Rozdział 3 - PROGRAMY REFORM - Rozporządzenie 2024/1449 w sprawie ustanowienia Instrumentu Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1449

Akt obowiązujący

Wersja od: 24 maja 2024 r.

ROZDZIAŁ  III

PROGRAMY REFORM

Artykuł  11

Przedkładanie programów reform

1. Aby otrzymać jakiekolwiek wsparcie w ramach Instrumentu, każdy beneficjent przedkłada Komisji program reform na okres obowiązywania Instrumentu, oparty na reformach strukturalnych będących częścią najnowszego programu reform gospodarczych i powiązanych wspólnych wytycznych politycznych uzgodnionych podczas dialogu gospodarczo-finansowego w maju 2023 r., w stosownych przypadkach na swojej strategii wzrostu gospodarczego, a także na ramach polityki rozszerzenia oraz na Planie gospodarczo-inwestycyjnym dla Bałkanów Zachodnich.

2. Programy reform zapewniają nadrzędne ramy umożliwiające osiągnięcie celów ogólnych i szczegółowych ustanowionych w art. 3, określając reformy, które beneficjent ma przeprowadzić, oraz obszary inwestycji. W obszarach kwestii podstawowych, w tym praworządności, walki z korupcją, praw podstawowych i wolności wypowiedzi, programy reform odzwierciedlają oceny zawarte w najnowszym pakiecie rozszerzeniowym. W obszarach kwestii podstawowych procesu rozszerzenia, w tym praworządności, walki z korupcją, w tym korupcją na wysokim szczeblu, praw podstawowych i wolności wypowiedzi, programy reform odzwierciedlają oceny zawarte w najnowszych ramach polityki rozszerzenia.

3. Programy reform są spójne z najnowszymi ramami polityki makroekonomicznej i fiskalnej przedłożonymi Komisji w ramach dialogu gospodarczo-finansowego z Unią.

4. Programy reform są spójne z priorytetami reform określonymi w kontekście drogi do członkostwa beneficjenta w UE oraz w innych odpowiednich dokumentach, takich jak układ o stabilizacji i stowarzyszeniu, plan w dziedzinie energii i klimatu, ustalony na poziomie krajowym wkład na mocy porozumienia paryskiego i ambitny cel osiągnięcia neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r., oraz pomagają w osiągnięciu tych priorytetów.

5. Programy reform są zgodne z ogólnymi zasadami określonymi w art. 4.

6. Programy reform przygotowuje się w sposób inkluzywny i przejrzysty, w porozumieniu z partnerami społecznymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego.

7. Komisja zwraca się do beneficjentów o przedłożenie ich programów reform w terminie trzech miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Komisja przekazuje programy reform beneficjentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie niezwłocznie po ich otrzymaniu.

8. W przypadku redystrybucji wsparcia w ramach instrumentu, w wyniku której beneficjent otrzyma dodatkowe wsparcie, Komisja zwraca się do tego beneficjenta o przedłożenie w terminie trzech miesięcy zmienionego programu reform na pozostały okres obowiązywania Instrumentu. Zanim Komisja podejmie decyzję w sprawie redystrybucji wsparcia, informuje o tym Parlament Europejski i Radę.

Artykuł  12

Zasady finansowania w ramach programów reform

1. Instrument zachęca do realizacji programu reform każdego beneficjenta przez określenie warunków płatności, od których zależeć będzie uruchomienie środków finansowych. Owe warunki płatności mają zastosowanie do środków finansowych, o których mowa w art. 6 ust. 2 lit. a) i art. 6 ust. 3, oraz mają formę wymiernych etapów jakościowych lub ilościowych. Etapy te odzwierciedlają postępy w dziedzinie reform społeczno-gospodarczych oraz kwestii podstawowych dotyczących procesu rozszerzenia związanych z osiągnięciem poszczególnych celów Instrumentu określonych w art. 3, spójnych z ramami polityki rozszerzenia.

Spełnienie tych warunków płatności powoduje pełne lub częściowe uruchomienie środków finansowych, w zależności od stopnia, w jakim je spełniono.

2. Jeśli chodzi o finansowanie realizowane za pośrednictwem funduszu, o którym mowa w art. 19, spełnienie warunków płatności, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, stanowi wstępne zatwierdzenie. Środki finansowe wypłaca się po otrzymaniu wniosku o płatność od zarządzających wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

3. Ogólne warunki płatności, które należy spełnić w celu uruchomienia środków finansowych, to stabilność makrofinansowa, należyte zarządzanie finansami publicznymi, przejrzystość i nadzór nad budżetem.

4. Środków z Instrumentu nie można wykorzystywać na wspieranie działań lub środków podważających porozumienia pokojowe w regionie.

Artykuł  13

Treść programów reform

1. Programy reform zawierają przede wszystkim następujące elementy, które muszą być uzasadnione i poparte dowodami:

a) środki stanowiące spójną, kompleksową i odpowiednio wyważoną odpowiedź na cele określone w art. 3, w tym, w stosownych przypadkach, reformy strukturalne, inwestycje i środki zapewniające spełnienie warunków wstępnych, o których mowa w art. 5;

b) wyjaśnienie, w jaki sposób środki są spójne z zasadami ogólnymi, o których mowa w art. 4, a także wymogami, strategiami, planami i programami, o których mowa w art. 4 i 11;

c) wyjaśnienie, w jaki sposób środki te mają dodatkowo uwypuklić kwestie podstawowe dotyczące procesu rozszerzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. a), w tym praworządność, prawa podstawowe i walkę z korupcją;

d) orientacyjny wykaz projektów i programów inwestycyjnych finansowanych z ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, w tym całkowitą wartość poszczególnych inwestycji i przewidywane ramy czasowe ich realizacji;

e) wyjaśnienie, w jakim zakresie środki mają przyczynić się do osiągnięcia celów środowiskowych i klimatycznych, oraz w jaki sposób są kompatybilne z zasadą "nie czyń poważnych szkód";

f) wyjaśnienie, w jakim zakresie środki mają przyczynić się do transformacji cyfrowej;

g) wyjaśnienie, w jakim zakresie środki mają przyczynić się do osiągnięcia celów dotyczących edukacji, szkoleń, zatrudnienia i spraw społecznych;

h) wyjaśnienie, w jakim zakresie środki mają przyczynić się do osiągnięcia równości płci oraz wzmocnienia pozycji kobiet, a także do propagowania praw kobiet i dziewcząt;

i) dla reform i inwestycji - orientacyjny harmonogram oraz przewidywane warunki wypłaty środków finansowych mające formę mierzalnych etapów jakościowych i ilościowych, które planuje się wdrożyć najpóźniej do 31 sierpnia 2027 r.;

j) wyjaśnienie, w jaki sposób środki te mają przyczynić się do stopniowego i ciągłego dostosowania polityk beneficjentów do WPZiB, w tym w dziedzinie unijnych środków ograniczających;

k) ustalenia dotyczące skutecznego monitorowania i oceny programu reform przez beneficjenta oraz sprawozdawczości beneficjenta w zakresie tego programu, w tym zaproponowanych mierzalnych etapów jakościowych i ilościowych oraz odpowiednich wskaźników określonych w ust. 2;

l) objaśnienie istniejącego na terytorium beneficjenta systemu skutecznego zapobiegania nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji, w tym korupcji na wysokim szczeblu, i konfliktom interesów, a także wykrywania i eliminowania tych zjawisk, egzekwowania zasad kontroli pomocy państwa oraz proponowanych środków mających na celu usunięcie obecnych braków w pierwszych latach wdrażania programu reform;

m) w odniesieniu do opracowania i, tam, gdzie to możliwe, realizacji krajowych programów reform - podsumowanie procesu konsultacji przeprowadzonego zgodnie z ramami prawnymi państwa będącego beneficjentem z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym parlamentami tego państwa, lokalnymi i regionalnymi organami przedstawicielskimi i władzami, partnerami społecznymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, oraz sposobu, w jaki wkład tych zainteresowanych stron odzwierciedlono w krajowych programach reform;

n) plan skierowanych do opinii publicznej państw będących beneficjentami działań komunikacyjnych i eksponowania programów reform;

o) wszelkie inne istotne informacje.

2. Programy reform opierają się na wynikach i zawierają wskaźniki służące do oceny postępów w osiąganiu celów ogólnych i szczegółowych określonych w art. 3. Wskaźniki te opierają się, w stosownych przypadkach, na wskaźnikach uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym oraz na już dostępnych wskaźnikach związanych z polityką beneficjentów. Wskaźniki powinny są też w miarę możliwości spójne z kluczowymi wskaźnikami instytucjonalnymi zawartymi w ramach wyników IPA III, w ramach pomiaru wyników EFZR+ oraz w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

Artykuł  14

Ocena programów reform przez Komisję

1. Komisja bez zbędnej zwłoki ocenia zasadność, kompleksowość i stosowność programu reform każdego beneficjenta lub, w stosownych przypadkach, wszelkich zmian tego programu. Przeprowadzając ocenę, Komisja ściśle współpracuje z danym beneficjentem i może zgłaszać uwagi, prosić o dodatkowe informacje lub zobowiązać beneficjenta do przeglądu lub zmiany programu reform.

2. W odniesieniu do celu określonego w art. 13 ust. 1 lit. j) niniejszego rozporządzenia Komisja, zgodnie z decyzją 2010/427/UE, należycie uwzględnia rolę i wkład ESDZ.

3. Oceniając programy reform, Komisja bierze pod uwagę odpowiednie dostępne informacje analityczne o beneficjencie, w tym jego sytuację makroekonomiczną i stabilność długu, uzasadnienie i elementy przedstawione przez beneficjenta, o których mowa w art. 13, a także wszelkie inne istotne informacje, takie jak informacje wymienione w art. 11.

4. W ocenie Komisja bierze pod uwagę głównie następujące kryteria:

a) czy program reform stanowi właściwą, kompleksową, spójną i odpowiednio wyważoną odpowiedź na cele określone w art. 3 i elementy określone w art. 13;

b) czy program reform i jego środki są spójne z zasadami, strategiami, planami i programami, o których mowa w art. 4 i 11;

c) czy można oczekiwać, że program reform przyspieszy postępy w zmniejszaniu różnic społeczno-gospodarczych między beneficjentem a Unią, a tym samym wzmacnia rozwój gospodarczy, społeczny i środowiskowy beneficjenta oraz wspiera konwergencję z normami Unii, ogranicza nierówności i zwiększa spójność społeczną;

d) czy można oczekiwać, że program reform spowoduje uwypuklenie kwestii podstawowych procesu rozszerzenia określonych w art. 3 ust. 2 lit. a);

e) czy można oczekiwać, że program reform przyspieszy transformację beneficjentów w kierunku zrównoważonych, neutralnych dla klimatu i odpornych na jego zmianę gospodarek sprzyjających włączeniu społecznemu dzięki poprawie łączności regionalnej, postępom w dwojakiej transformacji - ekologicznej i cyfrowej, w tym w zakresie różnorodności biologicznej, ograniczaniu zależności strategicznych oraz sprzyjaniu badaniom naukowym i innowacjom, edukacji, szkoleniom, zatrudnieniu i umiejętnościom oraz szeroko rozumianemu rynkowi pracy ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży;

f) czy środki zawarte w programie reform są zgodne z zasadą nieczynienia poważnych szkód i niepozostawiania nikogo w tyle;

g) czy w programie reform odpowiednio uwzględnia się potencjalne ryzyko związane ze spełnianiem warunków wstępnych i warunków płatności;

h) czy warunki płatności zaproponowane przez beneficjenta są odpowiednie i ambitne, spójne z ramami polityki rozszerzenia, a także czy są wystarczająco znaczące i jasne, aby umożliwić odpowiednie uruchomienie środków finansowych w przypadku ich spełnienia, oraz czy proponowane wskaźniki sprawozdawczości są odpowiednie i wystarczające do monitorowania postępów w osiąganiu ogólnych celów i składania sprawozdań na ten temat;

i) czy można spodziewać się, że ustalenia zaproponowane przez beneficjenta będą skutecznie zapobiegać nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji, konfliktom interesów, przestępczości zorganizowanej i praniu pieniędzy oraz skutecznie wykrywać i eliminować te zjawiska, a także przyczynią się do skutecznego prowadzenia dochodzeń oraz ścigania przestępstw mających wpływ na fundusze udostępnione w ramach Instrumentu, jak również czy można oczekiwać, że zagwarantują, iż nie będzie dochodziło do podwójnego finansowania z Instrumentu i innych programów unijnych, w szczególności wsparcia udzielonego na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/1529, jak również podwójnego finansowania przez innych darczyńców z Instrumentu i innych programów unijnych oraz od innych darczyńców;

j) czy program reform skutecznie odzwierciedla wkład odpowiednich zainteresowanych stron, w tym parlamentów państw będących beneficjentami, lokalnych i regionalnych organów i władz przedstawicielskich, partnerów społecznych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego.

5. Do celów oceny programów reform przedłożonych przez beneficjentów Komisja może korzystać z pomocy niezależnych ekspertów.

Artykuł  15

Decyzja wykonawcza Komisji

1. W przypadku pozytywnej oceny Komisja zatwierdza w drodze decyzji wykonawczej program reform przedłożony przez beneficjenta zgodnie z art. 14 lub, w stosownych przypadkach, zmieniony program przedłożony zgodnie z art. 16. Decyzję wykonawczą przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 31.

2. Decyzja wykonawcza Komisji określa reformy, które dany beneficjent ma przeprowadzić, obszary inwestycji, które mają zostać objęte wsparciem, oraz warunki płatności wynikające z programu reform, w tym orientacyjny harmonogram.

3. Decyzja wykonawcza Komisji określa również:

a) orientacyjną kwotę całkowitych środków finansowych dostępnych beneficjentowi oraz planowane transze, które mają zostać uruchomione, w tym płatności zaliczkowe, podzielone zgodnie z art. 13, po spełnieniu przez beneficjenta w zadowalającym stopniu odpowiednich warunków płatności w formie etapów jakościowych i ilościowych określonych w związku z wdrożeniem programu reform;

b) podział według transz finansowania na wsparcie w formie pożyczki i bezzwrotne wsparcie;

c) termin, w jakim muszą zostać spełnione warunki płatności końcowej dotyczące reform;

d) ustalenia i harmonogram dotyczące monitorowania i realizacji programu reform oraz sprawozdawczości w jego zakresie, w tym - w stosownych przypadkach - za pomocą kontroli demokratycznej, o której mowa w art. 4 ust. 8, a także, w stosownych przypadkach, środki niezbędne do zapewnienia zgodności z art. 25;

e) wskaźniki, o których mowa w art. 13 ust. 2, służące do oceny postępów w osiąganiu celów ogólnych i szczegółowych określonych w art. 3.

Artykuł  16

Zmiany programów reform

1. Jeżeli z powodu obiektywnych okoliczności program reform, w tym odpowiednie warunki płatności, nie jest już, częściowo lub całkowicie, możliwy do zrealizowania przez beneficjenta, beneficjent może zaproponować zmieniony program reform. W takim przypadku beneficjent może zwrócić się do Komisji z uzasadnionym wnioskiem o zmianę jej decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15 ust. 1.

2. Komisja może zmienić decyzję wykonawczą, przede wszystkim w celu uwzględnienia zmiany dostępnych kwot zgodnie z zasadami określonymi w art. 21.

3. W przypadku gdy Komisja uzna, że powody przedstawione przez beneficjenta uzasadniają zmianę jego programu reform, Komisja ocenia zmieniony program zgodnie z art. 14 i bez zbędnej zwłoki może zmienić decyzję wykonawczą, o której mowa w art. 15 ust. 1.

4. W zmianie Komisja może zaakceptować harmonogramy dotyczące warunków płatności wykraczające poza 2028 r. Nie ma to wpływu na ostateczny termin określony w art. 21 ust. 9.

Artykuł  17

Umowa pożyczki, operacje zaciągania i udzielania pożyczek

1. W celu sfinansowania wsparcia w ramach Instrumentu w formie pożyczek Komisja jest upoważniona, w imieniu Unii, do pożyczania niezbędnych środków na rynkach kapitałowych lub od instytucji finansowych zgodnie z art. 220a rozporządzenia finansowego.

2. Na zasadzie odstępstwa od art. 220 ust. 4 rozporządzenia finansowego wypłaty pożyczki mogą być realizowane za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich w imieniu beneficjenta. Odzyskane kwoty przekazuje się beneficjentowi.

3. Komisja zawiera z beneficjentem umowę pożyczki. Umowa pożyczki określa maksymalną kwotę pożyczki, okres dostępności pożyczki i szczegółowe warunki wsparcia w ramach Instrumentu w formie pożyczek. Maksymalny okres trwania pożyczek wynosi 40 lat od daty podpisania umowy pożyczki.

Oprócz elementów określonych w art. 220 ust. 5 rozporządzenia finansowego i na zasadzie odstępstwa od tego artykułu umowa pożyczki zawiera kwotę płatności zaliczkowych i zasady rozliczania płatności zaliczkowych.

W odniesieniu do kwot pożyczek realizowanych za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich umowa pożyczki musi również:

a) stanowić, że beneficjent nieodwołalnie i bezwarunkowo upoważnia Komisję do dokonywania wypłat na rzecz podmiotu wdrażającego fundusz na wniosek tego podmiotu oraz że przez dokonanie płatności na rzecz tego podmiotu Komisja zostaje zwolniona ze swoich zobowiązań płatniczych wobec beneficjenta;

b) przewidywać obowiązek poniesienia przez beneficjenta kosztów wdrażania oraz wszelkich opłat należnych z tytułu wdrażania funduszu zgodnie z warunkami uzgodnionymi między Komisją a podmiotem wdrażającym fundusz.

4. Umowę pożyczki udostępnia się, na żądanie, Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Artykuł  18

Zasilanie rezerw

1. Zgodnie z art. 211 ust. 1 rozporządzenia finansowego wskaźnik zasilenia rezerw na pożyczki udzielane na podstawie niniejszego rozporządzenia wynosi 9 % po udostępnieniu środków finansowych objętych art. 6 ust. 3 niniejszego rozporządzenia. Rezerwę zasila się z puli środków finansowych, o której mowa w art. 6 ust. 2 lit. a) niniejszego rozporządzenia.

Zobowiązania budżetowe na zasilanie rezerw zaciąga się do 31 grudnia 2027 r. Na zasadzie odstępstwa od art. 211 ust. 2 zdanie ostatnie rozporządzenia finansowego rezerwy są wypłacane stopniowo i w pełni zasilane najpóźniej w chwili pełnej wypłaty pożyczek.

2. Rezerwy są wpłacane do wspólnego funduszu rezerw za pośrednictwem specjalnej linii budżetowej i wykorzystywane do pokrywania podobnego ryzyka. Wskaźnik zasilenia rezerw poddaje się przeglądowi co najmniej raz na trzy lata od dnia 24 maja 2024 r.

3. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktu delegowanego zgodnie z art. 30 w celu zmiany wskaźnika zasilenia rezerw przy zastosowaniu kryteriów określonych w art. 211 ust. 2 rozporządzenia finansowego.

Artykuł  19

Realizacja projektów i programów inwestycyjnych w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich

1. Aby wykorzystać efekt dźwigni, jaki wywołuje wsparcie finansowe Unii, w celu przyciągnięcia dodatkowych inwestycji, inwestycje infrastrukturalne wspierające programy reform realizuje się za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

2. W decyzji wykonawczej Komisji, o której mowa w art. 15, określa się kwotę środków finansowych, która ma zostać udostępniona do wykorzystania w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

3. Po przyjęciu decyzji, o której mowa w art. 21 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, Komisja przedkłada odpowiednie wnioski dotyczące projektów lub programów inwestycyjnych do zaopiniowania radzie operacyjnej ds. ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, o której mowa w art. 35 ust. 8 rozporządzenia (UE) 2021/947.

4. Co najmniej 37 % bezzwrotnego wsparcia finansowego przekazywanego za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich przeznacza się na cele klimatyczne.

5. Finansowanie w ramach Instrumentu pochodzące z puli środków finansowych, o której mowa w art. 6 ust. 2 lit. a), po odliczeniu kwoty rezerw, jest realizowane w ramach zarządzania pośredniego z uwzględnieniem listy przygotowywanych inwestycji i stopniowo udzielane za pośrednictwem wkładów wpłacanych do wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

6. Do czasu przyjęcia decyzji, o której mowa w art. 21 ust. 3, finansowania tego nie udostępnia się na inwestycje, które mają być wspierane przez wspólny fundusz.

7. Finansowanie w ramach Instrumentu udzielane z pożyczek, o których mowa w art. 6 ust. 5 niniejszego rozporządzenia, udostępnia się za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na podstawie umowy pożyczki między Komisją a beneficjentami zgodnie z art. 17 ust. 2 niniejszego rozporządzenia. W odniesieniu do wszystkich umów pożyczki zarządzający wspólnym funduszem, o których mowa w art. 12 ust. 2 niniejszego rozporządzenia, składają do Komisji rocznie maksymalnie dwanaście wniosków o wypłatę. Projekty i programy inwestycyjne mogą otrzymywać wsparcie z dwóch źródeł finansowania, o których mowa w art. 6 ust. 2 i 3 niniejszego rozporządzenia, a także z innych programów i instrumentów unijnych, pod warunkiem że takie wsparcie z różnych źródeł, programów i instrumentów przewiduje dodatkowość i nie pokrywa tych samych kosztów. W odniesieniu do każdego projektu lub programu inwestycyjnego Komisja przedstawia radzie operacyjnej ds. ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich ocenę, w tym dotyczącą synergii i komplementarności z innymi programami unijnymi, w szczególności ze wsparciem udzielanym na podstawie rozporządzenia (UE) 2021/1529, aby uniknąć powielania pomocy i podwójnego finansowania.

Artykuł  20

Płatności zaliczkowe

1. Po przedłożeniu Komisji programu reform beneficjent może wystąpić z wnioskiem o uruchomienie płatności zaliczkowej w wysokości do 7 % całkowitej kwoty przewidzianej w ramach tego instrumentu zgodnie z art. 6 ust. 4.

2. Komisja może uruchomić wnioskowaną płatność zaliczkową po przyjęciu decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15, oraz po wejściu w życie umowy dotyczącej Instrumentu i umowy pożyczki, o której mowa, odpowiednio, w art. 9 i 17. Środki finansowe uruchamia się zgodnie z art. 21 ust. 3 zdanie pierwsze i z zastrzeżeniem spełnienia warunków wstępnych określonych w art. 5.

3. Komisja podejmuje decyzję w sprawie harmonogramu wypłaty płatności zaliczkowej, która może zostać wypłacona w jednej lub kilku transzach.

Artykuł  21

Ocena spełnienia warunków płatności, wstrzymanie, zmniejszenie i redystrybucja środków finansowych, zasady dotyczące płatności

1. Dwa razy w roku beneficjent składa należycie uzasadniony wniosek o uruchomienie środków finansowych w odniesieniu do spełnionych warunków płatności związanych z etapami ilościowymi i jakościowymi określonymi w programach reform.

2. Komisja bez zbędnej zwłoki ocenia, czy beneficjent spełnił warunki wstępne wymienione w art. 5 i przestrzegał zasad finansowania wymienionych w art. 12 ust. 3 oraz w zadowalającym stopniu spełnił warunki płatności określone w decyzji wykonawczej Komisji, o której mowa w art. 15. Zadowalający stopień spełnienia tych warunków płatności opiera się na założeniu, że beneficjent nie wycofał środków związanych z tymi samymi reformami, w odniesieniu do których osiągnął zadowalający stopień spełnienia warunków określonych we wcześniejszych decyzjach. Komisję mogą wspomagać eksperci, w tym z państw członkowskich.

3. Jeżeli Komisja pozytywnie oceni spełnienie wszystkich mających zastosowanie warunków w stopniu zadowalającym, przyjmuje bez zbędnej zwłoki decyzję zezwalającą na uruchomienie środków finansowych odpowiadających tym warunkom. Decyzja ta, zgodnie z art. 6 ust. 5, określa kwotę środków finansowych, która ma zostać udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywaną bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, oraz kwotę, która ma zostać udostępniona za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich. W odniesieniu do tych kwot decyzja stanowi warunek, o którym mowa w art. 12, w odniesieniu do kwoty środków finansowych, która ma zostać udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywanej bezpośrednio do skarbu państwa będącego beneficjentem, oraz wstępne zatwierdzenie, o którym mowa w art. 12, w odniesieniu do kwoty, która ma zostać udostępniona za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich.

4. W przypadku gdy Komisja negatywnie oceni spełnienie jakichkolwiek warunków według orientacyjnego harmonogramu, uruchomienie środków finansowych uzależnione od tych warunków zostaje wstrzymane. Wstrzymane kwoty uruchamia się dopiero wtedy, gdy beneficjent należycie uzasadni, w kolejnym wniosku o uruchomienie środków finansowych, że powziął niezbędne kroki, aby zapewnić spełnienie w zadowalającym stopniu odpowiednich warunków.

5. Jeżeli Komisja stwierdzi, że w ciągu 12 miesięcy od pierwotnej negatywnej oceny, o której mowa w ust. 4, beneficjent nie powziął niezbędnych kroków, Komisja obniża kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczki proporcjonalnie do części odpowiadającej odnośnym warunkom płatności. W pierwszym roku wdrożenia stosuje się termin 24 miesięcy, liczony od pierwszej negatywnej oceny, o której mowa w ust. 4. Beneficjent może przedstawić swoje uwagi w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosków Komisji.

6. Wszelkie kwoty odpowiadające warunkom płatności, które nie zostały spełnione do dnia 31 grudnia 2028 r., nie są należne beneficjentom i zostają umorzone lub anulowane z dostępnej kwoty wsparcia w formie pożyczki, w zależności od przypadku.

7. Komisja może zmniejszyć kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego, w tym przez potrącenie zgodnie z art. 102 rozporządzenia finansowego, lub kwotę pożyczki, jeżeli stwierdzi, że doszło do - lub powstały poważne obawy co do - nieprawidłowości, nadużyć finansowych, korupcji i konfliktu interesów mających wpływ na interesy finansowe Unii, które to zjawiska nie zostały wyeliminowane przez beneficjenta, lub do poważnego naruszenia zobowiązania wynikającego z umów dotyczących Instrumentu lub umów pożyczki, w tym na podstawie informacji dostarczonych przez OLAF lub sprawozdań Trybunału Obrachunkowego. Przed podjęciem decyzji o zmniejszeniu wsparcia Komisja powinna poinformować Parlament Europejski i Radę.

8. Komisja może podjąć decyzję o redystrybucji wszelkich kwot zmniejszonych zgodnie z ust. 6 lub 7 niniejszego artykułu wśród innych beneficjentów Instrumentu w drodze zmiany decyzji wykonawczych, o których mowa w art. 15.

9. W odniesieniu do części finansowania z Instrumentu wypłacanej jako pomoc finansowa, przekazywanej bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, na zasadzie odstępstwa od art. 116 ust. 2 rozporządzenia finansowego termin płatności, o którym mowa w art. 116 ust. 1 lit. a) rozporządzenia finansowego, rozpoczyna bieg od dnia przekazania beneficjentowi decyzji zatwierdzającej wypłatę środków zgodnie z ust. 3 niniejszego artykułu.

10. Art. 116 ust. 5 rozporządzenia finansowego nie ma zastosowania do płatności dokonywanych w ramach pomocy finansowej, przekazywanych bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem na podstawie niniejszego artykułu i art. 23 niniejszego rozporządzenia.

11. Wypłata bezzwrotnego wsparcia finansowego i pożyczek na podstawie niniejszego artykułu odbywa się zgodnie z zobowiązaniami budżetowymi podjętymi w rocznej procedurze budżetowej i jest uzależniona od dostępnego finansowania. Środki wypłaca się w ratach. Rata może być wypłacona w jednej bądź kilku transzach.

12. Kwota udostępniona jako pomoc finansowa, przekazywana bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem, jest wypłacana w następstwie decyzji, o której mowa w ust. 3, zgodnie z umową pożyczki.

13. Wypłata jakiejkolwiek kwoty wsparcia w formie pożyczek, przekazywanej bezpośrednio na rzecz skarbu państwa będącego beneficjentem lub za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, jest uzależniona od złożenia przez beneficjenta wniosku o płatność w formie określonej w umowie pożyczki.

14. Kwota udostępniana za pośrednictwem ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich jest wypłacana w następstwie decyzji, o której mowa w ust. 3, po otrzymaniu wniosku o płatność, o którym mowa w ust. 13, oraz po otrzymaniu wniosku o płatność od zarządzających wspólnego funduszu ustanowionego w ramach inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich na potrzeby otrzymywania wkładów darczyńców.

Artykuł  22

Przejrzystość osób i podmiotów otrzymujących środki finansowe na wdrożenie programów reform

1. Beneficjenci publikują aktualne dane na temat ostatecznych odbiorców środków finansowych, których kwoty przeznaczone na wdrażanie reform i realizację inwestycji w ramach Instrumentu w okresie czterech lat przekraczają łącznie równowartość 50 000 EUR.

2. W przypadku ostatecznych odbiorców, o których mowa w ust. 1, na stronie internetowej publikuje się następujące informacje w formacie nadającym się do odczytu maszynowego, uszeregowane według łącznej kwoty otrzymanych środków finansowych, z należytym uwzględnieniem wymogów dotyczących poufności i bezpieczeństwa, w szczególności ochrony danych osobowych:

a) w przypadku osoby prawnej - pełną nazwę prawną odbiorcy i numer identyfikacyjny VAT lub numer identyfikacji podatkowej, jeśli są dostępne, lub inny niepowtarzalny identyfikator krajowy przewidziany w przepisach dotyczących osób prawnych;

b) w przypadku osoby fizycznej - imię i nazwisko (lub imiona i nazwiska) odbiorcy;

c) kwotę otrzymaną przez odbiorcę oraz reformy i inwestycje przewidziane w programie reform, do których realizacji przyczynia się wspomniana kwota.

3. Informacji, o których mowa w ust. 2, nie publikuje się, jeżeli ich ujawnienie zagraża prawom i wolnościom ostatecznych odbiorców lub podmiotów lub poważnie szkodzi ich interesom handlowym. Takie informacje udostępnia się Komisji.

4. Beneficjenci przekazują Komisji drogą elektroniczną co najmniej raz w roku dane dotyczące ostatecznych odbiorców, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, w formacie nadającym się do odczytu maszynowego określonym w umowie dotyczącej Instrumentu, o czym mowa w art. 9 ust. 5 lit. k).