Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie kary śmierci w Arabii Saudyjskiej, w szczególności sprawy Mustafy Haszema al-Darwisza i Abdullaha al-Huwaitiego (2021/2787(RSP))
Dz.U.UE.C.2022.99.185
Akt nienormatywnyRezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 lipca 2021 r. w sprawie kary śmierci w Arabii Saudyjskiej, w szczególności sprawy Mustafy Haszema al-Darwisza i Abdullaha al-Huwaitiego (2021/2787(RSP))
Kara śmierci w Arabii Saudyjskiej, w szczególności sprawa Mustafy Haszema al-Darwisza i Abdullaha al-Huwaitiego
(2022/C 99/20)
(Dz.U.UE C z dnia 1 marca 2022 r.)
Parlament Europejski,
- uwzględniając poprzednie rezolucje w sprawie Arabii Saudyjskiej, w szczególności z 25 października 2018 r. w sprawie zabójstwa dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego w konsulacie Arabii Saudyjskiej w Stambule 1 , z 14 lutego 2019 r. w sprawie obrońców praw kobiet w Arabii Saudyjskiej 2 , z 8 października 2020 r. w sprawie sytuacji migrantów z Etiopii w ośrodkach detencyjnych w Arabii Saudyjskiej 3 , z 11 lutego 2021 r. w sprawie sytuacji humanitarnej i politycznej w Jemenie 4 ,
- uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącego Komisji / wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josepa Borrella z 10 grudnia 2020 r. na posiedzeniu Rady do Spraw Zagranicznych, w którym stwierdził, że prawa człowieka to DNA Unii Europejskiej,
- uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW),
- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,
- uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r. (MPPOiP),
- uwzględniając Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych z 1966 r.,
- uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,
- uwzględniając powszechny okresowy przegląd praw człowieka w Arabii Saudyjskiej z listopada 2018 r.,
- uwzględniając Konwencję ONZ o prawach dziecka,
- uwzględniając standardowe minimalne zasady ONZ dotyczące traktowania więźniów (Reguły Nelsona Mandeli),
- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie kary śmierci,
- uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka,
- uwzględniając globalny system sankcji UE za naruszenia praw człowieka,
- uwzględniając Arabską kartę praw człowieka,
- uwzględniając oświadczenie specjalnych sprawozdawców ONZ w sprawie złagodzenia kary śmierci z 3 marca 2021 r.,
- uwzględniając raport specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. pozasądowych, doraźnych i arbitralnych egzekucji Agnes Callamard z czerwca 2021 r., w którym stwierdziła, że Arabia Saudyjska jest odpowiedzialna za "zaplanowaną egzekucję" saudyjskiego dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego (raport Callamard),
- uwzględniając raport specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. obrońców praw człowieka Mary Lawlor, zawierający analizę zabójstw obrońców praw człowieka w Arabii Saudyjskiej, przedstawiony na 46 sesji Rady Praw Człowieka ONZ w marcu 2021 r.,
- uwzględniając opublikowane w lutym 2021 r. sprawozdanie Urzędu Dyrektora Krajowych Służb Wywiadowczych oceniające rolę saudyjskiego rządu w zabójstwie Dżamala Chaszukdżiego,
- uwzględniając, że Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy przyznało Ludżajn al-Hazlul Nagrodę Praw Człowieka im. Vaclava Havla w 2020 r.,
- uwzględniając art. 144 ust. 5 i art. 132 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że Królestwo Arabii Saudyjskiej zobowiązało się do zniesienia kary śmierci dla wszystkich bez wyjątku nieletnich przestępców do 2016 r. za pomocą nowych przepisów i potwierdziło to zobowiązanie w oświadczeniach dyplomatycznych; mając na uwadze, że oświadczenia te złożyło Ministerstwo Spraw Zagranicznych Arabii Saudyjskiej we wrześniu 2016 r. na forum Komisji Praw Dziecka ONZ, a także w sierpniu 2018 r., kiedy stwierdzono, że "jeżeli przestępstwo popełnione przez nieletniego podlega karze śmierci, wyrok zamienia się na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 10 lat";
B. mając na uwadze, że w art. 15 saudyjskiej ustawy o nieletnich z 2018 r. ogłoszonej dekretem królewskim 31 lipca 2018 r. stwierdza się, że "jeżeli przestępstwo popełnione przez nieletniego podlega karze śmierci, wyrok zamienia się na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 10 lat"; mając na uwadze, że w przeprowadzonym następnie w Arabii Saudyjskiej przez Radę Praw Człowieka ONZ powszechnym okresowym przeglądzie praw człowieka w 2018 r. odnotowano, że kraj ten poczynił "znaczące postępy w propagowaniu poszanowania, ochrony i przestrzegania praw dziecka";
C. mając na uwadze, że 15 czerwca 2021 r. Mustafa Haszema al-Darwisz, młody Saudyjczyk z mniejszości szyickiej, został stracony za czyny, które według organizacji praw człowieka popełnił jako nieletni, pomimo niedawnego ogłoszenia przez królestwo zniesienia kary śmierci wobec nieletnich; mając na uwadze, że bardzo długo przebywał w areszcie, był torturowany, a jego proces był rażąco niesprawiedliwy; mając na uwadze, że w zarzutach przedstawionych al-Darwiszowi nie podano dokładnej daty popełnienia zarzucanych mu czynów, co oznacza, że istnieje prawdopodobieństwo, że był on niepełnoletni w momencie popełniania domniemanych przestępstw, w związku z czym wyrok powinien zostać zamieniony na mocy nowych przepisów krajowych dotyczących stosowania kary śmierci wobec osób poniżej 18 roku życia;
D. mając na uwadze, że Abdullah al-Huwaiti został osądzony w masowym procesie, w którym skazano sześć osób za udział w rozboju; mając na uwadze, że 27 października 2019 r. sąd w Tabuku (północna Arabia Saudyjska) skazał Abdullaha al-Huwaitiego na śmierć, mimo że jego próbkę DNA pobrano po aresztowaniu, co unieważniło jego identyfikację jako potencjalnego podejrzanego; mając na uwadze, że al-Huwaiti został aresztowany w maju 2017 r., kiedy miał 14 lat; mając na uwadze, że zgodnie z aktami sądowymi przebywał w więzieniu w izolacji przez cztery miesiące i był torturowany podczas przesłuchania, które odbywało się bez obecności rodziców lub adwokata; mając na uwadze, że w tym czasie był przetrzymywany w Tabuku na Wydziale Dochodzeniowo-Śledczym, zamiast w zakładzie karnym dla młodocianych; mając na uwadze, że Abdullah al-Huwaiti, który w chwili popełnienia zarzucanych mu czynów miał 14 lat, nadal przebywa w więzieniu i oczekuje na wykonanie wyroku śmierci; mając na uwadze, że Sąd Najwyższy analizuje jego sprawę od czerwca 2021 r.;
E. mając na uwadze, że 23 kwietnia 2019 r. władze saudyjskie dokonały egzekucji sześciu nieletnich przestępców: Saeeda al-Scafiego, Salmana al-Quraishego, Abdula Aziza al-Sahawiego, Abdula Karima al-Hawajego, Abdullaha al-Asriha i Mujtaby al-Sweikata; mając na uwadze, że co najmniej dziewięciu innych nieletnich przestępców czeka na egzekucję;
F. mając na uwadze, że obecnie w Arabii Saudyjskiej co najmniej 40 więźniom wciąż grozi egzekucja; mając na uwadze, że w tej liczbie znajdują się osoby, które popełniły domniemane przestępstwa jako małoletni oraz pokojowi krytycy rządu, jak badacze islamu Salman al-Odah i Hassan al-Maliki, dla których prokurator nadal domaga się kary śmierci;
G. mając na uwadze, że Arabia Saudyjska od wielu lat zalicza się do państw, w których wykonuje się najwięcej egzekucji na świecie; mając na uwadze, że od stycznia 2015 r. wykonano ponad 800 egzekucji, z czego wiele za przestępstwa narkotykowe popełnione bez użycia przemocy, a inne za przestępstwa uznawane przez władze za mające związek z terroryzmem, mimo że o charakterze pokojowym;
H. mając na uwadze, że w pierwszej połowie 2021 r. Arabia Saudyjska wykonała łącznie 32 egzekucje, czyli więcej niż w 2020 r., i od tego czasu stracono co najmniej ośmiu nieletnich przestępców, mimo zobowiązania do zniesienia kary śmierci w takim przypadku;
I. mając na uwadze, że w następstwie saudyjskiego dekretu królewskiego z 2020 r. wyroki śmierci powinny być zamieniane w przypadku osób, które popełniły przestępstwa przed osiągnięciem pełnoletności; mając na uwadze, że dekret ma różne luki prawne, które umożliwiają egzekucje nieletnich, na przykład przez wyłączenie wyroków śmierci wydanych w trybie hudud (przestępstwa o z góry określonej karze) lub qisas(przestępstwa odwetowe) oraz spraw wniesionych na podstawie ustawy antyterrorystycznej;
J. mając na uwadze, że Arabia Saudyjska złagodziła wyroki śmierci nałożone na Alego al-Nimra, Dawooda al-Marhoona i Abdullaha al-Zahera za przestępstwa, które eksperci uznali wcześniej za kryminalizację praw podstawowych, w tym wolności zgromadzeń i wolności słowa, i które rzekomo popełnili jako małoletni; mając na uwadze, że zostali oni ponownie skazani na 10 lat pozbawienia wolności, wliczając odbytą już karę; mając na uwadze, że eksperci ONZ apelują o ich uwolnienie;
K. mając na uwadze, że pomimo ogłoszenia w styczniu 2021 r. przez Komisję Praw Człowieka Arabii Saudyjskiej moratorium na karę śmierci za przestępstwa narkotykowe nie opublikowano jeszcze żadnych zmian w prawie, a kara śmierci pozostaje w gestii sędziów i władz;
L. mając na uwadze, że zniesienie kary śmierci na całym świecie jest jednym z głównych celów polityki UE w dziedzinie praw człowieka;
M. mając na uwadze, że w ciągu ostatnich kilku miesięcy niektórych działaczy na rzecz praw człowieka skazano na surowe kary więzienia w procesach charakteryzujących się brakiem rzetelności i z prawdopodobnym stosowaniem tortur; mając na uwadze, że Abdurahman al-Sadhan został skazany na 20 lat więzienia i 20-letni zakaz podróżowania za publikację tweetów krytykujących rząd; mając na uwadze, że podczas jego procesu poważnie naruszono międzynarodowe gwarancje rzetelnego procesu sądowego;
N. mając na uwadze, że w marcu 2021 r. kara pozbawienia wolności, na którą skazano za pokojową działalność na rzecz praw człowieka Mohammeda al-Otaibiego, założyciela Unii Praw Człowieka, która opowiada się za zniesieniem kary śmierci i zwiększeniem roli kobiet w społeczeństwie, została wydłużona z 14 do 17 lat;
O. mając na uwadze, że wiele kobiet aresztowanych podczas represji wobec obrończyń praw kobiet w 2018 r. skazano na długie kary pozbawienia wolności wyłącznie za działalność na rzecz praw człowieka; mając na uwadze, że władze saudyjskie uwolniły niedawno obrończynie praw kobiet z więzienia, w tym Ludżajn al-Hazlul, Nuf Abdulaziz, Samar Badawi i Nassimę al-Sadę; mając na uwadze, że ich wyroki jedynie zawieszono, a władze saudyjskie zakazały uwolnionym obrończyniom praw człowieka podróżowania;
P. mając na uwadze, że ustawa z 2017 r. o zwalczaniu przestępstw terroryzmu i jego finansowania definiuje terroryzm w sposób niejasny i kwalifikuje jako akty terroryzmu czyny popełnione bez udziału przemocy;
Q. mając na uwadze, że zdaniem specjalnej sprawozdawczyni ONZ ds. pozasądowych, doraźnych i arbitralnych egzekucji władze saudyjskie dopuszczają się nadużyć przy użyciu technologii inwigilacji elektronicznej; mając na uwadze, że w zaktualizowanym rozporządzeniu UE w sprawie kontroli wywozu produktów podwójnego zastosowania z 2021 r. wprowadzono nowe kontrole technologii cyberinwigilacji 5 ;
R. mając na uwadze, że Królestwo Arabii Saudyjskiej ma jeden z najniższych poziomów ratyfikacji podstawowych międzynarodowych traktatów dotyczących praw człowieka i nie przystąpiło do podstawowych traktatów dotyczących praw człowieka, których normatywną podstawę stanowi prawo do życia, takich jak Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (MPPOiP);
S. mając na uwadze, że tortury i poniżające traktowanie więźniów są powszechne w Arabii Saudyjskiej i wykorzystuje się je zarówno podczas przesłuchań w celu wymuszenia zeznań, jak i w formie kary w więzieniu; mając na uwadze, że rzadko bada się zarzuty stosowania tortur;
1. zdecydowanie potępia fakt, że wbrew swoim deklaracjom Królestwo Arabii Saudyjskiej wciąż wykonuje egzekucje na nieletnich przestępcach, np. na Mustafie Haszemie al-Darwiszu, straconym niedawno za przestępstwa, do których mogło dojść, gdy był małoletni, w wyniku skazania go w niesprawiedliwym procesie obejmującym zeznania wymuszone torturami, a także fakt, że w Arabii Saudyjskiej egzekucja grozi obecnie co najmniej 40 osobom pozbawionym wolności, w tym co najmniej dziewięciu za przestępstwa, które miały popełnić jako małoletni, oraz pokojowym krytykom rządu;
2. wzywa Arabię Saudyjską, aby potwierdziła, że Abdullah al-Huwaiti, Muhammad al-Faraj i wszyscy pozostali nieletni przestępcy oczekujący na wykonanie kary śmierci nie zostaną straceni, że "zeznania" wymuszone torturami zostaną wyłączone z ich spraw, i że wszyscy nieletni przestępcy zostaną objęci sprawiedliwym procesem, w którym nie zostanie orzeczona kara śmierci; wzywa, aby zbadano zarzuty Abdullaha al-Huwaitiego, że był torturowany, i pociągnięto do odpowiedzialności wszystkich sprawców;
3. wzywa Arabię Saudyjską, aby faktycznie zniosła karę śmierci dla nieletnich przestępców, zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z Konwencji o prawach dziecka, niezależnie od rodzaju przestępstwa, w tym ta'zir (przestępstwa, w których orzeka się kary uznaniowe), hudud i qisas, za które kara śmierci grozi co najmniej czterem nieletnim; wzywa Arabię Saudyjską, aby zgodnie z oświadczeniem swoich władz opublikowała dekret królewski z 2020 r. w celu zapewnienia z mocą wsteczną pełnej ochrony nieletnim przestępcom oraz by dostosowała ustawę o nieletnich do standardów międzynarodowych;
4. ponownie potępia stosowanie kary śmierci, niezależnie od przypadku i okoliczności; wzywa Arabię Saudyjską, aby do czasu zniesienia kary śmierci wprowadziła moratorium na jej wykonywanie oraz by przeprowadziła niezależny przegląd wszystkich spraw w systemie sądownictwa karnego dotyczących kary śmierci za przestępstwa popełnione przez nieletnich, oparte na zeznaniach wymuszonych torturami lub w przypadkach, w których nie przeprowadzono rzetelnego procesu sądowego, a także by opublikowała wyniki przeglądu; wzywa do międzynarodowego i krajowego dialogu na temat utrzymujących się przeszkód w zniesieniu kary śmierci dla wszystkich nieletnich przestępców, który będzie wstępem do całkowitego zniesienia kary śmierci w Arabii Saudyjskiej;
5. z zadowoleniem przyjmuje niedawną decyzję władz o zamianie na karę więzienia wyroków śmierci nałożonych na Alego al-Nimra, Dawooda al-Marhoona i Abdullaha al-Zahera za przestępstwa, które mieli popełnić, gdy byli małoletni, która to decyzja stanowi konieczny krok ku wypełnieniu przez Arabię Saudyjską jej krajowych i międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka, w szczególności wynikających z Konwencji o prawach dziecka; wzywa do ich uwolnienia zgodnie z żądaniami ekspertów ONZ ds. praw człowieka, którzy wcześniej uznali te przestępstwa za kryminalizację praw podstawowych, w tym wolności zgromadzeń i wolności słowa;
6. wzywa władze saudyjskie do dokonania przeglądu przypadków wszystkich więźniów skazanych obecnie na karę śmierci w celu złagodzenia wyroku lub umożliwienia nowego i sprawiedliwego procesu, w którym kara śmierci nie zostanie orzeczona;
7. wzywa delegaturę UE i misje dyplomatyczne państw członkowskich UE w Arabii Saudyjskiej, aby pilnie wystąpiły o wizyty u nieletnich przestępców oczekujących na wykonanie kary śmierci;
8. wzywa Radę do zawieszenia wszelkiego wywozu z UE do Arabii Saudyjskiej technologii masowej inwigilacji i innych produktów podwójnego zastosowania, które mogą być wykorzystywane, aby ułatwiać wewnętrzne represje i uciszać społeczeństwo obywatelskie; podkreśla szczególną odpowiedzialność przedsiębiorstw zajmujących się bezpieczeństwem IT oraz krajowych służb wywiadowczych działających w UE oraz ich moralny i prawny obowiązek unikania sytuacji, w której ich obecny lub były personel pomaga Arabii Saudyjskiej represjonować jej mieszkańców poprzez pośrednią lub bezpośrednią pracę dla władz saudyjskich w celu zwalczania krajowych przeciwników politycznych i wolności słowa;
9. wzywa rząd Arabii Saudyjskiej, aby przestrzegał zobowiązań wynikających z ratyfikowanej przez siebie Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur, a także zdecydowanie zachęca Królestwo Arabii Saudyjskiej, aby ratyfikowało protokół fakultatywny do tej konwencji oraz drugi protokół fakultatywny do Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych mający na celu zniesienie kary śmierci;
10. zdecydowanie potępia praktykę orzekania surowych wyroków więzienia wobec obrońców praw człowieka, pokojowych krytyków rządu i aktywistów oraz ponownie wyraża solidarność z ważną pracą obrońców praw człowieka oraz potrzebę ochrony wolności słowa i wypowiedzi;
11. domaga się, aby wszyscy obrońcy praw człowieka, obrońcy praw kobiet, pokojowi krytycy rządu i aktywiści, w tym Abdurahman al-Sadhan, Muhammad al-Otaibi, Khaled Al-Omair, Muhammad al-Rabiah, Israa al-Ghomgham, Mousa al-Hashim, Ahmed al-Matrood, Khaled al-Ghanim, Ali al-Ouwaisher, Mujtaba al-Muzain, Waleed Abu al-Khair, Abdulaziz al-Shubaili, Issa al-Nukhaifi i Natheer al-Majed, zostali uwolnieni natychmiast i bezwarunkowo;
12. żąda pełnej wolności dla obrońców praw człowieka, których tymczasowo zwolniono, ale których wolność jest nadal ograiczona, takich jak Loujain al-Hathloul, w tym zniesienia zakazów podróżowania dla nich i ich rodzin, zniesienia zakazów pracy, ograniczenia inwigilacji w internecie oraz przywrócenia im pełni praw obywatelskich;
13. przypomina, że laureat Nagrody im. Sacharowa Raif Badawi od dziewięciu lat jest w więzieniu; wzywa UE, państwa członkowskie i społeczność międzynarodową, aby zwiększyły presję na rząd saudyjski w celu jego natychmiastowego uwolnienia;
14. podkreśla, że korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi oraz do pokojowego zrzeszania się i zgromadzeń podlega ochronie na mocy prawa międzynarodowego praw człowieka; wzywa władze saudyjskie, aby zniosły ograniczenia nałożone na obrońców praw człowieka zabraniające im wypowiadania się w mediach społecznościowych i w mediach międzynarodowych;
15. wyraża zaniepokojenie praktyką tajnych przesłuchań; podkreśla, że w celu przestrzegania właściwych i sprawiedliwych procedur sądowych należy zezwolić misjom dyplomatycznym, w tym obserwatorom z delegatury UE w Arabii Saudyjskiej lub instytucji UE, oraz międzynarodowym organizacjom pozarządowym na udział w przesłuchaniach i wizyty w saudyjskich więzieniach;
16. wzywa rząd Arabii Saudyjskiej, aby w pełni współpracował z organami ONZ, wystosował stałe zaproszenie do osób upoważnionych w ramach wszystkich specjalnych procedur Rady Praw Człowieka ONZ oraz współdziałał w sposób proaktywny, zwłaszcza ze specjalnymi sprawozdawcami ONZ ds. tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania;
17. jest głęboko zaniepokojony nieprecyzyjną definicją terroryzmu w krajowej ustawie antyterrorystycznej; potępia wykorzystanie specjalnego trybunału karnego, zajmującego się kwestiami terroryzmu, do karania obrońców praw człowieka;
18. wzywa rząd saudyjski do ratyfikowania Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych;
19. ponownie podkreśla znaczenie, jakie dla dalszych rozmów mają takie narzędzia jak dialog między UE a Arabią Saudyjską na temat praw człowieka, i wzywa do jego niezwłocznego uruchomienia; wzywa Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i wszystkie delegatury UE uczestniczące w dialogu, aby przed jego rozpoczęciem podjęły współpracę ze społeczeństwem obywatelskim w celu uzyskania aktualnych informacji i wiedzy o konkretnych przypadkach; zachęca, aby postępy w rozmowach śledzić z wykorzystaniem poziomów odniesienia;
20. potępia fakt, że pomimo ogłoszenia ambitnych reform związanych z prawami człowieka saudyjski system polityczny pozostaje głęboko niedemokratyczny i nadal poważnie represjonuje większość osób wyrażających sprzeciw; podkreśla, że zabójstwo dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego na terenie konsulatu Arabii Saudyjskiej w Stambule 2 października 2018 r. nadal paraliżuje wszelkie krytyczne opinie w Arabii Saudyjskiej, w tym wielu osób przetrzymywanych obecnie w areszcie za pokojową działalność; zdecydowanie popiera zastosowanie globalnego mechanizmu sankcji za naruszenia praw człowieka wobec osób odpowiedzialnych za poważne naruszenia praw człowieka w Arabii Saudyjskiej, w tym zabójstwo dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego; wzywa społeczność międzynarodową do podjęcia szczegółowych działań następczych w związku z raportem Agnès Callamard, w którym wskazano na winę saudyjskiego księcia koronnego Muhammada ibn Salmana;
21. wzywa państwa członkowskie i przewodniczącego Rady, a także wiceprzewodniczącego Komisji /wysokiego przedstawiciela i ESDZ, aby poruszali kwestie praw człowieka, w szczególności kary śmierci, na wszystkich formalnych i nieformalnych spotkaniach z saudyjskimi odpowiednikami; wyraża ubolewanie z powodu łagodnego podejścia UE do dyplomacji publicznej w dziedzinie praw człowieka wobec Arabii Saudyjskiej; zwraca się do europejskich służb dyplomatycznych w Rijadzie i w innych miejscach w Arabii Saudyjskiej, by systematycznie wykorzystywały mechanizmy przewidziane w Wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka, w tym oświadczenia publiczne, zabiegi dyplomatyczne, obserwację procesów sądowych i wizyty w więzieniach;
22. wzywa UE, aby wspierała wszelkie działania Rady Praw Człowieka ONZ służące pociągnięciu władz Królestwa Arabii Saudyjskiej do odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka; wzywa UE, by na forum Rady Praw Człowieka ONZ zaproponowała powołanie specjalnego sprawozdawcy ds. praw człowieka w Arabii Saudyjskiej;
23. wzywa delegaturę UE i przedstawicielstwa państw członkowskich w tym kraju, by w kontaktach z władzami saudyjskimi zwiększyły poparcie dla społeczeństwa obywatelskiego oraz by sięgały po wszelkie dostępne instrumenty w celu zwiększenia wsparcia dla działań obrońców praw człowieka oraz, w stosownych przypadkach, ułatwiały wydawanie im wiz nadzwyczajnych i udzielały tymczasowego schronienia w państwach członkowskich UE;
24. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącemu Komisji / wysokiemu przedstawicielowi Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, sekretarzowi generalnemu ONZ, wysokiej komisarz ONZ ds. praw człowieka, Komisji ds. Statutu Kobiet, Radzie Praw Człowieka ONZ, Jego Królewskiej Mości Salmanowi ibn Abdulazizowi al-Saudowi oraz następcy tronu Muhammadowi ibn Salmanowi al-Saudowi, rządowi Królestwa Arabii Saudyjskiej oraz sekretarzowi generalnemu Centrum Dialogu Narodowego Królestwa Arabii Saudyjskiej.