Rozdział 1 - PRZEPISY OGÓLNE - Rozporządzenie 2021/818 ustanawiające program Kreatywna Europa (2021-2027) i uchylające rozporządzenie (UE) nr 1295/2013

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2021.189.34

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 stycznia 2021 r.

ROZDZIAŁ  I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł  1

Przedmiot

Niniejsze rozporządzenie ustanawia program Kreatywna Europa (zwany dalej "Programem") na czas trwania WRF 2021-2027.

Określa ono cele Programu, budżet na okres od 2021 r. do 2027 r., formy finansowania unijnego oraz zasady dotyczące przyznawania takiego finansowania.

Artykuł  2

Definicje

Na użytek niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) "sektor kultury i sektor kreatywny" oznaczają wszystkie sektory:

a) w których działalność, w wielu przypadkach mająca potencjał tworzenia innowacji i miejsc pracy, w szczególności w zakresie własności intelektualnej:

(i) opiera się na wartościach kulturowych oraz na ekspresji artystycznej lub innej indywidualnej lub zbiorowej ekspresji twórczej; oraz

(ii) obejmuje rozwój, tworzenie, produkcję, rozpowszechnianie i ochronę dóbr i usług, które ucieleśniają ekspresję kulturalną, artystyczną lub inną ekspresję twórczą, a także związane z nią funkcje takie jak edukacja lub zarządzanie;

b) niezależnie od tego:

(i) czy działalność tych sektorów jest zorientowana rynkowo czy nie;

(ii) jakiego typu struktura tę działalność prowadzi; oraz

(iii) w jaki sposób dana struktura jest finansowana;

sektory te obejmują między innymi architekturę, archiwa, biblioteki i muzea, rzemiosło artystyczne, sektor audiowizualny (w tym film, telewizję, gry wideo i multimedia), materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe, projektowanie (w tym projektowanie mody), festiwale, muzykę, literaturę, sztuki performatywne (w tym teatr i taniec), książki i działalność wydawniczą, radio i sztuki wizualne;

2) "podmiot prawny" oznacza osobę fizyczną lub osobę prawną utworzoną i uznaną za taką na mocy prawa krajowego, unijnego lub międzynarodowego, która posiada osobowość prawną i która - działając w swoim własnym imieniu - może wykonywać prawa i podlegać obowiązkom, albo podmiot nieposiadający osobowości prawnej, o którym mowa w art. 197 ust. 2 lit. c) rozporządzenia finansowego;

3) "działanie łączone" oznacza działania wspierane z budżetu Unii, w tym działania w ramach instrumentów łączonych zgodnie z art. 2 pkt 6 rozporządzenia finansowego, łączące bezzwrotne formy wsparcia i instrumenty finansowe z budżetu Unii ze zwrotnymi formami wsparcia ze strony instytucji finansowania rozwoju lub innych publicznych instytucji finansowych, lub ze strony komercyjnych instytucji finansowych i inwestorów.

Artykuł  3

Cele Programu

1. Cele ogólne Programu są następujące:

a) zachowanie, rozwijanie i promowanie europejskiej różnorodności kulturowej i językowej oraz europejskiego dziedzictwa kulturowego i językowego;

b) zwiększanie konkurencyjności i gospodarczego potencjału sektora kultury i sektora kreatywnego, w szczególności sektora audiowizualnego.

2. Program ma następujące cele szczegółowe:

a) zwiększanie współpracy artystycznej i kulturowej na szczeblu europejskim, tak aby wspierać tworzenie europejskich utworów, wzmacniać gospodarczy, społeczny i zewnętrzny wymiar europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego oraz wzmacniać innowacyjność i mobilność w obu sektorach;

b) promowanie konkurencyjności, skalowalności, współpracy, innowacyjności i zrównoważoności, w tym poprzez mobilność, w europejskim sektorze audiowizualnym;

c) promowanie współpracy politycznej i działań innowacyjnych wspierających wszystkie komponenty Programu oraz promowanie zróżnicowanego, niezależnego i pluralistycznego środowiska medialnego i umiejętności korzystania z mediów, a tym samym propagowanie swobody ekspresji artystycznej, dialogu międzykulturowego i włączania społecznego.

3. Program składa się z następujących komponentów:

a) komponent Kultura, który obejmuje sektor kultury i sektor kreatywny, z wyłączeniem sektora audiowizualnego;

b) komponent MEDIA, który obejmuje sektor audiowizualny;

c) komponent międzysektorowy, który obejmuje działania we wszystkich sektorach kultury i wszystkich sektorach kreatywnych.

4. Z uwagi na samoistną i gospodarczą wartość kultury cele Programu realizuje się poprzez działania o europejskiej wartości dodanej. Europejską wartość dodaną zapewniają między innymi:

a) transnarodowy charakter działań i działalności, które stanowią uzupełnienie regionalnych, krajowych, międzynarodowych i innych unijnych programów i polityk, a tym samym promują wspólne europejskie korzenie i europejską różnorodność kulturową;

b) transgraniczna współpraca - w tym poprzez mobilność - między organizacjami sektora kultury i sektora kreatywnego i osobami zawodowo związanymi z tymi sektorami oraz potencjał wykorzystania takiej współpracy do stawiania czoła wspólnym wyzwaniom (w tym transformacji cyfrowej) i do promowania dostępu do kultury, aktywnego angażowania obywateli oraz dialogu międzykulturowego;

c) korzyści skali oraz wzrost i miejsca pracy, które wsparcie unijne stymuluje, generując efekt dźwigni na rzecz pozyskiwania dodatkowych środków finansowych;

d) zapewnianie równiejszych warunków działania poprzez działania o europejskiej wartości dodanej prowadzone w ramach komponentu MEDIA, które uwzględniają specyfikę różnych krajów, w szczególności pod względem produkcji treści, ich dystrybucji i dostępu do nich, wielkość i specyfikę ich rynków oraz ich różnorodność kulturową i językową, tak aby rozszerzać uczestnictwo krajów o różnym potencjale audiowizualnym i zwiększać współpracę między tymi krajami.

5. Cele Programu realizuje się w sposób sprzyjający inkluzywności, równości, różnorodności i uczestnictwu; te założenia, w stosownych przypadkach, wypełnia się poprzez konkretne zachęty, które:

a) zapewniają dostęp do sektora kultury i sektora kreatywnego osobom z niepełnosprawnościami, osobom należącym do mniejszości i osobom z grup społecznie marginalizowanych oraz propagują ich aktywny udział w tych sektorach, w tym zarówno w procesie twórczym, jak i poprzez budowanie publiczności; oraz

b) propagują równość płci, w szczególności jako czynnik kreatywności, wzrostu gospodarczego i innowacji.

Artykuł  4

Działania Programu

Program wspiera działania, które są zgodne z priorytetami przedstawionymi w art. 5, 6 i 7 oraz z opisami zawartymi w załączniku I.

Artykuł  5

Komponent Kultura

1. Zgodnie z celami Programu, o których mowa w art. 3, komponent Kultura ma następujące priorytety:

a) wzmacniać transnarodową współpracę i transgraniczny wymiar twórczości, obiegu i widoczności europejskich dzieł, a także mobilność podmiotów sektora kultury i sektora kreatywnego;

b) zwiększać dostęp do kultury i udział w niej oraz zwiększać zaangażowanie publiczności i jej budowanie w całej Europie;

c) promować odporność społeczną oraz zwiększać włączanie społeczne i dialog międzykulturowy za pośrednictwem kultury i dziedzictwa kulturowego;

d) zwiększać potencjał europejskiego sektora kultury i sektora kreatywnego - w tym potencjał osób w nich pracujących - do pielęgnowania talentów, wprowadzania innowacji, prężnego funkcjonowania oraz generowania zatrudnienia i wzrostu;

e) wzmacniać tożsamość europejską i europejskie wartości dzięki świadomości kulturalnej, edukacji artystycznej i kreatywnej edukacji opartej na kulturze;

f) promować budowanie potencjału w europejskim sektorze kultury i sektorze kreatywnym, w tym potencjału organizacji oddolnych i mikroorganizacji, aby były w stanie aktywnie działać na szczeblu międzynarodowym;

g) przyczyniać się do realizacji globalnej strategii Unii dotyczącej kształtowania stosunków międzynarodowych poprzez kulturę.

2. Działania, poprzez które realizowane mają być priorytety określone w ust. 1 niniejszego artykułu, są przedstawione w załączniku I sekcja 1.

Artykuł  6

Komponent MEDIA

1. Zgodnie z celami Programu, o których mowa w art. 3, komponent MEDIA ma następujące priorytety:

a) pielęgnować talenty, kompetencje i umiejętności oraz stymulować transgraniczną współpracę, mobilność i innowacyjność w tworzeniu i produkowaniu europejskich utworów audiowizualnych, propagując w ten sposób współpracę między państwami członkowskimi o różnym potencjale audiowizualnym;

b) zwiększać obieg, promocję oraz internetową i kinową dystrybucję europejskich utworów audiowizualnych w Unii i na arenie międzynarodowej w nowym środowisku cyfrowym, w tym poprzez innowacyjne modele biznesowe;

c) promować europejskie utwory audiowizualne, w tym dzieła będące częścią dziedzictwa, i wspierać angażowanie i budowanie publiczności we wszystkich grupach wiekowych, w szczególności młodych odbiorców, w całej Europie i poza nią.

2. Priorytety określone w ust. 1 niniejszego artykułu realizuje się poprzez wsparcie dla rozwijania, produkcji, promocji i rozpowszechniania europejskich utworów oraz wspierania dostępu do tych utworów, tak by docierały do różnorodnych odbiorców w Europie i poza nią, co oznacza tym samym dostosowywanie do zmian na rynku i wspieranie wdrażania dyrektywy 2010/13/UE.

3. Działania, poprzez które realizowane mają być priorytety określone w ust. 1 niniejszego artykułu, są przedstawione w załączniku I sekcja 2.

Artykuł  7

Komponent międzysektorowy

1. Zgodnie z celami Programu, o których mowa w art. 3, komponent międzysektorowy ma następujące priorytety:

a) wspierać międzysektorową transnarodową współpracę polityczną, w tym współpracę w zakresie promowania roli kultury we włączaniu społecznym i w zakresie wolności artystycznej, promować widoczność Programu i możliwość przenoszenia jego rezultatów;

b) propagować innowacyjne podejścia do tworzenia, dystrybucji oraz promocji i dostępu do treści w całym sektorze kultury i sektorze kreatywnym oraz w innych sektorach, w tym biorąc pod uwagę transformację cyfrową, z uwzględnieniem zarówno wymiaru rynkowego, jak i pozarynkowego;

c) promować międzysektorowe działania służące dostosowaniu się do zmian strukturalnych i technologicznych, przed którymi stoją media, w tym wzmacniając wolne, zróżnicowane i pluralistyczne środowisko medialne, wysokiej jakości dziennikarstwo i umiejętność korzystania z mediów, również w środowisku cyfrowym;

d) wspierać ustanawianie biur Programu w uczestniczących państwach i ich działalność oraz stymulować współpracę transgraniczną i wymianę najlepszych praktyk w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.

2. Działania, poprzez które realizowane mają być priorytety określone w ust. 1 niniejszego artykułu, są przedstawione w załączniku I sekcja 3.

Artykuł  8

Budżet

1. Pula środków finansowych na realizację Programu w okresie od dnia 1 stycznia 2021 do dnia 31 grudnia 2027 r. wynosi 1 842 000 000 EUR w cenach bieżących.

2. W wyniku dostosowań dotyczących poszczególnych programów, przewidzianych w art. 5 rozporządzenia (UE, Euratom) 2020/2093, kwotę określoną w ust. 1 niniejszego artykułu zwiększa się o dodatkową alokację wynoszącą 600 000 000 EUR w cenach z 2018 r., jak określono w załączniku II do tego rozporządzenia.

3. Orientacyjny podział kwoty określonej w ust. 1 niniejszego artykułu jest następujący:

a) co najmniej 33 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. a) (komponent Kultura);

b) co najmniej 58 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. b) (komponent MEDIA);

c) do 9 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. c) (komponent międzysektorowy).

4. Orientacyjny podział kwoty określonej w ust. 2 niniejszego artykułu, jest następujący:

a) co najmniej 33 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. a) (komponent Kultura);

b) co najmniej 58 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. b) (komponent MEDIA);

c) do 9 % na realizację celu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 lit. c) (komponent międzysektorowy).

5. Kwoty określone w ust. 1 i 2, mogą być wykorzystane na wsparcie techniczne i administracyjne na potrzeby realizacji Programu, takie jak działania przygotowawcze, monitorowanie, kontrola, audyt i ewaluacja, w tym na instytucjonalne systemy informatyczne.

6. Oprócz kwot określonych w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu oraz w celu promowania międzynarodowego wymiaru Programu można udostępnić dodatkowe wkłady finansowe na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - Globalny Wymiar Europy, zmieniającego i uchylającego decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 466/2014/UE oraz uchylającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1601 i rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009, i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III), tak aby wspierać działania realizowane i zarządzane zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Takie wkłady są finansowane zgodnie z rozporządzeniami ustanawiającymi te instrumenty.

7. Zasoby przydzielone państwom członkowskim w ramach zarządzania dzielonego mogą, na wniosek zainteresowanego państwa członkowskiego, zostać przesunięte do Programu, z zastrzeżeniem warunków określonych w art. 26 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (zwanego dalej "rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów na lata 2021-2027"). Komisja wdraża te zasoby bezpośrednio zgodnie z art. 62 ust. 1 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia finansowego lub pośrednio zgodnie z lit. c) tego akapitu. Zasoby te wykorzystuje się na rzecz danego państwa członkowskiego.

8. Zobowiązania budżetowe z tytułu działań trwających dłużej niż jeden rok budżetowy można rozłożyć na kilka lat w transzach rocznych. Zobowiązania takie nie przekraczają 40 % kwoty określonej w ust. 1.

Artykuł  9

Państwa trzecie stowarzyszone z Programem

1. W Programie mogą uczestniczyć następujące państwa trzecie, pod warunkiem że wnoszą one wkład finansowy do Programu:

a) członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, którzy są członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Porozumieniu o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

b) państwa przystępujące, państwa kandydujące i potencjalni kandydaci, zgodnie z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami uczestnictwa tych państw w programach Unii, ustanowionymi w odpowiednich umowach ramowych i decyzjach rad stowarzyszenia lub w podobnych porozumieniach, oraz zgodnie ze szczegółowymi warunkami ustanowionymi w porozumieniach między Unią a tymi państwami;

c) państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa, zgodnie z ogólnymi zasadami i ogólnymi warunkami uczestnictwa tych państw w programach Unii, ustanowionymi w odpowiednich umowach ramowych i decyzjach rad stowarzyszenia lub w podobnych porozumieniach, oraz zgodnie ze szczegółowymi warunkami ustanowionymi w porozumieniach między Unią a tymi państwami;

d) inne państwa trzecie, zgodnie z warunkami określonymi w szczegółowej umowie obejmującej uczestnictwo tego państwa trzeciego w programie unijnym, pod warunkiem że umowa ta:

(i) zapewnia sprawiedliwą równowagę w odniesieniu do wkładów i korzyści państwa trzeciego uczestniczącego w programach unijnych;

(ii) ustanawia warunki uczestnictwa w programach, w tym sposób obliczania wkładów finansowych do poszczególnych programów i ich kosztów administracyjnych;

(iii) nie przyznaje państwu trzeciemu uprawnień decyzyjnych w odniesieniu do programu unijnego;

(iv) gwarantuje prawa Unii do zapewnienia należytego zarządzania finansami i ochrony jej interesów finansowych.

Wkłady, o których mowa w lit. d) ppkt (ii) akapitu pierwszego, stanowią dochody przeznaczone na określony cel zgodnie z art. 21 ust. 5 rozporządzenia finansowego.

2. Uczestnictwo państw, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, w komponencie MEDIA i komponencie mię- dzysektorowym zależy od spełnienia warunków określonych w dyrektywie 2010/13/UE.

3. W należycie uzasadnionych przypadkach porozumienia zawarte z państwami, o których mowa w ust. 1 lit. c), mogą zawierać odstępstwa od wymogów określonych w ust. 2.

4. Państwa, o których mowa w ust. 1 lit. a i b) niniejszego artykułu, które w pełni uczestniczyły w programie na lata 2014-2020, mogą tymczasowo w pełni uczestniczyć w Programie, jeżeli wykażą, że powzięły wymierne kroki, by dostosować swoje prawo krajowe do dyrektywy 2010/13/UE, zgodnie ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą (UE) 2018/1808.

5. Państwa, o których mowa w ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu, będą mogły kontynuować uczestnictwo w Programie po dniu 31 grudnia 2022 r., jeżeli przedstawią Komisji dowody wskazujące, że spełniły warunki określone w dyrektywie 2010/13/UE.

6. Dostęp do działań odpowiadających priorytetowi, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lit. d), zostaje zapewniony państwom, które w drodze wyjątku uczestniczą w komponencie Kultura, ale nie spełniają warunków uczestnictwa w komponencie MEDIA i komponencie międzysektorowym na podstawie ust. 2 niniejszego artykułu.

Artykuł  10

Pozostałe państwa trzecie

W przypadku gdy leży to w interesie Unii, Program może wspierać współpracę z państwami trzecimi innymi niż te, o których mowa w art. 9, w odniesieniu do działań finansowanych poprzez dodatkowe wkłady finansowe z instrumentów finansowania zewnętrznego zgodnie z art. 8 ust. 6.

Artykuł  11

Współpraca z organizacjami międzynarodowymi i Europejskim Obserwatorium Audiowizualnym

1. Dostęp do Programu jest otwarty dla organizacji międzynarodowych działających w obszarach objętych Programem, zgodnie z rozporządzeniem finansowym.

2. Unia będzie członkiem obserwatorium przez okres trwania Programu. Udział Unii w obserwatorium przyczynia się do realizacji priorytetów komponentu MEDIA. Komisja reprezentuje Unię w zakresie kontaktów z obserwatorium. Komponent MEDIA pokrywa koszt składki z tytułu członkostwa Unii w obserwatorium oraz gromadzenia i analizy danych w sektorze audiowizualnym.

Artykuł  12

Gromadzenie danych o sektorze kultury i sektorze kreatywnym

Aby wzmocnić bazę wiedzy dotyczącą rozwoju sektora kultury i sektora kreatywnego oraz mierzyć i analizować ich wkład w gospodarkę i społeczeństwo Europy, Komisja gromadzi odpowiednie dane i informacje, korzystając z własnej wiedzy eksperckiej oraz wiedzy fachowej Rady Europy, OECD, UNESCO i właściwych instytucji badawczych, stosownie do okoliczności. Komisja regularnie składa Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat zgromadzonych danych. Istotne wnioski wynikające ze zgromadzonych danych Komisja udostępnia interesariuszom.

Artykuł  13

Formy finansowania unijnego i metody realizacji

1. Program jest realizowany według metody zarządzania bezpośredniego zgodnie z rozporządzeniem finansowym lub według metody zarządzania pośredniego z podmiotami, o których mowa w art. 62 ust. 1 lit. c) tego rozporządzenia.

2. Program może zapewniać finansowanie w dowolnej formie przewidzianej w rozporządzeniu finansowym, w szczególności w postaci dotacji, nagród i zamówień. Program może również zapewniać finansowanie w formie instrumentów finansowych w ramach działań łączonych.

3. Działania łączone w ramach Programu realizuje się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 oraz z tytułem X rozporządzenia finansowego.

4. Wkłady na mechanizm ubezpieczeń wzajemnych mogą pokrywać ryzyko związane z odzyskiwaniem środków należnych od beneficjentów i wkłady te uznaje się za wystarczającą gwarancję w myśl rozporządzenia finansowego. Zastosowanie ma art. 37 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 ²⁵ .

5. Podmioty działające w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, których roczny dochód w ciągu ostatnich dwóch lat pochodził w ponad 50 % ze środków publicznych, uznaje się za posiadające niezbędny potencjał finansowy, zawodowy i administracyjny do prowadzenia działań w ramach Programu. Nie wymaga się od nich przedstawienia dalszych dokumentów w celu wykazania tego potencjału.

Artykuł  14

Ochrona interesów finansowych Unii

W przypadku gdy na podstawie decyzji przyjętej na mocy umowy międzynarodowej lub na podstawie jakiegokolwiek innego instrumentu prawnego w Programie uczestniczy państwo trzecie, przyznaje ono właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, OLAF i Trybunałowi Obrachunkowemu prawa i dostęp niezbędne do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji. W przypadku OLAF takie prawa obejmują prawo do prowadzenia dochodzeń, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, przewidzianych w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 883/2013.

Artykuł  15

Programy prac

1. Program jest realizowany za pomocą rocznych programów prac, o których mowa w art. 110 rozporządzenia finansowego. W rocznych programach prac wskazuje się kwoty przydzielone na poszczególne działania i w stosownych przypadkach określa całkowitą kwotę zarezerwowaną na działania łączone. Roczne programy prac zawierają także orientacyjny harmonogram wykonawczy.

2. Komisja przyjmuje roczne programy prac w drodze aktów wykonawczych. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 24 ust. 2.

²⁵ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 z dnia 28 kwietnia 2021 r. ustanawiające program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji "Horyzont Europa" oraz zasady uczestnictwa i upowszechniania obowiązujące w tym programie oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 i (UE) nr 1291/2013 (Dz.U. L 170 z 12.5.2021, s. 1).