Sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2011 (2012/2049(INI)).

A.

mając na uwadze, że sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2011 zostało formalnie przedłożone przewodniczącemu Parlamentu w dniu 22 maja 2012 r., a także mając na uwadze, że w dniu 19 czerwca 2012 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Nikiforos Diamandouros przedstawił to sprawozdanie Komisji Petycji w Brukseli;

B.

mając na uwadze, że art. 24 TFUE stanowi, iż "każdy obywatel Unii może zwracać się do Rzecznika Praw Obywatelskich, ustanowionego zgodnie z postanowieniami artykułu 228";

C.

mając na uwadze, że na mocy art. 228 TFUE Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich uprawniony jest do przyjmowania skarg dotyczących przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów, urzędów i agencji Unii, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wykonującego swoje funkcje sądowe;

D.

mając na uwadze, że zgodnie z art. 298 TFUE instytucje, organy, urzędy i agencje Unii "korzystają ze wsparcia otwartej, efektywnej i niezależnej administracji europejskiej" oraz że ten sam artykuł przewiduje przyjęcie w tym celu specjalnych aktów prawa wtórnego takich jak rozporządzenia, mających zastosowanie do wszystkich obszarów administracji UE;

E.

mając na uwadze, że art. 41 karty praw podstawowych stanowi, iż "każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii";

F.

mając na uwadze, że niewłaściwe administrowanie ma miejsce nie tylko wtedy, gdy organ publiczny działa niezgodnie z wiążącym go przepisem lub zasadą, oraz że zasady dobrego administrowania wymagają od instytucji UE, by były ukierunkowane na służbę i zapewniały właściwe traktowanie obywateli i pełne korzystanie przez nich z ich praw;

G.

mając na uwadze, że definicja ta nie ogranicza niewłaściwego administrowania do przypadków, w których naruszane prawo lub zasada są prawnie wiążące; mając na uwadze, że zasady dobrego administrowania idą dalej niż przepisy prawne, wymagając od instytucji UE nie tylko poszanowania ich obowiązków prawnych, lecz także stawiania sobie za cel służby obywatelom i dbania o to, by poszczególni obywatele byli właściwe traktowani i mogli w pełni korzystać ze swoich praw;

H.

mając na uwadze, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał 2 510 skarg (2 667 w 2010 r.), wszczął 396 dochodzeń (335 w 2010 r.) i zakończył 318 dochodzeń (326 w 2010 r.); mając na uwadze, że z 2 544 skarg rozpatrzonych przez Rzecznika Praw Obywatelskich w 2011 r. 698 (27 %) mieściło się z zakresie jego kompetencji (744 w 2010 r.);

I.

mając na uwadze, że 1 321 otrzymanych skarg mieściło się w zakresie kompetencji członka europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich; mając na uwadze, że sieć ta składa się z krajowych i regionalnych rzeczników praw obywatelskich; mając na uwadze, że Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego jest pełnoprawnym członkiem europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich;

J.

mając na uwadze, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich przekazał 59 skarg do Komisji Petycji; mając na uwadze, że 147 skarg zostało przekazanych do Komisji Europejskiej, a 591 do innych instytucji i organów, w tym do SOLVIT i portalu Twoja Europa - Porady, a także do wyspecjalizowanych rzeczników i innych organów rozpatrujących skargi w państwach członkowskich;

K.

mając na uwadze, że prawie 61 % skarg otrzymanych w 2011 r. złożono poprzez stronę internetową; mając na uwadze, że ponad połowę skarg złożonych poprzez internet (53 %) otrzymano za pośrednictwem elektronicznego formularza skargi na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich;

L.

mając na uwadze, że znacznie mniejsza liczba wniosków o udzielenie informacji w ostatnich kilku latach świadczy o sukcesie interaktywnego przewodnika Rzecznika Praw Obywatelskich, który jest dostępny na jego stronie internetowej od stycznia 2009 r.;

M.

mając na uwadze, że liczba skarg niemieszczących się w zakresie kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich spadła do 1 846 w 2011 r., co jest najniższą odnotowaną liczbą od 2003 r.;

N.

mając na uwadze, że tradycyjnie największa liczba skarg była składana przez skarżących z Niemiec i Hiszpanii; mając na uwadze, że w 2011 r. Hiszpania przesunęła się z drugiego miejsca na najwyższą pozycję, wyprzedzając Niemcy, Polskę i Belgię; mając na uwadze, że w stosunku do liczebności populacji najwięcej skarg skierowano z Luksemburga, Cypru, Belgii, Malty i Słowenii;

O.

mając na uwadze, że Rzecznik Praw Obywatelskich wszczął ogółem 396 dochodzeń, z których 382 było następstwem skarg, a 14 zostało wszczętych z jego własnej inicjatywy; mając na uwadze, że liczba dochodzeń wszczętych w 2011 r. była najwyższą z dotychczasowych;

P.

mając na uwadze, że największa liczba dochodzeń dotyczyła Komisji Europejskiej (231), a następnie EPSO (42); mając na uwadze, że liczba wszczętych dochodzeń dotyczących Parlamentu spadła o ponad połowę w porównaniu z 2010 r.; mając na uwadze, że liczba dochodzeń dotyczących Rady wzrosła o jedną trzecią;

Q.

mając na uwadze, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zamknął 318 dochodzeń; mając na uwadze, że większość tych dochodzeń (66 %) została zamknięta w ciągu jednego roku, a jedna trzecia w ciągu trzech miesięcy; mając na uwadze, że średnia długość dochodzenia wynosiła dziesięć miesięcy;

R.

mając na uwadze, że w 64 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich nie znalazł przypadków niewłaściwego administrowania; mając na uwadze, że niewykrycie niewłaściwego administrowania nie stanowi negatywnego wyniku, ponieważ skarżący może skorzystać z pełnego wyjaśnienia przedstawionego przez daną instytucję, a wynik służy za dowód, że dana instytucja działała zgodnie z zasadami dobrego administrowania;

S.

mając na uwadze, że w przypadku 84 zamkniętych spraw pozytywny wynik został osiągnięty dzięki przyjęciu przez daną instytucję rozwiązania polubownego lub dzięki samodzielnemu rozwiązaniu przez nią sprawy; mając na uwadze, że kiedy tylko jest to możliwe, Rzecznik Praw Obywatelskich dąży do osiągnięcia rozwiązania polubownego; mając na uwadze, że współpraca instytucji UE ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia rozwiązania polubownego;

T.

mając na uwadze, że w 47 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził niewłaściwe administrowanie, a w 13 sprawach, w których stwierdzone zostało niewłaściwe administrowanie, dana instytucja przyjęła całkowicie lub częściowo zalecenie wstępne;

U.

mając na uwadze, że 35 spraw zamknięto uwagami krytycznymi, a 39 zostało zakończonych dodatkowymi uwagami mającymi na celu wspomożenie danej instytucji w poprawie jakości jej administrowania;

V.

mając na uwadze, że Rzecznik Praw Obywatelskich co roku publikuje swoje ustalenia na temat działań podejmowanych przez instytucje w następstwie jego uwag krytycznych i uwag dodatkowych;

W.

mając na uwadze, że ogólny poziom zadowalających działań następczych w przypadku uwag krytycznych i uwag dodatkowych wyniósł w 2010 r. 78 %; mając na uwadze, że działania następcze w przypadku dodatkowych uwag były zadowalające w 95 % przypadków, podczas gdy poziom działań następczych w przypadku uwag krytycznych był znacznie niższy i wyniósł 68 %;

X.

mając na uwadze, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wydał 25 zaleceń wstępnych oraz zamknął 13 spraw, w przypadku których dana instytucja przyjęła całkowicie bądź częściowo zalecenia wstępne;

Y.

mając na uwadze, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich nie przedstawił Parlamentowi żadnego sprawozdania specjalnego;

Z.

mając na uwadze, że budżet Rzecznika Praw Obywatelskich stanowi niezależną sekcję budżetu Unii Europejskiej podzieloną na trzy tytuły: tytuł 1 dotyczący wynagrodzeń, dodatków i innych wydatków związanych z pracownikami; tytuł 2 dotyczący budynków, mebli, wyposażenia i różnych wydatków na działalność; tytuł 3 dotyczący wydatków związanych z wykonywaniem przez instytucję jej ogólnych zadań;

1.

zatwierdza sprawozdanie roczne za rok 2011 r. przedstawione przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;

2.

odnotowuje, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich udzielił pomocy ponad 22 000 obywateli, z których 2.510 złożyło skargę, 1 284 wniosek o udzielenie informacji, a 18 274 uzyskało poradę za pośrednictwem interaktywnego przewodnika na stronie internetowej Rzecznika Praw Obywatelskich;

3.

zauważa, że w ostatnich latach stopniowo zmniejszyła się liczba skarg składanych do Rzecznika Praw Obywatelskich, w szczególności liczba skarg niemieszczących się w zakresie jego kompetencji; z uwagą obserwuje to zjawisko z zamiarem oceny, czy istnieje bezpośredni związek pomiędzy tym spadkiem a wprowadzeniem przewodnika interaktywnego;

4.

odnotowuje, że w przypadku 65 % skarg, którymi zajmował się Rzecznik Praw Obywatelskich, był on w stanie wszcząć dochodzenie lub przekazać skargę właściwemu organowi, jak np. członkowi europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich, w tym Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej lub innemu organowi rozpatrującemu skargi (np. SOLVIT); zauważa, że w 2011 r. Komisja Petycji otrzymała 59 skarg od Rzecznika Praw Obywatelskich;

5.

odnotowuje, że domniemane przypadki niewłaściwego administrowania, które zbadał Rzecznik Praw Obywatelskich w 2011 r., dotyczyły przede wszystkim: kwestii praworządności (28 % dochodzeń), wniosków o udzielenie informacji (16,2 %), uczciwości (13,6 %), obowiązku poinformowania o podstawach decyzji i możliwościach odwołania (8,1 %), racjonalnych terminów podejmowania decyzji (7,3 %), wniosków o publiczne udostępnienie dokumentów (7,1 %), niedyskryminacji (86,8 %) oraz obowiązku odpowiedzi na pisma w języku obywatela ze wskazaniem właściwego urzędnika (5,8 %);

6.

odnotowuje, że większość dochodzeń wszczętych przez Rzecznika Praw Obywatelskich w 2011 r. dotyczyła Komisji Europejskiej (231), a na drugim miejscu znalazło się EPSO (42); uważa, że ponieważ Komisja jest instytucją Unii podejmującą decyzje mające bezpośredni wpływ na obywateli, logiczne jest to, że stanowi główny obiekt skarg;

7.

z zadowoleniem zauważa, że liczba wszczętych przez Rzecznika Praw Obywatelskich dochodzeń dotyczących Parlamentu spadła o ponad połowę w porównaniu z 2010 r.; odnotowuje, że Rzecznik Praw Obywatelskich wszczął o jedną trzecią więcej dochodzeń dotyczących Rady UE;

8.

zauważa, że w 2011 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zmodyfikował procedury w celu uczynienia ich bardziej przyjaznymi dla obywateli oraz wprowadził nowy typ dochodzenia - "dochodzenie wyjaśniające" -które umożliwia skarżącym doprecyzowanie ich skargi, jeśli Rzecznik Praw Obywatelskich na pierwszy rzut oka nie jest przekonany, że istnieją podstawy do zwrócenia się do instytucji o jej opinię w danej sprawie;

9.

podkreśla, że Rzecznik Praw Obywatelskich obecnie aktywnie zachęca skarżących do zgłaszania uwag, jeśli nie są zadowoleni z odpowiedzi instytucji, podczas gdy dawniej skarżący musieli złożyć nową skargę, gdy nie byli zadowoleni z treści odpowiedzi;

10.

wyraża zadowolenie, że w wyniku tego nowego podejścia Rzecznik Praw Obywatelskich zamyka mniej spraw w drodze "samodzielnego rozwiązania przez instytucję", a więcej - z powodu ustalenia "niewykrycia niewłaściwego administrowania" lub "braku podstaw do dalszego dochodzenia";

11.

zauważa, że Rzecznik Praw Obywatelskich dokonał również przeglądu skarg niemieszczących się w zakresie jego kompetencji, którymi teraz zajmuje się Registratura w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich, która zapewnia, że skarżący są jak najszybciej informowani o tym, że Rzecznik nie może zająć się ich skargami, a także uzyskują poradę, do kogo się zwrócić;

12.

podkreśla, że specjalny raport Eurobarometru z 2011 r. na temat praw obywateli i działalności administracji UE 4 wykazał, że obywatele przywiązują wielką wagę do swego prawa do wnoszenia skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i że tylko prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu w Unii oraz prawo do dobrej administracji są dla nich ważniejsze;

13.

gratuluje Rzecznikowi Praw Obywatelskich opublikowania broszury pt. Problemy z UE? Kto może Ci pomóc?, która zawiera obszerne informacje dotyczące mechanizmów rozwiązywania problemów dla obywateli borykających się z problemami związanymi z UE, oraz udostępnienia tej publikacji również w wersji audio i w wersji większym drukiem;

14.

zwraca uwagę na fakt, że mimo szeregu postępów w ostatnich latach, odsetek rozpatrzonych skarg, które podlegały właściwości Rzecznika Praw Obywatelskich, był w 2011 r. ponownie stosunkowo niski (ok. 27 %) oraz że w związku z tym należy rozważyć bardziej kompleksowe i czynne zwiększanie świadomości społeczeństwa - w szczególności w ścisłej współpracy z rzecznikami krajowymi i regionalnymi, Parlamentem i Komisją Europejską - na temat zakresu odpowiedzialności Rzecznika;

15.

zgadza się z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, że jasne i zwięzłe stwierdzenie, iż postawa urzędników służby cywilnej UE powinna odzwierciedlać podstawowe wartości, może skutecznie sprzyjać zaufaniu obywateli do europejskiej służby cywilnej i instytucji UE, które obsługuje;

16.

popiera opinię Rzecznika Praw Obywatelskich, że instytucja, w której zakorzeniona jest kultura służby obywatelom, nie traktuje skarg jako zagrożenia, lecz jako okazję do bardziej efektywnego komunikowania się i - jeśli popełniono błędy - do naprawienia sytuacji i wyciągnięcia wniosków na przyszłość;

17.

przypomina, że Karta praw podstawowych (art. 41) uznaje prawo do dobrej administracji za podstawowe prawo obywateli UE;

18.

wzywa wszystkie instytucje, organy, urzędy i agencje Unii Europejskiej do działania zgodnie z Europejskim kodeksem dobrej praktyki administracyjnej przyjętym przez Parlament w rezolucji z dnia 6 września 2001 r. 5 ;

19.

z zadowoleniem przyjmuje systematyczne i konstruktywne dążenia Rzecznika Praw Obywatelskich do ułatwienia, dzięki odnośnym publikacjom, opracowania przepisów w sprawie ogólnych procedur administracyjnych Unii Europejskiej; podkreśla, że takie przepisy, które powinny określać prawnie wiążące minimalne normy jakości i gwarancje proceduralne we wszystkich obszarach podlegających bezpośredniej administracji UE, mogłyby opierać się na art. 298 TFUE oraz że konieczna jest ścisła współpraca konsultacyjna z Rzecznikiem przy sporządzaniu tych przepisów;

20.

popiera stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, że zasady dobrego administrowania idą dalej niż przepisy prawne, wymagając od instytucji, organów, urzędów i agencji UE nie tylko poszanowania ich obowiązków prawnych, lecz także stawiania sobie za cel służby obywatelom i dbania o to, by poszczególni obywatele byli właściwie traktowani i mogli w pełni korzystać ze swoich praw;

21.

gratuluje Rzecznikowi Praw Obywatelskich opublikowania i rozprowadzenia wśród pracowników wszystkich instytucji, organów, urzędów i agencji UE Przewodnika Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich po skargach w celu zachęcenia administracji UE do usprawnienia jej pracy poprzez większe przestrzeganie zasad kultury służby obywatelom;

22.

z zadowoleniem przyjmuje współpracę Rzecznika Praw Obywatelskich z europejską siecią rzeczników praw obywatelskich i apeluje o to, aby owocem tej współpracy było między innymi spopularyzowanie europejskiej inicjatywy obywatelskiej jako nowego narzędzia umożliwiającego obywatelom bezpośrednie zaangażowanie się w proces opracowywania ustawodawstwa UE oraz zadbanie o to, by ten instrument nie był zbyt niewygodny dla obywateli pod względem wymogów technicznych;

23.

przypomina, że w październiku 2011 r. odbyło się w Kopenhadze 8. Krajowe seminarium europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich; przypomina, że Komisja Petycji jest pełnoprawnym członkiem sieci i że była ona reprezentowana na tym seminarium; przypomina, że na tym seminarium członkowie sieci rzeczników praw obywatelskich uzgodnili znalezienie lepszych sposobów informowania obywateli w Europie o ich prawach;

24.

przypomina, że na seminarium Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił projekt tekstu dotyczącego zasad służby cywilnej dla urzędników UE, w którym określił pięć takich zasad, a mianowicie służbę UE i jej obywatelom, rzetelność, obiektywność, poszanowanie dla innych i przejrzystość; odnotowuje, że Rzecznik Praw Obywatelskich zorganizował konsultacje społeczne dotyczące tych zasad oraz że ostateczna wersja tekstu została opublikowana w dniu 19 czerwca 2012 r.;

25.

z zadowoleniem zauważa, że w okresie sprawozdawczym Rzecznik Praw Obywatelskich wykonywał swoje zadania w aktywny i zrównoważony sposób, w duchu krytycznego konsensusu i w ścisłej współpracy z pozostałymi organami UE;

26.

apeluje do Rzecznika Praw Obywatelskich, aby w dalszym ciągu czuwał nad jak najlepszym wykorzystaniem zasobów, unikając zbędnego zatrudniania personelu do wykonywania powielających się funkcji, oraz współpracował z innymi instytucjami UE w celu zapewnienia rzeczywistych oszczędności w budżecie UE;

27.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji i sprawozdania Komisji Petycji Radzie, Komisji, Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich oraz rządom i parlamentom państw członkowskich, a także ich rzecznikom praw obywatelskich lub podobnym właściwym organom.

Sprawozdanie roczne z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich za rok 2011 (2012/2049(INI)).

Dz.U.UE.C.2014.72E.59