(2014/C 334/08)(Dz.U.UE C z dnia 25 września 2014 r.)
Decyzją nr 300/14/COL z dnia 16 lipca 2014 r., zamieszczoną w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Urząd Nadzoru EFTA wszczął postępowanie na mocy art. 1 ust. 2 w części I protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości ("protokół 3"). Władze Norwegii otrzymały stosowne informacje wraz z kopią wyżej wymienionej decyzji.
Urząd Nadzoru EFTA ("Urząd") wzywa niniejszym państwa EFTA, państwa członkowskie UE oraz inne zainteresowane strony do zgłaszania uwag w sprawie omawianego środka w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego zawiadomienia na poniższy adres Urzędu Nadzoru EFTA:
EFTA Surveillance Authority
Registry
Rue Belliard/Belliardstraat 35
1040 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Otrzymane uwagi zostaną przekazane władzom norweskim. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o objęcie ich tożsamości klauzulą poufności.
STRESZCZENIE
Procedura
Pismem z dnia 5 lipca 2013 r. przedsiębiorstwo TellUs IT AS, połączone w międzyczasie z przedsiębiorstwem New Mind ("New Mind | tellUs", zwane także "skarżącym"), złożyło skargę do Urzędu przeciwko przedsiębiorstwu Innovasjon Norge AS ("IN"), w której stwierdzono, że IN otrzymywało pomoc państwa na działalność handlową na rynku infrastruktury sieciowej i związanych z nią usług w sektorze turystyki.
Urząd wymienił z władzami norweskimi i skarżącym szereg pism, a także odbył spotkania ze stronami.
Stan faktyczny sprawy
IN to państwowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością utworzona w 2003 r. przez rząd norweski za pośrednictwem ustawy w sprawie inicjatywy Innovation Norway ("Lov om Innovasjon Norge" 1 ). Spółkę stworzono, aby przyczyniała się do innowacji w przedsiębiorstwach, rozwoju obszarów wiejskich i zwiększania konkurencyjności norweskich przedsiębiorstw. Do jej zadań należy również promocja Norwegii jako ośrodka turystycznego.
IN ma propagować większą rentowność w różnych segmentach sektora turystyki na poziomie krajowym; natomiast na szczeblu regionalnym i lokalnym głównymi podmiotami są regionalne rady ds. turystyki ("RTB") i organizacje zarządzania ośrodkami turystycznymi ("DMO"). RTB i DMO to przedsiębiorstwa, w których udziały posiadają władze okręgowe lub lokalne, a także prywatne przedsiębiorstwa sektora turystyki prowadzące działalność na poszczególnych obszarach geograficznych.
Władze Norwegii zadecydowały niedawno o przyjęciu nowej strategii w sektorze turystyki, aby zwiększyć skuteczność wsparcia publicznego na rzecz sektora, ograniczyć liczbę podmiotów i zagwarantować lepszą koordynację ich działań. Uwzględniając powyższe cele, władze Norwegii zaproponowały nową strukturę sektora turystyki, która ma między innymi zmniejszyć liczbę regionalnych rad ds. turystyki i organizacji zarządzania ośrodkami turystycznymi, a także połączyć działania na rzecz promocji turystyki w Norwegii w ramach IN i strony internetowej visitnorway.com.
W piśmie w sprawie budżetu IN na 2013 r. 2 zadania IN w sektorze turystyki określa się następująco: "Innovation Norway ma zapewnić odpowiedni podział odbywanych w Norwegii podróży dzięki wykorzystaniu visitnorway.com oraz zwiększać kompetencje podmiotów działających w przemyśle turystycznym w zakresie wprowadzania oferowanych przez nich produktów do krajowego systemu dokonywania rezerwacji połączonego z visitnorway.com". W piśmie w sprawie budżetu na 2013 r. przedstawiono następujące wyjaśnienia: "Innovation Norway nie oferuje płatnych usług, które bezpośrednio lub pośrednio konkurują z usługami oferowanymi przez podmioty prywatne. W zakresie, w jakim Innovation Norway oferuje usługi, które mogłyby być świadczone przez prywatnych dostawców, cena pobierana przez Innovation Norway musi odzwierciedlać realne narosłe koszty, w tym to, co obejmuje koszty podstawowe".
W konsekwencji na tym etapie postępowania Urząd uważa, że od 2013 r. przedsiębiorstwo IN jest upoważnione przez władze norweskie do aktywnego promowania turystyki za pośrednictwem platformy visitnorway.com, która miała stać się głównym podmiotem w strukturze sektora turystyki. Ponadto przedsiębiorstwu IN po raz pierwszy zezwolono na rozpoczęcie działalności gospodarczej w sektorze turystyki.
Rynek wyższego szczebla w odniesieniu do promocji turystyki obejmuje dostarczanie infrastruktury sieciowej i powiązanych usług. Usługi te umożliwiają klientom wprowadzanie i regularne aktualizowanie informacji na temat (np.) obiektów turystycznych, hoteli, restauracji i wydarzeń na ich własnych stronach internetowych oraz jednocześnie w innych zewnętrznych kanałach, takich jak visitnorway.com, Google Maps, punkty informacji turystycznej, portale mobilne, jak również gazety drukowane.
Wcześniej przedsiębiorstwo IN miało podpisaną z New Mind | tellUs umowę na świadczenie usług IT niezbędnych do funkcjonowania visitnorway.com. IN opracowało jednak własny system. IN oferuje ponadto wspomniane usługi (tzn. infrastrukturę sieciową i powiązane usługi) regionalnym radom ds. turystyki i organizacjom zarządzania ośrodkami turystycznymi jako część usług świadczonych w ramach visitnorway.com. Infrastruktura sieciowa IN i powiązane z nią usługi nie są oferowane na rynku ogólnym - są one proponowane jedynie regionalnym radom ds. turystyki i organizacjom zarządzania ośrodkami turystycznymi korzystającym ze strony internetowej visitnorway.com.
Regionalne rady ds. turystyki i organizacje zarządzania ośrodkami turystycznymi, które zawierają umowy z visitnorway.com, zawieszają prowadzenie własnych stron internetowych i w rezultacie wypowiadają poprzednie umowy o świadczenie usług podpisane z prywatnymi podmiotami (takimi jak skarżący). Według skarżącego zamykanie stron internetowych i wypowiadanie umów to warunek narzucony radom ds. turystyki i organizacjom zarządzania ośrodkami turystycznymi przez Innovation Norway. Skarżący definiuje to rzekome zobowiązanie jako warunek powiązany naruszający prawo ochrony konkurencji.
Domniemane środki pomocy państwa
Środki, których dotyczy decyzja, obejmują: (i) domniemane subsydiowanie skrośne infrastruktury sieciowej IN i powiązanych z nią usług przez wykorzystanie funduszy przeznaczonych na działalność niekomercyjną; (ii) rzekome utracone zyski ze względu na niekomercyjny charakter działań IN w odniesieniu do infrastruktury sieciowej i powiązanych usług; oraz (iii) domniemaną pomoc przyznaną radom ds. turystyki i organizacjom zarządzania ośrodkami turystycznymi przez IN w postaci cen niższych niż ceny rynkowe.
Ocena środka
Istnienie pomocy państwa
Artykuł 61 ust. 1 Porozumienia EOG stanowi: "Z zastrzeżeniem innych postanowień niniejszego Porozumienia, wszelka pomoc przyznawana przez państwa członkowskie WE, państwa EFTA lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z funkcjonowaniem niniejszego Porozumienia w zakresie, w jakim wpływa na handel między Umawiającymi się Stronami".
Urząd wstępnie przyjmuje, że w oparciu o pismo w sprawie budżetu na 2013 r. przedsiębiorstwo IN weszło na nowy rynek w warunkach konkurencji z podmiotami prywatnymi, oferując odpłatne usługi. Usługi te wykraczają poza mandat IN do promowania przedsiębiorstw i działalności gospodarczej w Norwegii. Urząd wstępnie uważa również, że zapewnienie infrastruktury sieciowej i związanych z nią usług oznacza oferowanie usług o charakterze gospodarczym na rynku. W związku z tym wydaje się, że w odniesieniu do tych konkretnych usług IN należy uznać za przedsiębiorstwo w rozumieniu reguł pomocy państwa.
Informacje dostępne na tym etapie nie pozwalają Urzędowi na wyciągnięcie wniosku co do tego, czy przedmiotowe środki stanowią pomoc państwa.
Na obecnym etapie postępowania Urząd ma wątpliwości, czy obecny rozdział rachunkowości w ramach przedsiębiorstwa IN umożliwia mu oddzielenie kosztów i przychodów związanych z działalnością gospodarczą od kosztów i przychodów związanych z działalnością niemającą charakteru gospodarczego w każdym z projektów, w szczególności w ramach projektu visitnorway.com. Urząd przypomina, że w przypadku gdy jednostka prowadzi zarówno działalność handlową, jak i działalność niekomercyjną, należy stosować system księgowania kosztów, aby zagwarantować, że działalność handlowa nie jest subsydiowana dzięki użyciu zasobów państwowych przypisanych działalności niekomercyjnej.
Ponadto Urząd zwraca uwagę, że każdy przedsiębiorca lub inwestor będzie zazwyczaj oczekiwać zwrotu z inwestycji w przedsiębiorstwo komercyjne. Z dostępnych informacji nie wynika jednak jasno, czy przedsiębiorstwo IN osiąga taki zysk z jakichkolwiek usług o charakterze gospodarczym, które świadczy, oferując infrastrukturę sieciową i związane z nią usługi.
Jeżeli polityka cenowa przedsiębiorstwa IN nie gwarantuje wystarczającego zwrotu z kapitału, z uwzględnieniem wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich, regionalne rady ds. turystyki i organizacje zarządzania ośrodkami turystycznymi również mogą być beneficjentami pomocy państwa, ponieważ będą otrzymywać one usługi za cenę niższą od ich rzeczywistych kosztów.
Nowa pomoc
Władze norweskie twierdzą, że jeżeli przedmiotowe środki zostałyby uznane za pomoc państwa, stanowiłyby one istniejącą pomoc zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (i) lub art. 1 lit. b) ppkt (v) części II protokołu 3 do porozumienia o nadzorze i Trybunale. Na tym etapie postępowania Urząd wstępnie przyjmuje, że jeżeli środki zostałyby uznane za pomoc państwa, byłyby one również zaklasyfikowane jako nowa pomoc niezgodna z prawem.
W odniesieniu do stosowania art. 1 lit. b) ppkt (i) części II protokołu 3 Urząd wstępnie uznaje, że wejście IN na nowy rynek (tj. infrastruktury sieciowej i związanych z nią usług), na którym już funkcjonują prywatni operatorzy, wykracza poza mandat otrzymany przez IN od rządu norweskiego. System finansowania IN również wydaje się być różny. Działania promocyjne prowadzone przez IN są finansowane ze środków publicznych, ale w piśmie w sprawie budżetu na 2013 r. wyjaśniono, że świadczenie usług o charakterze gospodarczym musi być finansowane przez odbiorców tych usług za pomocą wynagrodzenia. W związku z tym we wstępnej opinii Urzędu jakąkolwiek pomoc przyznaną przedsiębiorstwu IN podczas świadczenia wspomnianych usług należy zakwalifikować jako nową pomoc.
Ponadto na tym etapie Urząd nie uważa, że środek może być uznany za istniejącą pomoc zgodnie z art. 1 lit. b) ppkt (v) części II protokołu 3.
Zgodność z Porozumieniem EOG
Władze norweskie twierdzą, że jeżeli przedmiotowe środki zostałyby uznane za nową pomoc państwa, byłyby one zgodne z Porozumieniem EOG na podstawie jego art. 61 ust. 3 lit. c) jako pomoc dla sektora turystyki. Jednakże władze norweskie nie dostarczyły wystarczających informacji, aby wykazać słuszność swojego punktu widzenia.
W każdym razie Urząd ma obecnie wątpliwości co do tego, czy środki pomocy stanowią odpowiedź na faktyczną niedoskonałość rynku i czy są one proporcjonalne.
W odniesieniu do istnienia warunku powiązanego, o którym mowa powyżej, Urząd wstępnie uznaje, że jeżeli taki warunek istnieje i jest narzucany przez IN, to może być sprzeczny z art. 53 lub 54 Porozumienia EOG, a w związku z tym środki nie mogą zostać uznane za stanowiące pomoc zgodną z Porozumiem EOG w rozumieniu orzecznictwa w sprawie Matra 3 .
Podsumowanie
W świetle powyższych rozważań Urząd ma wątpliwości, czy można wykluczyć, że wyżej wymienione środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Na tym etapie postępowania Urząd jest zdania, że gdyby środki te zostały określone jako pomoc państwa, stanowiłyby one nową pomoc. Ponadto Urząd ma wątpliwości co do tego, czy środki te są zgodne z art. 61 ust. 3 Porozumienia EOG.
W związku z powyższym Urząd podjął decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego zgodnie z art. 1 ust. 2 części I protokołu 3 w odniesieniu do domniemanej pomocy przyznanej przedsiębiorstwu IN w związku z jego działalnością na rynku infrastruktury sieciowej i powiązanych usług, jak również w odniesieniu do możliwej pomocy na rzecz rad ds. turystyki i organizacji zarządzania ośrodkami turystycznymi.
Zainteresowane strony zaprasza się do nadsyłania uwag w terminie jednego miesiąca od publikacji niniejszego zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
1 LOV-2003-12-19-130. Dostępne na stronie internetowej: http://www.innovasjonnorge.no/no/om-oss/lov-om-innovasjon-norge/
2 Dokument dostępny na stronie:http://www.regjeringen.no/upload/NHD/Vedlegg/Brev/2013_oppdragsbrev_innovasjonnorge.pdf#search= OPPDRAGSBREV®j_oss=1
3 Wyrok z 1993 r. w sprawie C-225/91 Matra przeciwko Komisji, Rec. s. I-3203, pkt 41. Zgodnie z tym orzecznictwem pomoc państwa, która zawiera warunki naruszające inne postanowienia Porozumienia EOG, nie może zostać zatwierdzona jako pomoc zgodna z Porozumieniem EOG.
4 In October 2013, the original complainant tellUs IT AS merged with the company New Mind forming New Mind | tellUs. See www.newmind.co.uk
5 In the tourism sector, the term 'destination organisation' or 'destination company' generally means a local company that handles arrangements for tours, meetings, transportation, etc. for groups originating elsewhere. See http://wsdmo.org/index.php/Educate/ TourismAcronyms/
6 LOV-2003-12-19-130 (in Norwegian 'Lov om Innovasjon Norge'), available at: http://lovdata.no/dokument/NL/lov/2003-12-19-130?q=lov+om+innovasjon+norge
7 Section 2 of the Act on IN.
8 LOV-1999-03-26-14, (in Norwegian 'Skatteloven').
9 Translation by the Authority.
10 In Norwegian: 'Statens nærings- og distriktsutviklingsfond', 'Statens Veiledningskontor for Oppfinnere', 'Norges Turistråd' and 'Norges Eksportråd'.
11 Report entitled 'The Government's tourism strategy. Destination Norway. National strategy for the tourism industry', dated April 2012 and sent to the Authority as Annex 4 to IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213). Available at: http://www.regjeringen.no/pages/37646196/Lenke_til_strategien-engelsk.pdf
12 A description of IN's task in the tourism sector can be found in the report quoted in footnote 8.
13 IN's letter dated 20 December 2013 (Event No 694258). The National Association of Tourism, which was the joint body for the State, municipal and private stakeholders in the tourism industry, was established in 1903 and continued until 1984. From that point, marketing efforts of the National Association of Tourism were continued by the foundation NORTRA, which in 1999 changed its name to the NTC. Since 2004, the NTC's tasks have been carried out by IN, following the merger of these two entities. Further information on the entities that have traditionally been entrusted with the mandate to promote Norway as a holiday destination was also provided in IN's letter dated 20 December 2013 (Event No 694258).
14 For further information, see the project plan for a new national tourism structure by the Ministry of Trade, Industry and Fisheries (Version 1.2 dated 20.06.2013): http://www.regjeringen.no/upload/NHD/Temasider/Reiseliv/Riktigprosjektplan.pdf
15 In Norwegian: 'Regionalt selskap: Selskap som betjener reiselivsnæringen i et definert geografisk område'.
16 In Norwegian: 'Destinasjonsselskap: Selskap som skal betjene et definert antall reisemål, produkter, attraksjoner og reiselivs-næring innen et geografisk område innenfor det regionale selskapet'.
17 See report quoted in footnote 8.
18 According to p. 8 of IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213), the '[o]bjective of IN's New Structure project is to streamline visitnorway.com so that the tourist has one place to search and find information about all the destinations in Norway, in order for the tourist to choose Norway as a holiday destination'.
19 In Norwegian: 'Statsbudsjett 2013 - oppdragsbrev Innovasjon Norge' of 1 February 2013 (Event No 688224). Available at: http://www.regjeringen.no/upload/NHD/Vedlegg/Brev/2013_oppdragsbrev_innovasjonnorge.pdf#search= OPPDRAGSBREV®j_oss=1
20 Translation by the Authority.
21 Translation by the Authority.
22 Definition of 'DMS' available at http://www.newmind.co.uk/technology-platform/destination-management-system
23 IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213).
24 Until that moment, New Mind | tellUs provided the web infrastructure and related services for IN's tourism website: visitnorway.com. See Event No 678005. Annex 3 to the complaint.
25 URL stands for Uniform Resource Locator. A URL is a formatted text string used by web-browsers, e-mail clients and other software to identify a network resource on the internet.
26 According to the Complainant: 'to date, the offering of IT platform infrastructure services to the tourism industry has not been part of IN's activities'. Complaint (Event No 678002), p. 8.
27 According to Case C-280/00 Altmark Trans and Regierungspräsidium Magdeburg [2003] ECR I-7747, the compensation of services fulfilling the four criteria established in paras. 89-93 of the judgment does not entail state aid.
28 E-mail dated 15 November 2013 (Event No 690346).
29 E-mail dated 3 March 2014 (Event No 702175).
30 IN's letters dated 28 October 2013 (Events No 688213 and 688215).
31 IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213), p. 25.
32 According to Article 1 (b)(i) of Part II of Protocol 3.
33 See the definition of existing aid provided in Article 1(b)(v) of Part II of Protocol 3.
34 Corporate entities in Norway are subject to corporate income tax according to Section 2-2 of the Tax Act. Taxable income is subject to corporate income tax at the general rate of 27 %. Accordingly, limited liability companies ('AS' or 'ASA'), savings banks and financial institutions, mutual insurance companies, cooperatives, state-owned enterprises, inter-municipal companies, foundations etc. are subject to corporate tax under the general regime, i.e. Section 2-2. However, State institutions, public authorities such as counties and municipalities, and a number of other entities listed exhaustively in Section 2-30(1) of the Tax Act, including IN, benefit from a corporate tax exemption.
35 Case C-41/90 Höfner and Elser v Macroton [1991] ECR I-1979, paras. 21-23; Joined Cases C-180/98 to C-184/98 Pavlov and Others [2000] ECR I-6451 and Case E-5/07 Private Barnehagers Landsforbund v EFTA Surveillance Authority [2008] EFTA Ct. Rep. p. 61, para.78.
36 Case C-222/04 Ministero dell'Economica e delle Finanze v Cassa di Risparmio di Firenze SpA [2006] ECR I-289, para. 108.
37 Joined Cases 209/78 to 215/78 and 218/78 Van Landewyck [1978] ECR 2111, paras. 18-21 and Case C-244/94 FFSA and others [1995] ECR I-4013, para. 21.
38 Joined Cases T-443/08 Freissart Sachen and Land Sachsen-Anhalt and T-455/08, Mitteldeutsche Flughafen and Flughafen Leipzing-Halle [2011] ECR II-1311, para. 128 et seq.
39 Economic and non-economic activities can co-exist within the same sector and sometimes be provided by the same organisation. In this scenario, the entity is to be regarded as an undertaking only with regard to its economic activities. See, for example, European Commission Decision in State Aid C-22/2003 (Italy) Reform of the training institutions (OJ L 81, 18.3.2006, p. 25), para. 43.
40 Para. 45 of the complaint.
41 See Case T-347/09, Germany v Commission, not yet published, p. 34 et seq., on how to differentiate between the nature of different activities provided by one single entity.
42 Case T-347/09, Germany v Commission, not yet published.
43 IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213), p. 34.
44 Commission Decision: State aid NN 8/2009. Germany. Nature conservation areas. OJ C 230, 24.9.2009, p. 1, para. 36.
45 The Commission reached a similar conclusion in its decision in footnote 41, above (para. 40).
46 AG Opinion in Case C-205/03 Federación Española de Empresas de Tecnología Sanitaria (FENIN) v Commission, [2006] ECR I-6295, para. 31.
47 Joined Cases C-180/98 to C-184/98, Pavel Pavlov and Others, [2000] ECR I-6451, para. 76; C-475/99, Ambulanz Glockner, [2001] ECR 9089, para. 20.
48 See, for instance, Article 2 of the Transparency Directive. (Referred to at point 1a of Annex XV to the EEA Agreement, OJ L 266 11.10.2007 p. 15 and EEA Supplement No 48 11.10.2007 p. 12, as Commission Directive 2006/111/EC of 16 November 2006 on the transparency of financial relations between Member States and public undertakings as well as on financial transparency within certain undertakings. Consolidated version: OJ L 318, 17.11.2006, p. 17-25). Implemented in Norwegian law by Regulation FOR-2006-09-07-1062, Section 9-1-1.
49 According to Chapter 2, Articles 7-9 of the IN Act, IN is financed by capital provided by its owners (i.e. the Norwegian Government and the Counties (ref. Article 7, ref. Article 2) and grants and loans from the Government and the Counties. IN can also obtain funding from other sources (Article 8), and Government and Counties guarantee for all obligations (Article 9).
50 See the Authority's Guidelines on application of State aid provisions to public enterprises in the manufacturing sector, paragraph 2 (OJ L 231, 3.9.1994, p. 1 and EEA Supplement No 32, 3.9.1994, p. 1) (the 'Manufacturing Guidelines'). Section 1(3) of the Manufacturing Guidelines provides that '[t]his Chapter does not deal with the question of compatibility under one of the derogations provided for in the EEA Agreement and it is limited to the manufacturing sector. This does not, however, preclude the EFTA Surveillance Authority from using the approach in these rules in individual cases or sectors outside manufacturing to the extent these principles apply in these excluded sectors and where it feels that it is essential to determine if state aid is involved.' The Manufacturing Guidelines can be found at: http://www.eftasurv.int/? 1=1&showLinkID=16995&1=1
51 See, for example, the Authority's Decision No 142/03/COL Regarding Reorganisation and Transfer of Public Funds to the Work Research Institute (OJ C 248, 16.10.2003, p. 6); Decision No 343/09/COL on the property transactions engaged in by the Municipality of Time concerning property numbers 1/152, 1/301, 1/630, 4/165, 2/70, 2/32 (OJ L 123, 12.5.2011, p. 72), and Decision No 174/13/COL Concerning the financing of municipal waste collectors (OJ C 263, 12.9.2013, p. 5).
52 See footnote 45.
53 AG Opinion, Case C-295/05, Asemfo [2007] ECR I-2999, para. 116.
54 Section 7.4(2) of the Manufacturing Guidelines. Also see Section 1(2) of the Manufacturing Guidelines, which provides that '[t]his Chapter firstly focuses on, the one hand, on the act referred to in point 1 of Annex XV to the EEA Agreement, hereinafter referred to as the Transparency Directive and, on the other hand, it develops the principle that where the State provides finances to a company in circumstances that would not be applicable to an investor operating under normal market economy conditions, it does this in contradiction to the market economy investor principle, and state aid is involved'. See the reference to the Manufacturing Guidelines in footnote 47.
55 Joined Cases C-83/01 P and C-94/01P Chronopost SA v Commission [2003] ECR I-6993.
56 Case C-372/97 Italy v Commission [2004] ECR I-3679, para. 44.
57 Case 730/79 Philip Morris Holland BV v Commission [1980] ECR 2671, paras. 11-12 and Joined Cases E-5/04, E-6/04, E-7/04 Fesil ASA and Finnfjord Smelteverk AS v EFTA Surveillance Authority [2005] EFTA Ct. Rep. 117, para. 94.
58 Case T-301/02 AEM v Commission [2009] ECR II-01757, paras. 104 and 105.
59 Case C-482/99 France v Commission (Stardust) [2002] ECR I-4397, para. 52.
60 Case C-677/11 Doux Elevage, not yet published, para. 34, Case T-139/09 France v Commission, not yet published, para. 36.
61 For listing of the relevant indicators of imputability, the Authority refers to Case C-482/99 France v Commission (Stardust Marine) [2002] ECR I-4397, paras. 55-56.
62 Case E- 17/10 and E-6/11 Liechtenstein and VTM Fundmanagement v EFTA Surveillance Authority, para. 50, and the case-law cited therein; Case C-301/87 France v Commission [1990] ECR I-307, para. 41; Case 30/59 De Gezamenlijke Steenkolenmijnen v High Authority of the European Coal and Steel Community [1961] ECR 50, para. 19; Case C-241/94 France v Commission (Kimberly Clark) [1996] ECR I-4551, para. 34; and Case T-109/01 Fleuren Compost [2004] ECR II-132, para. 53.
63 Case 730/79 Philip Morris Holland BV v Commission [1980] ECR, 2671, para. 11.
64 Case 102/87 France v Commission (SEB) [1988] ECR 4067; Case C-310/99 Italian Republic v Commission [2002] ECR I-289, para. 85; Case C-280/00 Altmark Trans GmbH and Regierungspräsidium Magdeburg v Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH (Altmark) [2003] ECR I-7747, para. 77; and Case T-55/99, Confederación Española de Transporte de Mercancías (CETM) v Commission [2000] ECR II-3207, para. 86.
65 Case T-301/02 AEM v Commission, [2009] ECR II-01757, para. 103.
66 E-14/10 - Konkurrenten.no AS v EFTA Surveillance Authority, EFTA Ct. Rep [2011] p. 266.
67 It follows from Article 1(c) to the same Protocol that alterations to existing aid schemes constitute new aid. The case-law has also confirmed that measures to alter aid must be regarded as new aid. See Case 91/83 and 127/83 Heineken Brouwerijen [1984] ECR 3435, paras. 17 and 18, and Case C-44/93 Namur-Les Assurances du Crédit SA v Office Nationale du Ducroire [1994] ECR I-3829, para. 13.
68 The Authority notes that in White Paper no. 14 of 2003-2004 on the IN Act it is clearly stated that IN should 'not offer products in competition with the private market' (In Norwegian: 'Ot.prp. nr. 14 (2003-2004) om Lov om Innovasjon Norge'). Therefore, the Authority's current understanding is that, before 2013 and the adoption of the 2013 Budget letter, IN was not authorised to provide economic services in the tourism sector. In that regard, reference is made to Proposition No 51 to the Norwegian Parliament, entitled 'measures for an innovative and business development' (St.prp.no. 51 (2002-2003, in Norwegian: 'Virkemidler for et innovativt og nyskapende næringsliv'), which states (in relation to the former entity NTC) that 'services paid by the user should, however, not be offered in areas where there is a well-developed offer from private consultants or where these services come into conflict with the priority areas of this new unit (i.e. IN)'. The original text reads: 'Brukerbetalte tjenester ikke bør tilbys på områder hvor det eksisterer et godt utviklet tilbud fra private aktører'. St.prp. no. 51 (2002-2003), p. 37, first column.
69 The Norwegian authorities underline that '[t]he system of financing IN and its predecessors has been more or less the same since the entry into force of the EEA Agreement in 1994. The changes made are not of a nature turning the existing financing system into new aid'. IN's letter dated 28 October 2013 (Event No 688213), p. 39.
70 Article 1(b)(v) of Part II of Protocol 3 reads as follows: Existing aid shall mean: '[a]id which is deemed to be an existing aid because it can be established that at the time it was put into effect it did not constitute an aid, and subsequently became an aid due to the evolution of the European Economic Area and without having been altered by the EFTA State. Where certain measures become aid following the liberalisation of an activity by EEA law, such measures shall not be considered as existing aid after the date fixed for liberalisation'.
71 Case T-68/03 Olympiaki Aeroporia Ypiresies AE v Commission [2007] ECR II-2911, para. 34.
72 Transparent aid is defined in Article 5.1 of Regulation (EC) No 651/2014, General Block Exemption Regulation, of 17 June 2014 declaring certain categories of aid compatible with the internal market in application of Articles 107 and 108 of the Treaty (OJ L 187, 26.6.2014, p. 1, incorporated as point 1j into Annex XV of the EEA Agreement by Decision No 152/2014 of 27 June 2014) as 'aid in respect of which it is possible to calculate precisely the gross grant equivalent of the aid ex ante without any need to undertake a risk assessment'.
73 Case C-225/91 Matra v Commission [1993] ECR I-3203, para. 41, and Case C-156/98 Germany v Commission [2000] I-6857, para. 78 and case-law cited.