Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2019 r. w sprawie Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej (2018/2222(INI)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2020.411.24

Akt nienormatywny

Wersja od: 27 listopada 2020 r.

Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2019 r. w sprawie Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej (2018/2222(INI))

(2020/C 411/03)

(Dz.U.UE C z dnia 27 listopada 2020 r.)

P8_TA(2019)0011

Parlament Europejski,

– uwzględniając wniosek Komisji dotyczący decyzji Rady zmieniającej decyzję 2007/198/Euratom powołującą Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej oraz przyznającą mu określone korzyści (COM(2018)0445),

– uwzględniając decyzję Rady 2007/198/Euratom powołującą Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej oraz przyznającą mu określone korzyści ¹ ,

– uwzględniając sprawozdanie Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z dnia 13 listopada 2017 r. dotyczące rocznego sprawozdania finansowego Europejskiego Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej za rok budżetowy 2016 wraz z odpowiedzią Wspólnego Przedsięwzięcia,

– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie wkładu UE w realizację zreformowanego projektu ITER (COM(2017)0319),

– uwzględniając art. 52 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii (A8-0393/2018),

A. mając na uwadze, iż synteza jądrowa może w przyszłości odgrywać kluczową rolę w krajobrazie energetycznym Europy i świata jako potencjalnie niewyczerpalne, bezpieczne, przyjazne dla klimatu oraz środowiska i konkurencyjne gospodarczo źródło energii;

B. mając na uwadze, że synteza jądrowa już przynosi konkretne korzyści dla przemysłu i ma pozytywny wpływ na zatrudnienie, wzrost gospodarczy i innowacje, pozytywnie oddziałując także poza obszarami syntezy jądrowej i energii;

C. mając na uwadze, że Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej koordynuje działania w ramach badań naukowych i technologicznych i rozwoju w dziedzinie syntezy jądrowej;

D. mając na uwadze, że od samego początku Europa odgrywa wiodącą rolę w projekcie ITER, rozwijanym w ścisłej współpracy z pozaeuropejskimi sygnatariuszami umowy ITER (USA, Rosją, Chinami, Japonią, Koreą Południową i Indiami), a także mając na uwadze, że europejski wkład przekazywany za pośrednictwem Wspólnego Przedsięwzięcia stanowi 45 % kosztów realizacji projektu;

E. mając na uwadze, że wniosek Komisji dotyczący zmiany decyzji Rady 2007/198/Euratom ma na celu zapewnienie finansowania dalszego europejskiego uczestnictwa w projekcie ITER w całym okresie obowiązywania kolejnych wieloletnich ram finansowych, aby zagwarantować ciągłość projektu mającego na celu dokonanie przełomowych odkryć naukowych w zakresie syntezy jądrowej w obszarze cywilnym, które to odkrycia pozwoliłyby na produkowanie bezpiecznej i opłacalnej energii zgodnej z celami porozumienia paryskiego;

1. z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący decyzji Rady zmieniającej decyzję 2007/198/Euratom powołującą Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Realizacji Projektu ITER i Rozwoju Energii Termojądrowej oraz przyznającą mu określone korzyści co stworzy podstawy dla finansowania działań wspólnego przedsięwzięcia na lata 2021-2027 na mocy traktatu Euratom;

2. ubolewa, że Rada nie skonsultowała się z Parlamentem Europejskim w sprawie wniosku, i z zadowoleniem przyjmuje ogłoszony przez Komisję w ramach orędzia o stanie Unii z 2018 r. zamiar, "by rozważyć możliwości poszerzenia głosowania większością kwalifikowaną i ewentualnej reformy traktatu Euratom"; oczekuje, że taka reforma bez wątpienia doprowadziłaby do przyznania Parlamentowi kompetencji współustawodawczych;

3. przypomina o opóźnieniu w budowie eksperymentalnego reaktora, ponieważ początkowo przywidywano, iż ITER będzie gotowy w 2020 r., ale w 2016 r. Rada ITER przyjęła nowy harmonogram przewidujący, że etap pierwszej plazmy zostanie osiągnięty w grudniu 2025 r., która to data jest najbliższym technicznie wykonalnym terminem budowy ITER;

4. podkreśla, że nie należy przekraczać wkładu Euratom we Wspólne Przedsięwzięcie na lata 2021-2027;

5. podkreśla, że organizacja ITER powinna uwzględnić rozsądne plany na wypadek ewentualnych nieprzewidzianych opóźnień w każdym zmienionym harmonogramie, aby uniknąć kolejnych rewizji w górę przewidywanych kosztów projektu, uniknąć opóźnień w odniesieniu do przewidywanych terminów osiągnięcia celów pośrednich operacyjności oraz zapewnić jak najwyższy poziom wiarygodności harmonogramów; popiera w tym kontekście uwzględnienie ewentualnych nieprzewidzianych opóźnień w realizacji harmonogramu do 24 miesięcy oraz możliwości wzrostu nieplanowanych kosztów do 10-20 % względem budżetu zaproponowanego przez Komisję;

6. przyjmuje z zadowoleniem nowe podejście do zarządzania ryzykiem przyjęte przez organizację ITER i zachęca Radę ITER do dalszego zmniejszenia liczby podkomisji, usprawnienia ich działania i wyeliminowania nakładania się zadań;

7. wzywa Radę do przyjęcia wniosku Komisji po wprowadzeniu następujących zmian:

– wskazanie wkładu Euratomu na rzecz Wspólnego Przedsięwzięcia zarówno w cenach stałych, jak i bieżących,

– stosowanie, dla celów jasności, terminu "Euratom" zamiast "Wspólnota" w całym tekście,

– określenie jasnych przepisów dotyczących komitetów wspierających Radę Zarządzającą Wspólnego Przedsięwzięcia, w szczególności komitetu ds. administracji i zarządzania, komitetu ds. zamówień i umów oraz technicznego panelu doradczego, w odniesieniu do ich składu, stałego lub czasowego statusu, liczby posiedzeń oraz sposobu wynagradzania ich członków,

– ocena i wyeliminowanie pokrywających się zadań pomiędzy komitetem ds. administracji i zarządzania oraz technicznym panelem doradczym w odniesieniu do planów projektów i programów prac,

– wprowadzenie przepisów dotyczących wkładów państwa przyjmującego ITER,

– uwzględnienie w załączniku III ("rozporządzenie finansowe: zasady ogólne") wymogu określenia w regulaminie finansowym Wspólnego Przedsięwzięcia zasad i procedur w odniesieniu do oceny wkładów rzeczowych,

– wprowadzenie do art. 5 i do załącznika III zapisów pozwalających Wspólnemu Przedsięwzięciu na korzystanie z finansowania w postaci instrumentów finansowych w ramach działań łączonych realizowanych zgodnie z przyszłym programem InvestEU,

– sprecyzowanie roli i wkładu Zjednoczonego Królestwa w zależności od jego statusu w Euratomie, w szczególności odnośnie do ewentualnego udziału w projekcie ITER,

– wprowadzenie przepisów dotyczących synergii i współpracy między ITER a programem badawczo-szkoleniowym Euratom na lata 2021-2025,

– rozważenie współpracy z małymi i średnimi nowatorskimi podmiotami prywatnymi, takimi jak przedsiębiorstwa typu startup testujące nowe podejścia i technologie, w ramach programu działań badawczych i w sieci wyznaczonych organizacji w dziedzinie badań naukowych i technologicznych związanych w syntezą jądrową,

– doprecyzowanie przepisów dotyczących sprawozdań rocznych i ocen przygotowanych przez Wspólne Przedsięwzięcie;

– włączenie do projektu zalecenia przeanalizowania możliwego dalszego wykorzystania materiałów używanych obecnie w ramach projektu ITER;

8. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.

¹ Dz.U. L 90 z 30.3.2007, s. 58.