Rozdział 1 - PRZEDMIOT, ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE - Rozporządzenie 2023/956 ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2023.130.52

Akt obowiązujący

Wersja od: 16 maja 2023 r.

ROZDZIAŁ  I

PRZEDMIOT, ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł  1

Przedmiot

1. W niniejszym rozporządzeniu ustanawia się mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO₂ (zwany dalej "CBAM") w odniesieniu do emisji wbudowanych gazów cieplarnianych związanych z towarami wymienionymi w załączniku I, w momencie ich przywozu na obszar celny Unii, w celu zapobiegania ryzyku ucieczki emisji gazów cieplarnianych, a przez to zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych na świecie i wspierania celów porozumienia paryskiego, również przez stworzenie zachęt do redukcji emisji dla operatorów w państwach trzecich.

2. CBAM uzupełnia system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii ustanowiony na mocy dyrektywy 2003/87/WE ("EU ETS") przez zastosowanie równoważnego zestawu przepisów do przywozu na obszar celny Unii towarów, o których mowa w art. 2 niniejszego rozporządzenia.

3. CBAM ma zastąpić mechanizmy ustanowione na mocy dyrektywy 2003/87/WE w celu zapobiegania ryzyku ucieczki emisji gazów cieplarnianych, odzwierciedlając zakres przydziału bezpłatnych uprawnień w ramach EU ETS zgodnie z art. 10a tej dyrektywy.

Artykuł  2

Zakres stosowania

1. Niniejsze rozporządzenie stosuje się do towarów wymienionych w załączniku I, pochodzących z państwa trzeciego, gdy towary te lub produkty przetworzone powstałe z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego, o której mowa w art. 256 rozporządzenia (UE) nr 952/2013, są przywożone na obszar celny Unii.

2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się również do towarów wymienionych w załączniku I do niniejszego rozporządzenia, pochodzących z państwa trzeciego, gdy towary te lub produkty przetworzone powstałe z tych towarów w wyniku procedury uszlachetniania czynnego, o której mowa w art. 256 rozporządzenia (UE) nr 952/2013, są wprowadzane na sztuczną wyspę, stałą lub pływającą strukturę lub inną strukturę na szelfie kontynentalnym lub w wyłącznej strefie ekonomicznej państwa członkowskiego, która sąsiaduje z obszarem celnym Unii.

Komisja przyjmuje akty wykonawcze określające szczegółowe warunki stosowania CBAM w odniesieniu do takich towarów, w szczególności jeśli chodzi o pojęcia odpowiadające pojęciom przywozu na obszar celny Unii i dopuszczenia do obrotu, w odniesieniu do procedur dotyczących składania deklaracji CBAM w przypadku takich towarów oraz kontroli, które mają być przeprowadzane przez organy celne. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 29 ust. 2 niniejszego rozporządzenia.

3. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 i 2 niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do:

a) towarów wymienionych w załączniku I do niniejszego rozporządzenia, które są przywożone na obszar celny Unii, pod warunkiem że wartość rzeczywista takich towarów na przesyłkę nie przekracza wartości określonej dla towarów o niewielkiej wartości, o których mowa w art. 23 rozporządzenia (WE) nr 1186/2009 ²² ;

b) towarów znajdujących się w bagażach osobistych podróżnych przybywających z państw trzecich, pod warunkiem że wartość rzeczywista takich towarów nie przekracza wartości określonej dla towarów o niewielkiej wartości, o których mowa w art. 23 rozporządzenia (WE) nr 1186/2009;

c) towarów, które mają być transportowane lub wykorzystywane w związku z działaniami wojskowymi zgodnie z art. 1 pkt 49 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446 ²³ .

4. Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 i 2 niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do towarów pochodzących z państw trzecich i terytoriów trzecich wymienionych w pkt 1 załącznika III.

5. Towary przywożone uznaje się za pochodzące z państw trzecich zgodnie z regułami dotyczącymi niepreferencyjnego pochodzenia towarów, o których mowa w art. 59 rozporządzenia (UE) nr 952/2013.

6. Państwa trzecie i terytoria trzecie są wymienione w pkt 1 załącznika III, jeżeli spełniają wszystkie poniższe warunki:

a) do danego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego ma zastosowanie EU ETS lub zawarto porozumienie między tym państwem trzecim lub terytorium trzecim a Unią w pełni łączące EU ETS z systemem handlu emisjami tego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego;

b) opłata emisyjna uiszczona w państwie, z którego pochodzą towary, jest faktycznie pobierana od emisji gazów cieplarnianych wbudowanych związanych z tymi towarami bez rabatów poza tymi, które są również stosowane zgodnie z EU ETS.

7. Jeżeli państwo trzecie lub terytorium trzecie posiada rynek energii elektrycznej zintegrowany z unijnym rynkiem wewnętrznym energii elektrycznej w drodze łączenia rynków i nie istnieje rozwiązanie techniczne pozwalające stosować CBAM do przywozu energii elektrycznej do Unii z tego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego, taki przywóz energii elektrycznej z tego państwa lub terytorium jest zwolniony ze stosowania CBAM, o ile Komisja uzna, że spełnione są wszystkie poniższe warunki zgodnie z ust. 8:

a) dane państwo trzecie lub terytorium trzecie zawarło z Unią umowę zobowiązującą je do stosowania prawa Unii w dziedzinie energii elektrycznej, w tym przepisów dotyczących rozwoju odnawialnych źródeł energii, a także innych przepisów w dziedzinie energii, środowiska i konkurencji;

b) ustawodawstwo krajowe tego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego wdraża główne przepisy prawodawstwa Unii dotyczącego rynku energii elektrycznej, w tym w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii i łączenia rynków energii elektrycznej;

c) dane państwo trzecie lub terytorium trzecie przedłożyło Komisji plan działania zawierający harmonogram przyjęcia środków mających na celu spełnienie warunków określonych w lit. d) i e);

d) dane państwo trzecie lub terytorium trzecie zobowiązało się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. i w związku z tym, w stosownym przypadku, oficjalnie sformułowało i przekazało Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) długoterminową strategię rozwoju niskoemisyjnego do 2050 r. dostosowaną do tego celu oraz wprowadziło to zobowiązanie do swojego ustawodawstwa krajowego;

e) dane państwo trzecie lub terytorium trzecie, podczas realizacji planu działania, o którym mowa w lit. c), wykazało zastosowanie się do wyznaczonych terminów i znaczący postęp w dostosowywaniu przepisów krajowych do prawa Unii w zakresie działań w dziedzinie klimatu na podstawie tego planu działania, w tym w kierunku wprowadzania opłat emisyjnych na poziomie równoważnym z unijnym, zwłaszcza w odniesieniu do wytwarzania energii elektrycznej; wdrożenie systemu handlu emisjami w odniesieniu do energii elektrycznej, o opłacie równoważnej z opłatą w ramach EU ETS, ma nastąpić do dnia 1 stycznia 2030 r.;

f) dane państwo trzecie lub terytorium trzecie wprowadziło skuteczny system zapobiegający pośredniemu przywozowi energii elektrycznej do Unii z innych państw trzecich lub terytoriów trzecich, które nie spełniają warunków określonych w lit. a)-e).

8. Państwo trzecie lub terytorium trzecie spełniające warunki określone w ust. 7 zostaje wpisane do pkt 2 załącznika III i przedkłada dwa sprawozdania dotyczące spełnienia tych warunków - jedno do dnia 1 lipca 2025 r., a drugie do dnia 31 grudnia 2027 r. Do dnia 31 grudnia 2025 r. i do dnia 1 lipca 2028 r. Komisja ocenia, w szczególności na podstawie planu działania, o którym mowa w ust. 7 lit. c), i sprawozdań otrzymanych od danego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego, czy to państwo trzecie lub terytorium trzecie nadal spełnia warunki określone w ust. 7.

9. Państwo trzecie lub terytorium trzecie wymienione w pkt 2 załącznika III zostaje usunięte z tego wykazu, jeżeli zostanie spełniony co najmniej jeden z poniższych warunków:

a) Komisja ma powody, aby uznać, że to państwo lub terytorium nie wykazało wystarczających postępów w spełnianiu jednego z warunków określonych w ust. 7 lub podjęło ono działania niezgodne z celami określonymi w unijnych przepisach dotyczących klimatu i środowiska;

b) to państwo trzecie lub terytorium trzecie podjęło działania sprzeczne z jego celami w zakresie obniżenia emisyjności, takie jak udzielenie wsparcia publicznego na rzecz tworzenia nowych mocy wytwórczych, które emitują ponad 550 gram dwutlenku węgla (CO₂) pochodzącego z paliw kopalnych na kilowatogodzinę energii elektrycznej;

c) Komisja ma dowody, że w wyniku zwiększonego wywozu energii elektrycznej do Unii emisje z produkcji energii elektrycznej w tym państwie lub terytorium na kilowatogodzinę wzrosły przynajmniej o 5 % w porównaniu ze stanem z dnia 1 stycznia 2026 r.

10. Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 28 w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia przez określenie wymogów i procedur dla państw trzecich lub terytoriów trzecich, które usunięto z wykazu w pkt 2 załącznika III, aby zapewnić stosowanie niniejszego rozporządzenia na ich terytoriach w odniesieniu do energii elektrycznej. Jeżeli w takich przypadkach łączenie rynków pozostaje niezgodne ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia, Komisja może podjąć decyzję o wyłączeniu tych państw trzecich lub terytoriów trzecich z łączenia rynków w Unii i wymagać alokacji zdolności przesyłowych typu explicit na granicy między Unią a tymi państwami trzecimi lub terytoriami, tak aby możliwe było stosowanie CBAM.

11. Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 28 w celu zmiany wykazów państw trzecich lub terytoriów trzecich wymienionych w pkt 1 lub 2 załącznika III przez dodanie lub usunięcie państwa trzeciego lub terytorium trzeciego w zależności od tego, czy w odniesieniu do tego państwa trzeciego lub terytorium trzeciego zostały spełnione warunki określone w ust. 6, 7 lub 9.

12. Unia może zawierać umowy z państwami trzecimi lub terytoriami trzecimi w celu uwzględnienia obowiązujących w takich państwach lub terytoriach mechanizmów wprowadzania opłat emisyjnych na potrzeby stosowania art. 9.

Artykuł  3

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) "towary" oznaczają towary wymienione w załączniku I;

2) "gazy cieplarniane" oznaczają gazy cieplarniane określone w załączniku I w odniesieniu do poszczególnych towarów wymienionych w tym załączniku;

3) "emisje" oznaczają uwolnienie gazów cieplarnianych do powietrza w wyniku produkcji towarów;

4) "przywóz" oznacza dopuszczenie do obrotu, o którym mowa w art. 201 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

5) "EU ETS" oznacza system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii w odniesieniu do rodzajów działalności wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE innych niż działalność lotnicza;

6) "obszar celny Unii" oznacza terytorium zdefiniowane w art. 4 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

7) "państwo trzecie" oznacza państwo lub terytorium poza obszarem celnym Unii;

8) "szelf kontynentalny" oznacza szelf kontynentalny zgodnie z definicją zawartą w art. 76 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza;

9) "wyłączna strefa ekonomiczna" oznacza wyłączną strefę ekonomiczną określoną w art. 55 Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza i uznaną za wyłączną strefę ekonomiczną przez państwo członkowskie zgodnie z tą konwencją;

10) "wartość rzeczywista" oznacza wartość rzeczywistą towarów handlowych zdefiniowaną w art. 1 pkt 48 rozporządzenia delegowanego (UE) 2015/2446;

11) "łączenie rynków" oznacza przydział zdolności przesyłowych za pośrednictwem systemu unijnego, który jednocześnie dopasowuje zamówienia i przydziela międzyobszarowe zdolności przesyłowe zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/1222;

12) "alokacja zdolności przesyłowych typu explicit" oznacza przydział transgranicznych zdolności przesyłowych oddzielnie od obrotu energią elektryczną;

13) "właściwy organ" oznacza organ wyznaczony przez każde państwo członkowskie zgodnie z art. 11;

14) "organy celne" oznaczają administracje celne państw członkowskich określone w art. 5 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

15) "importer" oznacza osobę składającą zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu we własnym imieniu albo - w przypadku gdy zgłoszenie celne składa pośredni przedstawiciel celny zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) nr 952/2013 - osobę, w której imieniu takie zgłoszenie jest składane;

16) "zgłaszający" oznacza zgłaszającego zdefiniowanego w art. 5 pkt 15 rozporządzenia (UE) nr 952/2013, składającego zgłoszenie celne do dopuszczenia towarów do obrotu we własnym imieniu lub osobę, w której imieniu takie zgłoszenie jest składane;

17) "upoważniony zgłaszający CBAM" oznacza osobę upoważnioną przez właściwy organ zgodnie z art. 17;

18) "osoba" oznacza osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, ale uznaną - na mocy prawa Unii lub prawa krajowego - za mającą zdolność do czynności prawnych;

19) "mająca siedzibę w państwie członkowskim" oznacza:

a) w przypadku osoby fizycznej - osobę, której miejsce zamieszkania znajduje się w państwie członkowskim;

b) w przypadku osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej - osobę, której siedziba statutowa, siedziba główna lub inna stała siedziba znajduje się w państwie członkowskim;

20) "numer rejestracyjny i identyfikacyjny przedsiębiorcy (numer EORI)" oznacza numer nadany przez organ celny, kiedy rejestracja do celów celnych nastąpiła zgodnie z art. 9 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;

21) "emisje bezpośrednie" oznaczają emisje pochodzące z procesów produkcji towarów, w tym emisje pochodzące z wytwarzania ogrzewania i chłodzenia zużywanych podczas procesów produkcyjnych, niezależnie od miejsca wytwarzania ogrzewania lub chłodzenia;

22) "emisje wbudowane" oznaczają emisje bezpośrednie uwalniane podczas produkcji towarów oraz emisje pośrednie pochodzące z wytwarzania energii elektrycznej zużywanej podczas procesów produkcyjnych, których poziom oblicza się zgodnie z metodami określonymi w załączniku IV i doprecyzowuje w aktach wykonawczych przyjętych na podstawie art. 7 ust. 7;

23) "tona ekwiwalentu dwutlenku węgla" oznacza jedną tonę metryczną CO₂ lub ilość innego gazu cieplarnianego wymienionego w załączniku I o równoważnym współczynniku globalnego ocieplenia;

24) "certyfikat CBAM" oznacza certyfikat w formacie elektronicznym odpowiadający jednej tonie ekwiwalentu dwutlenku węgla emisji wbudowanych związanych z towarami;

25) "umorzenie" oznacza potrącenie certyfikatów CBAM w liczbie odpowiadającej ilości zadeklarowanych emisji wbudowanych związanych z towarami przywożonymi lub emisji wbudowanych związanych z towarami przywożonymi, które należało zgłosić;

26) "procesy produkcji" oznaczają procesy chemiczne i fizyczne przeprowadzane w celu wyprodukowania towarów w instalacji;

27) "wartość domyślna" oznacza wartość obliczoną lub uzyskaną na podstawie danych wtórnych, które przedstawiają emisje wbudowane związane z towarami;

28) "rzeczywiste emisje" oznaczają emisje obliczone na podstawie danych pierwotnych dotyczących procesów produkcji towarów oraz wytwarzania energii zużywanej podczas tych procesów, określone według metod określonych w załączniku IV;

29) "opłata emisyjna" oznacza kwotę pieniężną płaconą w państwie trzecim, w ramach systemu ograniczania emisji gazów cieplarnianych, w formie podatku, opłaty lub uprawnień do emisji w ramach systemu handlu emisjami gazów cieplarnianych, obliczoną dla gazów cieplarnianych objętych takim środkiem i uwalnianych podczas produkcji towarów;

30) "instalacja" oznacza stacjonarną jednostkę techniczną, w której prowadzony jest proces produkcji;

31) "operator" oznacza osobę, która eksploatuje lub kontroluje instalację w państwie trzecim;

32) "krajowa jednostka akredytująca" oznacza krajową jednostkę akredytującą wyznaczoną przez każde państwo członkowskie zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 765/2008;

33) "uprawnienie w ramach EU ETS" oznacza uprawnienie zdefiniowane w art. 3 lit. a) dyrektywy 2003/87/WE w odniesieniu do rodzajów działalności wymienionych w załączniku I do tej dyrektywy innych niż działalność lotnicza;

34) "emisje pośrednie" oznaczają emisje pochodzące z wytwarzania energii elektrycznej zużywanej w procesach produkcji towarów, niezależnie od miejsca wytwarzania zużywanej energii elektrycznej.

²² Rozporządzenie Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz.U. L 324 z 10.12.2009, s. 23).

²³ Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących niektórych przepisów unijnego kodeksu celnego (Dz.U. L 343 z 29.12.2015, s. 1).