Zalecenie 2022/2337 dotyczące europejskiego wykazu chorób zawodowych
Dz.U.UE.L.2022.309.12
Akt obowiązującyZALECENIE KOMISJI (UE) 2022/2337
z dnia 28 listopada 2022 r.
dotyczące europejskiego wykazu chorób zawodowych
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,
(1) W zaleceniu Komisji 2003/670/WE z dnia 19 września 2003 r. dotyczącym europejskiego wykazu chorób zawodowych 1 Komisja zaleciła państwom członkowskim wdrożenie szeregu środków mających na celu aktualizację i udoskonalenie różnych aspektów ich polityk w dziedzinie chorób zawodowych. Środki te dotyczą uznawania chorób zawodowych, przyznawania odszkodowań i profilaktyki chorób, ustalania krajowych celów w zakresie ograniczania ich występowania, zgłaszania i rejestrowania tego typu chorób, gromadzenia danych dotyczących ich epidemiologii, propagowania badań w dziedzinie dolegliwości związanych z działalnością zawodową, poprawy diagnostyki chorób zawodowych, rozpowszechniania danych statystycznych i epidemiologicznych oraz propagowania aktywnej roli krajowych systemów zdrowia publicznego i opieki zdrowotnej w profilaktyce chorób zawodowych.
(2) Pandemia COVID-19 spowodowała od początku 2020 r. poważne zakłócenia we wszystkich branżach przemysłowych i usługowych we wszystkich państwach członkowskich oraz wpłynęła na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników w całej Unii Europejskiej (UE). Sytuacja epidemiologiczna w UE związana z COVID-19 jest obecnie lepsza, głównie dzięki dużej dostępności szczepionek, ale nadal stanowi wyzwanie, zwłaszcza w związku z ewentualnymi nowymi falami COVID-19 i pojawieniem się wariantów wirusa SARS-CoV-2, a także przypadkami przewlekłego COVID-19.
(3) W tym kontekście, oprócz innych działań, w komunikacie "Strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021-2027 - Bezpieczeństwo i higiena pracy w zmieniającym się świecie pracy" 2 ("unijne ramy strategiczne") Komisja zapowiedziała aktualizację zalecenia Komisji 2003/670/WE w celu uwzględnienia COVID-19, aby zachęcić do uznania COVID-19 za chorobę zawodową przez państwa członkowskie i do zbliżania ich polityk.
(4) Po przyjęciu unijnych ram strategicznych Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (ACSH) powołał specjalną grupę roboczą mającą za zadanie przygotowanie projektu opinii do przyjęcia przez ACSH w sprawie aktualizacji zalecenia 2003/670/WE w celu uwzględnienia COVID-19. 18 maja 2022 r. ACSH przyjął tę opinię i zalecił w niej włączenie COVID-19 do załącznika I do zalecenia 2003/670/WE przez dodanie nowej pozycji - nr 408 - odnoszącej się do COVID-19 spowodowanego pracą w dziedzinie zapobiegania chorobom, w sektorze opieki zdrowotnej i społecznej oraz pomocy domowej lub, w kontekście pandemii, w sektorach, w których występuje ognisko epidemiczne w ramach działalności wiążącej się z udokumentowanym ryzykiem zakażenia.
(5) W niniejszym zaleceniu uwzględniono opinię Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy i włączono COVID-19 do załącznika I do zalecenia. Termin "opieka zdrowotna i społeczna" należy rozumieć jako odnoszący się do działalności gospodarczej ujętej w sekcji Q klasyfikacji statystycznej NACE Rev. 2 3 . W odniesieniu do działalności gospodarczej innej niż działalność ujęta w sekcji Q klasyfikacji statystycznej NACE Rev. 2 wymienione warunki, tj. istnienie "kontekstu pandemii" oraz istnienie "ogniska epidemicznego w ramach działalności wiążącej się z udokumentowanym ryzykiem zakażenia", należy rozumieć jako warunki wymienione łącznie. W tym względzie "kontekst pandemii" należy rozumieć jako sytuację, w której właściwe organy międzynarodowe, takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), uznają wystąpienie danej choroby za pandemię. "Ognisko epidemiczne" w rozumieniu nowego przepisu zalecenia powinno zostać zdefiniowane przez państwa członkowskie zgodnie z ich prawem krajowym lub praktyką krajową. "Udokumentowane" ryzyko zakażenia występuje w ramach działalności, w przypadku której, zgodnie z prawem krajowym lub praktyką krajową, ustalono związek przyczynowy między pracą w tym sektorze działalności a zwiększonym narażeniem na SARS-CoV-2.
(6) Zgodnie z zasadą pomocniczości oraz w świetle odpowiednich kompetencji UE i państw członkowskich w dziedzinie zdrowia publicznego i polityki społecznej na mocy Traktatów określenie środków ochrony zdrowia publicznego, które należy przedsięwziąć w kontekście pandemii, w tym środków mających zastosowanie do miejsc pracy i przedsiębiorstw, a także stwierdzenie wystąpienia ogniska epidemicznego w ramach działalności, w przypadku której występuje udokumentowane ryzyko zakażenia, powinno należeć do państw członkowskich działających w pełnej zgodności z prawem UE, w tym z przepisami UE dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy. W tym kontekście należy w szczególności uwzględnić rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie poważnych trans- granicznych zagrożeń zdrowia i uchylające decyzję nr 1082/2013/UE (2020/0322(COD)) 4 .
(7) Ze sprawozdania Eurostatu z 2021 r. pt. "Możliwość uznania COVID-19 za chorobę o pochodzeniu zawodowym na szczeblu krajowym w państwach UE i EFTA" 5 wynika, że większość państw członkowskich uznaje COVID-19 za chorobę zawodową lub za wypadek przy pracy, zgodnie z warunkami określonymi na szczeblu krajowym.
(8) Mimo że uznawanie konkretnych chorób za choroby zawodowe jest ściśle związane z koncepcją systemów zabezpieczenia społecznego, która należy do kompetencji państw członkowskich, Komisja zachęca państwa członkowskie do uznawania chorób zawodowych wymienionych w europejskim wykazie chorób zawodowych. Jak stwierdzono w unijnych ramach strategicznych, nadal istnieje potrzeba zwiększenia nacisku na choroby zawodowe. Zgodnie z ogólnymi zasadami profilaktyki, które stanowią podstawę dyrektywy ramowej z 1989 r. w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy 6 oraz powiązanych dyrektyw dotyczących tej kwestii, niniejsze zalecenie powinno być głównym instrumentem profilaktyki chorób zawodowych na szczeblu UE. Ponadto ważne jest również wspieranie pracowników zakażonych, zwłaszcza COVID-19, oraz rodzin, które straciły członków rodziny z powodu narażenia zawodowego.
(9) Zgodnie z unijnymi ramami strategicznymi należy wezwać państwa członkowskie do aktywnego angażowania wszystkich podmiotów, w szczególności partnerów społecznych, w opracowywanie środków na rzecz skutecznej profilaktyki chorób zawodowych.
(10) Unijne ramy strategiczne odnoszą się do potrzeby wzmocnienia bazy dowodowej stanowiącej podstawę przepisów i polityki, a także potrzeby badań i gromadzenia danych, zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym, jako warunku wstępnego zapobiegania chorobom i wypadkom związanym z pracą. Współpraca i wymiana informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk ma kluczowe znaczenie dla poprawy analizy i profilaktyki w całej UE.
(11) Zalecenie dla państw członkowskich dotyczące przekazywania Komisji i udostępniania zainteresowanym stronom danych statystycznych i epidemiologicznych dotyczących chorób zawodowych uznanych na szczeblu krajowym pozostaje aktualne ze względu na rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1338/2008 7 , a także w świetle osiągnięć w ramach prac pilotażowych nad europejskimi statystykami chorób zawodowych.
(12) Rola Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, ustanowionej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/126 8 , polega m.in. na dostarczaniu instytucjom i organom Unii oraz państwom członkowskim obiektywnych dostępnych informacji technicznych, naukowych i gospodarczych oraz wiedzy fachowej, których potrzebują do opracowywania i wdrażania rozsądnej i skutecznej polityki mającej zapewniać bezpieczeństwo pracownikom i chronić ich zdrowie, a także na gromadzeniu, analizowaniu i rozpowszechnianiu informacji technicznych, naukowych i gospodarczych w państwach członkowskich. W związku z tym Agencja powinna również odgrywać ważną rolę w wymianie informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie profilaktyki chorób zawodowych.
(13) Krajowe systemy zdrowia publicznego i opieki zdrowotnej mogą odegrać ważną rolę w poprawie profilaktyki chorób zawodowych, na przykład przez podnoszenie świadomości wśród personelu medycznego w celu zwiększenia jego wiedzy i poprawy diagnostyki tych chorób.
(14) W świetle powyższych rozważań oraz biorąc pod uwagę, z jednej strony, fakt, że włączenie COVID-19 do załącznika I do niniejszego zalecenia jest pilne, zwłaszcza w świetle ewentualnych nowych fal COVID-19 i pojawienia się wariantów wirusa SARS-CoV-2, a z drugiej strony - fakt, że zalecenie 2003/670/WE pozostaje w dużej mierze istotne i adekwatne do zakładanych celów, w niniejszym zaleceniu należy włączyć COVID-19 do załącznika I powtórzyć treść zalecenia 2003/670/WE, bez uszczerbku dla dalszych aktualizacji tego zalecenia na późniejszym etapie,
ZALECA: