Zaostrzenie walki z pracą niezgłoszoną (2008/2035(INI)).
Dz.U.UE.C.2010.9E.1
Akt nienormatywnyP6_TA(2008)0466
Rezolucja Parlamentu Europejskiego zdnia 9 października 2008 r. wsprawie zaostrzenia walki zpracą niezgłoszoną (2008/2035(INI))
(2010/C 9 E/01)
(Dz.U.UE C z dnia 15 stycznia 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 24 października 2007 r. zatytułowany "Zaostrzenie walki z pracą niezgłoszoną" (COM(2007)0628),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 21 września 2000 r. w sprawie komunikatu Komisji dotyczącego pracy niezgłoszonej(1),
– uwzględniając rezolucję Rady i przedstawicieli państw członkowskich, przyjętą na szczycie Rady z dnia 22 kwietnia 1999 r., w sprawie kodeksu postępowania w zakresie skuteczniejszej współpracy między administracjami publicznymi państw członkowskich w walce z nadużyciami świadczeń i składek społecznych na szczeblu międzynarodowym i z pracą niezgłoszoną, jak również czasowego międzynarodowego udostępnienia pracowników(2),
– uwzględniając dyrektywę Rady 1999/85/WE z dnia 22 października 1999 r. zmieniającą dyrektywę 77/388/EWG w odniesieniu do możliwości stosowania na zasadzie eksperymentu obniżonej stawki podatku VAT od usług pracochłonnych(3),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 stycznia 2003 r. zatytułowany "Przyszłość Europejskiej Strategii Zatrudnienia (ESZ) Strategia na rzecz pełnego zatrudnienia i lepszych miejsc pracy dla wszystkich" (COM(2003)0006),
– uwzględniając decyzje Rady 2003/578/WE(4) i 2005/600/WE(5) z dni 22 lipca 2003 r. i 12 lipca 2005 r. w sprawie wytycznych dla polityk zatrudnienia państw członkowskich, a w szczególności wytyczne nr 9 i nr 21,
– uwzględniając rezolucję Rady w sprawie przekształcania pracy niezgłoszonej w legalne zatrudnienie(6),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 25 stycznia 2006 r. przygotowany na wiosenny szczyt Rady Europejskiej zatytułowany "Czas wrzucić wyższy bieg - nowe partnerstwo na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia" (COM(2006)0030),
– uwzględniając decyzję Rady 2006/702/WE z dnia 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności(7),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 8 lutego 2006 r. zatytułowany "Sprawozdanie z funkcjonowania ustaleń przejściowych określonych w Traktacie o przystąpieniu z 2003 r. (w okresie od dnia 1 maja 2004 r. do dnia 30 kwietnia 2006 r.)" (COM(2006)0048),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie upowszechniania godnej pracy dla wszystkich(8),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie modernizacji prawa pracy w celu sprostania wyzwaniom XXI wieku(9),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 26 października 2006 r. w sprawie stosowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników(10),
– uwzględniając wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady przewidującej kary dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE (COM(2007)0249),
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 29 listopada 2007 r. w sprawie wspólnych zasad wdrażania modelu "flexicurity"(11),
– uwzględniając Komunikat Komisji z dnia 24 października 2007 r. w sprawie wyników publicznych konsultacji w sprawie zielonej księgi Komisji zatytułowanej "Modernizacja prawa pracy w celu sprostania wyzwaniom XXI wieku" (COM(2007)0627),
– uwzględniając zintegrowane wytyczne w sprawie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (2008-2010) (COM(2007)0803),
– uwzględniając agendę Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) w sprawie godziwej pracy,
– uwzględniając podstawowe normy w dziedzinie pracy ustanowione przez MOP, konwencje i zalecenia MOP dotyczące administracji pracy i inspekcji pracy, które stanowią punkt odniesienia, na poziomie międzynarodowym, w dążeniu do zagwarantowania stosowania przepisów prawnych w zakresie warunków pracy i ochrony pracowników,
– uwzględniając konwencję MOP nr 143 dotyczącą pracowników migrujących (1975) i postanowienia uzupełniające MOP w sprawie pracowników migrujących, które przewidują przyjęcie wszelkich koniecznych i stosownych środków, aby wyeliminować nielegalną imigrację mającą na celu znalezienie pracy oraz nielegalną pracę imigrantów, jak również uwzględniając przepisy wykonawcze do sankcji administracyjnych, cywilnych i karnych w dziedzinie nielegalnej pracy imigrantów,
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie harmonizacji narzędzi walki z nielegalną imigracją i nielegalną pracą(12),
– uwzględniając zalecenie Rady z dnia 27 września 1996 r. w sprawie walki z nielegalną pracą obywateli państw trzecich(13),
– uwzględniając wnioski z nieformalnego spotkania ministrów ds. zatrudnienia i spraw socjalnych w Berlinie w dniach 18-20 stycznia 2007 r. w sprawie "dobrej pracy",
– uwzględniając sprawozdanie Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy (EURO-FOUND) dotyczące walki z pracą na czarno w Unii Europejskiej(14),
– uwzględniając art. 136 i 145 traktatu WE,
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz opinie Komisji Gospodarczej i Monetarnej, Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów, Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych i Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A6-0365/2008),
A. mając na uwadze, że praca niezgłoszona jest zjawiskiem złożonym, które wciąż się nasila w kilku państwach członkowskich, gdyż wpływają na nie liczne czynniki gospodarcze, społeczne, instytucyjne, regulacyjne i kulturowe,
B. mając na uwadze, że praca niezgłoszona jest szczególnie niepokojącą i utrzymującą się cechą europejskich rynków pracy, która może mieć negatywne skutki dla europejskiego modelu społecznego, poprzez utrudnianie realizacji nastawionej na wzrost polityki gospodarczej, budżetowej i społecznej; i że jest ona również odpowiedzialna za zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym, bowiem prowadzi do powstania nieuczciwej konkurencji w stosunku do innych państw i przedsiębiorstw,
C. mając na uwadze, że praca niezgłoszona jest najważniejszym czynnikiem leżącym u podstaw dumpingu socjalnego, a tym samym jednym z kluczowych zagadnień w perspektywie modernizacji wspólnotowego prawa pracy,
D. mając na uwadze, że praca bez ubezpieczenia prowadzi do nieuczciwej konkurencji między pracownikami ubezpieczonymi a pracownikami nieubezpieczonymi, co skutkuje dalszym osłabieniem praw pracowniczych,
E. mając na uwadze, że sektory najbardziej dotknięte problemem pracy niezgłoszonej to sektory o wysokim stopniu wykorzystania siły roboczej, takie jak rolnictwo, budownictwo, usługi domowe, hotelarstwo i gastronomia, które charakteryzuje niepewność zatrudnienia i niedogodne warunki płacowe,
F. mając na uwadze, że pracy niezgłoszonej sprzyja również reorganizacja przedsiębiorstw, przekształcanych w sieci podwykonawców, co prowadzi do wzrostu liczby pracowników samozatrudnionych, niejednokrotnie nierejestrowanych,
G. mając na uwadze, że pracy niezgłoszonej sprzyjają również wysoki poziom bezrobocia, ubóstwo, jak również zatrudnienie tymczasowe i niepewność zatrudnienia, ponieważ w takiej sytuacji pracownicy zmuszeni są zrezygnować z ubezpieczenia lub innych świadczeń,
H. mając na uwadze, że może istnieć związek pomiędzy nielegalną imigracją i niezgłoszoną pracą; uważa, że jest to kolejny argument przemawiający za koniecznością dalszej pracy państw członkowskich i Komisji nad wspólnym podejściem do imigracji i nad możliwością otwarcia bardziej legalnych dróg migracji do Unii dla chętnych do pracy obywatelki państw trzecich;
I. mając na uwadze, że imigranci lub przynajmniej ci imigrujący nielegalnie, są bardziej skłonni do podjęcia pracy niezgłoszonej i do pracy w złych warunkach,
J. mając na uwadze, że zatrudnieni nielegalnie pracownicy z państw trzecich narażeni są na dodatkowe ryzyko, ponieważ w przypadku zatrzymania grozi im wydalenie do państwa pochodzenia,
K. mając na uwadze, że wiele państw członkowskich boryka się z ciągłym brakiem pracowników zdolnych i chętnych do podjęcia określonej, często niewymagającej kwalifikacji pracy, na przykład w sektorze rolnictwa i ogrodnictwa,
L. mając na uwadze, że osoby wykonujące prace domowe często wykonują pracę niezgłoszoną oraz że są to głównie pracujący imigranci, z których wielu nie ma uregulowanej sytuacji prawej i niektórzy z nich padają ofiarą wyzysku, handlu ludźmi i przymusowej pracy,
M. mając na uwadze, że praca niezgłoszona nie jest uwzględniana w bazie podatkowej i podważa finansowanie i repartycję ochrony socjalnej i usług publicznych, ograniczając również zdolność państw członkowskich do rozszerzenia zakresu usług socjalnych,
N. mając na uwadze, że praca niezgłoszona pozbawia fundusze ubezpieczeniowe wartościowych źródeł dochodu,
O. mając na uwadze, że osoby wykonujące pracę niezgłoszoną nie są objęci ubezpieczeniem społecznym, zdrowotnym i wypadkowym, przez co są narażeni na duże ryzyko i straty finansowe,
P. mając na uwadze, że w przypadku pracy niezgłoszonej nie można sprawdzić, czy w miejscu pracy stosuje się niezbędne zasady BHP, co wiąże się z dużym ryzykiem dla zdrowia pracowników oraz możliwością uniknięcia odpowiedzialności przez pracodawcę,
Q. mając na uwadze, że skuteczna walka z pracą na czarno wymaga wzmocnienia mechanizmów nadzoru i kar, dokonanego poprzez zapewnienie skoordynowanej interwencji inspektoratów pracy, organów podatkowych i partnerów społecznych,
R. mając na uwadze, że praca niezgłoszona negatywnie wpływa na wszystkie filary strategii lizbońskiej: pełne zatrudnienie, jakość i wydajność pracy, spójność społeczną;
1. z zadowoleniem przyjmuje podejście Komisji i wzywa również do wznowienia walki z niezgłoszoną pracą i tzw. szarą strefą, które w różnym stopniu w poszczególnych państwach członkowskich szkodzą gospodarce, pozbawiają pracowników ochrony, szkodzą konsumentom, zmniejszają wpływy z podatków i prowadzą do nieuczciwej konkurencji między przedsiębiorstwami;
2. wyraża głębokie zaniepokojenie rozmiarami zjawiska pracy niezgłoszonej, która w niektórych państwach członkowskich stanowi, a nawet przekracza 20 % PKB;
3. wzywa państwa członkowskie do rozważenia możliwości zwiększenia zachęt do podejmowania legalnej pracy, które mogą obejmować zwiększenie podstawy wolnej od opodatkowania oraz w odniesieniu do pracodawców zmniejszenia kosztów pozapłacowych związanych z legalnym zatrudnieniem;
4. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, według której praca niezgłoszona jest jednym z priorytetów politycznych Unii i jako taka wymaga zasadniczych działań na szczeblu wspólnotowym i krajowym;
5. zachęca państwa członkowskie do dalszych reform systemu podatkowego i opieki społecznej, a tym samym zmniejszenia obciążenia opodatkowaniem siły roboczej;
6. stwierdza jednak, że z trudnością przychodzi przełożenie wspólnotowych wytycznych politycznych wyznaczonych w dziedzinie pracy niezgłoszonej na wyraźnie określone instrumenty prawno-instytucjonalne, które mogłyby przerodzić się w konkretne przepisy przyjęte w poszczególnych państwach członkowskich;
7. zauważa znaczną nierównowagę między narzędziami, którymi Wspólnota dysponuje w celu wdrażania polityki na rzecz pracy wysokiej jakości a narzędziami służącymi do wdrażania polityk mających na celu zagwarantowanie wolności rynkowej;
8. uważa, że walka z pracą na czarno powinna opierać się na kompleksowej strategii uwzględniającej aspekty dotyczące zarówno nadzoru i kontroli, jak również systemu gospodarczo-instytucjonalnego oraz rozwoju sektorowego i terytorialnego i przewidującej wiele zintegrowanych poziomów działania oraz zaangażowanie wszystkich podmiotów (administracji publicznej, partnerów społecznych, przedsiębiorstw i pracowników);
9. odnotowuje współzależność istniejącą między opóźnieniami w rozwoju gospodarczo-produkcyjnym a rozprzestrzenianiem się pracy na czarno; uważa, że należy włączyć walkę z pracą niezgłoszoną do polityk gospodarczych i polityk zatrudnienia strategii lizbońskiej; jest ponadto zdania, że dla zapewnienia skuteczności i pozytywnych wyników strategii przeciwdziałania pracy niezgłoszonej konieczne jest prowadzenie dokładnych analiz dotyczących wyznaczników makroekonomicznych i relacji zachodzących pomiędzy rynkami, modelami produkcyjnymi i stopniem rozprzestrzeniania się tego zjawiska;
10. występuje w związku z tym o większą operatywność i skuteczność wspólnotowych działań w walce z pracą niezgłoszoną, aby modernizacja prawa pracy w Europie nie pozostała pojęciem czysto teoretycznym, lecz przełożyła się na skuteczne polityki jakości oraz aby doprowadzić do sytuacji, w której poprawa jakości miejsc pracy zostanie osiągnięta zgodnie z celem "dobrej pracy";
11. uważa, że wyeliminowanie pracy niezgłoszonej zależy w dużym stopniu od skuteczności standardów pracy oraz uregulowań w zakresie podatków i ochrony socjalnej, sugerujących potrzebę przeznaczenia większych zasobów przez organy krajowe odpowiedzialne za te kwestie oraz podjęcie działań przez te organy, a także poprawę ich koordynacji oraz przepływu informacji między nimi;
12. wzywa do opracowania strategii na rzecz walki z niezgłoszoną pracą w oparciu o silną i skuteczną koordynację i współpracę administracyjną pomiędzy rządowymi organami egzekwowania prawa, inspekcjami pracy i partnerami społecznymi, organami opieki społecznej i władzami podatkowymi;
13. podkreśla, że w krajowych systemach prawnych występują różne definicje pracy niezgłoszonej i że wspólna dla wszystkich państw członkowskich definicja doprowadziłaby do wyeliminowania niepewności związanych ze statystyczną rejestracją tego zjawiska; zauważa w tym kontekście, że definicja użyta w sprawozdaniu Komisji, która rozróżnia działalność legalną i nielegalną, może zostać wykorzystana jako punkt wyjścia, pamiętając jednak, że zasięg zjawiska jest jakościowo i ilościowo różny w poszczególnych państwach;
14. zauważa, że narzędzia wykorzystywane w walce z pracą niezgłoszoną doprowadzą do przejrzystości również w odniesieniu do nieprawidłowości w ramach zgłaszanych stosunków pracy regulowanych legalnymi umowami;
15. wzywa państwa członkowskie do skuteczniejszego egzekwowania obowiązujących przepisów prawa pracy i norm pracy w celu zwalczania pracy niezgłoszonej; uważa, że Unia powinna odgrywać większą rolę we wspieraniu większej i ściślejszej współpracy i koordynacji pomiędzy krajowymi inspekcjami pracy i spraw socjalnych;
16. zauważa, że likwidacja szarej strefy w gospodarce nie jest możliwa bez wdrożenia odpowiednich mechanizmów zachęt; jest zdania, że państwa członkowskie powinny informować, w kontekście lizbońskiej tablicy wyników, jakie osiągnięcia zostały poczynione w następstwie zmniejszenia szarej strefy;
17. zwraca się do Komisji o przedstawienie propozycji dotyczących opracowania ogólnie przyjętych metod pomiaru pracy niezgłoszonej, opartych na tabelach danych z podziałem na płeć i sektor, z uwagi na znaczenie różnic w udziale kobiet i mężczyzn w licznych sektorach pracy niezgłoszonej oraz pośredni wpływ na rozbieżność płac między kobietami a mężczyznami;
18. zwraca uwagę na potrzebę utworzenia na szczeblu wspólnotowym, w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, platformy służącej do gromadzenia niezbędnych informacji w celu stworzenia wiarygodnej bazy danych na temat pracy niezgłoszonej w Unii, przy równoczesnym uwzględnieniu wymiaru płci, a zwłaszcza sytuacji kobiet;
19. podkreśla, że kobiety nie są nadreprezentowane w pracy niezgłoszonej, jednakże w niektórych "typowo kobiecych" sektorach zatrudnienia - takich jak usługi domowe, hotelarstwo, gastronomia, opieka zdrowotna - charakteryzujących się słabszym lub zerowym poziomem kwalifikacji, bezpieczeństwa zatrudnienia, wynagrodzenia i osłony socjalnej kobiety są liczniej reprezentowane niż mężczyźni, wskutek czego często znajdują się w sytuacji szczególnego narażenia;
20. zwraca się do Komisji o rozważenie możliwości utworzenia bazy danych zawierającej różne podejścia i metodologie wykorzystywane przez państwa członkowskie do pomiaru zjawiska niezgłoszonej pracy w celu wspierania wymiany najlepszych praktyk i transferu wiedzy oraz oceny wykonalności i możliwości przeniesienia przyjętych środków;
21. zwraca się do Komisji o opracowanie polityk przewidujących zarówno środki ogólne, jak i środki sektorowe w zakresie przeciwdziałania pracy niezgłoszonej przy pełnym zaangażowaniu partnerów społecznych i ze szczególnym naciskiem na sektory najbardziej dotknięte zjawiskiem, takie jak sektor hotelarski i restauracyjny, rolnictwo, usługi domowe i budownictwo; zwraca uwagę Komisji i państw członkowskich na szczególną sytuację sektora domowych usług opiekuńczych, który cechuje wysoka koncentracja kobiet będących obywatelkami krajów trzecich i niejednokrotnie przebywających na terenie Unii nielegalnie;
22. stwierdza, że zjawisku pracy niezgłoszonej można zapobiec poprzez wzajemne uznanie krajowych standardów i warunków ochrony pracy w ramach dwu- i trójstronnych porozumień między państwami członkowskimi a stronami układów zbiorowych, wspierane przez współpracę partnerów społecznych i wymianę informacji między nimi;
23. wzywa państwa członkowskie do zmniejszenia ekonomicznej atrakcyjności pracy niezgłoszonej poprzez zapewnienie, aby funkcjonujące w nich systemy podatkowe i ochrony socjalnej były jak najprostsze, jak najbardziej przejrzyste i dostępne, z efektywnymi politykami na rzecz tworzenia większej ilości i lepszych miejsc pracy;
24. wzywa Komisję, by zaproponowała państwom członkowskim ramowy statut dla małżonków lub członków rodziny pomagających prowadzić działalność w przedsiębiorstwach rodzinnych, który doprowadziłby do ich obowiązkowego objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, do czego wezwał Parlament Europejski w swojej rezolucji z dnia 21 lutego 1997 r. w sprawie sytuacji małżonków pomagających pracownikom samodzielnie prowadzących działalność gospodarczą(15);
25. podkreśla, że funkcjonująca rodzina jest już sama w sobie przedsiębiorstwem rodzinnym i że należałoby wziąć pod uwagę uznanie takiej nietypowej pracy w zakresie organizacji życia rodzinnego i jej włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych;
26. uważa, że konieczne jest zintegrowanie przez państwa członkowskie wszelkich reform polityki gospodarczej oraz systemu podatkowego i ochrony socjalnej w państwach członkowskich oraz uwzględnienie w nich głównych przyczyn niezgłoszonej pracy;
27. zwraca się do państw członkowskich o zaoferowanie istotnych zachęt osobom, które zobowiążą się do przekształcenia pracy niezgłoszonej w działalność formalną oraz uważa, że wykorzystanie nietypowych umów o pracę może w tym kontekście przyczynić się z jednej strony do likwidacji nielegalnego zatrudnienia, a z drugiej strony do zwiększenia stabilności pracy;
28. wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia surowych kar dla pracodawców, którzy pomimo proponowanych zachęt nadal korzystają z pracy niezgłoszonej;
29. zachęca państwa członkowskie do wykorzystywania w ramach strategii politycznych dostępnych narzędzi łączących w sobie zarówno działania zapobiegawcze, jak i sankcje mające na celu przekształcenie pracy niezgłoszonej w pełnoprawne zatrudnienie, a także do koordynowania w miarę możliwości wykorzystywania wspomnianych narzędzi w celu osiągnięcia większej spójności na całym rynku wewnętrznym;
30. zauważa istotną rolę, jaką odgrywają partnerzy społeczni w wielu państwach członkowskich w zakresie zwalczania niezgłoszonej pracy oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do udzielenia większego wsparcia organizacjom pracodawców i związkom zawodowym oraz do zachęcenia ich do tej walki; z niepokojem zauważa, że pracownicy wykonujący niezgłoszoną pracę często dowiadują się, że nie są objęci ochroną podstawowych przepisów o zdrowiu i bezpieczeństwie, nie podlegają przepisom o minimalnym wynagrodzeniu i odmawia im się możliwości wstąpienia do związków zawodowych; wzywa w szczególności do lepszego egzekwowania obowiązujących przepisów dotyczących minimalnego wynagrodzenia w poszczególnych państwach członkowskich oraz zwraca się do tych państw członkowskich, w których nie obowiązuje obecnie minimalne godziwe wynagrodzenie o rozważenie jego wprowadzenia drogą negocjacji z partnerami społecznymi i zgodnie z krajowymi praktykami;
31. wzywa, w oparciu o doświadczenia niektórych państw członkowskich, do rozważenia i promowania, w porozumieniu z partnerami społecznymi na właściwym szczeblu, nowych środków w zakresie legalnej pracy, aby pozwolić osobom prowadzącym działalność niezgłoszoną na jej zalegalizowanie zgodnie z najlepszymi bieżącymi praktykami regulacyjnymi, które okazały się skuteczne;
32. zwraca uwagę na istniejący w Belgii, Niemczech i we Francji system bonów usługowych, w ramach których gospodarstwa domowe mogą nabywać tańsze usługi domowe przy jednoczesnym zapewnieniu, że składki na ubezpieczenie społeczne i podatki będą odprowadzane za pośrednictwem tego bonu;
33. jest zdecydowanie zdania, że legalizacja stosunków pracy na czarno musi zawsze obejmować również obowiązek opłacania składek ubezpieczeniowych, przy czym państwa członkowskie mogą podjąć kroki ułatwiające dokonanie niezbędnych płatności przez pracodawców;
34. zwraca się do państw członkowskich o rozważenie podejścia "sektorowego" przy podejmowaniu działań politycznych z zakresu regulowania pracy niezgłoszonej;
35. z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji dotyczącą postawienia przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich tych państw członkowskich, które dotychczas nie wprowadziły do swojego ustawodawstwa automatycznego uznawania kwalifikacji uzyskanych w nowych państwach członkowskich; wzywa państwa członkowskie do bezzwłocznego wypełnienia spoczywających na nich obowiązków;
36. zwraca się do państw członkowskich, które zastosowały okresy przejściowe w odniesieniu do swobody przepływu pracowników w Unii o otwarcie ich rynków pracy dla pracowników z wszystkich nowych państw członkowskich, ze względu na fakt, że ograniczenia, nawet częściowe, w dostępie do rynku pracy nie tylko są sprzeczne z fundamentalnymi zasadami Unii i duchem europejskim, lecz przede wszystkim wiążą się ze wzrostem liczby przypadków wykonywania pracy niezgłoszonej i zachwianiem równowagi terytorialnej; w związku z tym uważa, że niezbędne jest wprowadzenie zasady równych praw pracowniczych oraz przeciwdziałania nieuczciwej konkurencji i dumpingowi społecznemu;
37. zauważa, iż niezgłoszenie zatrudnienia w przypadku pracowników korzystających z prawa do swobodnego przepływu pracowników może być wynikiem nieznajomości przepisów, dlatego też wzywa państwa członkowskie do prowadzenia kampanii społecznych mających na celu podniesienie świadomości na ten temat wśród pracowników i pracodawców;
38. jest zdania, że uproszczenie procedur lub zmniejszenie obciążeń administracyjnych, zwłaszcza w stosunku do małych i średnich przedsiębiorstw, ograniczyłoby liczbę przypadków wykonywania pracy niezgłoszonej i wsparło działalność gospodarczą w Unii;
39. zwraca się do właściwych władz krajowych o zachęcanie do korzystania z systemu elektronicznego zarządzania i rejestracji online oraz do wymiany dobrych praktyk w celu zmniejszenia kosztów i trudności związanych z rejestracją i procedurami administracyjnymi obejmującymi przedsiębiorców, w szczególności zaś przedsiębiorstwa małe i średnie, na przykład poprzez zmniejszenie liczby formularzy podatkowych poprzez korzystanie z systemu jednorazowego wprowadzania danych, jednego druku zapłaty i punktów kompleksowej obsługi;
40. uważa, że konieczne jest stworzenie skutecznych mechanizmów kontroli i sankcji na miejscu oraz zapewnienie państwom członkowskim wystarczającego pola do działania, aby ograniczyć rozmiar zjawiska pracy niezgłoszonej;
41. uważa za konieczne obciążenie firm-zleceniobiorców współodpowiedzialnością za ewentualne nieprawidłowości w opłacaniu składek ubezpieczeniowych przez firmy podwykonawcze, z którym są powiązane na mocy bezpośredniego porozumienia o podwykonawstwo;
42. podkreśla, że znaczna ilość przypadków pracy niezgłoszonej w ramach łańcucha podwykonawców mogłaby ulec zmniejszeniu dzięki systemowi przepisów krajowych zobowiązujących zleceniodawców i wykonawców do odpowiedzialnego i uczciwego działania;
43. wzywa państwa członkowskie, partnerów społecznych i inne najważniejsze podmioty na rynku pracy do zachęcania do mechanizmu odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw (OSP) i innych tego typu podejść w walce z niezgłoszoną pracą;
44. wzywa państwa członkowskie do wykorzystania innowacyjnych metod opartych na wskaźnikach i wartościach orientacyjnych właściwych dla poszczególnych sektorów działalności w celu przeciwdziałania niezgłoszonej pracy i erozji wpływów z podatków; wzywa Komisję do wsparcia wymiany najlepszych praktyk pomiędzy państwami członkowskimi przy zwalczaniu nielegalnej pracy;
45. przypomina, że polityka, która ogranicza się do stosowania kar, a której nie towarzyszy lepsza koordynacja między państwami członkowskimi mogłaby doprowadzić do skupienia pracy niezgłoszonej w państwach o słabszej strukturze i gospodarkach o mniejszych uregulowaniach prawnych;
46. zdecydowanie opowiada się za zawarciem na poziomie regionalnym, krajowym i lokalnym porozumień dotyczących stopniowych i sektorowych działań w zakresie walki ze zjawiskiem nielegalnej pracy i zachęcających do podjęcia środków służących powstaniu skutecznych rozwiązań dla dobra całego społeczeństwa;
47. zwraca się w związku z tym do Komisji, aby zaproponowała państwom członkowskim oraz podmiotom społecznym i gospodarczym zaangażowanym w walkę z pracą niezgłoszoną "pakt na rzecz wychodzenia z szarej strefy", zmierzający do stopniowej legalizacji niezgłoszonej działalności; uważa, że taki pakt powienien mieć postać ograniczonego okresu przejściowego, w czasie którego nie stosowano by kar, lecz po upływie którego w życie wprowadzone zostałby mechanizmy zaostrzenia systemu kar;
48. występuje o wzmożenie działań w przypadku każdego przedsiębiorstwa zatrudniającego pracowników na czarno, niezależnie od miejsca, gdzie prowadzi ono działalność i zauważa, że decyzja ramowa Rady 2005/214/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym(16) mogłaby wpłynąć na poprawę sytuacji;
49. wzywa do ściślejszego i skuteczniejszego przestrzegania prawa pracy i norm obowiązujących w dziedzinie pracy jako jednego ze środków promowania programu dobrej pracy i stosowania prawa wspólnotowego, a w szczególności dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/71/WE z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług(17), od pierwszego dnia oddelegowania, poprzez odpowiednią interpretację tejże dyrektywy, zmierzającą do odwrócenia obecnych tendencji interpretacyjnych, które dążą do niwelacji traktowania pracowników idącej w kierunku standardów minimalnych;
50. zachęca Komisję do dokonania przeglądu dyrektywy 96/71/WE, a w szczególności do nasilenia współpracy administracyjnej i wymiany informacji między właściwymi organami krajowymi (inspektoratami pracy, organami skarbowymi i zakładami ubezpieczeń społecznych) w celu zapobieżenia niezgłoszonej pracy i zaradzeniu temu zjawisku;
51. opowiada się za bliższymi powiązaniami między krajowymi inspektoratami pracy i środkami zachęcającymi do wymiany najlepszych praktyk na szczeblu wspólnotowym w odpowiedzi na zjawisko pracy niezgłoszonej;
52. wzywa państwa członkowskie do wprowadzenia surowszych procedur inspekcyjnych i ściślejszych kontroli, które w wielu krajach stały się bardziej liberalne;
53. wyraża nadzieję, że Unia będzie mogła odgrywać większą rolę w promowaniu sprawniejszej i ściślejszej współpracy i koordynacji inspektoratów pracy, poprzez jak najlepsze wykorzystanie zasobów finansowych i technologicznych jednostek inspekcyjnych, poprzez intensyfikację działań umożliwiających współpracę między inspektoratami pracy oraz poprzez opracowanie systemów ICT, które byłyby przez nie współużytkowane, zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych; w tym kontekście zwraca się do Komisji o przygotowanie studium wykonalności dotyczące stworzenia swego rodzaju wspólnotowej struktury współpracy transgranicznej, która połączyłaby wysiłki podejmowane przez państwa członkowskie w ramach walki z praca niezgłoszoną;
54. występuje o wzmożenie współpracy i wymiany informacji między państwami członkowskimi w celu zbadania zjawiska pracy niezgłoszonej, przy wskazaniu wyników uzyskanych, jak również nieoczekiwanych;
55. zachęca Komisję do rozważenia, czy systemy wprowadzone przez dyrektywę 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie usług na rynku wewnętrznym(18), w tym pojedyncze punkty kontaktowe, byłyby przydatne i właściwe z punktu widzenia celu walki z pracą niezgłoszoną;
56. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie komitetu wysokiego szczebla mającego za zadanie udzielanie państwom członkowskim wsparcia w wyodrębnianiu i wymianie dobrych praktyk w zakresie kontroli i ulepszenia prawodawstwa w odniesieniu do pracowników oddelegowanych;
57. opowiada się za bardziej zdecydowaną reakcją na zjawisko pracy bez ubezpieczenia oraz środkami zachęcającymi do współpracy i wymiany poglądów i najlepszych praktyk przez związki zawodowe w UE;
58. jest zdania, że konieczne jest położenie nacisku na uświadomienie pracodawcom, pracownikom, potencjalnym użytkownikom pracy niezgłoszonej oraz wszystkim organizacjom społecznym zagrożeń i kosztów związanych z pracą niezgłoszonej oraz korzyści płynących z jej eliminacji i zalegalizowania pracy;
59. wzywa Komisję i państwa członkowskie do uruchomienia skierowanej do pracodawców i pracowników kampanii informacyjnej mającej na celu zwrócenie uwagi na obowiązujące minimalne wspólnotowe wymogi i przepisy oraz na negatywne skutki pracy niezgłoszonej dla finansów publicznych, krajowych systemów opieki społecznej, finansów publicznych, uczciwej konkurencji, wyników gospodarczych, jak i dla samych pracowników;
60. występuje o nieustanne prowadzenie kampanii przeciwdziałania pracy niezgłoszonej w połączeniu z inicjatywami w zakresie informacji i podnoszenia świadomości, na szczeblu wspólnotowym, krajowym i lokalnym, z udziałem partnerów społecznych, organizacji publicznych, izb handlowych, biur pośrednictwa pracy, szkół, rad miejskich oraz różnych systemów kontroli i kar;
61. uważa, że takie stałe kampanie powinny towarzyszyć różnym środkom przyjmowanym w celu krzewienia kultury legalności i promowania pracy wysokiej jakości oraz kultury legalności przedsiębiorstw, a także wzywa państwa członkowskie, właściwe władze krajowe i struktury społeczeństwa obywatelskiego do połączenia wysiłków i wprowadzenia atmosfery braku tolerancji wobec niezgłoszonej pracy oraz spowodowanie zmiany jej postrzegania przez opinię publiczną;
62. podkreśla, że w celu zwiększenia świadomości społeczeństwa państwa członkowskie powinny wykorzystywać większe środki publiczne, w tym również pochodzące z Europejskiego Funduszu Społecznego i wspólnotowego programu na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej Progress; sugeruje, że działania na rzecz zwiększenia świadomości powinny zwracać szczególną uwagę na sankcje, koszty i ryzyko wiążące się z pracą niezgłoszoną oraz na korzyści płynące z pracy legalnej, co jest to zgodne z głównymi celami strategii lizbońskiej dotyczącymi wzrostu gospodarczego i zatrudnienia; zachęca partnerów społecznych do odgrywania czynnej roli w tym procesie;
63. wzywa wszystkie państwa członkowskie do podpisania międzynarodowej konwencji dotyczącej ochrony praw pracowników migrujących i członków ich rodzin;
64. jest zdania, że w walce ze zjawiskiem pracy niezgłoszonej potrzebne są narzędzia programowe na szczeblu lokalnym i wspólnotowym, które pozwoliłyby prowadzić jednocześnie politykę wsparcia i rozwoju gospodarczo-społecznego oraz działania w zakresie nadzoru i stosowania kar;
65. zwraca się do Komisji o rozważenie możliwości połączenia walki z pracą niezgłoszoną z polityką finansowa, która wspierałaby regionalne i lokalne plany walki z pracą niezgłoszoną;
66. wzywa Komisję, aby opracowała dla państw członkowskich pilotowy instrument, zainspirowany sprawdzonymi praktykami w niektórych państwach członkowskich i modelami, takimi jak ten wypracowany w projekcie 2 Plus w Luksemburgu (współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach programu Cel 3), który posłuży do ograniczenia i pozbawienia atrakcyjności pracy niezgłoszonej wskutek:
– znacznego uproszczenia procedur administracyjnych nałożonych na pracodawców poprzez zapewnienie ubezpieczenia społecznego dla pracowników,
– atrakcyjnej formy opodatkowania dla pracodawców, w tym możliwości odliczania kosztów związanych m.in. z pracą prowadzoną w bezpośrednim sąsiedztwie,
– zwolnień podatkowych w przypadku każdej pracy wynagradzanej poniższej progu wyznaczonego przez państwo członkowskie;
67. jest zdania, że pożądana byłaby analiza i ocena możliwości otwarcia kanału pomocy państwowej zwolnionej z obowiązku zgłaszania również w stosunku do zjawiska pracy niezgłoszonej, poprzez rozszerzenie interpretacji wyrażenia "tworzenie nowych miejsc pracy" i w odniesieniu do określenia "tworzenie legalnych miejsc pracy"; zauważa, że praca niezgłoszona nie równa się miejscu pracy w pełnym tego słowa znaczeniu, dlatego też zachęta do doprowadzenia do jej legalizacji mogłaby stanowić "pomoc w tworzeniu zatrudnienia";
68. zwraca uwagę na ogólnie słabszą pozycję kobiet na rynku pracy, co wynika często z obowiązków rodzinnych, które utrudniają dostęp do oficjalnego rynku pracy i sprzyjają przyjmowaniu pracy nienależycie wynagradzanej i niezgłaszanej, co stanowi naruszenie prawa do godnej pracy - prawa, które jest gorliwie chronione przez Międzynarodową Organizację Pracy, zwłaszcza w przypadku gospodyń domowych, nielegalnych imigrantek oraz kobiet łączących czasem słabo płatną pracę z pracą niezgłoszoną; wskazuje na związane z tym negatywne skutki dla rozwoju kariery zawodowej i perspektyw emerytalnych kobiet, a także dla dobrego funkcjonowania rynku pracy i zdolności finansowania systemów ubezpieczeń społecznych;
69. uważa, że polityka pozwalająca na zaliczanie okresu urlopu macierzyńskiego i wychowawczego do czasu pracy i umożliwiająca wypłatę wynagrodzenia za nie zmniejszyłaby negatywne skutki obowiązków rodzinnych i przyczyniła się do rozwoju kariery zawodowej kobiet, a także do dobrego funkcjonowania rynku pracy;
70. występuje o finansowanie projektów badawczych w dziedzinie zdrowia i bezpieczeństwa w pracy oraz działań promocyjnych w zakresie zapobiegania oraz upowszechniania kultury zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów o podwyższonym ryzyku występowania wypadków, gdzie najczęściej pojawia się praca niezgłoszona; uważa za wskazane zbadanie relacji zachodzącej między wypadkami przy pracy a pracą nielegalną, przy przyjęciu za punkt wyjścia dane dotyczące wypadków śmiertelnych;
71. uważa, że odpowiednia polityka szkoleniowa stanowi warunek wstępny walki z pracą niezgłoszoną;
72. zaleca osiągnięcie porozumienia na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, z udziałem instytucji społecznych i organizacji pracodawców, mającego na celu powszechne zobowiązanie do monitorowania zjawiska pracy niezgłoszonej i jego stopniowego eliminowania;
73. przychylnie przyjmuje wysiłki włożone przez Komisję w celu przewidzenia kar dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE, niemniej jednak wyraża żal w związku z brakiem środków zwalczania wyzysku obywateli państw trzecich przebywających legalnie na terytorium Unii;
74. zauważa istotny wpływ wniosku Komisji dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady przewidującej kary dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE na pracę niezgłoszoną i wyraża zaniepokojenie faktem, że przewiduje się stosowanie kar jeszcze przed określeniem wspólnych ram dla przepisów i polityk regulujących legalny dostęp do rynku pracy;
75. przyjmuje do wiadomości dążenie do postępu wyrażonego we wniosku dotyczącym dyrektywy Rady ustanawiającej procedurę jednego wniosku o jednolite zezwolenie dla obywateli krajów trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z krajów trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim (COM(2007)0638), niemniej jednak wyraża ubolewanie nad długą drogą, która pozostaje do przebycia w celu zagwarantowania praw przyznanych przez artykuł 27 i 34 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej;
76. apeluje do państw członkowskich o podjęcie środków mających na celu zmniejszenie szczególnego narażenia imigrantów wykonujących pracę niezgłoszoną;
77. jest zdania, że problem zatrudnienia imigrantów o nieuregulowanej sytuacji prawnej jest problemem złożonym, którego nie można jednak rozwiązać, ograniczając się tylko do nałożenia kar na pracodawców, lecz który wymaga działań przekrojowych o szerokim zasięgu; w szczególności uważa, że należy się tu kierować się wytycznymi MOP, zgodnie z którymi pracownicy migrujący powinni otrzymać wsparcie w zakresie korzystaniu ze swoich praw;
78. wyraża przekonanie, że zwalczanie pracy niezgłoszonej wymaga wszechstronnego podejścia, które powinno uwzględnić potrzebę ochrony i propagowania praw imigrantów pracujących legalnie i nielegalnie, doświadczających wyzysku ze strony pracodawców;
79. wyraża przekonanie, że zwalczanie pracy niezgłoszonej wykonywanej przez nielegalnych imigrantów nie może być prowadzone w sposób skuteczny bez otwarcia legalnych kanałów imigracji w celu zagwarantowania Unii niezbędnej siły roboczej o wysokich lub niskich kwalifikacjach z państw trzecich;
80. uważa, że walka z rosnącą gospodarką nieformalną, a w szczególności z wyzyskiem pracowników będących nielegalnymi imigrantami, może opierać się nie tylko na polityce odsyłania do kraju, lecz również na instrumentach i mechanizmach zapobiegania i przeciwdziałania wyzyskowi pracujących imigrantów, uwzględniających uznanie i poszanowanie podstawowych praw człowieka;
81. wzywa wszystkie państwa członkowskie do pilnego podpisania i ratyfikowania Konwencji Rady Europy o przeciwdziałaniu handlowi ludźmi;
82. nakłania państwa członkowskie do opracowania lub wzmocnienia odpowiednich środków legislacyjnych w celu zachęcenia wyzyskiwanych imigrantów do ujawnienia ich sytuacji, co w szczególności ułatwiłoby skuteczniejsze zwalczanie pracy niezgłoszonej;
83. opowiada się za połączonymi procedurami inspekcji finansowej, fiskalnej oraz inspekcji pracy celem zwalczania pracy niezgłoszonej;
84. zwraca się do Komisji o zacieśnienie współpracy administracyjnej i wymiany dobrych praktyk w zakresie zwalczania na poziomie Wspólnoty szarej strefy gospodarczej;
85. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
______
(1) Dz.U. C 146 z 17.5.2001, s. 102.
(2) Dz.U. C 125 z 6.5.1999, s. 1.
(3) Dz.U. L 277 z 28.10.1999, s. 34.
(4) Dz.U. L 197 z 5.8.2003, s. 13.
(5) Dz.U. L 205 z 6.8.2005, s. 21.
(6) Dz.U. C 260 z 29.10.2003, s. 1.
(7) Dz.U. L 291 z 21.10.2006, s. 11.
(8) Dz.U. C 102 E z 24.4.2008, s. 321.
(9) Dz.U. C 175 E z 10.7.2008, s. 401.
(10) Dz.U. C 313 E z 20.12.2006, s. 452.
(11) Teksty przyjęte, P6_TA(2007)0574.
(12) Dz.U. C 5 z 10.1.1996, s. 1.
(13) Dz.U. C 304 z 14.10.1996, s. 1.
(14) http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2008/13/en/1/ef0813en.pdf.
(15) Dz.U. C 85 z 17.3.1997, s. 186.
(16) Dz.U. L 76 z 22.3.2005, s. 16.
(17) Dz.U. L 18 z 21.1.1997, s. 1.
(18) Dz.U. L 376 z 27.12.2006, s. 36.