Rozdział 2 - FINANSOWANIE I WDRAŻANIE - Rozporządzenie 2024/1449 w sprawie ustanowienia Instrumentu Wsparcia Reform i Wzrostu Gospodarczego na Bałkanach Zachodnich

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1449

Akt obowiązujący

Wersja od: 24 maja 2024 r.

ROZDZIAŁ  II

FINANSOWANIE I WDRAŻANIE

Artykuł  6

Budżet

1. Zasoby, które mają zostać udostępnione za pośrednictwem Instrumentu zgodnie z ust. 2 i 3, nie mogą przekroczyć 6 000 000 000 EUR w latach 2024-2027.

2. Pula środków finansowych na wdrażanie Instrumentu na okres od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2027 r. wynosi 2 000 000 000 EUR, przy czym dystrybuuje się je następująco:

a) 98,5 % w formie bezzwrotnego wsparcia finansowego dla beneficjentów na realizację programów reform;

b) 1,5 % na wydatki zgodnie z ust. 6.

3. Wsparcie w formie pożyczek jest dostępne w kwocie do 4 000 000 000 EUR na okres od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2027 r. Kwota ta nie stanowi części kwoty gwarancji na działania zewnętrzne w rozumieniu art. 31 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2021/947.

4. W odpowiedniej decyzji wykonawczej, o której mowa w art. 15, Komisja określa, zgodnie z metodyką określoną w załączniku, wstępną orientacyjną kwotę finansowania dostępnego dla każdego beneficjenta, obliczoną na podstawie najnowszych dostępnych danych w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 33. Orientacyjne kwoty mogą zostać zmienione w trakcie wdrażania Instrumentu zgodnie z zasadami określonymi w art. 21.

5. Zgodnie z art. 19 niniejszego rozporządzenia kwota środków finansowych udostępnionych na podstawie ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, o których mowa w art. 12 rozporządzenia (UE) 2021/1529, wynosi co najmniej 50 % całkowitej kwoty określonej w ust. 1 niniejszego artykułu. Wkład ten obejmuje całą kwotę bezzwrotnego wsparcia finansowego, o którym mowa w ust. 2 lit. a) niniejszego artykułu, po odliczeniu kwoty rezerw.

6. Zasoby, o których mowa w ust. 2 lit. b), mogą być wykorzystywane na pomoc techniczną i administracyjną we wdrażaniu Instrumentu, taką jak działania w zakresie przygotowania, monitorowania, kontroli, audytu i oceny, które są niezbędne do zarządzania Instrumentem i osiągnięcia jego celów, w szczególności na badania, spotkania z ekspertami, konsultacje szkoleniowe z beneficjentami, konferencje, konsultacje z zainteresowanymi stronami, w tym władzami lokalnymi i regionalnymi oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, działalność informacyjną i komunikacyjną, w tym sprzyjające włączeniu społecznemu działania informacyjne i komunikację instytucjonalną dotyczącą priorytetów politycznych Unii, w zakresie, w jakim są one związane z celami niniejszego rozporządzenia, na wydatki związane z sieciami informatycznymi nastawionymi na przetwarzanie i wymianę informacji, instytucjonalnymi narzędziami informatycznymi, a także wszelkie inne wydatki ponoszone w siedzibie głównej i w delegaturach Unii w związku ze wsparciem administracyjnym i koordynacyjnym konieczne do celów Instrumentu. Wydatki mogą obejmować również koszty działań wspierających przejrzystość oraz innych działań, takich jak kontrola jakości i monitorowanie w terenie projektów lub programów, a także koszty wzajemnego doradztwa i ekspertów związane z oceną i realizacją reform i inwestycji.

Artykuł  7

Wdrażanie i formy finansowania unijnego

1. Instrument wdraża się zgodnie z rozporządzeniem finansowym w ramach zarządzania bezpośredniego albo zarządzania pośredniego z dowolnym z podmiotów, o których mowa w art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) tego rozporządzenia.

2. Finansowanie unijne można przekazać w dowolnej formie określonej w rozporządzeniu finansowym, w szczególności w formie pomocy finansowej, dotacji, zamówień publicznych i działań łączonych.

3. W zależności od wymaganej zdolności operacyjnej i finansowej podmiotem, któremu powierzono wdrażanie działań łączonych, może być Grupa Europejskiego Banku Inwestycyjnego, wielostronna europejska instytucja finansowa taka jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju lub dwustronne europejskie instytucje finansowe takie jak banki rozwoju lub Grupa Banku Światowego. W miarę możliwości inne wielostronne instytucje finansowe spoza Europy mogą uczestniczyć w Instrumencie przez wspólne operacje z europejskimi instytucjami finansowymi. Wdrażanie działań łączonych w ramach Instrumentu uzupełnia się dodatkowymi formami wsparcia finansowego ze strony państw członkowskich lub osób trzecich.

Artykuł  8

Zasady dotyczące kwalifikowalności osób i podmiotów, pochodzenia dostaw i materiałów oraz ograniczeń w ramach Instrumentu

1. Udział w procedurach udzielania zamówień oraz dotacji w związku z działaniami finansowanymi w ramach Instrumentu jest otwarty dla organizacji międzynarodowych i regionalnych oraz wszystkich osób fizycznych będących obywatelami lub osób prawnych mających faktyczną siedzibę w:

a) państwach członkowskich, państwach będących beneficjentami, krajach kandydujących oraz państwach będących umawiającymi się stronami Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

b) krajach, które - biorąc pod uwagę wielkość ich gospodarek - udzielają beneficjentom wsparcia na poziomie porównywalnym do wsparcia udzielanego przez Unię i którym Komisja przyznaje dostęp do pomocy zewnętrznej na terytorium beneficjentów na zasadzie wzajemności.

2. Dostęp na zasadzie wzajemności, o którym mowa w ust. 1 lit. b), można przyznać na czas określony nie krótszy niż jeden rok, jeżeli dany kraj przyzna kwalifikowalność na równych warunkach podmiotom z Unii i z krajów kwalifikujących się w ramach Instrumentu.

Komisja decyduje o przyznaniu dostępu na zasadzie wzajemności po konsultacji z danym beneficjentem.

3. Wszystkie dostawy i materiały finansowane i zamawiane w ramach Instrumentu muszą pochodzić z dowolnego kraju, o którym mowa w ust. 1 lit. a) i b), chyba że z żadnego z tych krajów nie można pozyskać dostaw i materiałów na rozsądnych warunkach. Ponadto zastosowanie mają zasady dotyczące ograniczeń określone w ust. 6.

4. Zasady kwalifikowalności określone w niniejszym artykule nie mają zastosowania do osób fizycznych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub innego rodzaju legalnej umowy przez kwalifikującego się wykonawcę lub, w stosownych przypadkach, podwykonawcę, ani nie przewidują ograniczeń pod względem obywatelstwa, chyba że ograniczenia te opierają się na zasadach określonych w ust. 6.

5. Do działań współfinansowanych przez podmiot lub wykonywanych w ramach zarządzania bezpośredniego lub zarządzania pośredniego wspólnie z podmiotami, o których mowa w art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) rozporządzenia finansowego, mają zastosowanie także zasady stosowane wobec tych podmiotów. Pozostaje to bez uszczerbku dla ograniczeń na podstawie ust. 6 niniejszego artykułu, które należycie odzwierciedla się w umowach zawieranych z tymi podmiotami.

6. Zasady kwalifikowalności oraz zasady dotyczące pochodzenia dostaw i materiałów określone w ust. 1 i 3, a także zasady dotyczące obywatelstwa osób fizycznych, o których mowa w ust. 4, mogą zostać ograniczone pod względem obywatelstwa, położenia geograficznego lub charakteru podmiotów prawnych uczestniczących w postępowaniach o udzielenie zamówienia, jak również pod względem geograficznego pochodzenia dostaw i materiałów, jeżeli:

a) takie ograniczenia są wymagane ze względu na szczególny charakter lub cele działalności bądź konkretnej procedury wyboru lub ograniczenia te są niezbędne do skutecznej realizacji działania;

b) działanie lub konkretne postępowania o udzielenie zamówienia mają wpływ na bezpieczeństwo lub porządek publiczny, szczególnie w odniesieniu do strategicznych aktywów i interesów Unii, państw członkowskich lub któregokolwiek z beneficjentów, w tym na bezpieczeństwo, odporność i ochronę integralności infrastruktury cyfrowej, w tym infrastruktury sieci 5G, systemów łączności i informacji oraz powiązanych łańcuchów dostaw.

7. Oferentów, wnioskodawców i kandydatów z niekwalifikujących się krajów można uznać za spełniających kryteria kwalifikowalności w przypadku wystąpienia nagłej konieczności lub gdy określone usługi nie są dostępne na rynkach danych krajów lub terytoriów, lub też w innych należycie uzasadnionych przypadkach, w których zastosowanie zasad kwalifikowalności uniemożliwiłoby lub nadmiernie utrudniłoby realizację działania.

Artykuł  9

Umowa dotycząca Instrumentu

1. Komisja zawiera z każdym beneficjentem umowę dotyczącą Instrumentu na potrzeby jego wdrażania, w której określa się obowiązki beneficjentów i warunki płatności, jakie beneficjenci muszą spełnić, aby otrzymać finansowanie z Instrumentu.

2. Umowę dotyczącą Instrumentu uzupełniają umowy pożyczki zgodnie z art. 17, określające szczegółowe postanowienia dotyczące zarządzania finansowaniem udzielanym w formie pożyczek i jego wdrażaniem. Umowę dotyczącą Instrumentu oraz wszelką związaną z nią dokumentację udostępnia się na żądanie równocześnie i bezzwłocznie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

3. Finansowanie przyznaje się beneficjentom dopiero po wejściu w życie odpowiednich umów dotyczących Instrumentu oraz mających zastosowanie umów pożyczki.

4. Umowa dotycząca Instrumentu i umowy pożyczki zawarte z każdym z beneficjentów oraz porozumienia zawarte z osobami lub podmiotami otrzymującymi środki finansowe Unii gwarantują, że spełnienie obowiązków określonych w art. 129 rozporządzenia finansowego.

5. W umowie dotyczącej Instrumentu określa się niezbędne szczegółowe postanowienia dotyczące:

a) zobowiązania beneficjenta do poczynienia zdecydowanych postępów w kierunku przyjęcia solidnych ram prawnych służących zwalczaniu nadużyć finansowych oraz ustanowienia bardziej wydajnych i skutecznych systemów kontroli, w tym odpowiednich mechanizmów ochrony sygnalistów oraz odpowiednich mechanizmów i środków zapobiegania nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów oraz wykrywania i eliminowania tych zjawisk, jak również do nasilenia walki z praniem pieniędzy, przestępczością zorganizowaną, sprzeniewierzaniem środków publicznych, finansowaniem terroryzmu, unikaniem opodatkowania, oszustwami podatkowymi lub uchylaniem się od opodatkowania oraz innymi nielegalnymi działaniami mającymi wpływ na środki finansowe udostępnione w ramach Instrumentu;

b) zasad uruchamiania, wstrzymywania, zmniejszania i redystrybucji środków finansowych zgodnie z art. 21;

c) działań związanych z zarządzaniem, kontrolą, nadzorem, monitorowaniem, oceną, sprawozdawczością i audytem w ramach Instrumentu, a także przeglądów systemu, dochodzeń, środków zwalczania nadużyć finansowych i współpracy;

d) zasad składania Komisji sprawozdań z tego, czy i w jaki sposób spełnione są warunki płatności, o których mowa w art. 12;

e) przepisów związanych z podatkami, cłami i opłatami zgodnie z art. 27 ust. 9 i 10 rozporządzenia (UE) 2021/947;

f) środków mających skutecznie zapobiegać nieprawidłowościom, nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów oraz umożliwić ich wykrywanie i eliminowanie, a także spoczywającego na osobach lub podmiotach wdrażających unijne środki finansowe w ramach Instrumentu obowiązku niezwłocznego powiadamiania Komisji, OLAF-u, a w stosownych przypadkach również EPPO o podejrzewanych lub potwierdzonych przypadkach nieprawidłowości, nadużyć finansowych, korupcji i konfliktu interesów oraz o innych nielegalnych działaniach mających wpływ na środki finansowe przekazane w ramach Instrumentu, a także o działaniach następczych;

g) obowiązków, o których mowa w art. 23 ust. 24, w tym dokładnych zasad i ram czasowych dotyczących gromadzenia danych przez beneficjenta i dostępu do nich przez Komisję, OLAF, Europejski Trybunał Obrachunkowy i, w stosownych przypadkach, EPPO;

h) procedury gwarantującej, że wnioski o wsparcie w formie pożyczki będą mieścić się w dostępnej kwocie pożyczki zgodnie z art. 6 ust. 3;

i) prawa Komisji do proporcjonalnego zmniejszenia wsparcia udzielanego w ramach Instrumentu i odzyskania wszelkich kwot wydanych na osiągnięcie celów Instrumentu lub do żądania przedterminowej spłaty pożyczki w przypadkach nieprawidłowości, nadużyć finansowych, korupcji i konfliktów interesów mających wpływ na interesy finansowe Unii, które to przypadki nie zostały wyeliminowane przez beneficjenta, lub w przypadku poważnego naruszenia obowiązku wynikającego z umowy dotyczącej Instrumentu;

j) zasad i sposobów składania przez beneficjentów sprawozdań na potrzeby monitorowania wdrażania Instrumentu i oceny osiągnięcia celów określonych w art. 3.

k) spoczywającego na beneficjencie obowiązku przekazywania Komisji drogą elektroniczną danych, o których mowa w art. 22.

Artykuł  10

Przeniesienia, roczne raty, środki na zobowiązania

1. Na zasadzie odstępstwa od art. 12 ust. 4 rozporządzenia finansowego niewykorzystane środki na zobowiązania i środki na płatności w ramach Instrumentu zostają automatycznie przeniesione i można, odpowiednio, zaciągać na nie zobowiązania i wykorzystać je do 31 grudnia kolejnego roku budżetowego. Przeniesione kwoty wykorzystuje się w kolejnym roku budżetowym w pierwszej kolejności.

2. Komisja przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie informacje o środkach na zobowiązania przeniesionych zgodnie z art. 12 ust. 6 rozporządzenia finansowego, w tym o ich kwotach.

3. Oprócz przepisów art. 15 rozporządzenia finansowego dotyczących ponownego udostępniania środków, środki na zobowiązania i płatności odpowiadające kwocie umorzeń dokonanych w wyniku całkowitego lub częściowego niewykonania działania w ramach Instrumentu są ponownie udostępniane na rzecz pierwotnej linii budżetowej.

4. Zobowiązania budżetowe z tytułu działań trwających dłużej niż jeden rok budżetowy można rozłożyć na okres kilku lat na roczne raty zgodnie art. 112 ust. 2 rozporządzenia finansowego.