczonymi do trwałego przechowywania (kategoria A).

Dział  vii

przepisy końcowe

§ 64. Prezesi banków, w przypadkach uzasadnionych potrzebami racjonalnego zarządzania, mogą ustalić odmienne - od niniejszych - zasady rachunkowości za zgodą Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

§ 65. Traci moc zarządzenie Prezesa NBP z dnia 10 lutego 1983 r. w sprawie jednolitych zasad rachunkowości bankowej (Dz. Urz. NBP Nr 1, poz. 1 i z 1989 r. Nr 1, poz. 1).

§ 66. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z tym, że sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych od początku roku 1991 należy dostosować do postanowień rozporządzenia.

¹ § 1 pkt 9 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

² § 1 pkt 10 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

³ § 1 pkt 11 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

⁴ § 2 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia Nr 6/91 z dnia 12 grudnia 1991 r. (Dz.Urz.NBP.91.11.36) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1992 r.

⁵ § 9 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

⁶ § 22 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia Nr 6/91 z dnia 12 grudnia 1991 r. (Dz.Urz.NBP.91.11.36) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1992 r.

⁷ § 52 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 3 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

⁸ § 54 zmieniony przez § 1 pkt 4 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

⁹ § 61 zmieniony przez § 1 pkt 3 zarządzenia Nr 6/91 z dnia 12 grudnia 1991 r. (Dz.Urz.NBP.91.11.36) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 1 stycznia 1992 r.

¹⁰ § 63 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 5 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.

¹¹ § 63 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 5 zarządzenia Nr 1/94 z dnia 6 stycznia 1994 r. (Dz.Urz.NBP.94.1.1) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 8 stycznia 1994 r.