Sprawozdanie z postępów Turcji w 2008 r.
Dz.U.UE.C.2010.87E.139
Akt nienormatywnyP6_TA(2009)0134
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie sprawozdania z postępów Turcji w 2008 r.
(2010/C 87 E/28)
(Dz.U.UE C z dnia 1 kwietnia 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając sprawozdanie w sprawie postępów Turcji w 2008 r. opublikowane przez Komisję w dniu 5 listopada 2008 r. (SEC(2008)2699),
– uwzględniając rezolucje z dnia 27 września 2006 r. w sprawie postępów Turcji na drodze do przystąpienia(1) oraz z dnia 24 października 2007 r. w sprawie stosunków UE-Turcja(2), a także z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie postępów Turcji w 2007 r.(3),
– uwzględniając ramy negocjacyjne przyjęte dla Turcji w dniu 3 października 2005 r.,
– uwzględniając decyzję Rady 2008/157/WE z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie zasad, priorytetów i warunków ujętych w partnerstwie dla członkostwa zawartym z Republiką Turcji(4) ("partnerstwo dla członkostwa"), jak również wcześniejsze decyzje Rady w sprawie partnerstwa dla członkostwa z 2001, 2003 i 2006 r.,
– uwzględniając art. 103 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że negocjacje z Turcją w sprawie przystąpienia zostały otwarte w dniu 3 października 2005 r. po przyjęciu przez Radę ram negocjacyjnych i że rozpoczęcie tych negocjacji stanowiło punkt wyjścia długotrwałego i otwartego procesu,
B. mając na uwadze, że Turcja zobowiązała się do reform, stosunków dobrosąsiedzkich i stopniowego dostosowania się do UE i że te starania powinny być postrzegane jako okazja dla samej Turcji do dalszego przekształcania się w nowoczesny kraj,
C. mając na uwadze, że całkowite spełnienie kryteriów kopenhaskich i zdolność UE do przyjmowania nowych państw, zgodnie z wnioskami z posiedzenia Rady Europejskiej w grudniu 2006 r., pozostają podstawą do przystąpienia do UE, która jest społecznością opartą na wspólnych wartościach,
D. mając na uwadze, że Komisja stwierdziła, że 2008 r. naznaczony jest silnymi napięciami politycznymi oraz że rząd turecki, pomimo swojego silnego mandatu, nie przedstawił spójnego i wszechstronnego programu politycznych reform,
E. mając na uwadze, że Turcja jeszcze nie wypełniła postanowień wynikających z umowy o stowarzyszeniu WE - Turcja i jej protokołu dodatkowego,
F. mając na uwadze, że w 2008 r. otworzono cztery rozdziały negocjacyjne,
1. jest zaniepokojony faktem, że trzeci z kolei rok w Turcji obserwowane jest utrzymujące się spowolnienie procesu reform oraz wzywa rząd turecki do dania wyrazu swojej woli politycznej do kontynuowania procesu reform, do którego przeprowadzenia zobowiązał się w 2005 r.; podkreśla, że taka modernizacja leży przede wszystkim w interesie samej Turcji i jest korzystna dla całego tureckiego społeczeństwa;
2. wyraża zaniepokojenie dokonującą się polaryzacją tureckiego społeczeństwa oraz głównych partii politycznych, która pogłębiła się w ciągu 2008 r. i która ma negatywny wpływ na funkcjonowanie instytucji politycznych, a także na proces reform;
3. podkreśla, że reformy polityczne zajmują centralne miejsce w procesie reformatorskiego, i z radością przyjmuje przygotowanie i zatwierdzenie przez rząd turecki krajowego planu przyjęcia dorobku wspólnotowego;
4. wzywa przywódców partii politycznych do poważnego dążenia do dialogu i do wypracowania, w duchu kompromisu, porozumienia w sprawie programu reform mających na celu modernizację Turcji i przekształcenie jej w stabilne, demokratyczne, pluralistyczne, świeckie i dostatnie społeczeństwo, które kieruje się poszanowaniem praw człowieka i podstawowych wolności oraz opiera się na zasadach państwa prawa;
I. Spełnianie kryteriów kopenhaskich
Demokracja i zasady państwa prawa
5. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że początkowe wysiłki mające na celu wszechstronną reformę konstytucji doprowadziły do sporu dotyczącego kwestii noszenia chusty, pociągając za sobą dalszą polaryzację społeczeństwa; wzywa rząd turecki do wznowienia prac nad nową świecką konstytucją, której centrum stanowić będzie ochrona praw człowieka i podstawowych wolności oraz wzywa rząd do zagwarantowania ścisłego włączenia w ten konstytucyjny proces partii politycznych i społeczeństwa obywatelskiego, a także mniejszości etnicznych i religijnych;
6. wyraża zaniepokojenie otwartymi w 2008 r. sprawami o delegalizację dwóch partii politycznych, a zwłaszcza nierozstrzygniętą jeszcze sprawą Partii Społeczenstwa Demokratycznego (DTP); podkreśla konieczność zmiany ustawodawstwa dotyczącego partii politycznych, która ma priorytetowe znaczenie i której celem jest pełne dostosowanie tego ustawodawstwa do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC) oraz zaleceń Komisji Weneckiej Rady Europy;
7. wzywa władze tureckie do podjęcia wszelkich koniecznych kroków, by umożliwić wszystkim biorącym udział w wyborach partiom reprezentację w komisji wyborczej;
8. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że nie poczyniono postępów w zakresie ustanowienia funkcji pełnego, regularnego obywatelskiego nadzoru nad wojskiem oraz umocnienia parlamentarnej kontroli polityki wojskowej i obronnej;
9. zauważa postępy dokonane w związku z rozwojem strategii w zakresie reformy sądownictwa; zaznacza jednakże, że istnieje pilna potrzeba podejmowania dalszych systematycznych wysiłków na rzecz wzmocnienia bezstronności i profesjonalizmu sądownictwa oraz zapewnienia wystrzegania się udziału reprezentantów władzy sądowniczej w debacie politycznej i przestrzeganie norm europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
10. wyraża ubolewanie z powodu braku postępów w zakresie ustanowienia biura rzecznika praw obywatelskich; odnotowuje negatywną decyzję Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ustawy o urzędzie rzecznika praw obywatelskich i wzywa rząd turecki do jak najszybszego ponownego wprowadzenia rozwiązań prawnych koniecznych do ustanowienia tego urzędu, wspieranych w przeszłości zarówno przez rząd jak i parlament;
11. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że rząd turecki nie przedstawił jeszcze żadnej kompleksowej strategii antykorupcyjnej; podkreśla konieczność wzmocnienia parlamentarnej kontroli nad publicznymi wydatkami oraz konieczność przyjęcia nowych przepisów dotyczących Trybunału Obrachunkowego;
12. z zadowoleniem przyjmuje rozpoczęcie procesu przeciwko osobom oskarżonym o członkowstwo w przestępczej organizacji Ergenekon; zachęca władze do kontynuowania dochodzenia, by w pełni wykryć sieci tej organizacji, które przeniknęły do struktur państwowych; jest zaniepokojony doniesieniami o traktowaniu pozwanych w tej sprawie; wzywa tureckie władze do zapewnienia im sprawiedliwego procesu oraz do ścisłego stosowania zasad państwa prawa;
Prawa człowieka oraz poszanowanie i ochrona mniejszości
13. wyraża ubolewanie z powodu faktu, że wolność słowa i prasy w dalszym ciągu nie są w pełni chronione w Turcji; jest zdania, że wolności prasy w demokratycznym, pluralistycznym społeczeństwie nie służą ani częste zakazy nakładane na strony internetowe, ani naciski i sprawy sądowe wytaczane krytycznie nastawionej prasie; wyraża również opinię, że poprawka do art. 301 kodeksu karnego, przyjęta w kwietniu 2008 r., nie była wystarczająca z uwagi na fakt, że w dalszym ciągu dochodzi do ścigania za pokojowo wyrażane poglądy na mocy tegoż artykułu oraz innych kodeksu karnego, ustawy antyterrorystycznej lub ustawy prasowej, jak miało to miejsce w przypadku laureatki Nagrody Sacharowa za Wolność Myśli z 1995 r., Leyli Zany; przypomina, że niezbędne jest uchylenie art. 301, a także gruntowna reforma kodeksu karnego oraz innych przepisów wykorzystywanych do arbitralnego ograniczania pokojowego wyrażania poglądów, tak aby zapewnić pełne poszanowanie wolności słowa, zgodnie z normami europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności;
14. z zadowoleniem przyjmuje wyrazy ubolewania złożone w imieniu rządu przez ministra sprawiedliwości, Mehmeta Ali Sahina, rodzinie Engina Cebera, który zginął w więzieniu w wyniku złego traktowania; podziela troskę Komisji Praw Człowieka tureckiego parlamentu co do niezdolności wymiaru sprawiedliwości do ścigania sądowego przypadków torturowania i maltretowania, których liczba rośnie; wzywa rząd turecki do podejmowania dalszych i systematycznych starań na rzecz wyeliminowania tortur i złego traktowania w oficjalnych miejscach zatrzymania i poza nimi, a także położenia kresu kulturze bezkarności; podkreśla w tym kontekście, że ratyfikacja i wdrożenie protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur znacznie przyczyniłyby się do zwiększenia wiarygodności tych starań; jest również zaniepokojony nadmiernym wykorzystywaniem sił policyjnych w publicznych demonstracjach;
15. z zadowoleniem przyjmuje prace wykonane przez Komisję Śledczą ds. Praw Człowieka Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji w ramach prowadzonego przez nią dochodzenia w sprawie tortur i złego traktowania w więzieniach i zabójstwa dziennikarza Hranta Dinka; wzywa władze Turcji do podjęcia wyczerpujących działań w następstwie ustaleń zawartych w sprawozdaniach komisji oraz w sprawozdaniu ministerialnej komisji kontroli przy premierze; jest też zdania, że hipotezę zaangażowania Ergenekonu należy potraktować poważniej, mając na uwadze inne nierozstrzygnięte sprawy, takie jak zabójstwo Hranta Dinka;
16. przychylnie odnosi się do przyjęcia w lutym 2008 r. ustawy o fundacjach i docenia ocenę Komisji, zgodnie z którą ustawa o fundacjach podjęła szereg zaległych kwestii związanych z własnością i dotyczących niemuzułmańskich wspólnot; wzywa rząd turecki do zapewnienia wdrożenia ustawy zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz do zajęcia się do tej pory nierozwiązaną kwestią zajętej i sprzedanej osobom trzecim własności, a także kwestią fundacji połączonych przed przyjęciem nowych przepisów;
17. powtarza, że w dalszym ciągu konieczne są ramy prawne opracowane zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, tak aby umożliwić wszystkim wspólnotom religijnym działanie bez nieuzasadnionych ograniczeń, zwłaszcza w odniesieniu do ich statusu prawnego, kształcenia duchownych, wyboru hierarchii, kształcenia religijnego i wznoszenia miejsc kultu; zachęca tureckie władze, wszystkie partie polityczne, społeczeństwo obywatelskie i zainteresowane społeczności do zaangażowania się w tworzenie klimatu sprzyjającego pełnemu poszanowaniu wolności wyznania w praktyce; ponownie nawołuje do niezwłocznego ponownego otwarcia greckiego prawosławnego seminarium na wyspie Halki oraz powszechnego stosowania eklezjastycznego tytułu patriarchy ekumenicznego; z zadowoleniem przyjmuje niedawno podjęte przez rząd turecki inicjatywy oraz jego toczące się rozmowy z alewickimi przywódcami dotyczące pozostających od dawna do rozstrzygnięcia kwestii, takich jak miejsca kultu Alewitów i miejsca upamiętnienia masakry w Sivas, oraz wzywa rząd turecki do bezzwłocznego zajęcia się ich problemami i do nadania prowadzonym przez państwo zajęciom z religii nieobowiązkowego charakteru; ubolewa nad faktem planowanego wywłaszczenia syryjskiego monasteru prawosławnego św. Gabriela w Tur Abdin i postępowań sądowych przeciwko przedstawicielom monasteru;
18. nalega, by rząd turecki podjął priorytetowo polityczną inicjatywę na rzecz trwałego rozwiązania kwestii kurdyjskiej, która to inicjatywa musi obejmować gospodarcze i społeczne możliwości dostępne dla obywateli pochodzenia kurdyjskiego, a także doprowadzić do widocznej poprawy ich praw w zakresie kultury, w tym realnej możliwości nauki języka kurdyjskiego w państwowym i prywatnym systemie nauczania, oraz używania języka kurdyjskiego w działalności radiowotelewizyjnej, w życiu codziennym i w dostępie do usług publicznych, jak również aby umożliwił urzędnikom wyłonionym w wyborach używanie drugiego języka, oprócz tureckiego, w kontaktach z ich wyborcami; z radością przyjmuje otwarcie 1 stycznia 2009 r. całodobowego kanału telewizji publicznej w języku kurdyjskim;
19. potępia akty przemocy, jakich na tureckiej ziemi dopuszcza się Partia Robotnicza Kurdystanu (PKK) i inne ugrupowania terrorystyczne; solidaryzuje się z Turcją w walce z terroryzmem i ponawia wezwanie do PKK do ogłoszenia i przestrzegania natychmiastowego i bezwarunkowego zawieszenia broni;
20. wzywa DTP oraz wszystkich jej wybranych członków do wyraźnego zdystansowania się od terrorystycznej PKK, a także apeluje do wszystkich partii o przyczynienie się do rozwiązania umacniającego stabilność, dobrobyt i integralność państwa tureckiego;
21. zauważa, że rząd turecki zdecydował się na zakończenie projektu dla południowo-wschodniej Anatolii na rzecz rozwoju południowo-wschodniej Turcji; zwraca jednak uwagę na jego społeczne, ekologiczne, kulturowe i geopolityczne konsekwencje, w tym jego wpływ na zasoby wodne w sąsiadujących państwach, Iraku i Syrii, i wzywa rząd do pełnego uwzględnienia tych kwestii, chronienia praw dotkniętej nimi ludności, a także do zapewnienia ścisłej współpracy z lokalnymi i regionalnymi władzami, by te kontynuowały swe prace nad projektem. wzywa Komisję do przedstawienia analizy projektu dla południowo-wschodniej Anatolii i jego skutków;
22. ponownie podkreśla, że europejskie wartości pluralizmu i różnorodności zakładają także stosowanie się do znacznie szerszej definicji mniejszości, w poparciu o przyjęty przez Turcję traktat z Lozanny z 1923 r.; wyraża zaniepokojenie wciąż panującą wrogością i przemocą wobec mniejszości; zaniepokojony jest brakiem postępów Turcji w zakresie zapewniania różnorodności kulturowej i promowania poszanowania i ochrony mniejszości zgodnie ze standardami Europejskiego Trybunału Praw Człowieka; wzywa rząd turecki do rozpoczęcia zaległego dialogu z Wysokim Komisarzem OBWE ds. Mniejszości Narodowych w kwestiach takich jak udział mniejszości w życiu publicznym czy używanie języków mniejszości narodowych w działalności radiowo-telewizyjnej;
23. wzywa rząd turecki do podjęcia działań przeciwko organizacjom i kręgom szerzącym wrogość w stosunku do mniejszości oraz do zapewnienia ochrony tym wszystkim, którzy są zagrożeni i obawiają się o własne życie oraz do nieustających wysiłków na rzecz stworzenia klimatu sprzyjającego pełnemu poszanowaniu praw człowieka i podstawowych wolności;
24. wzywa rządu turecki do poszukiwania rozwiązań na rzecz zachowania dwukulturowego charakteru tureckich wysp Gökceada (Imvros) i Bozcaada (Tenedos) oraz do zajęcia się problemami, na jakie napotykają członkowie mniejszości greckiej i które mając związek z ich edukacją i prawem własności;
25. z zadowoleniem przyjmuje utworzenie w tureckim parlamencie Komisji ds. Równych Szans Kobiet i Mężczyzn; z zadowoleniem przyjmuje ocenę Komisji, z której wynika, że ramy prawe gwarantujące prawa kobiet i równouprawnienie płci zostały zasadniczo wprowadzone; wzywa rząd turecki, by zapewnił jednak ich wdrożenie, tak by doczekać się pozytywnych skutków dla sytuacji kobiet w Turcji; wskazuje na nadchodzące wybory lokalne jako na okazję do zaradzenia niskiemu udziałowi kobiet w polityce;
26. zaniepokojony jest, wzrostem liczby zgłaszanych przypadków tzw. honorowych zabójstw w Turcji i wzywa władze tureckie i społeczeństwo obywatelskie do zwiększenia wysiłków na rzecz zapobiegania tym zabójstwom, przemocy domowej i przymusowym małżeństwom; z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie się liczby schronisk, jednak w trybie pilnym wzywa do podjęcia skutecznej i zrównoważonej polityki dotyczącej kwestii budżetowych i zatrudnienia oraz do udzielania wsparcia kobietom i dzieciom opuszczającym schronisko; zwraca się z prośbą do rządu tureckiego o zwalczanie handlu kobietami, we współpracy z państwami członkowskimi;
27. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Najwyższego Sądu Apelacyjnego o niepodtrzymaniu wyroku zakazującego działania grupy interesów Lambda Istanbul; wzywa rząd do zagwarantowania równości bez względu na płeć, rasę i pochodzenie etniczne, religię i wyznanie, niepełnosprawność, wiek i orientację seksualną;
Istnienie funkcjonującej gospodarki rynkowej
28. z zadowoleniem przyjmuje ocenę Komisji, w której sklasyfikowano Turcję jako funkcjonującą gospodarkę rynkową;
29. zauważa, że chociaż wzrost gospodarczy w Turcji jest wolniejszy w 2008 r., jej ogólne wyniki gospodarcze pokazały, że podstawy i odporność tureckiej gospodarki są znacznie silniejsze niż kilka lat temu; zauważa, że wpływ globalnego kryzysu finansowego na turecki system bankowy pozostał jak dotąd ograniczony, lecz zaniepokojony jest wpływem kryzysu na wzrost gospodarczy; zwraca się do Komisji o przedstawienie szczegółowego sprawozdania na temat skutków kryzysu dla tureckiej gospodarki; zachęca rząd turecki do kontynuowania ścisłej współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i innymi instytucjami finansowymi w Europie i na świecie;
Zdolność podjęcia obowiązków wynikających z członkostwa
30. ubolewa nad faktem, że wiele zobowiązań poczynionych przez Turcję w ramach unii celnej zawartej między Wspólnotą Europejską i Turcją wciąż nie zostało wypełnionych, co utrudnia dwustronne stosunki handlowe;
31. zwraca uwagę, że unia celna zobowiązuje Turcję do negocjowania i zawierania umów o wolnym handlu (FTA) z państwami trzecimi, z którymi UE już je zawarła; wzywa Komisję i Radę do włączenia Turcji w analizę oceny wpływu przyszłych umów o wolnym handlu zawieranych pomiędzy UE a państwami trzecim oraz do dalszego pogłębiania przekazu informacji dotyczących stanowiska UE oraz aktualnego stanu negocjacji w sprawie umów o wolnym handlu;
32. ubolewa nad faktem, że ani umowa o stowarzyszeniu WE-Turcja, ani jej protokół dodatkowy nie zostały jeszcze w pełni wdrożone przez rząd turecki; przypomina, że niewypełnienie zobowiązań przez Turcję do grudnia 2009 r. mogą jeszcze poważniej zaszkodzić procesowi negocjacji; zwraca się do Rady o dalsze śledzenie i analizowanie postępów w kwestiach objętych oświadczeniem Wspólnoty i jej państw członkowskich z 21 września 2005 r., zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 11 grudnia 2006 r.;
33. wyraża uznanie dla Turcji za jej postępy w dziedzinie edukacji i kultury; przypomina, że umożliwienie powszechnego dostępu do kształcenia stanowi nie tylko dobrą strategię integracji mniejszości, ale także fundament zamożnego i nowoczesnego społeczeństwa; uznaje plany otwarcia wydziałów studiów ormiańskich i kurdyjskich na tureckich uniwersytetach za znak dobrej woli, po którym powinny nastąpić konkretne działania;
II. Zwiększanie dobrobytu
Zwiększanie spójności społecznej i dobrobytu
34. wskazuje, że gospodarka rynkowa ukierunkowana na kwestie socjalne jest podstawą dla socjalnie spójnego społeczeństwa i jednym z kluczy do stabilności i dobrobytu; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym przyjęcie ustawy o ubezpieczeniu społecznym i ogólnym ubezpieczeniu zdrowotnym jako przyczynek do umocnienia spójności socjalnej tureckiego społeczeństwa;
35. z zadowoleniem przyjmuje także przyjęcie w maju 2008 r. przez parlament turecki pakietu dotyczącego zatrudnienia, którego celem jest promowanie zatrudnienia kobiet, ludzi młodych i osób niepełnosprawnych; jest jednak zaniepokojony utrzymującą się słabością rynku pracy, który obejmuje zaledwie 43 % osób w wieku produkcyjnym, a w szczególności niepokoi go obniżający się ogólny poziom zatrudnienia kobiet; zachęca rząd turecki do podjęcia dalszych działań na rzecz rozwiązania problemu gospodarki nieformalnej;
36. ponawia wezwanie skierowane do rządu tureckiego o podjęcie dalszych widocznych kroków na rzecz umożliwienia kobietom działalności w polityce, gospodarce i w życiu społecznym, na przykład dzięki tymczasowym środkom umożliwiającym rozszerzenie ich aktywnego zaangażowania w politykę; wskazuje na potrzebę opracowania skutecznych środków na rzecz większego dostępu kobiet do edukacji, który niestety wciąż pozostaje najniższy wśród krajów OECD;
37. odnotowuje postępy poczynione w dziedzinie ochrony zdrowia; zaniepokojony jest jednak faktem, iż nie odnotowano żadnych postępów w zakresie ochrony zdrowia psychicznego; nalega na władze tureckie, by udostępniły większe środki na opiekę nad chorymi dotkniętymi chorobami umysłowymi oraz by znalazły rozwiązanie dla problemu nieodpowiedniej ogólnej opieki lekarskiej i niedostosowanego leczenia osób chorych umysłowo w specjalistycznych szpitalach i w centrach rehabilitacji; wzywa do instytucjonalnego leczenia niepełnosprawnych dzieci i osób dorosłych przy pełnym poszanowaniu ich praw;
38. ubolewa nad brakiem postępów w poprawie legislacji w dziedzinie praw związków zawodowych i wzywa turecki parlament do przyjęcia nowego prawa dotyczącego związków zawodowych, które byłoby zgodne z odpowiednimi konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy; ubolewa, że pomimo złagodzenia w 2004 r. przepisów dotyczących tworzenia związków i członkostwa w nich, działania związków zawodowych wciąż napotykają na ograniczenia; zwraca się do władz tureckich o znalezienie wraz ze związkami zawodowymi rozwiązania, które umożliwiłoby organizowanie pokojowych demonstracji w dniu 1 maja na placu Taksim w Stambule, przy poszanowaniu swobody stowarzyszania się;
39. po raz kolejny wskazuje na potrzebę zajęcia się problemem różnic w rozwoju między poszczególnymi regionami w Turcji oraz między obszarami miejskimi i wiejskimi, które to różnice stanowią główną przeszkodę dla dobrobytu tureckiego społeczeństwa; wyraża ubolewanie z faktu, iż do tej pory rząd turecki nie przedstawił żadnej kompleksowej strategii dla rozwiązania tego problemu i rozczarowany jest działaniem Komisji, która nie przedstawiła żadnych informacji o wkładzie UE zgodnie z założeniami instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IPA) w omawiane planowanie strategiczne, jak wymaga tego Parlament w ww. rezolucji z dnia 21 maja 2008 r.;
III. Budowanie dobrych stosunków sąsiedzkich
40. podkreśla potrzebę kompleksowego rozwiązania kwestii Cypru w oparciu o rezolucje Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych oraz o zasady, na których opiera się Unia Europejska; z zadowoleniem przyjmuje odnowienie przez przywódców politycznych obydwu stron zobowiązania do znalezienia rozwiązania w drodze negocjacji i wspiera trwające negocjacje bezpośrednie prowadzone przez liderów obu wspólnot na Cyprze i zaakceptuje każde osiągnięte przez nich porozumienie, pod warunkiem, że będzie ono zgodne z zasadami, na których opiera się UE, w tym z czterema podstawowymi wolnościami, z zastrzeżeniem czasowych przejściowych odstępstw, oraz że porozumienie takie zostanie przyjęte w drodze referendum; wzywa Turcję do stworzenia atmosfery sprzyjającej negocjacjom poprzez wycofanie tureckich sił zbrojnych i umożliwienie obu liderom swobodnych negocjacji na temat przyszłości ich kraju;
41. nawołuje Turcję do wywiązania się ze zobowiązań podjętych na mocy prawa międzynarodowego oraz do postępowania w myśl do odpowiednich rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ i wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie czwartej międzypaństwowej skargi wniesionej przez Cypr przeciwko Turcji w związku z dochodzeniami dotyczącymi losów osób zaginionych; ponagla wszystkie państwa członkowskie UE, by wezwały Turcję do podjęcia odpowiednich działań w kwestii, która stanowi głównie problem humanitarny;
42. zachęca do zwiększenia współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi, przedsiębiorcami i innymi partnerami lokalnymi a sąsiadującymi członkami UE - Grecją i Bułgarią;
43. z zadowoleniem przyjmuje wymianę i współpracę między władzami Turcji i Iraku, jakie rozwinęły się w ostatnich latach, w tym kontakty między rządem tureckim i regionalnym rządem kurdyjskim w północnym Iraku; zachęca wspomniane władze do dalszego rozwijania współpracy, tak aby władze irackie zapewniły zapobieganie atakom terrorystycznym z terytorium Iraku dla zagwarantowania stabilności i przyczynienia się do rozwoju gospodarczego całego obszaru sąsiedztwa turecko-irackiego; przypomina swoje wcześniejsze wezwania skierowane do rządu tureckiego do poszanowania integralności terytorium irackiego, praw człowieka i zasady państwa prawa oraz do zapewnienia unikania strat wśród ludności cywilnej w trakcie prowadzenia działań antyterrorystycznych;
44. z zadowoleniem przyjmuje wizytę prezydenta Güla w Armenii we wrześniu 2008 r. na zaproszenie prezydenta Sarkisiana i ma nadzieje, że umocni ona atmosferę sprzyjającą normalizacji stosunków między tymi krajami; wzywa rząd turecki do ponownego otwarcia granicy z Armenią oraz do przywrócenia pełni stosunków gospodarczych i politycznych z tym krajem; nawołuje raz jeszcze rządy Armenii i Turcji do rozpoczęcia procesu pojednania w odniesieniu do przeszłości i teraźniejszości, umożliwiającego szczerą i otwartą dyskusję nad wydarzeniami z przeszłości; nawołuje Komisję do wsparcia tego procesu;
45. docenia kontynuowanie przez rząd turecki i grecki wysiłków na rzecz poprawy stosunków dwustronnych; ponownie stwierdza, że uchylenie deklaracji casus belli, wydanej przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji w 1995 r., powinno stanowić znaczący czynnik dalszej poprawy tych stosunków; przypomina o zobowiązaniu Turcji do utrzymywania dobrych stosunków sąsiedzkich i wzywa rząd turecki do poczynienia poważnych i znaczących wysiłków na rzecz pokojowego rozwiązania wszelkich zaległych sporów, zgodnie z Kartą ONZ i innymi odnośnymi konwencjami międzynarodowymi oraz umowami i zobowiązaniami dwustronnymi;
IV. Umocnienie współpracy dwustronnej UE-Turcja
46. wzywa Turcje do rozważenia dokonania postępów w sprawie otwarcia negocjacji w rozdziałach, w których Turcja - zdaniem Komisji - spełniła warunki umożliwiające takie otwarcie;
47. uznaje ambicje Turcji, która chce stać się eurazjatyckim centrum energetycznym i jej potencjalny wkład na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Europy; wyraża uznanie dla postępów dokonanych przez Turcję w dziedzinie energii; przypomina wspomnianą własną rezolucję z dnia 24 października 2007 r. wspierającą otwarcie negocjacji na ten temat i wyraża ubolewanie z faktu, iż na posiedzeniach Rady nie osiągnięto żadnego porozumienia w tej kwestii; zachęca Turcję do pełnego członkostwa w Europejskiej Wspólnocie Energetycznej, by zacieśnić współpracę między UE a Turcją, z której korzyści będą płynęły dla wszystkich zaangażowanych stron; wzywa Turcję do pełnego poparcia projektu budowy rurociągu Nabucco, który jest priorytetowym projektem europejskim, i oczekuje, że wkrótce zostanie zawarte porozumienie międzyrządowe w sprawie otwarcia rurociągu;
48. odnotowuje postępy poczynione w dziedzinie migracji i azylu; ubolewa jednak, iż od grudnia 2006 r. Turcja nie podjęła przerwanych negocjacji w sprawie umowy z WE o readmisji, od podpisania której zależy umowa w sprawie ułatwień wizowych; wzywa rząd turecki do zacieśnienia współpracy z UE w zakresie zarządzania migracją, w tym poprzez właściwe wdrożenie istniejących dwustronnych umów i protokołów o readmisji zawartych z państwami członkowskimi; zauważa, że nie można przesuwać w czasie dalszego dostosowania do unijnych list wizowych; nawołuje Komisję i rząd turecki do rozpoczęcia negocjacji w sprawie umowy o ułatwieniach wizowych; zwraca się do państw członkowskich o złagodzenie ograniczeń wizowych dla osób podróżujących w dobrej wierze, takich jak studenci, pracownicy naukowi czy przedsiębiorcy; wzywa do pełnego poszanowania praw człowieka ubiegających się o azyl i uchodźców, w tym do otwartego i nieograniczonego dostępu Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców do wszystkich ośrodków zatrzymań;
49. z zadowoleniem przyjmuje podjęcie we wrześniu 2008 r. realizacji nowej generacji projektów zorientowanych na umocnienie dialogu społeczeństwa obywatelskiego w Turcji i w UE; zwraca się do Komisji o przedstawienie sprawozdania na temat działalności prowadzonej w ramach dialogu społeczeństwa obywatelskiego UE i Turcji; ponawia apel do rządu tureckiego o ściślejsze zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w proces reform;
50. odnotowuje zamiar Komisji dotyczący dokonania ocen wpływu jedynie wybranych obszarów polityki(5); wzywa Komisję do przeprowadzenia bardziej wszechstronnego badania wpływu aktualizującego badanie przedstawione w 2004 r. oraz do niezwłocznego przedstawienia go Parlamentowi;
51. wzywa rząd turecki i władze sądowe do lepszej współpracy z państwami członkowskimi UE w odniesieniu do spraw o charakterze kryminalnym, w których ofiarą oszustwa padają obywatele i mieszkańcy UE, tak jak w przypadku tzw. "zielonych funduszy" (islamskich funduszy inwestycyjnych z siedzibą w Turcji) oraz w przypadku Deniz Feneri, organizacji charytatywnej z siedzibą w Niemczech;
Współpraca w kwestiach o zasięgu międzynarodowym i globalnym
52. docenia tureckie wysiłki na rzecz wypracowania rozwiązań dla wielu regionów kryzysowych na świecie, a w szczególności na Bliskim Wschodzie i w Południowym Kaukazie, a także w odniesieniu do stosunków afgańsko-pakistańskich; w szczególności przyjmuje z zadowoleniem czynne i konstruktywne zaangażowanie Turcji, w następstwie konfliktu między Rosją a Gruzją, mające na celu szerzenie pokoju i stabilności na Południowym Kaukazie, zwłaszcza poprzez wniosek w sprawie platformy kaukaskiej na rzecz stabilności i współpracy; wzywa Radę i Komisję do zintensyfikowania współpracy z Turcją oraz do wypracowania synergii między unijnym i tureckim podejściem do spraw tych regionów;
53. gratuluje Turcji wyboru do Rady Bezpieczeństwa ONZ i zachęca rząd turecki do przyjęcia w ONZ podejścia, które byłoby ściśle skoordynowane ze stanowiskiem UE;
54. z zadowoleniem przyjmuje ratyfikacje przez turecki parlament protokołu z Kioto;
55. z zadowoleniem przyjmuje stały wkład Turcji w europejską politykę bezpieczeństwa i obrony i w operacje NATO; wyraża jednakże ubolewanie z powodu faktu, że rozszerzenie strategicznej współpracy pomiędzy UE a NATO poza porozumienia "Berlin plus" jest w dalszym ciągu blokowane przez sprzeciw Turcji, co ma negatywne skutki dla ochrony rozlokowanego personelu UE oraz wzywa Turcję do jak najszybszego wycofania tego sprzeciwu; wzywa Radę do zasięgania opinii Turcji, będącej jednym z państw wysyłających największą liczbę żołnierzy, w fazę planowania i podejmowania decyzji w ramach europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony;
56. wzywa rząd turecki do podpisania i przedłożenia do ratyfikacji Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, co przyczyni się do zwiększenia wkładu i zaangażowania Turcji na rzecz globalnego wielostronnego systemu;
*
**
57. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Sekretarzowi Generalnemu Rady Europy, Przewodniczącemu Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rządowi i parlamentowi Republiki Turcji.
______
(1) Dz.U. C 306 E z 15.12.2006, s. 284.
(2) Dz.U. C 263 E z 16.10.2008, s. 452.
(3) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0224.
(4) Dz.U. L 51 z 26.2.2008, s. 4.
(5) Komisja Europejska: Działania podjęte w związku z rezolucjami nielegislacyjnymi Parlamentu - maj II 2008 r.