Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie otwarcia negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu...

1.

zdecydowanie potępia ataki terrorystyczne popełnione w ostatnich miesiącach w Tunezji, których ofiarami padło bardzo wiele osób; uważa, że Tunezja jest w bardzo wysokim stopniu zagrożona terroryzmem, i przypomina, że zamach na autobus ochrony prezydenckiej z dnia 24 listopada 2015 r., zamachy terrorystyczne popełnione w dniu 26 czerwca 2015 r. w Susie oraz zamach w Muzeum Bardo z 18 marca 2015 r. znacznie zahamowały perspektywy turystyczne w sezonie letnim 2015 r., podczas gdy turystyka i sektory z nią powiązane stanowią 15 % PNB tego kraju; w pełni solidaryzuje się z Tunezją i potwierdza swoje poparcie dla władz tunezyjskich w ich walce z terroryzmem, przy poszanowaniu praw człowieka i praworządności;

2.

stwierdza, że gospodarka tunezyjska przeżywa poważne trudności, że wzrost PKB wyniósł w 2014 r. 2,3 %, że stopa bezrobocia w 2015 r. wynosi 15 % ludności aktywnej zawodowo, że 28,6 % absolwentów szkół wyższych nie ma pracy oraz że bezrobocie młodzieży w Tunezji wzrasta;

3.

stwierdza, że istnieje oczywisty brak równowagi demograficznej i gospodarczej między Unią Europejską a Tunezją oraz że fakt ten uzasadnia przyjęcie podczas negocjacji asymetrycznej i progresywnej strategii;

4.

przypomina, że Tunezja cechuje się znacznymi dysproporcjami regionalnymi między stolicą - Tunisem - a pozostałymi regionami kraju, przy czym między wybrzeżem a obszarami w głębi kraju występują bardzo istotne różnice w rozwoju, zwłaszcza w odniesieniu do stopy bezrobocia, dostępu do opieki zdrowotnej i edukacji, oraz że dysproporcje te mogłyby ulec pogłębieniu w związku ze zmianą klimatu;

5.

przypomina, że w Tunezji istnieją różnice w zatrudnieniu pomiędzy poszczególnymi sektorami objętymi umową handlową i że niewyrównanie tych różnic może doprowadzić do skupienia nadmiernej siły roboczej w sektorze rolnym oraz do zaniku innych sektorów ważnych dla zróżnicowania gospodarki tunezyjskiej, takich jak sektor wytwórczy i górniczy;

6.

zauważa, że proces transformacji demokratycznej w Tunezji jest najbardziej zaawansowany spośród państw regionu oraz że kraj ten wybrał jedyny w swoim rodzaju model polityczny i model rozwoju gospodarczego wśród krajów leżących na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego, a także wzywa Komisję pełnego uwzględnienia tego w negocjacjach; uważa, że Unia musi przyjąć wszystkie możliwe środki, aby wesprzeć Tunezję w jej przejściu do demokracji prowadzącym do powstania stabilnego społeczeństwa pluralistycznego;

7.

stwierdza, że Tunezja cierpi z powodu bardzo niestabilnej sytuacji w regionie, zwłaszcza z powodu konfliktu w Libii i z powodu sporadycznych aktów przemocy w Algierii, czyli w krajach, z którymi graniczy;

8.

odnotowuje, że Tunezja przyjęła ponad 1,8 mln uchodźców libijskich, którzy stanowią 16 % całkowitej liczby ludności Tunezji;

9.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że jesienią 2015 r. rozpoczęto negocjacje w sprawie zawarcia umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Tunezją, na podstawie mandatu przyjętego przez Radę w 2011 r., w następstwie arabskiej wiosny; zauważa, że od 2011 r. Tunezja umocniła swój proces demokratyzacji, ogłaszając w dniu 26 stycznia 2014 r. nową konstytucję oraz organizując wybory parlamentarne i prezydenckie, które odbyły się odpowiednio w dniach 26 października i 23 listopada 2014 r.;

10.

uważa, że umowa ta nie ma tylko wymiaru handlowego, a jej celem powinno być koniecznie przyczynienie się do stabilizacji sytuacji i ugruntowania demokracji w Tunezji oraz ożywienia jej gospodarki przez wywieranie pozytywnego wpływu zarówno na ceny konsumpcyjne, jak i na zatrudnienie, wynagrodzenia wykwalifikowanych i niewykwalifikowanych pracowników oraz zmniejszanie nierówności; apeluje, by przed podpisaniem umowy upewnić się, że stawia ona czoła tym wyzwaniom;

11.

wzywa negocjatorów do zawarcia umowy progresywnej i asymetrycznej, uwzględniającej ogromne różnice gospodarcze między tymi dwiema stronami, do wykazania się elastycznością, zdolnością reagowania, innowacyjnością, przejrzystością i zdolnością adaptacji, a także do pamiętania o tym, że ta korzystna dla obu stron umowa powinna w pierwszej kolejności służyć gospodarce i społeczeństwu tunezyjskiemu oraz europejskiemu, przy oczywistym poszanowaniu lokalnej specyfiki, wrażliwości, kultury i sytuacji społeczno-gospodarczej, bez zaburzania wymiany handlowej Tunezji z krajami regionu;

12.

z zadowoleniem przyjmuje przedstawiony przez tunezyjski rząd pięcioletni (2015-2020) plan reform gospodarczych mających obniżyć stopę bezrobocia, zmniejszyć dysproporcje między regionami kraju oraz zróżnicować strukturę gospodarczą; uważa, że umowa o wolnym handlu musi być spójna z celami tego planu;

13.

przypomina, że są to pierwsze negocjacje handlowe Tunezji na tak dużą skalę i z tego powodu ważne jest, aby otwieranie sektorów gospodarki tunezyjskiej następowało stopniowo, etapami i asymetrycznie oraz by umowa przewidywała okresy przejściowe dla sektorów wrażliwych przy jednoczesnym wykluczeniu z negocjacji niektórych produktów uznanych przez obie strony za wrażliwe;

14.

jest zdania, że Tunezja powinna koniecznie otrzymywać od Unii Europejskiej istotną pomoc finansową i techniczną oraz wsparcie w negocjacjach handlowych, aby właściwie wykonywać poszczególne postanowienia umowy o wolnym handlu; apeluje, aby pomoc finansową przyznawać w przejrzysty sposób oraz by przynosiła ona rzeczywiście korzyści swoim odbiorcom;

15.

z zadowoleniem przyjmuje wsparcie udzielone przez Europejski Bank Inwestycyjny licznym projektom realizowanym w Tunezji; podkreśla, że wsparcie to przyczynia się do zwiększenia różnorodności gospodarczej Tunezji, a także do tworzenia miejsc pracy, zwłaszcza dla osób młodych;

16.

wyraża zadowolenie z faktu, że Unia Europejska uczyniła Tunezję jednym z krajów priorytetowych swojej polityki sąsiedztwa wobec krajów południowej części basenu Morza Śródziemnego oraz że udzieliła Tunezji pożyczki z tytułu pomocy makrofinansowej w wysokości 300 mln EUR na wdrożenie reform gospodarczych;

17.

wzywa jednak Unię Europejską, a także jej państwa członkowskie, EBI i EBOR do dalszego wspierania Tunezyjczyków oraz do intensyfikacji programów pomocy i wsparcia, w tym przez wprowadzenie nadzwyczajnych autonomicznych środków handlowych, aby wspomóc Tunezję w utrwaleniu procesu demokratyzacji; z zadowoleniem przyjmuje wdrożenie przez niektóre państwa członkowskie "partnerstw na rzecz transformacji Tunezji"; wzywa Unię Europejską do kontynuowania programu zmniejszania nierówności regionalnych w dziedzinie dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej w Tunezji;

18.

zwraca się do Unii Europejskiej o uwzględnienie w tych negocjacjach szczególnej sytuacji Tunezji, zwłaszcza jej kruchego procesu transformacji demokratycznej i różnicy w poziomie rozwoju gospodarczego między Unią a Tunezją, a także o wzięcie pod uwagę faktu, że najlepsze są takie rozwiązania, które przynoszą korzyści obu partnerom;

19.

wzywa Komisję do dopilnowania, by negocjacje szybko przyniosły konkretne pozytywne wyniki w kluczowych sektorach gospodarki europejskiej i tunezyjskiej, a także dla wszystkich zainteresowanych podmiotów, zwłaszcza MŚP i mikroprzedsiębiorstw;

20.

podkreśla, że umowa ta musi przyczyniać się do rozwoju i zróżnicowania gospodarki tunezyjskiej, dziś opartej głównie na rolnictwie, oraz do zniwelowania różnic między regionami, a także musi przynieść konkretne korzyści wszystkim Tunezyjczykom i Europejczykom;

21.

wyraża zadowolenie z faktu, że Tunezja rozpoczęła ważne reformy społeczne i gospodarcze; nalega, aby reformy te były kontynuowane również w okresie negocjacji, aby państwo to mogło uzyskać jak największe korzyści z umowy;

22.

uważa, że umowa musi przyczynić się do pogłębienia współpracy gospodarczej między Unią Europejską a Tunezją, która to współpraca już jest dość zaawansowana dzięki zniesieniu ceł na produkty przemysłowe na mocy układu o stowarzyszeniu; proponuje w związku z tym nową nazwę brzmiącą "partnerstwo gospodarcze między Unią Europejską a Tunezją";

23.

gorąco zachęca Komisję i rząd tunezyjski do wdrożenia jasnego i precyzyjnego procesu włączania tunezyjskiego i europejskiego społeczeństwa obywatelskiego na wszystkich etapach negocjacji oraz do wykazania się innowacyjnością; w tym kontekście z zadowoleniem odnosi się do roli odegranej przez tunezyjskie społeczeństwo obywatelskie w pierwszej rundzie negocjacji i apeluje o prowadzenie konsultacji otwartych, przejrzystych i w większym stopniu uwzględniających różnorodność podmiotów, które składają się na tunezyjskie społeczeństwo obywatelskie, w oparciu o najlepsze praktyki wypracowane podczas innych podobnych negocjacji;

24.

z zadowoleniem przyjmuje w tym kontekście uruchomienie przez ministerstwo handlu i rzemiosła witryny internetowej poświęconej informowaniu opinii publicznej o pogłębionej i kompleksowej umowie o wolnym handlu, jak również gotowość negocjatorów do opublikowania ostatecznej treści umowy w wersji trzyjęzycznej; uważa, że tunezyjskie społeczeństwo obywatelskie mogłoby również brać udział w negocjacjach za pośrednictwem komisji monitorującej oceny wpływu;

25.

zwraca się do Rady o upublicznienie bezzwłocznie mandatu negocjacyjnego przyjętego jednogłośnie przez państwa członkowskie w dniu 14 grudnia 2011 r.;

26.

życzyłby sobie prowadzenia regularnego dialogu między posłami do Parlamentu Europejskiego a parlamentarzystami tunezyjskimi w trakcie całego procesu negocjacji; pod tym względem z zadowoleniem przyjmuje utworzenie wspólnej komisji parlamentarnej UE-Tunezja, która będzie odgrywać ważną rolę, umożliwiając posłom europejskim i tunezyjskim organizowanie regularnych spotkań i skuteczne monitorowanie negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu;

27.

pragnie, by dialog ten pozwolił lepiej ocenić oczekiwania i obawy obu stron, a tym samym - by doprowadził do udoskonalenia warunków umowy;

28.

przypomina, że Unia dla Śródziemnomorza wspiera realizację konkretnych projektów w regionie i może w związku z tym służyć wiedzą fachową podczas negocjacji dotyczących umowy;

29.

wzywa do przeprowadzenia przez obie strony, w tym przez Parlament Europejski z udziałem ekspertów tunezyjskich, dokładnych i przejrzystych ocen skutków i analiz sektorowych dotyczących wpływu tej umowy na różne dziedziny, zwłaszcza na usługi, zamówienia publiczne, konkurencyjność MŚP, zatrudnienie, rolnictwo, środowisko czy wszelkie inne sektory priorytetowe; odnotowuje, że Tunezja zamierza od razu zaapelować do specjalistów tunezyjskich o zapewnienie wiarygodności danych zawartych w ocenie skutków w samej Tunezji;

30.

apeluje, aby wspomniane oceny skutków i analizy sektorowe były finansowane przez Unię Europejską oraz aby zgodnie z wnioskiem wielu tunezyjskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego poprzedzono je ewentualnie oceną ex post skutków społeczno-gospodarczych umowy o stowarzyszeniu z 1995 r.;

31.

wzywa Komisję do ustalenia jak najwcześniej, czy umowa ma charakter mieszany czy wyłączny, oraz zwraca się do Komisji, by włączyła do debaty parlamenty narodowe państw członkowskich od pierwszych dyskusji;

32.

podkreśla, że uwarunkowania środowiskowe w basenie Morza Śródziemnego, w szczególności niedobór wody, które utrudniają działalność rolniczą, muszą być uwzględniane w negocjacjach oraz że należy promować zrównoważony model gospodarczy w zakresie środowiska i gospodarowania zasobami naturalnymi;

33.

podkreśla, że negocjacje handlowe z Tunezją wpisują się w szersze ramy eurośródziemnomorskich stosunków handlowych; nalega, aby odroczona bezterminowo w 2013 r. druga konferencja ministrów handlu Unii dla Śródziemnomorza odbyła się w najbliższym czasie, aby można było rozważyć wyzwania handlowe w regionie i określić priorytety robocze na kolejne lata;

34.

apeluje o to, by w umowie zostało odpowiednio podkreślone znaczenie usług, które mogą przynieść gospodarce tunezyjskiej duże możliwości wzrostu i które powinny przyciągać inwestycje strategiczne; uważa, że - w świetle faktu, iż są to dla Tunezji pierwsze negocjacje handlowe prowadzone na tak dużą skalę - w rozdziale dotyczącym usług należy wymienić wyraźnie sektory, co do których strony chcą podjąć zobowiązania w dziedzinie dostępu do rynku lub traktowania narodowego;

35.

przypomina, że sektor publiczny ma dla Tunezji zasadnicze znaczenie oraz że skupia on większość tunezyjskiej wykwalifikowanej siły roboczej;

36.

przypomina, że w Tunezji działa wiele bardzo dynamicznych przedsiębiorstw typu startup, mikroprzedsiębiorstw i MŚP w branży zaawansowanych technologii, oraz domaga się, by umowa wspierała ich potencjał rozwoju i umiędzynarodowienia; odnotowuje wniosek Tunezji o włączenie do umowy ambitnych i wyważonych przepisów dotyczących handlu internetowego;

37.

wzywa obie strony do wspierania, również poprzez wspólne inicjatywy, wzrostu poziomu zatrudnienia, co stanowi podstawowy warunek osiągnięcia ożywienia gospodarczego i stabilności politycznej w Tunezji;

38.

uważa, że umowa powinna być korzystna dla małych producentów i drobnych przedsiębiorców w Tunezji, którzy są niezbędni w tunezyjskiej tkance gospodarczej; zachęca przedsiębiorców, organizacje zawodowe i instytucje edukacyjne do prowadzenia regularnego dialogu, który umożliwi przede wszystkim promowanie dobrych praktyk i lepsze zrozumienie trudności i oczekiwań każdej ze stron;

39.

uważa, że w ramach negocjacji dotyczących rozdziału poświęconego konkurencji należy działać z zachowaniem ostrożności, stopniowo i elastycznie, mając na uwadze strategiczny charakter pomocy państwa w kontekście tunezyjskiego rozwoju gospodarczego;

40.

przypomina znaczenie tworzenia dwustronnych izb handlowych, które będą stanowić stałe fora umożliwiające poszczególnym podmiotom tworzenie między sobą partnerstw i rozwijanie działalności gospodarczej i handlowej;

41.

wzywa Komisję, aby ułatwiła wydawanie wiz krótkoterminowych w celu wykonywania usług zaliczających się do "sposobu IV", które wymagają przemieszczania się osób, na ograniczony czas i na warunkach precyzyjnie określonych w umowie i przewidzianych w ustawodawstwie krajowym; podkreśla, że w umowie nic nie może uniemożliwiać UE i jej państwom członkowskim stosowania środków służących regulowaniu wjazdu lub tymczasowego pobytu osób fizycznych na ich terytorium, w tym środków niezbędnych dla zapewnienia uporządkowanych przepływów osób fizycznych przez ich granice, takich jak m.in. warunki zezwolenia na wjazd;

42.

chciałby, aby umowa ta przyczyniła się do powstania w Tunezji trwałych warunków sprzyjających inwestycjom długoterminowym w sektory gospodarki o kluczowym znaczeniu oraz o znacznej dynamice i wartości dodanej, takie jak turystyka, energetyka, w tym energia ze źródeł odnawialnych, usługi z dziedziny zaawansowanych technologii, gospodarka cyfrowa i wymiana danych, a także zachęcających do takich inwestycji; wzywa Komisję do dodania rozdziału dotyczącego inwestycji w celu ułatwiania bezpośrednich inwestycji zagranicznych między Unią Europejską a Tunezją oraz do przyspieszenia wdrażania eurośródziemnomorskiego mechanizmu ułatwiania inwestycji i handlu, który umożliwi zbieranie stosownych informacji i danych, wzmocni partnerstwa handlowe, a w szczególności przyniesie korzyści Tunezji;

43.

uważa, że umowa powinna zawierać przepisy dotyczące zamówień publicznych, które odzwierciedlają ostrożne podejście do stopnia otwarcia rynków zarówno ze strony Europy, jak i Tunezji oraz uwzględniają strukturę i szczególne warunki gospodarki tunezyjskiej;

44.

uważa, że Unia Europejska i Tunezja mogą w olbrzymim stopniu skorzystać na lepszym wzajemnym dostępie do rynków rolnych oraz że umowa powinna przyczynić się do obniżenia taryf celnych, zlikwidowania barier pozataryfowych i udoskonalenia procedur wywozowych;

45.

zauważa, że Tunezja położyła nacisk na rozwój rolnictwa ekologicznego oraz że dzięki tej umowie tunezyjskie produkty pochodzące z tego rolnictwa powinny mieć możliwość wejścia na nowe rynki;

46.

życzyłby sobie, aby negocjacje nie przynosiły szkody gospodarce żadnej ze stron; wzywa Unię i Tunezję do uwzględnienia faktu, że po obu stronach Morza Śródziemnego istnieje pewna liczba wrażliwych rynków rolnych, których wyczerpujące wykazy będą musiały zostać opracowane w trakcie negocjacji z uwzględnieniem okresów przejściowych i odpowiednich kontyngentów, a w razie konieczności wykluczenia ich z zakresu negocjacji;

47.

zachęca Komisję do wynegocjowania wprowadzenia surowych norm wymagających zapewnienia wysokiej jakości w dziedzinie sanitarnej i fitosanitarnej oraz do rozwiązania utrzymujących się w Tunezji problemów weterynaryjnych oraz problemów dotyczących kontroli mięsa, owoców i warzyw; wzywa Komisję do uwzględnienia szczegółowych postanowień dotyczących pomocy technicznej mających umożliwić tunezyjskim producentom spełnianie wyższych norm sanitarnych i fitosanitarnych Unii Europejskiej;

48.

uważa, że umowa ta musi przyczynić się do określenia wysokiej jakości norm w dziedzinie zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w ramach norm społecznych;

49.

życzyłby sobie, by rząd tunezyjski i instytucje europejskie opracowały odpowiednie przepisy umożliwiające jasne określenie źródła i pochodzenia produktów tunezyjskich oraz ich identyfikowalność w celu zapewnienia większej przejrzystości dla producentów, pośredników i konsumentów;

50.

życzyłby sobie, by umowa zawierała ambitny rozdział dotyczący sektorów związanych z prawami własności intelektualnej, w tym uznania i wzmocnionej ochrony oznaczeń geograficznych, gwarantujący pełne i całkowite uznawanie oznaczeń geograficznych Unii Europejskiej i Tunezji, identyfikowalność odnośnych produktów oraz ochronę know-how producentów;

51.

zwraca się do Komisji o objęcie ochroną zwłaszcza na potrzeby tej umowy oznaczeń geograficznych produktów nierolnych, zważywszy że Tunezja je uznaje;

52.

życzyłby sobie, by umowa umożliwiła modernizację przemysłu tunezyjskiego i zwiększenie jego wiedzy fachowej, aby mógł on obsługiwać dłuższe odcinki łańcucha dostaw wyrobów gotowych i tym samym korzystać z bardziej wyspecjalizowanej wiedzy oraz zatrudniać na miejscu lepiej wykwalifikowanych pracowników;

53.

zachęca Komisję do włączenia do tej umowy ambitnego rozdziału dotyczącego energetyki i surowców, który będzie pozwalał na intensywniejsze badania i ściślejszą współpracę w odniesieniu do sektorów: elektroenergetycznego, gazowego, energetyki wiatrowej, energetyki słonecznej i innych odnawialnych źródeł energii;

54.

życzyłby sobie, aby przy okazji przedmiotowej umowy zacieśniono współpracę naukową między szkołami wyższymi, ośrodkami badawczymi i instytucjami szkoleniowymi w Europie i Tunezji w dziedzinie badań naukowych, innowacji, wdrażania nowych technologii i bardziej ogólnie kultury i edukacji oraz aby te inicjatywy mogły się również przyczyniać do wspierania tunezyjskiego rynku pracy;

55.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Tunezję włączono do europejskiego programu badań naukowych "Horyzont 2020", i wzywa Komisję oraz rząd tunezyjski do uwzględnienia w umowie ambitnego rozdziału poświęconego zrównoważonemu rozwojowi, wspierającego wysokie standardy społeczne i standardy pracy, zgodnie z postanowieniami konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) i ze standardami środowiskowymi przewidzianymi w umowach wielostronnych w tej dziedzinie;

56.

przypomina, że Tunezja ratyfikowała wszystkie konwencje MOP, choć - według niezależnego organu kontroli - musi ona zintensyfikować wysiłki na rzecz propagowania wysokich norm pracy; życzyłby sobie, aby pogłębiona i kompleksowa umowa o wolnym handlu pomogła Tunezji w opracowaniu norm społecznych i norm pracy o bardziej ochronnym charakterze, zwłaszcza w odniesieniu do poszanowania praw związkowych; oczekuje, że pogłębiona i kompleksowa umowa o wolnym handlu w kontekście tunezyjskiego przejścia do demokracji i zagrożenia terrorystycznego zachęcać będzie do wzmacniania praworządności i podstawowych wolności, zwłaszcza wolności zrzeszania się, wolności słowa i swobodnego dostępu do informacji;

57.

wzywa Komisję do zawarcia w tekście umowy klauzuli o prawach człowieka, na mocy której UE może jednostronnie zawiesić stosowanie umowy w przypadku łamania praw człowieka przez drugą stronę;

58.

zwraca się do stron o rozważenie możliwości wprowadzenia klauzuli dotyczącej dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych, opierając się na pracach powołanej przez Komisję Europejską platformy na rzecz dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych, aby zapobiegać wszelkim przypadkom podwójnego nieopodatkowania;

59.

z zadowoleniem przyjmuje wspólną wolę pogłębienia partnerstwa na rzecz mobilności ustanowionego w dniu 3 marca 2014 r. i oczekuje na finalizację umowy o ułatwieniach wizowych oraz umowy o readmisji;

60.

wzywa instytucje europejskie, aby w przypadku faktycznych lub potencjalnych szkód w stosunku do jednego lub większej liczby sektorów handlowych uwzględnionych w umowie ustanowiły odpowiednie środki wyrównawcze;

61.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 25 lutego 2016 r. w sprawie otwarcia negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu między Unią Europejską a Tunezją (2015/2791(RSP)).

Dz.U.UE.C.2018.35.117

Otwarcie negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu UE-Tunezja