Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wdrożenia środków kontroli w celu stwierdzenia zgodności...

1.

zwraca uwagę, że w celu wprowadzenia produktów rybołówstwa i akwakultury na rynek podmioty z UE muszą stosować się do szeregu uregulowań i rygorystycznych kryteriów, w tym przepisów dotyczących wspólnej polityki rybołówstwa, przepisów sanitarnych, norm pracy, norm bezpieczeństwa statków i norm środowiskowych, przy czym wszystkie te przepisy i normy są wspierane systemami służącymi zapewnieniu zgodności; jest przekonany, że łącznie wszystkie te aspekty zapewniają wysokie standardy w zakresie jakości i zrównoważoności produktu, których unijni konsumenci w sposób zasadny oczekują;

2.

uważa, że zapewnienie zgodności produktów rybołówstwa i akwakultury z krajów trzecich ze standardami UE odnoszącymi się do rozwoju zrównoważonego pod względem ekologicznym i społecznym będzie sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi w tych krajach trzecich i przyczyni się do stworzenia bardziej uczciwej konkurencji między produktami unijnymi a produktami z krajów trzecich;

3.

wyraża zaniepokojenie, że przywóz takich produktów jest w mniejszym zakresie objęty kontrolą, przy czym głównym celem kontroli są normy sanitarne oraz przestrzeganie rozporządzenia w sprawie połowów NNN 10 , przy czym celem tego ostatniego jest wyłącznie dopilnowanie, by produkt został złowiony zgodnie z obowiązującymi przepisami;

4.

podkreśla, że aby zapewnić równe traktowanie importowanych i europejskich produktów rybołówstwa i akwakultury, które powinno być kluczowym celem unijnej polityki rybołówstwa, UE powinna wymagać, aby wszystkie importowane produkty spełniały unijne normy ochrony i zarządzania, jak również wymogi w zakresie higieny nałożone przez prawodawstwo UE; zauważa, że pomogłoby to stworzyć uczciwszą konkurencję i podnieść standardy w dziedzinie eksploatacji zasobów morskich w państwach trzecich;

5.

uważa, że intensyfikacja wysiłków UE związanych z ochroną zasobów i zrównoważonym charakterem rybołówstwa, prowadzonych w ramach WPRyb, jest niezgodna z przywozem produktów rybołówstwa i akwakultury pochodzących z krajów, które zwiększają nakłady połowowe, nie bacząc na trwałość zasobów rybnych, a mając na względzie jedynie natychmiastowy zysk;

6.

wyraża obawę, że różne zasady wprowadzania produktów rybołówstwa na rynek tworzą dyskryminujące warunki rynkowe, które oddziałują niekorzystnie na rybaków i podmioty z sektora akwakultury z UE, i że z tego powodu należy zwiększyć i usprawnić kontrole produktów rybołówstwa i akwakultury;

7.

uważa, że należy usprawnić stosowanie rozporządzenia w sprawie kontroli 11 we wszystkich państwach członkowskich, tak aby było one stosowane w sposób jednolity i zharmonizowany na wszystkich odcinkach łańcucha dostaw, w tym w sprzedaży detalicznej i usługach restauracyjnych, a także w odniesieniu do produktów z UE, jak i pochodzących z importu; zaznacza, że to samo dotyczy przepisów odnoszących się do etykietowania;

8.

wyraża zaniepokojenie, że system narzucony przez Unię i stosowany do celów weryfikacji przez właściwe organy państw trzecich norm sanitarnych dotyczących produktów rybołówstwa wywożonych do UE nie zapewnia dostatecznych gwarancji stałego stosowania norm;

9.

wzywa Komisję do zapewnienia większej ilości szkoleń, pomocy technicznej i mechanizmów budowania zdolności instytucjonalnych, by pomóc krajom rozwijającym się w stosowaniu się do przepisów UE; zachęca do takich inicjatyw jak program "Lepsze szkolenia na rzecz bezpieczniejszej żywności" realizowany przez Dyrekcję Generalną ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności (DG SANTE), w ramach którego organizowane są sesje szkoleniowe na temat unijnych norm dotyczących produktów rybołówstwa i akwakultury skierowane do osób prowadzących kontrole urzędowe w krajach rozwijających się;

10.

podkreśla, że istotne znaczenie ma rygorystyczne objęcie importowanych produktów rybołówstwa i akwakultury, łącznie z paszą dla zwierząt i surowcami przeznaczonymi do jej produkcji, przepisami wspólnotowymi dotyczącymi standardów i kontroli sanitarnych z uwzględnieniem wszystkich ich aspektów (bezpieczeństwo żywności, identyfikowalność, zapobieganie), które są niezbędne do ochrony konsumentów; wzywa w związku z tym Komisję, aby poprawiła program inspekcji w państwach trzecich, dostosowując misje Biura ds. żywności i weterynarii, przede wszystkim poprzez zwiększenie liczby obiektów kontrolowanych podczas każdej misji, aby uzyskać wyniki dokładniej odzwierciedlające rzeczywistą sytuację w danym państwie trzecim;

11.

zwraca uwagę, że nawet kontrole przeprowadzone przez DG SANTE wykazały, że niektóre państwa trzecie nie są w stanie zagwarantować spełniania niezbędnych norm sanitarnych przez produkty, przynajmniej jeśli chodzi o statki rybackie, statki przetwórnie i chłodniowce, co utrudnia kontrole sanitarne przeprowadzane w punktach kontroli granicznej UE służące sprawdzeniu, czy są spełnione normy sanitarne;

12.

jest głęboko zaniepokojony doniesieniami o tym, że statki rybackie spoza UE prowadzące połowy na wodach Afryki Zachodniej doświadczają trudności w zagwarantowaniu identyfikowalności produktów i poszanowaniu norm sanitarnych; uważa, że nie można w pełni polegać na wiarygodności świadectw wydawanych przez państwa trzecie dla statków i zakładów upoważnionych do wywozu produktów do UE;

13.

uważa, że dopuszczanie możliwości delegowania przez państwa trzecie na inne wybrane państwa trzecie prawa do przyznawania takich świadectw - nawet jeżeli są to państwa nadbrzeżne - jest sprzeczne z koncepcją odpowiedzialności państwa bandery, która stanowi podstawę wspólnej polityki rybołówstwa, w tym z rozporządzeniem w sprawie połowów NNN, zwłaszcza z obowiązkami państwa bandery, które poświadcza świadectwo połowowe; jest zdania, że Komisja powinna skończyć z praktyką zezwalania państwom trzecim na delegowanie takiego uprawnienia na inne kraje;

14.

uważa ponadto, że właściwe organy powinny przeprowadzać kontrole fitosanitarne statków rybackich co najmniej raz w roku;

15.

przeciwstawia godne pochwały osiągnięcia państw członkowskich w ratyfikowaniu konwencji pracy dotyczących marynarzy i wyjątkowo słabe wyniki w ratyfikacji konwencji dotyczących rybaków oraz apeluje do państw członkowskich o szybkie ratyfikowanie odpowiednich instrumentów, w tym MOP C188, porozumienia z Kapsztadu dotyczącego rybaków i konwencji STCW-F;

16.

wyraża uznanie dla partnerów społecznych za pomyślne zastosowanie art. 155 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w negocjacjach dotyczących dyrektywy Rady (UE) 2017/159 12 , która częściowo wdraża konwencję MOP C188, a jednocześnie wyraża ubolewanie, że dyrektywa nie obejmuje rybaków samozatrudnionych; wzywa Komisję do zakończenia tego procesu przez przedstawienie wniosku dotyczącego dyrektywy uzupełniającej zawierającej przepisy dotyczące egzekwowania, tak jak w przypadku żeglugi;

17.

wzywa w związku z tym Komisję do uruchomienia procedur niezbędnych do zastosowania art. 155 TFUE w odniesieniu do STCW-F w celu poprawy bezpieczeństwa na morzu podczas połowów, które są szeroko uznawane za jedno z najbardziej niebezpiecznych zajęć na świecie;

18.

popiera ciągłe wysiłki na rzecz poprawy unijnej polityki rybołówstwa w celu nadania jej charakteru bardziej zrównoważonego pod względem środowiskowym, a jednocześnie zapewnienia długoterminowego przetrwania społeczności nadbrzeżnych i źródła pełnowartościowej żywności; zestawia to z coraz większym otwarciem unijnego rynku na produkty rybołówstwa z państw trzecich, których systemy zarządzania nie są tak samo rygorystyczne; uważa, że stanowi to brak spójności między polityką rybołówstwa a polityką handlową;

19.

ubolewa, że Komisja wysyła niekiedy sprzeczne sygnały państwom trzecim, na przykład w przypadku negocjowania umów o wolnym handlu z państwami, które zostały wstępnie uznane za niewspółpracujące na podstawie rozporządzenia w sprawie połowów NNN lub rozporządzenia w sprawie niezrównoważonych połowów 13 , czy też rozszerzenia w inny sposób dostępu tych państw do rynku unijnego;

20.

apeluje do Komisji o zapewnienie ścisłej koordynacji unijnej polityki w zakresie handlu i rybołówstwa, łącznie z negocjacjami dotyczącymi umów handlowych obejmujących kwestie związane z rybołówstwem; dostrzega zasadnicze znaczenie przeprowadzenia analizy gospodarczego i społecznego wpływu umów o wolnym handlu na unijne produkty rybołówstwa, wprowadzenia w razie potrzeby stosownych zabezpieczeń i traktowania niektórych produktów rybołówstwa jako produkty wrażliwe;

21.

uważa, że UE, jako największy na świecie importer produktów rybołówstwa, ponosi wspólną polityczną odpowiedzialność z innymi dużymi importerami ryb za dopilnowanie, aby zasady handlu Światowej Organizacji Handlu (WTO) były zgodne z jak najwyższymi globalnymi standardami zarządzania rybołówstwem i jego ochrony; w tym celu wzywa Komisję do zagwarantowania, że pozycja sprawiedliwego, przejrzystego i zrównoważonego handlu rybami zostanie wzmocniona w dwustronnych i wielostronnych umowach handlowych zawieranych przez UE;

22.

podkreśla, że umowy o wolnym handlu i inne negocjowane przez Komisję umowy wielostronne zawierające postanowienia handlowe powinny zawierać wzmocnione rozdziały dotyczące zrównoważonego rozwoju uwzględniające szczególne kwestie w zakresie rybołówstwa, w których:

–

nakłada się na państwa trzecie wymóg ratyfikowania i skutecznego wdrożenia kluczowych międzynarodowych instrumentów w zakresie rybołówstwa, takich jak Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, porozumienie ONZ w sprawie zasobów rybnych, umowa FAO o środkach stosowanych przez państwo portu, porozumienie FAO o wspieraniu przestrzegania przez statki rybackie międzynarodowych środków ochrony i zarządzania, a także wymóg stosowania norm odpowiednich regionalnych organizacji ds. rybołówstwa (RFMO);

23.

wzywa do rzeczywistego uwzględniania interesów regionów najbardziej oddalonych podczas zawierania umów o partnerstwie w sprawie zrównoważonych połowów lub umów handlowych z państwami trzecimi oraz do przewidywania w razie potrzeby wyłączenia produktów wrażliwych;

24.

zwraca się do Komisji, aby przy sporządzaniu umowy w sprawie sytuacji po brexicie uwarunkowała dostęp do rynku unijnego w przypadku produktów rybołówstwa i akwakultury ze Zjednoczonego Królestwa od dostępu statków unijnych do wód brytyjskich i od stosowania WPRyb;

25.

wzywa Komisję do zaproponowania zmian w rozporządzeniu w sprawie GSP+ 14 , tak by uwzględnić ważne instrumenty w dziedzinie rybołówstwa, takie jak Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, porozumienie ONZ w sprawie zasobów rybnych, porozumienia FAO o przestrzeganiu międzynarodowych środków ochrony i zarządzania, porozumienie FAO o środkach stosowanych przez państwo portu, wśród instrumentów, które muszą być ratyfikowane i stosowane, oraz by uwzględnić przepisy umożliwiające zawieszenie statusu GSP+, w przypadkach gdy przepisy tych instrumentów nie są stosowane;

26.

podkreśla, że w celu skorygowania niedociągnięć we wdrażaniu rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju w umowach o wolnym handlu oraz nadania mocy tym przepisom, powinny one obejmować wiążący mechanizm rozstrzygania sporów (w tym konsultacje międzyrządowe, procedurę panelową, publiczny dostęp do dokumentów i konsultacje ze społeczeństwem obywatelskim) z możliwością zastosowania kar w przypadku niewypełniania zobowiązań międzynarodowych;

27.

wyraża zaniepokojenie z powodu niedociągnięć i luk w kontroli celnej opisanych w sprawozdaniu specjalnym nr 19/2017 Europejskiego Trybunału Obrachunkowego oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do jak najszybszego wdrożenia zawartych w nim zaleceń;

28.

zauważa, że oprócz ogólnych obowiązków w zakresie ujawniania informacji niefinansowych w odniesieniu do dużych przedsiębiorstw, w przypadku dwóch problematycznych sektorów - drewna i minerałów z regionów ogarniętych konfliktami - na podmioty, niezależnie od ich rozmiaru (w tym MŚP), nałożono dodatkowe wymogi w zakresie wzmocnionego obowiązku zachowania należytej staranności, które należy zastosować w całym łańcuchu kontroli pochodzenia produktu; uważa, że wprowadzenie podobnego obowiązku odbyłoby się z korzyścią dla produktów rybołówstwa, i wzywa Komisję do zbadania, czy wykonalne jest wprowadzenie wymogów dotyczących należytej staranności w odniesieniu do produktów rybołówstwa;

29.

odnotowuje, że o choć przepisy rozporządzenia (UE) nr 1379/2013 w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury mają zastosowanie w odniesieniu do wszystkich produktów rybołówstwa i akwakultury, to przepisy w sprawie etykiet dla konsumentów mają zastosowanie wyłącznie do dość niewielkiej grupy produktów, z wyłączeniem produktów przygotowanych, konserwowanych lub przetworzonych; uważa, że należy zagwarantować konsumentom dokładniejsze informacje również na temat tych produktów poprzez obowiązkowe umieszczanie dodatkowych informacji na etykietach; uważa, że należy poprawić etykietowanie tych produktów w celu informowania konsumentów i zapewnienia identyfikowalności produktów rybołówstwa i akwakultury;

30.

zwraca się do Komisji, aby promowała kampanie informacyjne dotyczące wysiłków rybaków i podmiotów z sektora akwakultury w UE w zakresie zrównoważonego rozwoju, podkreślając wysokie normy dotyczące jakości i środowiska, wymagane przepisami UE w porównaniu z normami państwa trzecich;

31.

uważa, że ścisła zgodność ze wspólną polityką rybołówstwa i innymi przepisami prawa UE zapewnia przestrzeganie wysokich standardów środowiskowych, higienicznosanitarnych i socjalnych przez flotę unijną, w związku z czym wzywa Komisję do bezzwłocznego zbadania możliwości wprowadzenia znaku jakości służącego do oznaczania produktów rybołówstwa UE;

32.

wyraża przekonanie, że europejscy konsumenci często dokonywaliby innych wyborów, gdyby byli lepiej informowani o faktycznym charakterze produktów oferowanych do sprzedaży, o ich pochodzeniu geograficznym, jakości i warunkach, w jakich zostały wyprodukowane lub złowione;

33.

uważa, że obowiązkowe informacje na etykietach produktów rybołówstwa powinny również obejmować państwo bandery statku, który dokonał połowu;

34.

wyraża zadowolenie z faktu, że Komisja niedawno rozpoczęła ocenę norm handlowych - które przyjęto po raz pierwszy kilkadziesiąt lat temu - w celu określenia, które normy należy stosować w świetle aktualnych praktyk handlowych i technologii dostępnych w odniesieniu do identyfikowalności produktu;

35.

uważa, że trzy rozporządzenia przewidujące system kontroli stanowią zrównoważony pakiet i znacznie usprawniły zarządzanie sektorem rybołówstwa w UE;

36.

pochwala Komisję za sposób, w jaki egzekwuje rozporządzenie w sprawie połowów NNN w odniesieniu do państw trzecich, dowodząc, że UE może mieć znaczny wpływ na globalne rybołówstwo jako odpowiedzialne państwo zbytu; wzywa Komisję, by wywierała dalszą presję na inne państwa zbytu w celu wdrożenia środków zapobiegających dopuszczeniu ryb z połowów NNN na ich rynki;

37.

zwraca uwagę na opublikowane niedawno przez organizację społeczeństwa obywatelskiego sprawozdanie zawierające analizę przepływu produktów rybołówstwa przywożonych do krajów UE od 2010 r., czyli od wejścia w życie rozporządzenia w sprawie połowów NNN, i pokazujące, w jaki sposób niedociągnięcia w zakresie kontroli przywozu z krajów trzecich do państw członkowskich oraz nieujednolicone przepisy mogą otwierać drogę do wprowadzania na rynek unijny produktów niespełniających kryteriów; w związku z tym zachęca państwa członkowskie oraz państwa tranzytu i przeznaczenia do lepszej koordynacji, aby zagwarantować, że świadectwa połowowe wydawane w odniesieniu do przywozu produktów rybnych będą dokładniej analizowane; uważa, że podstawowe znaczenie ma przyjęcie europejskiego skomputeryzowanego systemu służącego ułatwieniu ujednoliconej i skoordynowanej kontroli przywozu produktów rybnych do państw członkowskich;

38.

uważa, że Komisja i niektóre państwa członkowskie nie wdrożyły dokładnie ani nie zapewniły egzekwowania wszystkich trzech rozporządzeń, co stwierdzono w dokumentach opracowanych przez Komisję, Trybunał Obrachunkowy i niezależnych obserwatorów;

39.

uważa, że oprócz stosowania rozporządzenia w sprawie połowów NNN należy prowadzić surowsze kontrole procesu wprowadzania do obrotu ryb pochodzących z takich połowów, mianowicie przez bardziej rygorystyczne kontrole w państwach członkowskich i przedsiębiorstwach, co do których podejrzewa się, że zaopatrują się w produkty pochodzące z nielegalnego rybołówstwa;

40.

zwraca się do Komisji, by wykorzystała wszystkie dostępne instrumenty w celu zadbania o to, by wszystkie kraje eksportujące produkty rybołówstwa i akwakultury do UE stosowały rygorystyczną politykę ochrony zasobów; zachęca Komisję do współpracy z tymi krajami na wszystkich właściwych forach, a szczególnie w ramach RFMO;

41.

zauważa, że braki we wdrażaniu dotyczyły wielu aspektów i obejmują:

42.

podkreśla konieczność zadbania o to, by przywożone produkty odrzucone w porcie w jednym państwie członkowskim nie mogły zostać wprowadzone na rynek wspólnotowy przez port w innym państwie członkowskim;

43.

zgadza się, że niektóre przepisy rozporządzenia w sprawie systemu kontroli można różnie interpretować, co utrudnia jednolite wdrażanie, uważa jednak, że przy dostatecznej otwartości i woli politycznej Komisja i państwa członkowskie mogłyby zwiększyć wysiłki w celu zapewnienia bardziej zharmonizowanego wdrażania obowiązującego prawodawstwa, np. poprzez wykorzystywanie wytycznych i wykładni;

44.

zauważa, że taka była intencja powołania grupy eksperckiej ds. przestrzegania zobowiązań w ramach systemu kontrol i połowów w Unii Europejskiej, którą utworzono w ramach reformy WPRyb jako forum szczerej i obiektywnej dyskusji na temat niedociągnięć, i wyraża ubolewanie, że jak dotąd grupa nie rozwinęła się w tym kierunku;

45.

uważa, że pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, aby zachęcać do pełnego wdrożenia systemu kontroli, łącznie z odpowiednimi działaniami w następstwie wykrytych naruszeń, z lepszą sprawozdawczością ze strony państw członkowskich dotyczącą podjętych działań i z wymianą informacji między państwami członkowskimi a Komisją;

46.

wzywa Komisję do wykorzystania wszystkich dostępnych jej instrumentów, aby zachęcić państwa członkowskie do pełnego wdrożenia przepisów w zakresie systemu kontroli, w tym, w stosownych przypadkach, poprzez wstrzymanie środków z Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego;

47.

przypomina o wniosku zawartym w rezolucji z dnia 25 października 2016 r. pt. "W jaki sposób ujednolicić kontrole rybołówstwa w Europie?" 15 , zgodnie z którym przegląd rozporządzenia w sprawie kontroli lub rozporządzenia w sprawie połowów NNN musi być ukierunkowany i skoncentrowany jedynie na tych aspektach, które utrudniają przeprowadzanie skutecznych i jednolitych kontroli we wszystkich państwach Unii;

48.

wzywa do rozszerzenia uprawnień Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa (EFCA) na kontrole statków objętych umowami w sprawie połowów, w tym na podstawie współpracy z właściwymi organami państwa sygnatariusza, oraz do przyznania jej niezbędnych zasobów;

49.

głęboko ubolewa nad decyzją Komisji o rozpoczęciu kompleksowego przeglądu całego systemu kontroli bez przeprowadzenia odpowiednich konsultacji publicznych ani w sprawie wdrożenia rozporządzenia w sprawie połowów NNN, mandatu EFCA, ani przeglądu całego pakietu, czego wymaga się w wytycznych dotyczących lepszego stanowienia prawa; uważa, że formalne konsultacje publiczne na temat wszystkich tych aspektów poprzedzające wniosek dotyczący przeglądu umożliwiłyby wszystkim zainteresowanym stronom wniesienie stosownego wkładu w przegląd tego najważniejszego filaru WPRyb;

50.

zdecydowanie podkreśla, że przegląd nie może prowadzić do osłabienia aktualnych środków, lecz powinien poprawić i wzmocnić równe warunki działania w dziedzinie kontroli rybołówstwa, ponieważ stanowi to jedyny możliwy sposób na zagwarantowanie "wspólnego" wymiaru wspólnej polityki rybołówstwa;

51.

podkreśla, że do podstawowych zasad zmienionego systemu kontroli muszą należeć:

52.

wzywa Komisję do jak najszybszego przedstawienia wniosku dotyczącego zmiany rozporządzenia w sprawie kontroli;

53.

nalega, by postanowienia i zasady rozporządzenia w sprawie połowów NNN nie zostały w jakikolwiek sposób zmienione lub osłabione z uwagi na ogromny sukces tego rozporządzenia i jego wpływ na rybołówstwo na całym świecie;

54.

nalega, by uczestnictwo państw trzecich w procesach wstępnej identyfikacji, identyfikacji i wpisania do wykazu rozporządzenia w sprawie połowów NNN nie podlegało jakiejkolwiek ingerencji politycznej i by skreślenie z wykazu następowało wyłącznie na podstawie pełnego osiągnięcia przez dane państwo postępów, które Komisja uznała za konieczne;

55.

uważa, że należy umocnić rolę Europejskiej Agencji Kontroli Rybołówstwa, aby umożliwić jej większe zaangażowanie w egzekwowanie rozporządzenia w sprawie kontroli i rozporządzenia w sprawie połowów NNN, w tym w weryfikację i kontrolę krzyżową danych w całym łańcuchu kontroli pochodzenia produktu, planowanie i koordynację inspekcji prowadzonych przez Komisję i państwa członkowskie oraz weryfikację świadectw połowowych;

56.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wdrożenia środków kontroli w celu stwierdzenia zgodności produktów rybołówstwa z kryteriami dostępu do rynku UE (2017/2129(INI)).

Dz.U.UE.C.2020.76.54

Zgodność produktów rybołówstwa z kryteriami dostępu do rynku UE