Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie szkodliwych skutków amerykańskiej ustawy o wypełnianiu obowiązków podatkowych w stosunku do rachunków posiadanych za granicą (FATCA) dla obywateli UE, w szczególności tzw. Amerykanów z przypadku (2018/2646(RSP)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2020.118.141

Akt nienormatywny

Wersja od: 8 kwietnia 2020 r.

Szkodliwe skutki FATCA dla obywateli UE

P8_TA(2018)0316

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 lipca 2018 r. w sprawie szkodliwych skutków amerykańskiej ustawy o wypełnianiu obowiązków podatkowych w stosunku do rachunków posiadanych za granicą (FATCA) dla obywateli UE, w szczególności tzw. Amerykanów z przypadku (2018/2646(RSP))

(2020/C 118/23)

(Dz.U.UE C z dnia 8 kwietnia 2020 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając art. 7, 8 i 21 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

– uwzględniając art. 8 i 14 europejskiej konwencji praw człowieka,

– uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) ¹ ,

– uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego ² ,

– uwzględniając dyrektywę Rady 2014/107/UE z dnia 9 grudnia 2014 r. zmieniającą dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania ³ ,

– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 11 października 2016 r. w sprawie przejrzystości podatkowej,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 5 lipca 2016 r. w sprawie dalszych środków na rzecz zwiększenia przejrzystości oraz przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania i unikaniu opodatkowania (COM(2016)0451),

– uwzględniając swoje zalecenie z dnia 13 grudnia 2017 r. dla Rady i Komisji w następstwie dochodzenia w sprawie prania pieniędzy, unikania opodatkowania i uchylania się od opodatkowania ⁴ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach ⁵ ,

– uwzględniając wspólny standard OECD do wymiany informacji (CRS) przyjęty przez Radę OECD w dniu 15 lipca 2014 r.,

– uwzględniając pytania do Komisji i Rady w sprawie szkodliwych skutków FATCA dla obywateli UE, w szczególności tzw. Amerykanów z przypadku ((O-000052/2018 - B8-0033/2018 oraz O-000053/2018 - B8-0032/2018),

– uwzględniając art. 128 ust. 5 i art. 123 ust. 2 Regulaminu,

A. mając na uwadze, ze jego Komisja Petycji otrzymała petycję od grupy obywateli europejskich zaniepokojonych szkodliwymi skutkami umowy FATCA, towarzyszących jej wykonawczych umów międzyrządowych oraz eksterytorialnymi skutkami polityki podatkowej opartej na obywatelstwie;

B. mając na uwadze, że po wejściu w życie FATCA i powiązanych umów międzyrządowych zawartych między państwami członkowskimi i Stanami Zjednoczonymi unijne instytucje finansowe, pod groźbą kar wystawiających na szwank działalność w USA, w tym 30 % podatku u źródła, muszą obecnie ujawniać szczegółowe informacje na temat rachunków będących w posiadaniu osób jakoby podlegających obowiązkowi podatkowemu w USA amerykańskiemu organowi podatkowemu, IRS (Internal Revenue Service), za pośrednictwem swych rządów krajowych; mając na uwadze, że może to stanowić naruszenie unijnych przepisów o ochronie danych oraz praw podstawowych;

C. mając na uwadze, że celem FATCA jest zapobieganie uchylaniu się od opodatkowania przez osoby podlegające obowiązkowi podatkowemu w USA, oraz mając na uwadze, że wymaga to od zagranicznych instytucji finansowych poszukiwania osób podlegających obowiązkowi podatkowemu w USA za pomocą szeregu wskaźników, takich jak miejsce urodzenia w Stanach Zjednoczonych, numer telefonu w USA oraz pełnomocnictwo na rachunku udzielone osobie z miejscem zamieszkania w USA, a w takim przypadku dana osoba musi udowodnić, że nie podlega obowiązkowi podatkowemu w USA;

D. mając na uwadze, że wykorzystywanie tych wskaźników, usankcjonowane przez FATCA, może prowadzić do arbitralnego narażenia i karania osób, które mogą w rzeczywistości nie mieć znaczących powiązań z USA; mając na uwadze, że w praktyce FATCA obejmuje dużą grupę osób, takich jak obywatele o podwójnym obywatelstwie europejskim i amerykańskim oraz członkowie ich rodzin niebędący obywatelami USA, a w szczególności tzw. Amerykanie z przypadku, którzy nabyli obywatelstwo USA z urodzenia, lecz nie mają żadnych związków z USA, nigdy nie mieszkali, nie pracowali ani nie studiowali w Stanach Zjednoczonych i nie posiadają amerykańskiego numeru zabezpieczenia społecznego;

E. mając na uwadze, że Komisja przyznała, że niezamierzonym efektem FATCA i odnośnych umów międzyrządowych jest utrudnianie dostępu do unijnych usług finansowych obywatelom USA oraz wszystkim osobom, co do których istnieją przesłanki wskazujące, że mogą one podlegać FATCA ("osoba podlegająca obowiązkowi podatkowemu w USA").

F. mając na uwadze, że FACTA w znacznym stopniu wpływa na egzystencję i środki utrzymania tysięcy uczciwych obywateli UE i ich rodzin w codziennym wymiarze, ponieważ osobom podlegającym kategorii "osoba podlegająca obowiązkowi podatkowemu w USA" zamraża się oszczędnościowe rachunki bankowe, odmawia się im dostępu do wszystkich usług bankowych, w tym ubezpieczenia na życie, ubezpieczeń emerytalnych i kredytów hipotecznych z powodu niechęci instytucji finansowych do sporządzania kosztownych sprawozdań dla FATCA; ponadto dane osobowe ich członków rodzin z UE są przesyłane do USA, a ich dostęp do unijnych usług bankowych jest ograniczony (np. wspólne konta lub kredyty hipoteczne);

G. mając na uwadze, że tzw. Amerykanie z przypadku, którzy nie chcą być objęci FATCA, muszą formalnie zrzec się obywatelstwa USA, co jest bardzo uciążliwym postępowaniem, w którym wymaga się amerykańskiego numeru zabezpieczenia społecznego lub amerykańskiego międzynarodowego numeru identyfikacji podatkowej, których, między innymi, większość Amerykanów z przypadku nie posiada;

H. mając na uwadze, że od amerykańskich platform internetowych, takich jak AirBnB, Tripadvisor i Amazon, wymaga się zbierania danych podatkowych dotyczących wszystkich obywateli UE, którzy korzystają z tych usług internetowych, i przekazywania ich następnie amerykańskiemu federalnemu organowi podatkowemu, IRS (Internal Revenue Service); mając na uwadze, że celem tej praktyki jest ustalenie, czy użytkownik jest obywatelem USA, a zatem określenie, czy dochody uzyskiwane za pośrednictwem tych platform mają być przedmiotem deklaracji podatkowych USA w kontekście FATCA; mając na uwadze, że praktyka ta jest wyraźnie niezgodna z przepisami UE o ochronie danych;

I. mając na uwadze, że dyrektywa 2014/92/UE (dyrektywa w sprawie rachunków płatniczych) zobowiązuje państwa członkowskie do zagwarantowania, aby instytucje kredytowe nie dyskryminowały konsumentów na podstawie narodowości lub miejsca zamieszkania;

J. mając na uwadze, że państwa członkowskie miały transponować dyrektywę w sprawie rachunków płatniczych do 18 września 2016 r.;

K. mając na uwadze, ze w swojej rezolucji z dnia 6 lipca 2016 r. w sprawie interpretacji prawa podatkowego i innych środków o podobnym charakterze lub skutkach Parlament sygnalizował znaczący brak wzajemności między USA i UE w ramach umowy FATCA;

L. mając na uwadze, że FATCA i standard CRS OECD w zakresie automatycznej wymiany informacji podatkowych to kluczowe instrumenty służące zwalczaniu korupcji, transgranicznych oszustw podatkowych i unikania opodatkowania;

M. mając na uwadze, że Zgromadzenie Narodowe Francji opublikowało w październiku 2016 r. raport w następstwie dwupartyjnej misji informacyjnej mającej na celu zbadanie eksterytorialnych skutków niektórych amerykańskich ustaw, w tym FATCA, w którym zaleca francuskiemu rządowi wynegocjowanie zmian do konwencji podatkowej z USA albo zwrócenie się do amerykańskiego ustawodawcy o zmianę przepisów, aby umożliwić francuskim tzw. Amerykanom z przypadku opuszczenie amerykańskiego systemu i zrzeczenie się niechcianego amerykańskiego obywatelstwa w sposób bezpłatny, bez obciążeń administracyjnych i bez ponoszenia kar; mając na uwadze, że powołano niedawno komisję, która ma się przyjrzeć eksterytorialnemu opodatkowaniu francuskich tzw. Amerykanów z przypadku przez USA, a w listopadzie 2017 r. złożono zarówno w Senacie, jak i w Zgromadzeniu Narodowym rezolucje w tej właśnie sprawie; mając na uwadze, że w dniu 15 maja 2018 r. Senat Francji jednogłośnie przyjął rezolucję wzywającą francuski rząd do podjęcia natychmiastowych działań mających na celu zagwarantowanie, że przestrzegane jest prawo francuskich tzw. Amerykanów z przypadku do posiadania rachunku bankowego, że francuskie banki zaprzestaną dyskryminacyjnych praktyk przyjętych w następstwie FATCA oraz że natychmiast uruchomiona zostanie kampania informacyjna w celu poinformowania obywateli Francji żyjących w USA o skutkach posiadania obywatelstwa USA i przepisach podatkowych; mając na uwadze, że w rezolucji apeluje się ponadto o zdecydowane działania dyplomatyczne mające na celu znalezienie rozwiązania dla francuskich tzw. Amerykanów z przypadku, które umożliwiłoby im zrzeczenie się niechcianego obywatelstwa amerykańskiego w sposób bezpłatny, bez obciążeń administracyjnych i bez ponoszenia kar, oraz o wywiązanie się przez USA z obietnicy wzajemności, w wyniku której Francja zgodziła się podpisać umowę międzyrządową;

N. mając na uwadze, że tylko Stany Zjednoczone i Erytrea praktykują oparte na obywatelstwie opodatkowanie, a Erytrea została już potępiona przez Organizację Narodów Zjednoczonych za próby opodatkowania diaspory;

O. mając na uwadze, że Stany Zjednoczone przyjęły w 2017 r. szeroko zakrojoną reformę podatkową, w ramach której nie zniesiono jednak zasady opodatkowania osób fizycznych na podstawie obywatelstwa, ale wprowadzono mające zastosowanie do amerykańskich korporacji wielonarodowych opodatkowanie oparte na terytorium;

1. wzywa państwa członkowskie i Komisję do dopilnowania, by zapewnione były prawa podstawowe wszystkich obywateli, w szczególności tzw. Amerykanów z przypadku, zwłaszcza prawo do życia prywatnego i rodzinnego, prawo do prywatności i niedyskryminacji, zapisane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w europejskiej konwencji praw człowieka;

2. wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania pełnej i prawidłowej transpozycji dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych, zwłaszcza jej art. 15 i 16, oraz do zagwarantowania wszystkim obywatelom UE prawa dostępu do rachunku płatniczego w podstawowej ofercie bez względu na narodowość;

3. wzywa Komisję do przyspieszenia analizy krajowych środków transpozycji dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych i włączenia sytuacji tzw. Amerykanów z przypadku, obywateli o podwójnym obywatelstwie oraz obywateli USA przebywających legalnie w UE do oceny, ze zwróceniem należytej uwagi na dyskryminację podatników przebywających legalnie w UE i zakwalifikowanych przez instytucje finansowe jako "osoby podlegające obowiązkowi podatkowemu w USA" do celów umowy FATCA;

4. wzywa Komisję do bezzwłocznego wszczęcia procedury w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w przypadku stwierdzonych uchybień we wdrażaniu dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych oraz do powiadomienia Parlamentu i Rady o działaniach podjętych w celu odpowiedniego wdrożenia wspomnianej dyrektywy;

5. podkreśla, jak ważne jest, by zapewnić odpowiedni poziom ochrony danych osobowych przekazywanych do USA na mocy FATCA, przy pełnym poszanowaniu krajowych i unijnych przepisów w sprawie ochrony danych; wzywa państwa członkowskie do dokonania przeglądu ich umów międzyrządowych i do ich zmiany w razie potrzeby, aby dostosować je do praw i zasad ogólnego rozporządzenia o ochronie danych; wzywa Komisję i Europejską Radę Ochrony Danych do bezzwłocznego zbadania naruszeń unijnych przepisów o ochronie danych przez państwa członkowskie, których ustawodawstwo dopuszcza przekazywanie danych osobowych amerykańskiemu organowi podatkowemu IRS z tytułu umowy FATCA, i do wszczęcia procedury w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wobec państw członkowskich, które nie stosują prawidłowo unijnych przepisów o ochronie danych;

6. wzywa Komisję do wyczerpującej oceny skutków FATCA i eksterytorialnej amerykańskiej praktyki opodatkowywania na podstawie obywatelstwa stosowanej wobec obywateli UE, unijnych instytucji finansowych i gospodarek, z uwzględnieniem podejmowanych na bieżąco we Francji i innych państwach członkowskich działań, oraz do wyjaśnienia czy między obywatelami lub rezydentami UE w różnych państwach członkowskich istnieją duże różnice, zwłaszcza jeśli chodzi o unijne przepisy o ochronie danych i standardy przestrzegania praw podstawowych na skutek wejścia w życie umowy FATCA i "przesłanek wskazujących na podleganie obowiązkowi podatkowemu w USA"; wzywa Komisję do przeprowadzenia kompleksowej oceny stopnia wzajemności FATCA - lub braku takiej wzajemności - w całej UE, oraz przestrzegania przez USA zobowiązań wynikających z poszczególnych umów międzyrządowych podpisanych z państwami członkowskimi;

7. wzywa Komisję do oceny i, w stosownym przypadku, podjęcia działań, które zagwarantują, że prawa podstawowe UE i wartości zapisane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej oraz w europejskiej konwencji praw człowieka, takie jak prawo do prywatności i zasada niedyskryminacji, a także unijne przepisy o ochronie danych, będą respektowane w kontekście umowy FATCA i automatycznej wymiany informacji podatkowych ze Stanami Zjednoczonymi;

8. ubolewa nad brakiem wzajemności w umowach międzyrządowych podpisanych przez państwa członkowskie wynikającym z konstrukcji tych umów, zwłaszcza pod względem zakresu wymienianych informacji, który to zakres jest większy w przypadku państw członkowskich niż w przypadku Stanów Zjednoczonych; wzywa wszystkie państwa członkowskie do grupowego zawieszenia stosowania umów międzyrządowych (lub wymiany wszystkich informacji z wyjątkiem tych dotyczących rachunków bankowych posiadanych w UE przez obywateli USA zamieszkałych w USA) do czasu, gdy USA zgodzą się na wielostronne podejście do automatycznej wymiany informacji albo przez uchylenie FATCA i dołączenie do wspólnego standardu wymiany informacji, albo poprzez renegocjacje FATCA na szczeblu UE przy zastosowaniu identycznych po obu stronach Atlantyku zobowiązań dotyczących wzajemnej wymiany;

9. wzywa Komisję i Radę do przedstawienia wspólnego stanowiska UE w sprawie FATCA, tak aby odpowiednio chronić interesy europejskich obywateli (zwłaszcza tzw. Amerykanów z przypadku) i osiągnąć wzajemność w automatycznej wymianie informacji z USA;

10. wzywa Radę do upoważnienia Komisji do otwarcia negocjacji ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie umowy FATCA UE-USA, z myślą o zapewnieniu w pełni wzajemnej wymiany informacji i ochrony podstawowych zasad prawa Unii, a także dyrektywy w sprawie rachunków płatniczych, oraz umożliwieniu tzw. Amerykanom z przypadku z UE zrzeczenia się niechcianego obywatelstwa USA w sposób bezpłatny, bez obciążeń administracyjnych i bez ponoszenia kar;

11. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

¹ Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 1.

² Dz.U. L 257 z 28.8.2014, s. 214.

³ Dz.U. L 359 z 16.12.2014, s. 1.

⁴ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0491.

⁵ Dz.U. C 101 z 16.3.2018, s. 79.