Rozdział 2 - Środki dotyczące rynku energii elektrycznej - Rozporządzenie 2022/1854 w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2022.261I.1

Akt obowiązujący

Wersja od: 7 października 2022 r.

ROZDZIAŁ  II

Środki dotyczące rynku energii elektrycznej

Sekcja  1

Zmniejszenie zapotrzebowania

Artykuł  3

Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej brutto

1. Państwa członkowskie dążą do wdrożenia środków mających na celu zmniejszenie całkowitego miesięcznego zużycia energii elektrycznej brutto o 10 % w porównaniu ze średnim zużyciem energii elektrycznej brutto w odpowiednich miesiącach okresu odniesienia.

2. Przy obliczaniu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej brutto państwa członkowskie mogą wziąć pod uwagę zwiększone zużycie energii elektrycznej brutto, które wynika z osiągnięcia celów w zakresie ograniczania zapotrzebowania na gaz oraz ogólnych wysiłków w zakresie elektryfikacji mających na celu stopniowe wycofywanie paliw kopalnych.

Artykuł  4

Zmniejszenie zużycia energii elektrycznej brutto w godzinach szczytu

1. Każde państwo członkowskie określa godziny szczytu odpowiadające łącznie co najmniej 10 % wszystkich godzin w okresie między dniem 1 grudnia 2022 r. a 31 marca 2023 r.

2. Każde państwo członkowskie zmniejsza swoje zużycie energii elektrycznej brutto w czasie zidentyfikowanych godzin szczytu. Redukcja osiągnięta w czasie zidentyfikowanych godzin szczytu musi wynosić średnio co najmniej 5 % na godzinę. Cel redukcji oblicza się jako różnicę między rzeczywistym zużyciem energii elektrycznej brutto w zidentyfikowanych godzinach szczytu a przewidywanym przez operatorów systemów przesyłowych zużyciem energii elektrycznej brutto, w stosownych przypadkach we współpracy z organem regulacyjnym, bez uwzględnienia skutków środków wprowadzonych w celu osiągnięcia celu określonego w niniejszym artykule. Prognozy operatorów systemów przesyłowych mogą zawierać dane historyczne dotyczące okresu odniesienia.

3. Państwo członkowskie może podjąć decyzję o ustaleniu odsetka godzin szczytu innego niż określony w ust. 1, pod warunkiem pokrycia co najmniej 3 % godzin szczytu i pod warunkiem że energia zaoszczędzona w tych godzinach szczytu jest co najmniej równa energii, która zostałaby zaoszczędzona zgodnie z parametrami określonymi w ust. 1 i 2.

Artykuł  5

Środki mające na celu osiągnięcie zmniejszenia zapotrzebowania

Państwa członkowskie mają swobodę w wyborze odpowiednich środków mających na celu zmniejszenie zużycia energii elektrycznej brutto, aby osiągnąć cele określone w art. 3 i 4, w tym środki rozszerzające już obowiązujące środki krajowe. Środki te są jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne, ukierunkowane, niedyskryminacyjne i weryfikowalne, a w szczególności spełniają wszystkie z następujących warunków:

a) gdy rekompensata finansowa jest wypłacana dodatkowo w stosunku do dochodów rynkowych, kwotę tej rekompensaty ustala się w drodze otwartej procedury konkurencyjnej;

b) obejmują wyłącznie rekompensatę finansową w przypadku, gdy taka rekompensata jest wypłacana za dodatkową niezu- żytą energię elektryczną w porównaniu z oczekiwanym zużyciem energii w danej godzinie bez przetargu;

c) nie zakłócają nadmiernie konkurencji lub prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego energii elektrycznej;

d) nie są nadmiernie ograniczone do określonych odbiorców lub grup odbiorców, w tym niezależnych agregatorów, zgodnie z art. 17 dyrektywy (UE) 2019/944; oraz

e) nie utrudniają nadmiernie procesu zastępowania technologii paliw kopalnych technologiami wykorzystującymi energię elektryczną.

Sekcja  2

Pułap dochodów rynkowych i dystrybucja nadwyżek dochodów i nadwyżek dochodów z ograniczeń przesyłowych końcowym odbiorcom energii elektrycznej

Artykuł  6

Obowiązkowy pułap dochodów rynkowych

1. Dochody rynkowe producentów uzyskane z wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł, o których mowa w art. 7 ust. 1, są ograniczone do maksymalnej kwoty 180 EUR/MWh wyprodukowanej energii elektrycznej.

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby pułap dochodów rynkowych dotyczył wszystkich dochodów rynkowych producentów i, w stosownych przypadkach, pośredników uczestniczących w hurtowych rynkach energii elektrycznej w imieniu producentów, niezależnie od rynkowych ram czasowych, w których ma miejsce transakcja, oraz od tego, czy energia elektryczna jest przedmiotem obrotu dwustronnego czy scentralizowanego.

3. Państwa członkowskie wprowadzają skuteczne środki zapobiegające obchodzeniu obowiązków nałożonych na producentów na podstawie ust. 2. Zapewniają w szczególności skuteczne stosowanie pułapu dochodów rynkowych w przypadkach, gdy producenci są kontrolowani przez inne przedsiębiorstwa lub znajdują się w częściowym posiadaniu takich przedsiębiorstw, w szczególności gdy są one częścią przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo.

4. Państwa członkowskie decydują o tym, czy zastosować pułap dochodów rynkowych w momencie rozliczania wymiany energii czy po takim rozliczeniu.

5. Komisja udziela państwom członkowskim wskazówek dotyczących wykonywania niniejszego artykułu.

Artykuł  7

Zastosowanie pułapu dochodów rynkowych w odniesieniu do producentów energii elektrycznej

1. Pułap dochodów rynkowych przewidziany w art. 6 ma zastosowanie do dochodów rynkowych uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej z następujących źródeł:

a) energii wiatrowej;

b) energii słonecznej (energia słoneczna termiczna i fotowoltaiczna);

c) energii geotermalnej;

d) energii wodnej z elektrowni bez zbiorników;

e) paliwa z biomasy (stałe lub gazowe paliwa z biomasy), z wyłączeniem biometanu;

f) odpadów;

g) energii jądrowej;

h) węgla brunatnego;

i) produktów ropopochodnych;

j) torfu.

2. Pułap dochodów rynkowych przewidziany w art. 6 ust. 1 nie ma zastosowania do projektów demonstracyjnych ani do producentów, których dochody z MWh wyprodukowanej energii elektrycznej są już ograniczone w wyniku środków państwowych lub publicznych innych niż przyjęte na mocy art. 8.

3. Państwa członkowskie mogą, w szczególności w przypadkach gdy zastosowanie pułapu dochodów rynkowych przewidzianego w art. 6 ust. 1 prowadzi do znacznego obciążenia administracyjnego, zdecydować, że pułap dochodów rynkowych nie ma zastosowania do producentów wytwarzających energię elektryczną przy pomocy instalacji wytwarzania energii o zainstalowanej mocy nieprzekraczającej 1 MW. Państwa członkowskie mogą, w szczególności w przypadkach gdy zastosowanie pułapu dochodów rynkowych przewidzianego w art. 6 ust. 1 prowadzi do ryzyka zwiększenia emisji CO₂ i zmniejszenia wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, zdecydować, że pułap dochodów rynkowych nie ma zastosowania do energii elektrycznej wyprodukowanej w elektrowniach hybrydowych, które wykorzystują również konwencjonalne źródła energii.

4. Państwa członkowskie mogą zdecydować, że pułap dochodów rynkowych nie ma zastosowania do dochodów uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej na rynku energii bilansującej oraz z rekompensaty z tytułu redysponowania i zakupów przeciwnych.

5. Państwa członkowskie mogą zdecydować, że pułap dochodów rynkowych ma zastosowanie jedynie do 90 % dochodów rynkowych przekraczających pułap dochodów rynkowych przewidziany w art. 6 ust. 1.

6. Producenci, pośrednicy i odpowiedni uczestnicy rynku, a także, w stosownych przypadkach, operatorzy systemów dostarczają właściwym organom państw członkowskich i, w stosownych przypadkach, operatorom systemów i wyznaczonym operatorom rynku energii elektrycznej wszelkich danych niezbędnych do stosowania art. 6, w tym danych dotyczących wyprodukowanej energii elektrycznej i związanych z nią dochodów rynkowych, niezależnie od rynkowych ram czasowych, w których ma miejsce transakcja, i od tego, czy energia elektryczna jest przedmiotem obrotu dwustronnego w ramach tego samego przedsiębiorstwa czy na rynku scentralizowanym.

Artykuł  8

Krajowe środki kryzysowe

1. Państwa członkowskie mogą:

a) utrzymać lub wprowadzić środki, które dodatkowo ograniczają dochody rynkowe producentów wytwarzających energię elektryczną ze źródeł wymienionych w art. 7 ust. 1, w tym z możliwością rozróżnienia między technologiami, a także dochody rynkowe innych uczestników rynku, w tym tych zajmujących się obrotem energią elektryczną;

b) ustalić wyższy pułap dochodów rynkowych dla producentów wytwarzających energię elektryczną ze źródeł wymienionych w art. 7 ust. 1, pod warunkiem że ich inwestycje i koszty operacyjne przekraczają maksymalną wartość określoną w art. 6 ust. 1;

c) utrzymać lub wprowadzić środki krajowe w celu ograniczenia dochodów rynkowych producentów wytwarzających energię elektryczną ze źródeł niewymienionych w art. 7 ust. 1;

d) ustalić odrębny pułap dochodów rynkowych uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej z węgla kamiennego;

e) objąć elektrownie wodne niewymienione w art. 7 ust. 1 lit. d) pułapem dochodów rynkowych lub utrzymać lub wprowadzić takie środki, które dodatkowo ograniczają ich dochody rynkowe, w tym z możliwością rozróżnienia między technologiami..

2. Środki, o których mowa w ust. 1, zgodnie z niniejszym rozporządzeniem:

a) są proporcjonalne i niedyskryminacyjne;

b) nie zagrażają sygnałom inwestycyjnym;

c) zapewniają pokrycie kosztów inwestycji i kosztów operacyjnych;

d) nie zakłócają funkcjonowania hurtowych rynków energii elektrycznej i w szczególności nie wpływają na ranking cenowy i kształtowanie się cen na rynku hurtowym;

e) są zgodne z prawem Unii.

Artykuł  9

Podział nadwyżki dochodów z ograniczeń przesyłowych wynikające z alokacji międzyobszarowych zdolności przesyłowych

1. Na zasadzie odstępstwa od unijnych przepisów dotyczących dochodów z ograniczeń przesyłowych państwa członkowskie mogą wykorzystywać nadwyżki dochodów z ograniczeń przesyłowych wynikające z alokacji międzyobszarowych zdolności przesyłowych na finansowanie środków wspierających odbiorców końcowych energii elektrycznej zgodnie z art. 10.

2. Wykorzystanie nadwyżek dochodów z ograniczeń przesyłowych zgodnie z ust. 1 podlega zatwierdzeniu przez organ regulacyjny danego państwa członkowskiego.

3. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o wykorzystaniu nadwyżki dochodów z ograniczeń przesyłowych zgodnie z ust. 1 w terminie jednego miesiąca od daty przyjęcia odpowiedniego środka krajowego.

Artykuł  10

Podział nadwyżki dochodu

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby wszystkie nadwyżki dochodu wynikające z zastosowania pułapu dochodów rynkowych były wykorzystywane w ukierunkowany sposób do finansowania środków wspierających końcowych odbiorców energii elektrycznej, które łagodzą wpływ wysokich cen energii elektrycznej na tych odbiorców.

2. Środki, o których mowa w ust. 1, muszą być jasno określone, przejrzyste, proporcjonalne, niedyskryminacyjne i weryfikowalne i nie mogą stanowić przeciwwagi dla obowiązku zmniejszenia zużycia energii elektrycznej brutto przewidzianego w art. 3 i 4.

3. W przypadku gdy dochody uzyskane bezpośrednio z wprowadzenia pułapu dochodów rynkowych na ich terytorium oraz dochody uzyskane pośrednio z umów transgranicznych są niewystarczające, aby udzielić adekwatnego wsparcia końcowym odbiorcom energii elektrycznej, państwa członkowskie mogą wykorzystywać inne odpowiednie środki, takie jak zasoby budżetowe na ten sam cel i na tych samych warunkach.

4. Środki, o których mowa w ust. 1, mogą obejmować na przykład:

a) przyznawanie rekompensat finansowych końcowym odbiorcom energii elektrycznej za zmniejszenie ich zużycia energii elektrycznej, w tym poprzez aukcje lub systemy przetargowe na rzecz zmniejszenia zapotrzebowania;

b) bezpośrednie transfery do końcowych odbiorców energii elektrycznej, w tym poprzez proporcjonalne obniżki taryf sieciowych;

c) rekompensaty dla dostawców, którzy muszą dostarczać energię elektryczną odbiorcom poniżej kosztów w następstwie interwencji państwowych lub publicznych w zakresie ustalania cen na podstawie art. 13;

d) obniżenie kosztów zakupu energii elektrycznej ponoszonych przez końcowych odbiorców energii elektrycznej, w tym w odniesieniu do ograniczonej ilości zużytej energii elektrycznej;

e) promowanie inwestycji realizowanych przez końcowych odbiorców energii elektrycznej w technologie obniżania emisyjności, odnawialne źródła energii i inwestycje w efektywność energetyczną.

Artykuł  11

Umowy między państwami członkowskimi

1. W sytuacjach, w których zależność danego państwa członkowskiego od importu netto jest równa lub wyższa niż 100 %, do dnia 1 grudnia 2022 r. między państwem członkowskim importu a głównym państwem członkowskim eksportu zostaje zawarta umowa o adekwatnym podziale nadwyżki dochodu. Wszystkie państwa członkowskie mogą, w duchu solidarności, zawierać takie umowy, które mogą również obejmować dochody pochodzące z krajowych środków kryzysowych na mocy art. 8, w tym działalności związanej z obrotem energią elektryczną.

2. Komisja wspiera państwa członkowskie w trakcie całego procesu negocjacyjnego, a także zachęca do wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi i ułatwia tę wymianę.

Sekcja  3

Środki w zakresie sprzedaży detalicznej

Artykuł  12

Tymczasowe rozszerzenie na MŚP interwencji publicznych w zakresie ustalania cen energii elektrycznej

Na zasadzie odstępstwa od unijnych przepisów dotyczących interwencji publicznych w zakresie ustalania cen, państwa członkowskie mogą stosować interwencje publiczne w zakresie ustalania cen za dostawy energii elektrycznej do MŚP. Takie interwencje publiczne:

a) uwzględniają roczne zużycie przez beneficjenta w ciągu ostatnich pięciu lat i utrzymują zachętę do ograniczania zapotrzebowania;

b) spełniają warunki określone w art. 5 ust. 4 i 7 dyrektywy (UE) 2019/944;

c) w stosownych przypadkach spełniają warunki określone w art. 13 niniejszego rozporządzenia.

Artykuł  13

Tymczasowa możliwość ustalania cen energii elektrycznej poniżej kosztów

Na zasadzie odstępstwa od unijnych przepisów dotyczących interwencji publicznych w zakresie ustalania cen, stosując interwencje publiczne w zakresie ustalania cen za dostawy energii elektrycznej na podstawie art. 5 ust. 6 dyrektywy (UE) 2019/944 lub art. 12 niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie mogą wyjątkowo i tymczasowo ustalić cenę za dostawy energii elektrycznej poniżej kosztów, pod warunkiem że spełnione są wszystkie następujące warunki:

a) środek ten obejmuje ograniczoną ilość zużycia i utrzymuje zachętę do ograniczania zapotrzebowania;

b) nie dochodzi do dyskryminacji między dostawcami;

c) dostawcy otrzymują rekompensatę za dostawy poniżej kosztów; oraz

d) wszyscy dostawcy są uprawnieni do składania ofert po cenie dostaw energii elektrycznej poniżej kosztów na tej samej podstawie.