Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego z działalności Europejskiego...

O.

mając na uwadze, że Rzecznik Praw Obywatelskich ustalił, iż nierozliczenie przez Komisję z lat 2009-2014 byłego komisarza za naruszenie kodeksu postępowania komisarzy oraz niezbadanie w odpowiedni sposób zgodności zawartej przez niego umowy o pracę w sektorze prywatnym z jego obowiązkami wynikającymi z Traktatów UE stanowią przypadek niewłaściwego administrowania; mając na uwadze, że przypadki niewłaściwego administrowania dotyczące działalności komisarzy po zakończeniu kadencji, w tym przewodniczącego Komisji, zwiększają nieufność obywateli wobec Komisji;

1.

zatwierdza roczne sprawozdanie za 2016 r. przedstawione przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz wyraża uznanie dla jego jasnej i przystępnej prezentacji nakreślającej najważniejsze fakty i dane na temat pracy Rzecznika w 2016 r.;

2.

gratuluje Emily O'Reilly znakomitej pracy na rzecz poprawy jakości i dostępności służb Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich oraz jej czynnej współpracy i pozytywnych kontaktów z Parlamentem, w szczególności z Komisją Petycji, a także z innymi instytucjami, organami, urzędami i agencjami Unii;

3.

potwierdza rolę strategicznych postępowań sprawdzających i inicjatyw strategicznych oraz wspiera dochodzenia prowadzone przez Rzecznika z własnej inicjatywy w obszarach o znaczeniu strategicznym, które leżą w interesie publicznym obywateli Unii; wyraża uznanie dla wysiłków Rzecznika podejmowanych w celu lepszego wykorzystania działań strategicznych przez umożliwienie wspólnego rozpatrywania spraw opartych na skargach o podobnej treści;

4.

z zadowoleniem przyjmuje determinację, z jaką Rzecznik dąży do szybkiego i efektywnego reagowania na potrzeby i obawy obywateli Unii, a także popiera nowe metody pracy i uproszczoną procedurę rozpatrywania spraw - rozwiązania te, wprowadzone w 2016 r., zapewniają większą elastyczność i efektywność oraz silniejsze oddziaływanie na większą liczbę obywateli;

5.

zgadza się, że obecne, bezprecedensowe wyzwania stojące przed UE, takie jak bezrobocie, nierówności społeczne i gospodarcze, kryzys migracyjny i brexit, zmuszają wszystkie instytucje, organy, urzędy i agencje Unii, w tym Rzecznika, do cięższej pracy i z większą determinacją, aby zapewnić jak najwyższy poziom sprawiedliwości społecznej, rozliczalności i przejrzystości na szczeblu UE;

6.

podkreśla konieczność poprawy dialogu społecznego;

7.

podkreśla, że zaufanie między obywatelami a instytucjami ma kapitalne znaczenie w obecnego klimatu gospodarczego;

8.

odnotowuje, że jak dotąd urząd Rzecznika Praw Obywatelskich uzyskał drugi w kolejności najwyższy wskaźnik przestrzegania jego decyzji lub zaleceń; zaleca, aby Rzecznik zachował czujność, znalazł przyczyny braku realizacji jego zaleceń oraz poinformował Parlament o wszelkich powtarzających się przypadkach ich nieprzestrzegania ze strony administracji UE;

9.

odnotowuje spadek liczby dochodzeń dotyczących instytucji UE prowadzonych przez Rzecznika w 2016 r. (245 w 2016 r. w porównaniu z 261 w 2015 r.); wzywa instytucje, organy, urzędy i agencje UE, aby udzielały odpowiedzi i reagowały w rozsądnym czasie na krytyczne uwagi Rzecznika oraz aby poprawiały swoje wskaźniki zgodności z zaleceniami lub decyzjami Rzecznika;

10.

zauważa, że w 2016 r. większość spraw rozpatrywanych przez Rzecznika Spraw Obywatelskich zostało zamkniętych w ciągu 12 miesięcy, przeciętny czas potrzebny do zamknięcia dochodzenia wynosił 10 miesięcy, a jedynie 30 % spraw zamknięto po upływie 12 miesięcy lub później; wzywa Rzecznika do dalszego udoskonalania metod pracy i skrócenia czasu rozpatrywania skarg, zwłaszcza w przypadku spraw, które po upływie 12 miesięcy wciąż pozostają otwarte, bez uszczerbku dla wydajności pracy;

11.

zauważa, że dochodzenia dotyczące spraw związanych z przejrzystością, w szczególności kwestii dotyczących przejrzystości procesów podejmowania decyzji, przejrzystości działalności lobbingowej i dostępu do dokumentów unijnych, ponownie stanowią największy odsetek spraw rozpatrywanych przez Rzecznika Praw Obywatelskich, w dalszej kolejności plasują się inne problemy związane z różnorodnymi zagadnieniami, począwszy od naruszeń praw podstawowych i kwestii etycznych po unijne zamówienia i dotacje;

12.

podkreśla zasadniczą rolę przejrzystości, dobrej administracji oraz instytucjonalnych mechanizmów kontroli i równowagi w pracach instytucji UE; żałuje, że dochodzenia dotyczące przejrzystości oraz dostępu do informacji i dokumentów nadal stanowią ponad 20 % wszystkich dochodzeń Rzecznika i że zagadnienia te od lat pozostają przedmiotem poważnej troski obywateli UE; wzywa instytucje UE do proaktywnego publikowania informacji i dokumentów, aby zwiększyć przejrzystość i ograniczyć niewłaściwe administrowanie;

13.

uważa, że regułą musi być maksymalna przejrzystość dokumentów oraz dostęp do dokumentów przechowywanych przez instytucje UE; przypomina orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zgodnie z którym obywatele Unii mają prawo do publicznego dostępu do dokumentów instytucji, organów i innych agencji Unii, a ewentualne zastosowanie odstępstw i wyjątków od tego prawa należy zawsze rozpatrywać w odniesieniu do zasad przejrzystości i demokracji jako warunków wstępnych korzystania przez obywateli z przysługujących im praw demokratycznych; uważa, że potrzebny jest przegląd rozporządzenia (WE) nr 1049/2001, aby ułatwić działalność Rzecznika w zakresie kontroli przyznawania dostępu do dokumentów Parlamentu, Rady i Komisji;

14.

zwraca się do Komisji, aby poprawiła przejrzystość i dostęp do dokumentów i informacji w odniesieniu do procedur EU Pilot dotyczących otrzymanych petycji oraz zakończonych już procedur EU Pilot i postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego; podkreśla znaczenie podejmowanej przez Komisję regularnej współpracy z Parlamentem; zachęca Rzecznika do kontynuacji strategicznego postępowania sprawdzającego dotyczącego przejrzystości działań Komisji podczas rozpatrywania skarg w sprawie naruszeń w ramach procedur EU Pilot oraz wzywa Rzecznika do zachowania determinacji i czujności podczas dalszego badania tej sprawy w 2017 r.; uważa, że nieuzasadnione opóźnienia w rozpatrywaniu wszczętych postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom i procedur EU Pilot mogą również wchodzić w zakres niewłaściwego administrowania;

15.

wyraża uznanie dla zdecydowania, z jakim Rzecznik dąży do osiągnięcia najwyższego poziomu przejrzystości w unijnym procesie decyzyjnym; podkreśla, że konieczne jest monitorowanie wdrażania zaleceń Rzecznika dotyczących przejrzystości w rozmowach trójstronnych; wzywa Radę i Komisję do opublikowania stosownych informacji na temat decyzji podejmowanych podczas rozmów trójstronnych; przypomina ponadto o potrzebie zapewnienia pełnej i zwiększonej przejrzystości w umowach i negocjacjach handlowych oraz wzywa Rzecznika do podejmowania dalszych wysiłków w celu monitorowania przejrzystości w negocjacjach dotyczących wszystkich umów handlowych UE z państwami trzecimi, przy czym należy pamiętać o tym, by nie osłabiało to pozycji negocjacyjnej UE;

16.

przypomina, jak ważne jest, aby wszystkie instytucje UE zachowały przejrzystość w negocjacjach między UE a Zjednoczonym Królestwem w sprawie wystąpienia tego państwa z Unii bez podważania pozycji negocjacyjnej stron; wzywa Rzecznika, aby monitorował przestrzeganie zasad przejrzystości w całym procesie negocjacji w sprawie wystąpienia;

17.

domaga się większej przejrzystości w unijnym procesie podejmowania decyzji gospodarczych i finansowych, w szczególności w obszarze nadzoru bankowego sprawowanego przez Europejski Bank Centralny; popiera ponadto zalecenia Rzecznika dotyczące zwiększenia przejrzystości EBI i Eurogrupy oraz wzmocnienia ich wewnętrznych zasad etyki, a jednocześnie dostrzega niedawne starania Rzecznika w tym zakresie oraz fakt, że rozporządzenie (WE) nr 1049/ 2001 nie ma zastosowania wobec Eurogrupy, ponieważ nie jest ona instytucją ani organem w rozumieniu Traktatów; wzywa do przestrzegania zaleceń Rzecznika w sprawie przeglądu mechanizmu rozpatrywania skarg EBI i podkreśla znaczenie niezależnego mechanizmu składania skarg; wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich, aby odgrywał aktywniejszą rolę, jeśli chodzi o zapewnienie wiarygodności i skuteczności nowego mechanizmu rozpatrywania skarg EBI, z poszanowaniem zasad niezależności operacyjnej, przejrzystości, dostępności, terminowości i adekwatnych zasobów;

18.

wyraża pełne poparcie dla ostatecznego celu Rzecznika, jakim jest wzmocnienie struktur i instytucji odpowiedzialności i przejrzystości na szczeblu UE oraz poprawa jakości demokracji w Europie;

19.

odnotowuje stwierdzone przez Rzecznika przypadki niewłaściwego administrowania w odniesieniu do kodeksu postępowania komisarzy; podkreśla znaczenie wysokich standardów moralnych i etycznych w administracji UE oraz odnotowuje decyzję Komisji o przedłużeniu do dwóch lat okresu karencji dla byłych komisarzy i do trzech lat dla byłych przewodniczących Komisji, jest jednak głęboko przekonany, że bardziej rygorystyczne zasady etyczne muszą obowiązywać we wszystkich instytucjach UE, w stosunku do zarówno polityków, jak i pracowników UE, aby zapewnić przestrzeganie zobowiązania do godziwego i rozważnego zachowania oraz pełnej niezależności od sektora prywatnego; domaga się, by Komisja zagwarantowała proaktywne podawanie do wiadomości oraz pełną przejrzystość w odniesieniu do zatrudnienia byłych członków Komisji; popiera zalecenia Rzecznika dotyczące dalszego przeglądu kodeksu zgodnie z zobowiązaniami traktatowymi, polegającego na zwiększeniu jasności przepisów i łatwości ich stosowania, tak aby zapewnić w każdym przypadku wiarygodność, bezstronność i brak konfliktów interesów; zachęca Rzecznika do dalszego nadzorowania i oceny poziomu niezależności powołanego przez Komisję komitetu ad hoc ds. etyki;

20.

odnotowuje działania Komisji w odpowiedzi na zalecenia Rzecznika dotyczące sposobu wdrożenia przepisów regulaminu pracowniczego UE regulujących tzw. efekt "drzwi obrotowych" oraz oczekuje na dochodzenie uzupełniające Rzecznika oceniające funkcjonowanie nowych zasad w praktyce;

21.

wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do dalszych prac, które zapewnią terminową publikację nazwisk wszystkich unijnych urzędników uwikłanych w przypadki efektu "drzwi obrotowych", oraz do zagwarantowania pełnej przejrzystości wszystkich związanych z tym informacji;

22.

popiera zaangażowanie Rzecznika na rzecz zwiększenia przejrzystości działalności lobbingowej w UE, a także wzywa Komisję do pełnego zastosowania się do sugestii Rzecznika dotyczących udoskonalenia rejestru UE służącego przejrzystości przez przekształcenie go w obowiązkowy centralny ośrodek przejrzystości dla wszystkich instytucji i agencji UE; podkreśla, że w tym celu należy podjąć wyraźne działania oraz opracować spójne i realne harmonogramy prac; podkreśla znaczenie większej przejrzystości, w tym w odniesieniu do informacji o finansowaniu, grupach interesów i interesach finansowych;

23.

z zadowoleniem przyjmuje wszczęcie przez Rzecznika strategicznego postępowania sprawdzającego w sprawie sposobu przeprowadzania przez Komisję ocen konfliktu interesów w przypadku specjalnych doradców; wzywa Komisję do pełnego wdrożenia zaleceń Rzecznika w sprawie procedury powoływania specjalnych doradców, oceny potencjalnych konfliktów interesów przed powołaniem doradców i po ich powołaniu oraz zapewniania publicznego dostępu i informacji w odniesieniu do dokumentów i posiedzeń;

24.

popiera strategiczne postępowanie sprawdzające wszczęte przez Rzecznika w sprawie grup ekspertów Komisji; wzywa Rzecznika do dopilnowania, aby w nowych przepisach Komisji poprawiono zasady zarządzania konfliktami interesów oraz wyważonej i równej reprezentacji wszystkich zainteresowanych stron, w tym społecznych, co obejmuje sporządzenie wykazu wszystkich ekspertów w rejestrze UE służącym przejrzystości;

25.

odnotowuje stanowisko Komisji dotyczące przejrzystości spotkań z lobbystami przemysłu tytoniowego oraz środki służące przejrzystości wdrożone przez Dyrekcję Generalną ds. Zdrowia; ponownie apeluje do Komisji, aby zmieniła sposób postępowania oraz zapewniła pełną przejrzystość swojej pracy dzięki publikowaniu w internecie danych dotyczących wszystkich spotkań z lobbystami lub ich przedstawicielami prawnymi, a także protokołów tych spotkań, zgodnie z zobowiązaniami podjętymi na mocy Ramowej konwencji ONZ o ograniczeniu użycia tytoniu;

26.

z zadowoleniem przyjmuje praktyczne zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie kontaktów między urzędnikami państwowymi a lobbystami; wzywa Rzecznika do podjęcia działań służących zwiększeniu znajomości tych zaleceń wśród pracowników wszystkich unijnych instytucji w drodze szkoleń, seminariów i powiązanych środków wsparcia oraz wzywa wszystkie instytucje unijne do wdrożenia opracowanego przez Rzecznika Kodeksu dobrego postępowania administracyjnego oraz środków na rzecz przejrzystości zawartych w Ramowej konwencji ONZ o ograniczeniu użycia tytoniu; ponawia apel o skuteczną aktualizację Kodeksu dobrej praktyki administracyjnej w drodze przyjęcia wiążącego rozporządzenia w tej sprawie w trakcie obecnej kadencji;

27.

pochwala strategiczne dochodzenie prowadzone przez Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie dostępu do dokumentów związanych z organami przygotowawczymi Rady, w tym jej komitetami, grupami roboczymi i Komitetem Stałych Przedstawicieli (Coreper), podczas debat nad projektami unijnych aktów ustawodawczych; zachęca Rzecznika, aby apelował do Rady o poprawę przejrzystości, jeśli chodzi o jej spotkania z zainteresowanymi stronami i przyjmowane decyzje, o przestrzeganie wymogów dotyczących dostępu do dokumentów oraz zapewnianie tego dostępu terminowo i bez opóźnień;

28.

pochwala pracę Rzecznika Praw Obywatelskich nad kwestiami leżącymi w ogólnym interesie publicznym, takimi jak prawa podstawowe, bezpieczeństwo i skuteczność produktów leczniczych, ochrona środowiska i zdrowia oraz zabezpieczenia przed zagrożeniami dla środowiska; wzywa Rzecznika do działań następczych związanych z jego wnioskami przedstawionymi Europejskiej Agencji Chemikaliów w sprawie czynników zniechęcających do prowadzenia badań na zwierzętach, gdy nowe produkty kosmetyczne są rejestrowane na rynku, oraz EPSO w sprawie stosowania zasady siły wyższej i przejrzystości konkursów organizowanych przez EPSO;

29.

uznaje doświadczenie Rzecznika Praw Obywatelskich w radzeniu sobie z przypadkami niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji UE, związanymi z molestowaniem i wykorzystywaniem seksualnym w miejscu pracy, jak miało to miejsce w związku ze skargą 1283/2012/AN; zwraca się do Rzecznika, aby w świetle rezolucji PE z dnia 26 października 2017 r. w sprawie przeciwdziałania molestowaniu i wykorzystywaniu seksualnemu i jego decyzji o powołaniu grupy zadaniowej złożonej z niezależnych ekspertów upoważnionej do zbadania przypadków molestowania i wykorzystywania seksualnego w Parlamencie, również zbadał sytuację pod względem molestowania i wykorzystywania seksualnego w unijnych instytucjach, organach, urzędach i agencjach oraz przedstawił zalecenia i najlepsze praktyki w zakresie zapobiegania nowym przypadkom w instytucjach UE;

30.

wspiera rolę Rzecznika w kształtowaniu proaktywnej i przejrzystej polityki dotyczącej badań klinicznych prowadzonych przez Europejską Agencję Leków (EMA), a zwłaszcza zalecenia Rzecznika w sprawie zatwierdzenia preparatu Humira, jednego z najlepiej sprzedających się produktów leczniczych na świecie, stosowanego w leczeniu choroby Crohna; wzywa Rzecznika do dalszego monitorowania EMA, aby zagwarantować, że spełnia ona najwyższe normy przejrzystości i dostępu do informacji dotyczących badań klinicznych, w szczególności normy leżące w interesie publicznym i istotne dla lekarzy, pacjentów i badaczy;

31.

zwraca się do Rzecznika Praw Obywatelskich, aby nadal badał praktyki w agencjach UE, ze szczególnym uwzględnieniem Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i Europejskiej Agencji Chemikaliów w odniesieniu do dokumentów Monsanto oraz ewentualnych skutków pod względem poufności i konfliktu interesów;

32.

z zadowoleniem przyjmuje dochodzenia prowadzone przez Rzecznika w następstwie skarg składanych przez osoby niepełnosprawne oraz wspiera działania Rzecznika jako aktywnego uczestnika unijnych ram dotyczących Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, a także jego wkład we wdrażanie europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności; ponownie wyraża swoje całkowite poparcie dla pełnego wdrożenia konwencji na szczeblu UE;

33.

wzywa Rzecznika do dopilnowania, aby Komisja uwzględniła wnioski i zalecenia Rzecznika w sprawie przyszłego przeglądu europejskiej inicjatywy obywatelskiej w celu zapewnienia, by procedury i warunki wymagane w związku z inicjatywą obywatelską były rzeczywiście jasne, proste, łatwe do stosowania i proporcjonalne;

34.

wzywa Rzecznika Praw Obywatelskich do dopilnowania, aby Komisja pomagała w tworzeniu infrastruktury zapewniającej doradztwo prawne w zakresie europejskiej inicjatywy obywatelskiej oraz w tworzeniu ram prawnych chroniących uczestników tej inicjatywy;

35.

przypomina, że demaskatorzy odgrywają kluczową rolę w ujawnianiu przypadków niewłaściwego administrowania, oraz popiera środki mające skutecznie zachęcać do sygnalizowania nieprawidłowości i chronić demaskatorów przed odwetem, a także apeluje do Rzecznika o dalszą ocenę wdrażania nowych wewnętrznych zasad informowania o nieprawidłowościach w instytucjach UE; zachęca do działań następczych w związku z dochodzeniami Rzecznika z 2015 r. dotyczącymi wewnętrznych zasad informowania o nieprawidłowościach w instytucjach UE; z zadowoleniem przyjmuje własne zasady Rzecznika w tym zakresie i zachęca pozostałe instytucje UE do korzystania z nich jako wytycznych; przypomina swój apel o opracowanie horyzontalnych przepisów UE dotyczących ochrony demaskatorów, ustanawiających odpowiednie kanały i procedury zgłaszania wszystkich form niewłaściwego administrowania, a także odpowiednie gwarancje i zabezpieczenia prawne dla zaangażowanych osób na wszystkich szczeblach;

36.

proponuje dokonanie przeglądu Statutu Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, aby upoważnić go do badania zarzutów niezgodności z rozporządzeniem (WE) nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów instytucji i organów UE oraz do podejmowania decyzji w sprawie opublikowania stosownych dokumentów;

37.

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Rzecznika dotyczącą wskazywania najlepszych praktyk w administracji UE i zainteresowania nimi opinii publicznej za pomocą nagrody Rzecznika za dobrą administrację;

38.

zachęca Rzecznika do dalszej współpracy z krajowymi rzecznikami praw obywatelskich za pośrednictwem europejskiej sieci rzeczników; popiera pomysł zorganizowania po raz pierwszy w Brukseli w 2016 r. dorocznej konferencji europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich oraz zobowiązanie Komisji do efektywniejszej współpracy z siecią;

39.

jest otwarty na pomysł organizowania w przyszłości corocznych konferencji europejskiej sieci rzeczników praw obywatelskich w siedzibie Parlamentu Europejskiego ze względu na bezpośrednie związki między Komisją Petycji a Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich;

40.

przypomina, że europejska sieć rzeczników praw obywatelskich może odegrać ważną rolę w obronie praw obywateli UE podczas negocjacji w sprawie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE;

41.

wyraża uznanie dla Rzecznika za organizowanie spotkań z poszczególnymi krajowymi rzecznikami praw obywatelskich oraz organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i organizacjami przedsiębiorców; wzywa Rzecznika do organizowania takich spotkań we wszystkich państwach członkowskich oraz do dalszego podnoszenia świadomości tego, co urząd Rzecznika Praw Obywatelskich może uczynić dla europejskich obywateli i przedsiębiorstw;

42.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji oraz sprawozdania Komisji Petycji Radzie, Komisji, Europejskiemu Rzecznikowi Praw Obywatelskich, jak również rządom i parlamentom państw członkowskich oraz rzecznikom praw obywatelskich lub odpowiadającym im organom w państwach członkowskich.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego z działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 r. (2017/2126(INI)).

Dz.U.UE.C.2018.356.77

Działalność Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 r.