Rozdział 4 - UZNAWANIE, WYKONALNOŚĆ I WYKONYWANIE ORZECZEŃ - Rozporządzenie 4/2009 w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2009.7.1

Akt obowiązujący

Wersja od: 31 grudnia 2018 r.

ROZDZIAŁ  IV

UZNAWANIE, WYKONALNOŚĆ I WYKONYWANIE ORZECZEŃ

Artykuł  16

Zakres stosowania niniejszego rozdziału

1. W niniejszym rozdziale określono zasady uznawania, wykonalności i wykonywania orzeczeń objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia.

2. Sekcja 1 ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w państwach członkowskich będących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku.

3. Sekcja 2 ma zastosowanie do orzeczeń wydanych w państwach członkowskich niebędących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku.

4. Sekcja 3 ma zastosowanie do wszystkich orzeczeń.

SEKCJA  1

Orzeczenia wydane w państwach członkowskich będących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku

Artykuł  17

Zniesienie exequatur

1. Orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim będącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku jest uznawane w innym państwie członkowskim bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu.

2. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim będącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku i wykonalne w tym państwie jest wykonalne w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzenia wykonalności w tym państwie.

Artykuł  18

Środki zabezpieczające

Wykonalne orzeczenie upoważnia z mocy prawa do przyjęcia środków zabezpieczających przewidzianych w prawie państwa członkowskiego wykonania.

Artykuł  19

Prawo do wystąpienia z wnioskiem o ponowne zbadanie orzeczenia

1. Pozwany który nie wdał się w spór przed sądem państwa członkowskiego pochodzenia, ma prawo złożyć do właściwego sądu tego państwa członkowskiego wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, jeżeli:

a) nie doręczono mu dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony; lub

b) nie miał możliwości zakwestionowania zobowiązania alimentacyjnego z powodu działania siły wyższej lub ze względu na okoliczności wyjątkowe bez jakiejkolwiek winy z jego strony,

chyba że nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał taką możliwość.

2. Termin złożenia wniosku o ponowne zbadanie orzeczenia biegnie od dnia, w którym pozwany rzeczywiście zapoznał się z treścią orzeczenia i był w stanie podjąć odpowiednie działania, najpóźniej od dnia, w którym przeprowadzono pierwszą czynność egzekucyjną mającą na celu zajęcie całości lub części jego majątku. Pozwany musi podjąć działać niezwłocznie, w każdym razie w terminie 45 dni. Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone.

3. Jeżeli sąd odrzuci wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia, o którym mowa w ust. 1, z uwagi na fakt, że żadna z przesłanek ponownego zbadania orzeczenia wymienionych w tym ustępie nie została spełniona, orzeczenie pozostaje w mocy.

Jeżeli sąd uzna wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia za uzasadniony z uwagi na fakt, że spełniona została jedna z przesłanek wymienionych w ust. 1, orzeczenie zostaje uchylone. Wierzyciel nie traci jednak korzyści wynikających z przerwania biegu terminu przedawnienia oraz prawa dochodzenia wstecz alimentów przyznanych w pierwotnym postępowaniu.

Artykuł  20

Dokumenty do celów wykonania

1. W celu wykonania orzeczenia w innym państwie członkowskim wnioskodawca przedstawia właściwym organom egzekucyjnym:

a) odpis orzeczenia spełniający wymogi niezbędne do stwierdzenia autentyczności tego orzeczenia;

b) wyciąg z orzeczenia sporządzony przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się w załączniku I;

c) w odpowiednim przypadku dokument wykazujący stan zaległości i podający datę ich wyliczenia;

d) w razie potrzeby transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w lit. b), na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie dochodzi się wykonania, lub na inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

2. Właściwe organy państwa członkowskiego wykonania nie mogą wymagać od wnioskodawcy, by przedstawił tłumaczenie orzeczenia. Tłumaczenie może być jednak wymagane, jeżeli wykonanie orzeczenia zostało zaskarżone.

3. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  21

Odmowa lub zawieszenie wykonania

1. Zastosowanie mają podstawy odmowy lub zawieszenia wykonania na mocy prawa państwa członkowskiego wykonania, o ile nie są one sprzeczne ze stosowaniem ust. 2 i 3.

2. Właściwy organ w państwie członkowskim wykonania odmawia, na wniosek dłużnika, wykonania, w całości lub części, orzeczenia sądu pochodzenia, gdy prawo do wykonania orzeczenia sądu pochodzenia wygasło lub nie może być egzekwowane na skutek przedawnienia, na mocy prawa państwa członkowskiego pochodzenia lub prawa państwa członkowskiego wykonania, w zależności od tego, które z nich przewiduje dłuższy okres przedawnienia.

Ponadto właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może odmówić, na wniosek dłużnika, wykonania, w całości lub części, orzeczenia sądu pochodzenia, gdy orzeczenie jest sprzeczne z orzeczeniem wydanym w państwie członkowskim wykonania lub z orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim, które to orzeczenie spełnia warunki niezbędne do jego uznania w państwie członkowskim wykonania.

Orzeczenie zmieniające wcześniejsze orzeczenie w sprawie świadczeń alimentacyjnych ze względu na zmienione okoliczności nie jest uznawane za orzeczenie sprzeczne w rozumieniu akapitu drugiego.

3. Właściwy organ w państwie członkowskim wykonania może, na wniosek dłużnika, zawiesić, w całości lub części, wykonanie orzeczenia sądu pochodzenia, gdy właściwemu sądowi państwa członkowskiego pochodzenia przedłożono wniosek o ponowne zbadanie orzeczenia wydanego przez sąd pochodzenia zgodnie z art. 19.

Ponadto właściwy organ państwa członkowskiego wykonania zawiesza, na wniosek dłużnika, wykonanie orzeczenia sądu pochodzenia, jeżeli wykonalność tego orzeczenia została zawieszona w państwie członkowskim pochodzenia.

Artykuł  22

Wyłączenie skutków dla istnienia stosunków rodzinnych

Uznanie i wykonanie na mocy niniejszego rozporządzenia orzeczenia dotyczącego zobowiązań alimentacyjnych w żaden sposób nie oznacza uznania stosunków rodzinnych, pokrewieństwa, małżeństwa lub powinowactwa, z których wynikają zobowiązania alimentacyjne leżące u podstaw orzeczenia.

SEKCJA  2

Orzeczenia wydane w państwach członkowskich niebędących stronami Protokołu haskiego z 2007 roku

Artykuł  23

Uznawanie

1. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku jest uznawane w innych państwach członkowskich bez konieczności przeprowadzania specjalnego postępowania.

2. Każda zainteresowana strona, która podnosi kwestię uznania orzeczenia jako główny przedmiot sporu, może w trybie postępowania przewidzianym w niniejszej sekcji wystąpić z wnioskiem o uznanie danego orzeczenia.

3. Jeżeli wynik postępowania toczącego się przed sądem państwa członkowskiego jest zależny od rozstrzygnięcia kwestii wstępnej uznania orzeczenia to właściwy do rozstrzygnięcia tej kwestii jest ten sąd.

Artykuł  24

Podstawy odmowy uznania

Orzeczenia nie uznaje się, jeżeli:

a) uznanie byłoby oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie. Przepisy o jurysdykcji nie podlegają badaniu pod względem ich zgodności z porządkiem publicznym;

b) pozwanemu, który nie wdał się w spór, nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie lub dokumentu równorzędnego w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony, chyba że pozwany nie złożył przeciwko orzeczeniu środka zaskarżenia, chociaż miał możliwość;

c) orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym między tymi samymi stronami w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie;

d) orzeczenia nie da się pogodzić ze wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim albo w państwie trzecim w sporze o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki konieczne do jego uznania w państwie członkowskim, w którym wystąpiono o uznanie.

Orzeczenie zmieniające wcześniejsze orzeczenie w sprawie świadczeń alimentacyjnych ze względu na zmienione okoliczności nie jest uznawane za orzeczenie niedające się pogodzić w rozumieniu lit. c) lub d).

Artykuł  25

Zawieszenie postępowania o uznanie

Sąd państwa członkowskiego, przed którym dochodzi się uznania orzeczenia wydanego w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku, zawiesza postępowanie, jeżeli wykonalność orzeczenia jest została tymczasowo wstrzymana w państwie członkowskim pochodzenia z powodu wniesienia środka zaskarżenia.

Artykuł  26

Wykonalność

Orzeczenie wydane w państwie członkowskim niebędącym stroną Protokołu haskiego z 2007 roku i wykonalne w tym państwie jest wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli jego wykonalność została stwierdzona na wniosek zainteresowanej strony.

Artykuł  27

Właściwość miejscowa

1. Wniosek o stwierdzenie wykonalności składa się do sądu lub właściwego organu państwa członkowskiego wykonania, o którym państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

2. Właściwość miejscową określa się na podstawie zwykłego miejsca pobytu strony, od której dochodzi się wykonania orzeczenia, lub miejsca wykonania orzeczenia.

Artykuł  28

Postępowanie

1. Do wniosku o stwierdzenie wykonalności orzeczenia załącza się następujące dokumenty:

a) odpis orzeczenia spełniający wymogi niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności;

b) wyciąg z orzeczenia wydany przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się w załączniku II, z zastrzeżeniem art. 29;

c) w razie potrzeby transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w lit. b), na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie złożono wniosek, lub na inny język wskazany przez państwo członkowskie wykonania jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

2. Sąd lub organ właściwy, do którego wystąpiono z wnioskiem, nie może żądać od wnioskodawcy dostarczenia tłumaczenia orzeczenia. Tłumaczenia można jednak wymagać w przypadku wniesienia środka zaskarżenia przewidzianego w art. 32 lub 33.

3. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  29

Nieprzedstawienie wyciągu

1. Jeżeli wyciąg, o którym mowa w art. 28 ust. 1 lit. b), nie został przedstawiony sąd lub właściwy organ może wyznaczyć termin jego przedstawienia lub poprzestać na dokumencie równorzędnym albo też, jeżeli uzna, że dysponuje wystarczającymi informacjami, zwolnić z obowiązku przedstawienia wyciągu.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, na żądanie sądu lub właściwego organu przedstawia się tłumaczenie dokumentów. Tłumaczenie jest sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  30

Stwierdzenie wykonalności

Stwierdzenie wykonalności orzeczenia następuje bez badania zgodnie z art. 24, po spełnieniu warunków przewidzianych w art. 28, nie później niż w ciągu 30 dni od spełnienia tych warunków, chyba że nie jest to możliwe z powodu nadzwyczajnych okoliczności. Na tym etapie postępowania strona, od której dochodzi się wykonania, nie jest uprawniona do składania oświadczeń

Artykuł  31

Zawiadomienie o orzeczeniu dotyczącym stwierdzenia wykonalności

1. O orzeczeniu wydanym po rozpoznaniu wniosku o stwierdzenie wykonalności wnioskodawca zostaje niezwłocznie zawiadomiony w sposób przewidziany w prawie państwa członkowskiego wykonania.

2. Stronie, od której dochodzi się wykonania, doręcza się stwierdzenie wykonalności i orzeczenie, o ile nie zostało ono wcześniej doręczone.

Artykuł  32

Odwołanie od orzeczenia dotyczącego stwierdzenia wykonalności

1. Każda ze stron może wnieść środek zaskarżenia od orzeczenia rozstrzygającego o wniosku o stwierdzenie wykonalności.

2. Środek zaskarżenia wnosi się do sądu, o którym dane państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

3. Środek zaskarżenia jest rozpoznawany zgodnie z przepisami właściwymi dla postępowania, w którym wysłuchane zostają obydwie strony.

4. Jeżeli strona, od której dochodzi się wykonania, nie wdaje się w spór przed sądem rozpoznającym środek zaskarżenia wniesiony przez wnioskodawcę, art. 11 stosuje się także, gdy strona, od której dochodzi się wykonania, nie ma zwykłego miejsca pobytu na terytorium żadnego z państw członkowskich.

5. Środek zaskarżenia przeciwko stwierdzeniu wykonalności należy wnieść w terminie 30 dni od jego doręczenia. Jeżeli strona, od której dochodzi się wykonania, ma zwykłe miejsce pobytu w państwie członkowskim innym niż to, w którym nastąpiło stwierdzenie wykonalności, termin do wniesienia środka zaskarżenia wynosi 45 dni i biegnie od dnia doręczenia stwierdzenia wykonalności dłużnikowi osobiście lub w miejscu zamieszkania. Przedłużenie tego terminu z powodu dużej odległości jest wyłączone.

Artykuł  33

Tryb zaskarżenia decyzji wydanej w postępowaniu odwoławczym

Od orzeczenia wydanego w następstwie wniesienia środka zaskarżenia można wnieść środek zaskarżenia tylko w drodze postępowania, o którym dane państwo członkowskie poinformowało Komisję zgodnie z art. 71.

Artykuł  34

Odmowa lub uchylenie stwierdzenia wykonalności orzeczenia

1. Sąd, rozpoznający środek zaskarżenia zgodnie z art. 32 lub art. 33, może odmówić stwierdzenia wykonalności albo je uchylić tylko z powodu jednej z przyczyn wymienionych w art. 24.

2. Z zastrzeżeniem art. 32 ust. 4 sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 32, rozstrzyga sprawę w terminie 90 dni od jej wniesienia, chyba że nie jest to możliwe z powodu nadzwyczajnych okoliczności.

3. Sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 33, rozstrzyga sprawę niezwłocznie.

Artykuł  35

Zawieszenie postępowania

Sąd, do którego wniesiono środek zaskarżenia zgodnie z art. 32 lub 33, zawiesza postępowanie na wniosek strony, od której dochodzi się wykonania, jeżeli wykonalność orzeczenia jest zawieszona w państwie członkowskim pochodzenia z powodu wniesienia środka zaskarżenia.

Artykuł  36

Środki tymczasowe i środki zabezpieczające

1. Jeżeli orzeczenie podlega uznaniu zgodnie z niniejszą sekcją, nie ma przeszkód dla korzystania przez wnioskodawcę zgodnie z prawem państwa członkowskiego wykonania ze środków tymczasowych, w tym środków zabezpieczających, bez potrzeby stwierdzenia wykonalności zgodnie z art. 30.

2. Stwierdzenie wykonalności uprawnia z mocy prawa do stosowania wszelkich środków zabezpieczających.

3. W czasie biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia od orzeczenia o stwierdzeniu wykonalności przewidzianego w art. 32 ust. 5 i do chwili rozpoznania wniesionego środka zaskarżenia nie może być prowadzona egzekucja z majątku strony, od której dochodzi się wykonania, z wyjątkiem zastosowania środków zabezpieczających.

Artykuł  37

Częściowa wykonalność

1. Jeżeli orzeczenie rozstrzyga o kilku roszczeniach dochodzonych w pozwie i stwierdzenie wykonalności nie może nastąpić co do wszystkich roszczeń, sąd lub właściwy organ stwierdza wykonalność co do jednego lub kilku roszczeń.

2. Wnioskodawca może wnosić o stwierdzenie wykonalności jedynie części orzeczenia.

Artykuł  38

Brak opłaty, należności lub podatków

W postępowaniu o stwierdzenie wykonalności w państwie członkowskim wykonania nie można pobierać żadnych opłat skarbowych, należności lub podatków ustalanych od wartości przedmiotu sporu.

SEKCJA  3

Przepisy wspólne

Artykuł  39

Wykonalność tymczasowa

Sąd pochodzenia może stwierdzić tymczasową wykonalność orzeczenia, niezależnie od ewentualnego wniesienia środka zaskarżenia, nawet jeśli prawo krajowe nie przewiduje wykonalności z mocy prawa.

Artykuł  40

Powołanie się na uznane orzeczenie

1. Strona, która chce powołać się w innym państwie członkowskim na orzeczenie uznane w rozumieniu art. 17 ust. 1 lub uznane zgodnie z sekcją 2, przedstawia odpis orzeczenia spełniający warunki niezbędne do ustalenia jego autentyczności.

2. W razie potrzeby sąd, przed którym powołano się na uznane orzeczenie, może zwrócić się do strony powołującej się na uznane orzeczenie o przedstawienie wyciągu wydanego przez sąd pochodzenia na formularzu, którego wzór znajduje się odpowiednio w załączniku I lub załączniku II.

Sąd pochodzenia wydaje taki wyciąg także na wniosek każdej zainteresowanej strony.

3. W razie potrzeby strona powołująca się na uznane orzeczenie przedstawia transliterację lub tłumaczenie treści formularza, o którym mowa w ust. 2, na język urzędowy danego państwa członkowskiego lub, jeżeli w tym państwie obowiązuje kilka języków urzędowych, na jeden z języków urzędowych, w jakim zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego prowadzi się postępowanie sądowe w miejscu, gdzie powołuje się na dane orzeczenie, lub na inny język wskazany przez dane państwo członkowskie jako akceptowany. Każde państwo członkowskie może wskazać język urzędowy lub języki urzędowe instytucji Unii Europejskiej inne niż jego własny język, które może zaakceptować do celów wypełnienia formularza.

4. Wszelkie tłumaczenia wymagane na mocy niniejszego artykułu są sporządzane przez osobę uprawnioną do tego w jednym z państw członkowskich.

Artykuł  41

Postępowanie egzekucyjne i warunki wykonania

1. Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia postępowanie egzekucyjne w sprawie orzeczeń wydanych w innym państwie członkowskim jest regulowane prawem państwa członkowskiego wykonania. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonalne w państwie członkowskim wykonania jest wykonywane na takich samych warunkach co orzeczenia wydane w tym państwie członkowskim wykonania.

2. Od strony dochodzącej wykonania orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim nie wymaga się posiadania w państwie członkowskim wykonania adresu pocztowego, ani upoważnionego pełnomocnika, z zastrzeżeniem osób właściwych w zakresie postępowania egzekucyjnego.

Artykuł  42

Wyłączenie ponownego badania orzeczenia co do istoty

Orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim nie może być w żadnym przypadku przedmiotem ponownego badania co do jego istoty w państwie członkowskim, w którym dochodzi się uznania, stwierdzenia wykonalności lub wykonania.

Artykuł  43

Wyłączenie pierwszeństwa przy zwrocie kosztów

Zwrot kosztów poniesionych w związku ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia nie ma pierwszeństwa przed należnościami z tytułu świadczeń alimentacyjnych.