Sprawa C-319/19: Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofijski gradski syd (Bułgaria) w dniu 17 kwietnia 2019 r. - Komisija za protiwodejstwie na korupcijata i za otnemane na nezakonno pridobitoto imusztestwo / ZV, AX, "Medicinski centyr po dermatologija i esteticzna medicina PRIMA DERM" OOD.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2020.279.14/2

Akt nienormatywny

Wersja od: 24 sierpnia 2020 r.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofijski gradski syd (Bułgaria) w dniu 17 kwietnia 2019 r. - Komisija za protiwodejstwie na korupcijata i za otnemane na nezakonno pridobitoto imusztestwo / ZV, AX, "Medicinski centyr po dermatologija i esteticzna medicina PRIMA DERM" OOD

(Sprawa C-319/19)

(2020/C 279/20)

Język postępowania: bułgarski

(Dz.U.UE C z dnia 24 sierpnia 2020 r.)

Sąd odsyłający

Sofijski gradski syd

Strony w postępowaniu głównym

Strona powodowa: Komisija za protiwodejstwie na korupcijata i za otnemane na nezakonno pridobitoto imusztestwo

Strona pozwana: ZV, AX, "Medicinski centyr po dermatologija i esteticzna medicina PRIMA DERM" OOD

Pytania prejudycjalne

1. Czy środek dotyczący przepadku mienia uzyskanego w sposób niezgodny z prawem ma charakter karny czy też cywilny w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/42/UE ¹  z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zabezpieczenia i konfiskaty narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej, jeśli:

A) wskazanym w prawie krajowym celem przepadku mienia jest ogólna prewencja, czyli zapobieżenie możliwości niezgodnego z prawem nabycia mienia i rozporządzania nim, lecz bez określenia w charakterze warunku konfiskaty popełnienia przestępstwa lub innego naruszenia oraz bez istnienia bezpośredniego lub pośredniego związku między naruszeniem a uzyskanym mieniem;

B) przepadkiem jest zagrożony nie odrębny element majątku, lecz: (I) całe mienie kontrolowanej osoby; (II) prawa majątkowe osób trzecich (fizycznych i prawnych), nabyte odpłatnie lub nieodpłatnie od kontrolowanej osoby; (III) prawa majątkowe osoby kontrolowanej i osób trzecich;

C) jedyną przesłanką przepadku jest ustanowienie niewzruszalnego domniemania dotyczącego nielegalności całego mienia, co do którego nie ustalono legalnego źródła (bez uprzedniej regulacji znaczenia pojęć "legalne/nielegalne źródło");

D) reguluje on z 10-letnią mocą wsteczną legalność uzyskanego mienia w odniesieniu do wszystkich zainteresowanych osób (osoby kontrolowanej, osób trzecich oraz ich kontrahentów w przeszłości) w związku z brakiem wykazania źródeł nabycia mienia przez kontrolowaną osobę, co do którego to wykazania nie istniał żaden obowiązek prawny w chwili nabycia konkretnego prawa majątkowego?

2. Czy określone w art. 8 dyrektywy 2014/42/UE minimalne standardy gwarancji praw właścicieli i osób trzecich należy interpretować w ten sposób, że dopuszczają one krajowe prawo i orzecznictwo przewidujące konfiskatę bez spełnienia przewidzianych w art. 4, 5 i 6 dyrektywy przesłanek konfiskaty, gdy postępowanie karne przeciwko danej osobie zostało umorzone ze względu na brak przestępstwa (co stwierdził sąd) lub dana osoba została uniewinniona ze względu na brak przestępstwa?

3. W szczególności, czy art. 8 dyrektywy 2014/42/UE należy interpretować w ten sposób, że ustanowione w tym przepisie gwarancje praw osoby, której mienie podlega konfiskacie, mają zastosowanie również w wypadku niniejszego postępowania, które toczy się równolegle i niezależnie od postępowania karnego?

4. Czy domniemanie niewinności określone w art. 48 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, wymóg zapewnienia prawa do obrony określony w art. 48 ust. 2 tej karty i zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że dopuszczają one krajowe uregulowanie prawne takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które:

– ustanawia domniemanie przestępczego charakteru mienia o nieustalonym lub niewykazanym pochodzeniu [art. 1 ust. 2 ZOPDNPI (uchyl.)];

– ustanawia domniemanie istnienia uzasadnionego założenia, że mienie uzyskano w sposób niezgodny z prawem [art. 21 ust. 2 ZOPDNPI uchyl.)];

– przenosi ciężar dowodu związany z wykazaniem pochodzenia mienia i środków, za które je nabyto, nie tylko na kontrolowaną osobę, lecz również na osoby trzecie, które muszą wykazać pochodzenie nie swojego mienia, lecz mienia osoby, od której nabyły prawo, nawet gdy nabycie jest odpłatne;

– wprowadza "majątkową niezgodność" jako jedyny i rozstrzygający dowód uzyskania mienia w sposób niezgodny z prawem;

– przenosi ciężar dowodu dotyczący wszystkich zainteresowanych osób, a nie tylko osoby skazanej - i to przed skazaniem oraz niezależnie od skazania;

– dopuszcza stosowanie metodyki prawnego i gospodarczego badania i analizy, na podstawie których określa się założenie dotyczące nielegalnego charakteru danego mienia oraz jego wartości, które to założenie jest wiążące dla orzekającego organu sądowego - bez możliwości przeprowadzenia przez ten organ pełnej sądowej kontroli treści i sposobu stosowania wspomnianej metodyki?

5. Czy art. 5 ust. 1 dyrektywy 2014/42/UE należy interpretować w ten sposób, że dopuszcza on prawo krajowe zastępujące racjonalne założenie (na podstawie zgromadzonych w sprawie i ocenionych przez sąd okoliczności), że mienie uzyskano w następstwie działalności przestępczej, założeniem (domniemaniem) dotyczącym niezgodności z prawem źródła wzbogacenia wynikającej jedynie z ustalonej okoliczności, że wzbogacenie przekracza określoną w prawie krajowym wartość (na przykład 75 000 EUR w okresie 10 lat)?

6. Czy określone w art. 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej prawo własności, w jego charakterze ogólnej zasady prawa Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że dopuszcza ono krajowe uregulowanie takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które:

– wprowadza niewzruszalne domniemanie odnośnie do istoty i zakresu nielegalnie uzyskanego mienia (art. 63 ust. 2 ZOPDNPI uchyl.);

– wprowadza niewzruszalne domniemanie dotyczące bezskuteczności transakcji nabycia mienia i rozporządzania nim (art. 65 ZOPDNPI uchyl.), lub

– ogranicza prawa osób trzecich posiadających samodzielne prawa do mienia stanowiącego przedmiot przepadku lub dochodzących tych praw, poprzez procedurę powiadomienia ich o sprawie w trybie art. 76 ust. 1 ZOPDNPI (uchyl.)?

7. Czy art. 6 ust. 2 i art. 8 ust. 1-10 dyrektywy 2014/42/UE w części, w której przewidują one gwarancje i klauzule ochronne na rzecz osób dotkniętych konfiskatą lub osób trzecich działających w dobrej wierze, wywołują bezpośredni skutek?

¹ Dz.U. 2014, L 127, s. 39.